خودزنی کودک | دلایل روانی و راه‌های درمان

آیا تاکنون علائمی از زخم، بریدگی یا سوختگی روی بدن فرزندتان دیده‌اید که عمدی به نظر برسد؟ به شما حق می‌دهیم که نگران باشید. بسیاری از والدین وقتی متوجه می‌شوند که کودکشان به خودش آسیب می‌رساند، احساس سردرگمی، عصبانیت و درماندگی می‌کنند. می‌دانند که فرزندشان نیاز به کمک فوری دارد اما نمی‌دانند از کجا شروع کنند. خودزنی در کودکان زنگ خطری برای سلامت روان است؛ اما باورهای نادرست زیادی هم درباره آن وجود دارد. به همین دلیل، در این مقاله از دکترساینا تصمیم داریم درباره این موضوع بسیار مهم با شما صحبت کنیم تا هرچه زودتر با حمایت از فرزند عزیزتان، این مشکل را برطرف کنید.

خودزنی در کودکان چیست و چه روش‌هایی دارد؟

خودزنی یا خودآزاری در کودکان زمانی رخ می‌دهد که کودک خودش را به‌عمد و با شیوه‌های مختلف زخمی می‌کند. دلایل کودکان برای آسیب‌زدن به خود پیچیده و متفاوت است و این‌طور نیست که قصد خودکشی داشته باشند. آنها فقط راه دیگری برای مدیریت پریشانی خود یا بیان چیزی که آنها را آزار می‌دهد ندارند. به همین دلیل، روان‌شناسان بالینی این رفتارها را «خودزنی غیر خودکشی» (Non-Suicidal Self-Injury) می‌نامند و با NSSI نشان می‌دهند.

برخی از روش‌های خودزنی در کودکان عبارت‌اند از:

• ایجاد بریدگی‌هایی روی بدن؛
• سوزاندن پوست؛
• خاراندن شدید پوست تا زمانی که زخم ایجاد شود؛
• گازگرفتن بدن؛
• کشیدن موها؛
• کوبیدن سر به دیوار؛
• نیشگون‌گرفتن پوست تا جایی که کبود شود؛
• مشت‌زدن به سر یا بدن؛
• ناخن‌جویدن.

اگر کودک مرتبا چنین اقداماتی انجام دهد، ممکن است بعدها آسیب‌های بسیار شدیدی به خود بزند. گاهی خودزنی شامل رفتارهای پرخطر در کودکان بزرگ‌تر است؛ جایی که هیچ آثاری از آن نمی‌بینید. برای مثال:

• مصرف سیگار یا موادمخدر برای مقابله با مشکلات؛
• شرکت در رفتارهای جنسی ناامن؛
• کم‌خوری یا پرخوری بیش‌ازحد؛
• انجام تمرینات ورزشی بیش‌ازحد.

علائم خودزنی در کودکان

در بسیاری از موارد، تشخیص علائم خودزنی در کودکان دشوار است زیرا آنها معمولا آن را از دیگران پنهان می‌کنند. اگر نگران خودزنی فرزندتان هستید، چند علامت وجود دارد که باید به آنها دقت کنید:

آثاری از آسیب‌دیدگی بدون دلیل

اولین علامت خودزنی در کودکان، آثار زخم، بریدگی، گازگرفتگی، سوختگی، کبودی و طاسی موضعی است که به نظرتان عمدی می‌آید. درباره کودکان کوچک‌تر که بیشتر اوقات جلوی چشم شما هستند، فهمیدن این موضوع راحت‌تر است؛ زیرا هم خودتان اغلب آسیب‌دیدگی‌های تصادفی کودک را یادتان هست و هم بیشتر کودکان خوشبختانه دروغگوی چندان ماهری نیستند. بنابراین، وقتی از او درباره آسیب‌دیدگی‌ها سؤال می‌کنید و به تته‌پته می‌افتد، به‌خوبی متوجه عمدی‌بودن جراحات می‌شوید.

این زخم‌ها را ممکن است روی دست‌ها، مچ دست‌ها، شکم، پاها یا سایر نواحی بدن فرزندتان مشاهده کنید. گاهی به‌صورت یک جراحت بسیار عمیق است و گاهی ممکن است ده‌ها زخم کوچک در یک نقطه ایجاد شده باشند.

پوشاندن دقیق بدن

دومین علامت خودزنی در کودکان، این است که سعی می‌کنند با دقت دست‌ها و پاهای خود را بپوشانند. ممکن است متوجه شوید که حتی در هوای گرم لباس آستین‌بلند یا شلوار می‌پوشند یا حاضر به انجام فعالیت‌هایی که به تعویض لباس نیاز دارد نیستند. برای نمونه، ممکن است فرزندتان در بعضی مواقع از شنا که نیازمند پوشیدن مایو است خودداری کند.

تغییر در رفتار و احساسات

در کودکانی که خودزنی می‌کنند ممکن است احساس افسردگی، اضطراب، کناره‌گیری از دوستان و خانواده و اعتمادبه‌نفس یا عزت‌نفس پایین مشاهده شود. گاهی حتی متوجه عصبانیت یا تحریک‌پذیری او در موقعیت‌های مختلف می‌شوید؛ به‌ویژه زمانی که او را مجبور می‌کنید لباسش را عوض کند یا لباس سبک‌تری بپوشد.

چرا یک کودک ممکن است خودزنی کند؟

یادآوری این نکته بسیار مهم است که دلایل هر کودک برای خودزنی می‌تواند منحصربه‌فرد باشد. بااین‌حال، می‌توان این دلایل را به‌طور کلی در دسته‌های مختلفی قرار داد. در این بخش، انگیزه‌های درونی و روان‌شناسانه‌ای را که ممکن است باعث تصمیم به خودزنی در کودک شوند بررسی می‌کنیم:

۱. واگرایی عصبی‌روانی

برخی از انواع خودزنی، در کودکانی با واگرایی عصبی‌روانی مثل اختلال طیف اوتیسم، ناتوانی ذهنی یا اختلالات شناختی مشاهده می‌شود. این کودکان به‌دلیل دشواری‌هایی که در تنظیم احساسات یا مدیریت استرس خود دارند، رفتارهای خودزنی را در پیش می‌گیرند تا آرام شوند. به‌احتمال زیاد، اندورفین‌های آزادشده از این رفتارها برای کودک لذت‌بخش است و حالت‌های درونی منفی او را تسکین می‌دهد.

کودکانی که دارای واگرایی عصبی‌روانی هستند، تفاوت‌هایی از نظر نحوه پردازش احساسات و درد در مغزشان دارند و به همین دلیل، پاسخ آنها به این محرک‌ها ممکن است برای دیگران قابل‌درک نباشد.

علاوه بر آن، گاهی اوقات خودزنی به‌دلیل ابتلا به یکی از انواع اختلالات مربوط به سلامت روان رخ می‌دهد. کودکانی که به اختلالات شخصیتی به‌ویژه اختلال شخصیت مرزی (BPD) مبتلا هستند، بیشتر ممکن است درگیر رفتارهای خودزنی شوند. سایر اختلالات مرتبط شامل افسردگی، اختلال پانیک، اختلال اضطراب، اختلالات خوردن و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) هستند.

۲. فشارهای هیجانی

کودکان یا نوجوانانی که از نظر عصبی‌روانی واگرا نیستند هم ممکن است در پاسخ به فشارهای هیجانی مانند اضطراب، افسردگی و احساسات منفی به خودزنی روی آورند، به‌ویژه زمانی که می‌بینند اطرافیان آنها به احساساتشان اهمیت نمی‌دهند. ممکن است این کودکان قصد آسیب‌زدن به خود را نداشته باشند اما در لحظات پریشانی، راه دیگری برای ابراز یا مدیریت این هیجانات پیدا نکنند. ناتوانی در تحمل فشارهای عاطفی، چالش در بیان نیازها و خجالت‌کشیدن از درخواست کمک، باعث می‌شود به استراتژی‌های غیرسازنده‌ای مثل خودزنی سوق یابند. برای مثال، برخی کودکان ممکن است از خودزنی برای مقابله با موقعیت‌های دشوار هیجانی، تبدیل درد عاطفی به درد جسمی یا بیان غیرکلامی ناراحتی‌هایی که قادر به بیان آنها نیستند، استفاده کنند.

۳. انگیزه‌های روان‌شناختی

گاهی اوقات خودزنی در کودکان پاسخی به انگیزه‌های روان‌شناختی درونی آنهاست. برخی از این دلایل عبارت‌اند از:

• تسکین استرس یا وحشت؛
• پرت‌کردن حواس از درد هیجانی ازطریق ایجاد درد جسمی؛
• آشکارکردن افکار و احساسات نامرئی به‌صورت جای زخم و آسیب‌دیدگی؛
• رهاشدن از احساس بی‌حسی؛
• به‌دست‌آوردن حس کنترل در شرایطی که احساس ناتوانی می‌کنند؛
• کنترل خشم یا پرخاشگری؛
• خودتنبیهی به‌خاطر احساسات یا تجربیاتی که دارند.

متأسفانه کودکی که بعد از خودزنی تسکین می‌یابد، نمی‌تواند درک کند که این احساس موقتی است. ازآنجاکه ریشه مشکل حل نمی‌شود، با رشد مجدد آن هیجانات چالش‌برانگیز، کودک دوباره به خودزنی روی می‌آورد. احساس ترس، شرم یا گناه از خودزنی چرخه معیوبی را شکل می‌دهد که شکستن آن می‌تواند دشوار باشد.

چه عواملی کودک را به‌سمت خودزنی می‌کشاند؟

خودزنی در کودکان اغلب تحت تأثیر عوامل بیرونی و محیطی رخ می‌دهد که می‌توانند فشارهای روانی یا عاطفی شدیدی ایجاد کنند. این عوامل شامل شرایط اجتماعی، خانوادگی یا تجربیات تروماتیک هستند که کودک را به‌سمت رفتارهای خودزنی می‌کشانند. در ادامه این عوامل را بررسی می‌کنیم:

۱. تجربه‌های تروماتیک و سوءاستفاده

کودکان ممکن است درنتیجه تروماهای دوران کودکی خودزنی کنند. برخی از این تجربیات استرس‌زا شامل سوءاستفاده جسمی، عاطفی یا جنسی، قرارگرفتن درمعرض اذیت و آزار همسالان و غم و اندوه ناشی از سوگ یا فقدان عزیزان هستند. چنین رویدادهایی می‌توانند احساس ناتوانی، ترس یا خشم را در کودک تشدید کنند و او را به‌سمت خودزنی به‌عنوان راهی برای ابراز یا کاهش این فشارها بکشانند.

۲. فشارهای اجتماعی و خانوادگی

محیط اجتماعی و خانوادگی کودک نقش مهمی در رفتارهای او دارند. فشارهایی که کودک در مدرسه احساس می‌کند، مشکلات خانوادگی مثل درگیری‌های والدین یا طلاق آنها و گاهی تنهایی به‌دلیل نداشتن دوست صمیمی، از عوامل محیطی تحریک‌کننده خودزنی در کودکان هستند. کودک ممکن است برای مقابله با استرس یا احساس انزوای اجتماعی و طردشدن از جانب خانواده به خودزنی متوسل شود.

۳. چالش‌های هویت و عزت‌نفس

کودکانی که عزت‌نفس پایینی دارند ممکن است بیشتر درمعرض خودزنی قرار بگیرند. برای مثال، سردرگمی درباره گرایش جنسی، بیزاری از شکل بدن و اعتمادبه‌نفس نداشتن، می‌تواند احساس شرم یا ناکافی‌بودن را به کودک القا کند. این چالش‌ها درونی هستند ولی با نبود حمایت اجتماعی و خانوادگی تقویت می‌شوند. درنتیجه، ممکن است کودک برای مقابله با این چالش‌ها به خودزنی روی آورد.

باورهای نادرست درباره خودزنی در کودکان

تعدادی باور نادرست درباره خودزنی در کودکان وجود دارد که متخصصان اطفال و روان‌شناسان کودک آنها را از زبان والدین شنیده‌اند. برخی از آنها را با هم ببینیم:

• ایجاد بریدگی‌ها تنها نوع خودزنی است که باید نگران آن باشیم.

نادرست. همه انواع خودزنی می‌توانند به پیامدهای خطرناک و جدی منجر شوند.

• خودزنی معمولا به‌دلیل افکار خودکشی است.

نادرست. بیشتر کودکانی که خودزنی می‌کنند، قصد پایان‌دادن به زندگی‌شان را ندارند.

• کودکان یا نوجوانانی که خودزنی می‌کنند به‌دنبال جلب‌توجه یا خودنمایی هستند.

نادرست. البته برخی از موارد خودزنی به‌خاطر جلب‌توجه انجام می‌شود اما همیشه این‌طور نیست. درباره تفاوت این دو کمی بعد صحبت خواهیم کرد.

• خودزنی فقط در دختران رایج است.

نادرست. الگوی خاصی در این مورد وجود ندارد. دختران و پسران به یک اندازه احتمال درگیرشدن در رفتارهای خودزنی را دارند. ممکن است در دختران بریدن و در پسران آسیب‌های ضربه‌ای بیشتر رایج باشد.

• اگر از فرزندم درباره خودزنی بپرسم، ممکن است وسوسه شود آن را امتحان کند.

نادرست. صحبت‌های باز و آزاد درباره خودزنی اگر به شیوه درست انجام شود، می‌تواند باعث رهایی کودک از تنش‌هایی شود که احتمال دارد بعدها او را وادار به خودزنی کنند.

• فقط نوجوانان خودزنی می‌کنند.

نادرست. حتی کودکان خردسال هم ممکن است درگیر رفتارهای خودزنی شوند. بااین‌حال، خودزنی در نوجوانی شایع‌تر است. داده‌های سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد در یک کلاس ۳۰نفره از نوجوانان ۱۵ساله، به‌طور متوسط شش نفر به خودزنی مبتلا هستند.

تفاوت خودزنی با جلب توجه در کودکان

برخلاف تصور بسیاری از والدین، خودزنی با جلب‌توجه (Attention-seeking) یکی نیست. درواقع همه خودزنی‌ها با قصد جلب‌توجه انجام نمی‌شوند. برخی از تفاوت‌های خودزنی با جلب توجه عبارت‌اند از:

تفاوت در تعریف و ماهیت

خودزنی به رفتارهایی گفته می‌شود که کودک به‌عمد به خودش آسیب جسمی می‌رساند، درحالی‌که بسیاری از  کودکان راه‌هایی نظیر گریه‌کردن، جیغ‌زدن، رفتارهای نمایشی و حتی ادای آسیب‌زدن به خود برای جلب‌توجه دارند. جلب توجه می‌تواند شامل آسیب جسمی واقعی باشد یا نباشد.

تفاوت در انگیزه‌ها و دلایل

دومین تفاوت این دو در انگیزه‌ها و دلایل است. خودزنی بیشتر با دلایل روان‌شناختی درونی مثل تنظیم هیجانات و تسکین درد عاطفی از طریق ایجاد درد جسمی صورت می‌گیرد. در جلب توجه، نیازهای اجتماعی و عاطفی کودک مثل کمبود محبت یا توجه از والدین و دوستان یا اطرافیان نقش پررنگ‌تری دارند.

تفاوت در نحوه بروز رفتار

درنهایت، مهم‌ترین تفاوت بین جلب‌توجه و خودزنی در کودکان، نحوه بروز این رفتارهاست. معمولا کودکانی که خودزنی می‌کنند، تلاش می‌کنند مخفیانه این کار را انجام دهند و با روش‌های مختلف آثار خودزنی را بپوشانند. بیشتر آنها احساس شرم می‌کنند و نمی‌خواهند دیگران متوجه این کار شوند. درحالی‌که جلب‌توجه با هدف تأثیرگذاری بر دیگران و عمدا در حضور آنها انجام می‌شود.

چگونه با کودک دارای رفتارهای خودآسیب‌زن مواجه شویم؟

روان‌درمانگران هشدار می‌دهند که همه انواع خودزنی درصورت تداوم می‌توانند به جراحات شدید و تأثیرات منفی بیشتر بر سلامت روان شوند. بیشتر کودکانی که به خود آسیب می‌رسانند، نمی‌خواهند خودکشی کنند اما ممکن است این رفتارها به یک تصمیم خودکشی تکانشی تبدیل شوند. بنابراین، بسیار مهم است که بلافاصله بعد از کشف این رفتار در فرزند عزیزتان، از او حمایت کنید و اقدامات لازم را برای بهبودی‌اش انجام دهید. در ادامه، توضیح داده‌ایم که چطور باید با فرزندتان درباره خودزنی مواجه شوید:

۱. وحشت نکنید

مهم‌ترین چیزی که باید به خاطر داشته باشید این است که اصلا وحشت نکنید. آرام باشید زیرا باید با او صحبت کنید. اگر ترس خود را به فرزندتان نشان دهید، برای صحبت‌کردن با شما اعتمادبه‌نفس نخواهد داشت.

۲. گفت‌وگو را شروع کنید

بسیاری از والدین می‌ترسند اگر درباره خودزنی با فرزندشان صحبت کنند و او درگیر چنین رفتارهایی نباشد، او را به این کار وسوسه کنند. نگران نباشید زیرا بدون صحبت‌کردن با کودک نمی‌توانید دقیقا بدانید درون او چه می‌گذرد. از صحبت‌های غیرمستقیم و حاشیه‌ای خودداری کنید. صداقت و صراحت (البته با استفاده از جملات متناسب با سن کودک) بهترین راه برای کمک به اوست.

بدون قضاوت و بیشتر از آنکه صحبت کنید، گوش دهید. به او بگویید: «حتی فکرکردن به اینکه خودزنی می‌کنی برای من سخته؛ ولی بدون که برای من مهمی و می‌خوام همیشه سالم و ایمن باشی».

۳. به او گوش دهید

حالا که گفت‌وگو را آغاز کرده‌اید، حرف‌هایش را بشنوید. ببینید در پاسخ به پرسش شما که «وقتی این کارو می‌کردی، چه فکری از ذهنت گذشت؟» چه می‌گوید. اگر با صراحت پاسخ داد، از او تشکر کنید و به او نشان دهید که خوشحال‌اید صادقانه با شما صحبت کرده است. می‌توانید بپرسید: «دوست داری چطوری بهت کمک کنم»؟

هرگز آنها را بابت دلایلی که می‌آورند تحقیر نکنید و درعوض، احساسات آنها را تصدیق کنید. گاهی فرزند شما فقط نیاز دارد که شنیده شود. گفتن اینکه «احمق نباش عزیزم، واقعا خودتو به‌خاطر همچین چیز کوچکی زخمی کردی؟»، نه‌تنها از شما دورش می‌کند، بلکه احساس بدتری به او می‌دهد و به‌احتمال زیاد در آینده بازهم به خود آسیب خواهد زد.

۴. برای واکنش‌های شدید آماده باشید

ازآنجاکه معمولا کودکان خودزنی را انکار می‌کنند و حتی سعی در پنهان‌کردن شواهد آن دارند، تصور نکنید که مکالمه شما حتما خوب پیش می‌رود و کودک همه‌چیز را به شما می‌گوید. احتمال اینکه ناراحت شود یا از صحبت‌کردن امتناع کند بسیار زیاد است. اگر واکنش‌های شدیدی نشان داد، بگویید: «من نگرانم که به خودت آسیب بزنی و بنابراین، تصمیم دارم با یه پزشک متخصص درباره‌ش صحبت کنم. دوست دارم تو هم با من بیای». اگر حاضر به آمدن نشد، باز هم شما برای ویزیت وقت بگیرید.

درصورتی‌که واکنش شدیدی نداشت، از او بپرسید: «دوست داری یه راهی برای مدیریت این احساساتت پیدا کنیم که امن‌تر باشه و بهت آسیب نزنه؟ نظرت درباره یه متخصص اطفال یا روان‌شناس چیه»؟

اگر مایل نیست با شخص دیگری صحبت کند، او را تشویق کنید با خودتان حرف بزند یا روان‌شناس آنلاین را به او پیشنهاد دهید. ممکن است روش آنلاین برای او بهتر از مراجعه حضوری به مطب روانپزشکی و نشستن در سالن انتظار باشد.

۵. به متخصص اطفال یا روان‌درمانگر اعتماد کنید

تا جایی که می‌توانید، فرزندتان را به مداخلات حرفه‌ای ترغیب کنید. اگر نه، خودتان برای کمک به او با متخصص اطفال یا روان‌درمانگر صحبت کنید. پزشکانی که به‌ویژه بر سلامت روان کودکان تمرکز دارند، می‌توانند به شما کمک کنند نحوه رفتار با چنین کودکانی را یاد بگیرید. حتی ممکن است راهکارهایی به شما ارائه دهند که بتوانید کودکتان را برای مراجعه قانع کنید.

شاید خودتان هم تمایل نداشته باشید پیش روانشناس بروید. احتمالا شما هم مثل بسیاری از والدین، خودتان را بابت خودزنی کودک سرزنش می‌کنید و خجالت می‌کشید این موضوع را به پزشک بگویید. اشتباه نکنید؛ پای آینده و سلامتی کودکتان در میان است. دغدغه شما با سایر والدین و درمانگران مشترک است. هیچ انسان سالمی نمی‌تواند دربرابر کودکی که به خودش آسیب می‌زند بی‌تفاوت باشد. اگر نمی‌توانید رودررو با پزشک صحبت کنید، روانشناسان آنلاین انتخاب بهتری هستند.

راهکارهایی برای کمک به رفع خودزنی در کودکان

بعد از مواجهه با خودزنی کودک، حالا باید به درمان او کمک کنید. صرف‌نظر از اینکه چرا فرزندتان به خودش آسیب می‌زند، راهکارهای زیر مفید باشند:

۱. شناسایی محرک‌ها

موقعیت‌های خاصی را که به خودزنی کودک منجر می‌شود شناسایی کنید. امتحان ریاضی؟ طلاق؟ اختلافات خانگی یا قلدری که در مدرسه اذیتش می‌کند؟ بعد از شناسایی این محرک‌ها می‌توانید راه‌حلی برای مدیریت آنها پیدا کنید.

۲. حمایت از کودک برای مقابله با پریشانی

حالا برای پشتیبانی از کودک باید به‌دنبال رفع محرک‌ها باشید. برای نمونه، اگر مشکلش با امتحان ریاضی است، برایش معلم خصوصی بگیرید. اگر استرس شدید دارد، عامل استرس را برطرف کنید یا راهکارهای تنفس عمیق و فعالیت‌های کاهش‌دهنده استرس را به او بیاموزید. می‌توانید برای این راهکارها از پزشک یا روانشناس کمک بخواهید.

۳. ایجاد فضای امن برای ارتباط

برنامه‌ای برای وقت‌گذراندن بیشتر با فرزندتان ترتیب دهید. فضای امنی به وجود آورید که راحت‌تر با شما ارتباط برقرار کند. او باید کسی را داشته باشد تا نگرانی‌هایش را به او بگوید. کسی که بدون قضاوت به او گوش دهد و اگر مشکلی دارد، برای رفع آن پا به پا همراهش باشد.

کارهای ساده‌ای برای ارتباط بیشتر با کودک انجام دهید. مثلا دوتایی با هم به پیاده‌روی، سینما یا کافه بروید و درباره هرچیزی با هم صحبت کنید. یک نکته طلایی بگوییم: بهتر است این وقت‌گذراندن‌های دونفره در فواصل منظم انجام شوند. اگر سالی یک بار چنین کاری انجام دهید، به کودک این پیام را منتقل می‌کنید که «هروقت نگرانت می‌شوم، از سر درماندگی برایت وقت خالی پیدا می‌کنم».

۴. دور نگه داشتن وسایل خطرناک

محیط خانه را امن‌تر کنید. شاید بهتر باشد چاقوها و وسایل نوک‌تیز را در جایی قرار دهید که جلوی چشم نباشند. البته حذف کامل آنها نه ممکن است و نه راه‌حل اطمینان‌بخشی است؛ زیرا کودک می‌تواند خودزنی را بدون نیاز به هیچ وسیله‌ای انجام دهد. بااین‌حال، شاید قرارندادن این وسایل درمعرض دید، وسوسه خودزنی را تا حدی از کودک دور کند.

۵. توجه به استراتژی‌های مقابله در لحظه

با گذشت زمان و حمایت شما، کودک می‌تواند درک کند که هنگام خودزنی چه احساسی دارد و چرا این کار را انجام می‌دهد. سپس می‌تواند تکنیک‌های سالم‌تری برای مقابله با آن در لحظه بیاموزد تا حواسش را از هیجانات شدید پرت کند. برخی از تکنیک‌های لحظه‌ای شامل موارد زیر هستند (ممکن است برخی از آنها برای کودک شما مؤثر نباشند، از روش آزمون‌وخطا استفاده کنید):

• ورزش‌کردن؛
• مشت‌زدن به بالش؛
• رقصیدن؛
• پیچیدن پتو به دور خود؛
• گوش‌دادن به صداهای آرامش‌بخش؛
• پیاده‌روی در پارک یا طبیعت (با شما)؛
• تنفس عمیق؛
• فهرست‌نگاری (از هر چیزی، مثلا لیست چیزهایی که برای تولد سال آینده‌اش می‌خواهد)؛
• منقبض‌کردن و شل‌کردن تمام عضلات؛
• نگه‌داشتن تکه‌های یخ در دست؛
• نوشتن افکار یا احساسات ناراحت‌کننده روی یک تکه کاغذ و پاره‌کردن آن؛
• انجام کارهای خلاقانه برای بیان احساسات؛
• انجام سرگرمی موردعلاقه مثل تماشای برنامه تلویزیونی، آشپزی با مامان یا بابا یا درست‌کردن کاردستی.

۶. استفاده از روان‌درمانی کودک‌محور

گاهی پزشک اطفال شما ممکن است به فرزندتان برخی از روش‌های درمانی نظیر گفت‌وگودرمانی (Talk Therapy) را پیشنهاد کند. در این روش درمانگر درباره افکار، احساسات و رفتارهای کودک با او صحبت می‌کند.

برخی از محبوب‌ترین رویکردهای گفت‌وگودرمانی عبارت‌اند از:

• مشاوره؛
• درمان شناختی رفتاری (CBT).

مشاوره

در مشاوره که می‌تواند آنلاین یا حضوری باشد، یک مشاور روان‌شناس کودک درباره مشکل یا موقعیتی که بر سلامت روان فرزند شما تأثیر منفی می‌گذارد صحبت می‌کند. او به کودک استراتژی‌های مقابله مثبت یا راه‌هایی برای بهبود وضعیت آموزش می‌دهد.

درمان شناختی رفتاری

نوعی گفت‌وگودرمانی است که در آن درمانگر آموزش‌دیده برای کودکان، به فرزند شما کمک می‌کند الگوهای تفکر و رفتار خود را بررسی کند و سپس به او راه‌های جدیدی برای مقابله با آن الگوها در زمانی که میل به خودزنی دارد می‌آموزد.

اگر فرزندتان از صحبت درباره خودزنی مضطرب است، به او یادآوری کنید که شما و درمانگر فقط برای کمک به او در کنارش هستید و این مشکل به هیچ وجه تقصیر او نیست.

درمانگران محیط امن و گرمی برای کودک فراهم می‌کنند که هرچه در دلش دارد بیرون بریزد. آنها به او اطمینان می‌دهند که مکالمات آنها محرمانه باقی می‌ماند و درمان او پیگیری می‌شود؛ یعنی درصورتی‌که بعد از جلسات درمانی احساس ناراحتی یا اضطراب کرد، می‌تواند به درمانگر خود دسترسی داشته باشد.

سؤالات متداول