شیدایی یا مانیا چیست؟ علائم و تأثیرات آن

شیدایی یا مانیا (Mania) یکی از حالات خُلقی است که در آن، سطح انرژی و سرخوشی فرد به‌شکل غیرطبیعی بالا می‌رود. اگر به زبان ساده بگوییم، شیدایی برعکس افسردگی است. گاهی شیدایی با علائمی همچون خودبزرگ‌بینی، کاهش نیاز به خواب، پرش افکار و رفتارهای پرخطر همراه می‌شود که می‌تواند عملکرد اجتماعی، شغلی و شخصی فرد را مختل کند. همچنین شیدایی یکی از ویژگی‌های اصلی برخی اختلالات روانی ازجمله اختلال دوقطبی است. به همین دلیل، تشخیص آن در اولین فرصت ممکن و اقدام برای درمان بسیار مهم است. در این مقاله، با علائم، علل و روش‌های درمان شیدایی آشنا می‌شویم.

دوره شیدایی یا مانیا چیست؟

اپیزود شیدایی (Manic Episode) یا دوره شیدایی بازه زمانی مشخصی است که در آن فرد برخی از علائم شیدایی را تجربه می‌کند. در طی این دوره‌ها، تغییرات شدیدی در خلق‌وخوی فرد ایجاد می‌شود و سطح سرخوشی، انرژی، فعالیت و تحریک‌پذیری او به‌شکلی غیرطبیعی افزایش می‌یابد. در یک اپیزود شیدایی ممکن است فرد اعتمادبه‌نفس کاذب پیدا کند؛ یعنی دست به کارهای غیرممکن بزند یا تصور کند شخصیت بسیار مهم و شناخته‌شده‌ای است. معمولا فاز شیدایی کامل حداقل یک هفته به طول می‌انجامد و حتی ممکن است آن‌قدر شدید باشد که فرد در بیمارستان بستری شود.

محرک‌های دوره شیدایی

محرک‌های فاز مانیا برای هر فرد با دیگری متفاوت است. شناخت این محرک‌ها به کاهش اثر یک اپیزود شیدایی یا جلوگیری از وقوع آن کمک می‌کند. به‌طور کلی، رایج‌ترین محرک‌های دوره شیدایی عبارت‌اند از:

• موقعیت یا محیط بسیار تحریک‌کننده (مثل محیط‌های پرسروصدا، پرجمعیت یا با نورهای روشن فراوان)؛
• تغییرات عمده در زندگی (مثل طلاق، ازدواج یا ازدست‌دادن شغل)؛
• تغییر در الگوی خواب؛
• مصرف مواد مخدر، الکل یا داروهایی که تفریحی مصرف می‌شوند؛
• تغییرات فصل؛
• استرس در محل کار یا منزل.

معنی شیدایی در روانشناسی چیست؟

شیدایی از دیدگاه روان‌شناختی به تغییرات شدید و غیرطبیعی در رفتارها، هیجانات و خلق‌وخوی افراد گفته می‌شود. البته فقط زمانی می‌توان این تغییرات را شیدایی دانست که به‌مدت یک هفته یا بیشتر ادامه داشته باشند و آن‌قدر شدید باشند که دیگران به‌راحتی متوجه آن بشوند. شیدایی فرد را از «خودِ» همیشگی‌اش دور می‌کند؛ یعنی رفتارهایی از او سر می‌زند که در حالت عادی هرگز انجام نمی‌داده است.

مراحل اختلال مانیا یا شیدایی چیست؟

شیدایی چهار مرحله دارد که شامل نیمه‌شیدایی (هیپومانیا)، شیدایی حاد (آکیوت مانیا)، شیدایی هذیانی (دیلوژنال مانیا) و شیدایی توهمی (مانیای دلیریومی) هستند. ویژگی‌های هر مرحله را در ادامه بررسی کرده‌ایم:

هیپومانیا

هیپومانیا (Hypomania) یا نیمه‌شیدایی، ازنظر فنی معیارهای یک دوره شیدایی کامل را ندارد. طبق گفته سازمان خدمات سلامت روان و سوءمصرف مواد مخدر (SAMHSA)، در دوره هیپومانیا فرد حداقل چهار روز متوالی و در بیشتر ساعات یک روز، حالت‌های هیجانی و تحریک‌پذیر دارد و سطح انرژی او به‌شکل غیرطبیعی بالاست. برای اینکه بگوییم فرد دوره هیپومانیا را می‌گذراند، باید حداقل چهار مورد از هفت علامت خاص زیر را داشته باشد:

• اعتماد‌به‌نفس کاذب یا احساس خودبزرگ‌بینی؛
• داشتن افکار سریع و غیرقابل‌کنترل؛
• صحبت‌کردن بیش از حد معمول؛
• افزایش فعالیت؛
• انجام رفتارهای پرخطر مانند فعالیت جنسی پرخطر؛
• ولخرجی‌های غیرمنطقی یا عیش‌ونوش؛
• پرت‌شدن حواس با کوچک‌ترین عامل؛
• کاهش نیاز به خواب (به‌طوری‌که فرد با اینکه مدت کوتاهی خوابیده است احساس راحتی می‌کند).

شیدایی حاد

در اپیزود شیدایی حاد (Acute Mania)، تمام معیارهای تشخیص شیدایی برآورده می‌شود. اغلب اوقات اولین دوره شیدایی هر فرد از نوع حاد آن است. به همین دلیل رایج‌ترین نوع شیدایی است و معمولا در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بیشتر مشاهده می‌شود.

فرد مبتلا به شیدایی حاد باید به‌سرعت تحت درمان قرار گیرد. معمولا درمان شیدایی حاد با هدف تثبیت خلق‌وخوی بیمار آغاز می‌شود تا به کاهش آشفتگی، رفتارهای احتمالا خطرناک و تسهیل ارزیابی وضعیت بیمار کمک کند. درصورت امکان، باید محیط آرامی با حداقل محرک را برای او فراهم کرد. بنزودیازپین‌ها درکنار تثبیت‌کننده‌های خلقی و داروهای ضد روان‌پریشی می‌توانند برای کاهش آشفتگی و بهبود خواب بیمار مفید باشند.

مانیای دیلوژنال

شیدایی هذیانی یا دیلوژنال (Delusional Mania) ازنظر فنی یکی از انواع شیدایی حاد به حساب می‌آید. هم مانیای دیلوژنال و هم مانیای دلیریومی، شدیدترین حالات شیدایی هستند و در انتهای طیف قرار می‌گیرند. بااین‌حال، شیدایی دیلوژنال کمی خفیف‌تر از شیدایی دلیریومی است. هردو به مراقبت پزشکی فوری نیاز دارند.

مانیای دلیریومی

شیدایی توهمی یا دلیریومی (Delirious Mania) هم ازنظر فنی نوعی شیدایی حاد است. بیشتر ویژگی‌هایی که در اختلال دلیریوم سراغ داریم ازجمله هیجانات شدید، خودبزرگ‌بینی، ناپایداری هیجانی، بی‌خوابی، سردرگمی، توهم و تغییر سطح هوشیاری، در شیدایی دلیریومی هم مشاهده می‌شوند.

چه چیزی باعث شیدایی می‌شود؟

دانشمندان دقیقا مطمئن نیستند که علل اصلی شیدایی چیست اما احتمال می‌دهند عوامل متعددی در ایجاد آن نقش داشته باشند. علل شیدایی به‌طور کلی شامل موارد زیر هستند:

سابقه خانوادگی

اگر یکی از اعضای خانواده شما (والدین یا خواهر و برادر) به بیماری دوقطبی مبتلا باشد، احتمال ابتلا به اختلال شیدایی در شما افزایش می‌یابد. بااین‌حال، داشتن یک عضو خانواده با اپیزودهای شیدایی به‌معنای آن نیست که قطعا شما هم مبتلا خواهید شد. حتی اگر همه اعضای خانواده مبتلا باشند، ممکن است شما هرگز به شیدایی مبتلا نشوید.

ساختار مغزی متفاوت

این‌طور به نظر می‌رسد که ساختار یا فعالیت مغزی بیماران مبتلا به شیدایی متفاوت از دیگران است. اغلب اوقات شیدایی به‌دلیل نبود تعادل شیمیایی در مغز آنها اتفاق می‌افتد.

ابتلا به برخی بیماری‌های جسمی و روانی

گاهی اوقات علت شیدایی می‌تواند ابتلا به برخی بیماری‌های زمینه‌ای باشد یا به‌عنوان یک عارضه جانبی از بیماری‌ها و اختلالات روانی رخ دهد. برای نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم‌کاری تیروئید؛
• اختلال دوقطبی؛
• اختلال عاطفی فصلی (seasonal affective disorder)؛
• روان‌پریشی بعد از زایمان؛
• اختلال اسکیزوافکتیو؛
• آسیب‌های مغزی؛
• تومور مغزی؛
• زوال عقل؛
• لوپوس؛
• آنسفالیت.

عوارض جانبی برخی از داروها

برخی داروها ازجمله داروهای ضدافسردگی ممکن است با عوارضی ازجمله شیدایی همراه باشند. سوءمصرف الکل، مواد مخدر و حتی مصرف تفریحی برخی داروها ممکن است باعث شیدایی شود.

تغییرات مهم زندگی

برخی تغییرات قابل‌توجه در زندگی به‌ویژه شرایط دشواری که در ادامه اشاره کرده‌ایم می‌توانند از علل بروز فاز مانیا باشند:

• طلاق؛
• نقل‌مکان؛
• مرگ یکی از عزیزان؛
• مشکلات مالی؛
• تنهایی؛
• تروماهای کودکی؛
• انواع سوءاستفاده (abuse) به‌ویژه آزار جنسی؛
• سطح بالای استرس و ناتوانی در مدیریت آن؛
• کمبود خواب؛
• تغییر در الگوی خواب.

علائم بیماری شیدایی یا مانیا چیست؟

علائم شیدایی با بسیاری از نشانه‌های سایر اختلالات روانی همپوشانی دارند و به‌راحتی می‌توان آنها را با اختلالات دیگر یا تغییرات ساده خلقی در افراد اشتباه گرفت. علائم شیدایی حداقل یک هفته به طول می‌انجامند، آن‌قدر واضح هستند که دیگران به‌خوبی متوجه آن می‌شوند و از ویژگی‌های همیشگی و طبیعی خود شخص نیستند. برخی از علائم دوره مانیا عبارت‌اند از:

سرخوشی

سرخوشی یا ایفوریا (Euphoria) یکی از علائم اصلی شیدایی است که با شادی، امیدواری یا هیجان بیش‌ازحد و غیرمنطقی همراه است. این حالت را نباید با خوشحالی زیاد اشتباه گرفت. برای مثال، جمعی از علاقه‌مندان به یک تیم فوتبال خاص را در نظر بگیرید که تیمشان گل زده است و همه از خوشحالی می‌خندند و کف می‌زنند؛ اما یک نفر در آن میان شادی‌اش را با بالا و پایین پریدن و جیغ‌کشیدن نشان می‌دهد. این حالت معمولا پایدار نیست و تقریبا بلافاصله فروکش می‌کند. درحالی‌که در فاز مانیا فرد ممکن است نسبت به موضوعات کاملا بی‌معنی مثل خوردن یک پفک معمولی بیش‌ازحد خوشحال باشد و این حالت تا یک هفته ادامه پیدا کند.

نکته مهم دیگر این است که باید توجه داشت الکل، کوکائین، سایر موادمخدر، برخی داروها مثل داروهای ضد افسردگی و برخی روش‌های درمانی مثل الکتروشوک‌درمانی که از آن برای درمان افسردگی‌های مقاوم نسبت به دارو استفاده می‌شود، می‌توانند باعث سرخوشی شوند. این هم با سرخوشی فاز مانیا متفاوت است. بنابراین برای اطمینان از اینکه سرخوشی بیمار ناشی از شیدایی هست یا نه، ابتدا باید اطمینان حاصل کرد که عوامل دیگر باعث ایجاد آن نشده‌اند.

حواس پرتی و پرش افکار

یکی دیگر از علائم مهم شیدایی، حواس‌پرتی و پرش افکار است. در این حالت فرد به‌شکل همزمان به مسائل زیادی فکر می‌کند و افکارش مدام از یک موضوع به موضوع دیگر می‌پرد. به همین دلیل است که اغلب با چیزهای بی‌اهمیت و کاملا بی‌ربط حواسش پرت می‌شود.

بالا بودن سطح فعالیت یا انرژی

اینکه گاه‌گاهی احساس کنیم انرژی زیادی داریم و فعالیت شدید انجام دهیم، کاملا طبیعی است و برای هرکسی پیش می‌آید؛ اما درباره شیدایی این موضوع اصلا طبیعی نیست. سطح فعالیت‌های هدفمند ازجمله فعالیت‌های اجتماعی، تحصیلی، شغلی یا جنسی در افراد مبتلا به شیدایی به‌صورت غیرطبیعی افزایش می‌یابد. این افزایش انرژی یا فعالیت می‌تواند باعث اختلالات خواب در چنین افرادی شود.

پرحرفی بیش‌ازحد یا سریع صحبت کردن

یکی از مشخصه‌های افراد در دوره شیدایی این است که پرحرف می‌شوند، با صدای بلندتری نسبت به حد معمول حرف می‌زنند یا آن‌قدر سریع صحبت می‌کنند که نمی‌توانید حرفشان را قطع کنید. البته افرادی وجود دارند که به‌طور طبیعی سریع‌تر از دیگران صحبت می‌کنند یا کلا پرحرف هستند ولی افراد مبتلا به شیدایی، فقط در اپیزودهای شیدایی به این وضع می‌افتند و درحالت عادی بسیار کم‌حرف‌اند.

علاوه بر آن، اکثر آنها در فعالیت‌های روانی‌حرکتی (Psychomotor Activity) خود بی‌قرار هستند. برای مثال، نمی‌توانند در جایی بی‌حرکت بنشینند و مدام دست‌ها یا پاهایشان را تکان می‌دهند یا بی‌هدف راه می‌روند.

افزایش بیش‌ازحد میل جنسی

در اپیزودهای مانیک، معمولا میل و اشتیاق جنسی (لیبیدو) فرد به‌شکل غیرعادی افزایش پیدا می‌کند. شاید این موضوع را بی‌ضرر یا حتی مثبت بپندارید اما این‌طور نیست. در افراد مبتلا به شیدایی این افزایش میل جنسی ممکن است به رفتارهای جنسی پرخطر یا بی‌احتیاطی‌های جنسی منجر شود که برای خودشان یا دیگران آسیب‌زننده است.

انجام رفتارهای پرخطر

در فاز مانیا اعتمادبه‌نفس کاذب افراد به‌شدت بالا می‌رود به‌طوری‌که رفتارهای پرخطر از آنها سر می‌زند. برخی از این رفتارها عبارت‌اند از:

• رفتارهای تکانشی مثل خرج‌کردن بیش‌ازحد بدون فکرکردن به عواقب آن یا سرمایه‌گذاری‌های تجاری غیرعاقلانه؛
• رابطه جنسی محافظت‌نشده و خطرناک؛
• سوءمصرف موادمخدر، الکل و حتی مصرف بیش‌ازحد داروهایی که پزشک تجویز کرده است؛
• رفتارهای پرخطری مانند استفاده از سرنگ مشترک برای تزریق مواد (درصورتی‌که در حالت عادی این کار را انجام نمی‌داده است)؛
• خودآزاری.

کاهش نیاز به خواب

در طول دوره‌های شیدایی، فرد بسیار کم می‌خوابد و با‌این‌حال، طوری سرحال است که انگار مدت زیادی استراحت کرده است. این نوعی چرخه معیوب ایجاد می‌کند زیرا اختلال خواب ناشی از شیدایی، به‌نوبه خود می‌تواند شدت شیدایی را افزایش دهد. توجه کنید که دلایل زیادی برای تغییر عادات خواب وجود دارد و لزوما قرار نیست هرکسی که خوب نمی‌خوابد، به اختلال شیدایی مبتلا باشد.

علائم روان‌پریشی مانیا

گاهی اوقات مانیا با علائم روان‌پریشی مثل هذیان همراه است. هذیان یا دیلوژن به تفسیر نادرست اطلاعات اشاره دارد و به‌معنای باورهایی است که با واقعیت سازگار نیستند. برای مثال، برخی افراد مبتلا به مانیا ممکن است تصور کنند جاسوس یا مأمور مخفی یک سازمان سرّی هستند. شاید حتی هذیان پارانویایی هم داشته باشند، به این معنا که فکر می‌کنند افراد مرموزی آنها را تعقیب می‌کنند.

یکی دیگر از علائم روان‌پریشی مرتبط با مانیا توهم یا دلیریوم است. خود دلیریوم یک اختلال حاد شناختی است که مشخصه‌های آن شامل گیجی، کاهش آگاهی از محیط و اختلال در توجه است. در شیدایی همراه با دلیریوم، فرد چیزهایی را می‌بیند یا صداهایی را می‌شنود که واقعا وجود ندارند. برای مثال، ممکن است با کسی صحبت کند درحالی‌که هیچ‌کس اطرافش نیست.

نکته: علائم شیدایی و نیمه‌شیدایی تا حد زیادی همپوشانی دارند، اما هیپومانیا شامل علائم روان‌پریشی نیست. شدت علائم هیپومانیا به‌اندازه‌ای خفیف است که اختلال قابل‌توجهی در عملکرد فرد ایجاد نمی‌کند یا به بستری‌شدن او در بیمارستان منجر نمی‌شود.

تفاوت مانیا و مانیک چیست؟

مانیا (Mania) و مانیک (Manic) فقط از لحاظ گرامری با هم تفاوت دارند! مانیا اسم است ولی مانیک صفتی است که برای توصیف چیزی یا کسی که ویژگی‌های مانیا را دارد به کار می‌رود. در ادامه تفاوت‌های آنها را نشان داده‌ایم:

مانیا چگونه تشخیص داده می شود؟

حالا بیایید ببینیم روش‌های تشخیص فاز شیدایی چیست و چگونه پزشک می‌تواند متوجه شود که علائم فرد به شیدایی مربوط هستند یا عوامل دیگری باعث این حالات خلقی شده‌اند.

معمولا پزشک یا روانپزشک با پرسیدن سؤالات خاصی درباره علائم بیمار، روند تشخیص را آغاز می‌کند. او با این پرسش‌ها متوجه می‌شود که آیا بیمار معیارهای مشخص‌شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) برای شیدایی را دارد یا نه. برخی از این معیارها عبارت‌اند:

معمولا پزشک یا روانپزشک با پرسیدن سؤالات خاصی درباره علائم بیمار، روند تشخیص را آغاز می‌کند. او با این پرسش‌ها متوجه می‌شود که آیا بیمار معیارهای مشخص‌شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) برای شیدایی را دارد یا نه. برخی از این معیارها عبارت‌اند:
پرش افکار و پرت‌شدن حواس؛
انجام رفتارهای پرخطر یا تکانشی؛
آشفتگی؛
نیاز کم به خواب و استراحت؛
افکار وسواسی.

سلامت روان

ویزیت آنلاین

از متخصصان این حوزه بپرسید

دریافت ویزیت آنلاین

حداقل سه مورد از این علائم باید در فرد مشاهده شود و به‌مدت یک هفته یا بیشتر ادامه یافته باشند. علاوه بر آن، باید مشخص شود که آیا این علائم زندگی فرد را مختل کرده‌اند یا بر روابط، کار یا مدرسه او تأثیر منفی گذاشته‌اند یا نه. در موارد حادتر، پزشک احتمال وجود توهم و هذیان را هم ارزیابی می‌کند. برای مثال، ممکن است سؤالاتی بپرسد که نشان دهد بیمار خود را شخصیت مهمی می‌پندارد یا از قدرت‌های خارق‌العاده خود صحبت می‌کند یا نه.

توجه داشته باشید که اگر فرد سوءمصرف موادمخدر یا الکل داشته باشد، نمی‌توان به‌راحتی نتیجه گرفت که علائم او ناشی از اختلال شیدایی است. پزشک باید فاز شیدایی بیمار را در زمانی ارزیابی کند که تحت‌تأثیر الکل یا مواد نباشند.

آزمایش‌های تشخیص مانیا

برای تشخیص شیدایی، پزشک ممکن است تعدادی آزمایش انجام دهد تا علل زمینه‌ای را بررسی کند. این آزمایش‌ها برای ردکردن بیماری‌های دیگر مفید هستند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• شمارش کامل خون (CBC)؛
• پانل کامل متابولیک (CMP)؛
• پانل تیروئید؛
• غربالگری مواد مخدر در ادرار؛
• آزمایش‌های تصویربرداری مغز، مانند سی‌تی‌اسکن یا MRI به‌ویژه در افرادی که کمتر از ۱۳ سال یا بالاتر از ۶۰سال دارند.

درمان بیماری شیدایی

روش‌های مختلفی وجود دارد که ممکن است برای درمان شیدایی مؤثر باشند. برخی از بیماران مبتلا به شیدایی با دارودرمانی بهبود می‌یابند و برخی دیگر با تراپی و سایر روش‌های روان‌درمانی می‌توانند به مدیریت اپیزودهای شیدایی در خود کمک کنند. این روش‌ها را در ادامه بررسی کرده‌ایم:

دارودرمانی

معمولا اولین گزینه برای درمان مانیا داروها هستند. اگر مانیا در افراد با اختلال خلقی همراه باشد، داروهای تثبیت‌کننده خلق‌وخو و اگر با روان‌پریشی همراه باشد، داروهای ضدروان‌پریشی برای آنها تجویز می‌شود. یک‌سری از بهترین داروها عبارت‌اند از:

• داروهای تثبیت‌کننده خلق‌وخو: کاربامازپین، لیتیوم، والپروات؛
• داروهای ضدروان‌پریشی: آریپیپرازول (ابیلیفای)، اولانزاپین (زیپرکسا)، کوئتیاپین (سروکوئل) و ریسپریدین (ریسپردال)، هالوپریدول؛
• داروهای ضدتشنج: والپروئیک اسید (دپاکین)، دیوالپروکس (دپاکوت) و لاموتریژین (لامیکتال)؛
• بنزودیازپین‌ها: آلپرازولام (زاناکس)، کلردیازپوکساید (لیبریوم)، کلونازپام (کلونوپین)، دیازپام (والیوم) و لورازپام (آتیوان).

نکته ۱: داروها فقط باید با تجویز پزشک و دُزی که تعیین کرده است مصرف شوند.

نکته ۲: اگر باردار هستید یا قصد باردارشدن دارید، باید به پزشکتان بگویید. برای مثال، مصرف والپروات در دوران بارداری ممکن است باعث نقص مادرزادی یا ناتوانی در یادگیری در نوزاد شود.

سایر گزینه‌های درمانی

• روان‌درمانی: اگر فرد به‌دلیل ابتلا به یک بیماری یا اختلال روانی مثل اختلال دوقطبی دچار شیدایی شده باشد امکان دارد روان‌درمانی یا گفتاردرمانی یا مشاوره مؤثر واقع شوند؛
• حمایت اجتماعی: اگر شیدایی بر توانایی افراد در انجام کارهای روزمره تأثیر می‌گذارد، مددکار اجتماعی می‌تواند به او کمک کند؛
• کمک‌های اضطراری: اگر فرد علائم شدیدی دارد یا دوره شیدایی او با علائم روان‌پریشی همراه است، باید فورا در بیمارستان بستری شود تا به خود آسیب نرساند؛
• درمان با شوک الکتریکی تشنج‌آور: در مواقعی که شیدایی فرد به‌دلیل اختلال دوقطبی ایجاد شده است و درمان‌های دیگر جواب نمی‌دهند، درمان با شوک الکتریکی تشنج‌آور (ECT) می‌تواند گزینه مناسبی باشد. در این روش جریان‌های الکتریکی کنترل‌شده‌ای را از مغز عبور می‌دهند تا باعث تشنج مختصری شود و بر مواد شیمیایی و نورون‌های خاصی درون مغز تأثیر بگذارد.

پیشگیری از شیدایی

داروهای تجویزی می‌توانند به جلوگیری از دوره‌های شیدایی کمک کنند. جلسات روان‌درمانی می‌توانند برای کمک به فرد در شناسایی محرک‌های شیدایی مفید باشند. بیماران می‌توانند از درمان‌های گروهی یا خانواده‌درمانی هم به‌منظور مدیریت دوره شیدایی قبل از وقوع آن بهره‌مند شوند.

تأثیرات شیدایی بر زندگی

شیدایی می‌تواند تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد بگذارد. این تأثیرات پیامدهای علائمی هستند که فرد در فاز شیدایی نشان می‌دهد. برای مثال به موارد زیر توجه کنید:

تأثیر بر روابط خانوادگی و دوستانه

بیشتر افراد مبتلا به شیدایی خودبزرگ‌بینی یا تحریک‌پذیری شدید دارند که می‌تواند در روابط خانوادگی و دوستانه‌اش اختلال ایجاد کند و باعث پراکنده‌شدن اطرافیانش شود.

همچنین رفتارهای پرخطر جنسی این افراد ممکن است باعث مشکلات عاطفی یا حتی بیماری‌های مقاربتی شود و زندگی عاشقانه آنها را از هم بپاشد.

تأثیر بر زندگی مالی

رفتارهای پرخطر و تکانشی افراد مبتلا به شیدایی می‌تواند به خودشان یا دیگران آسیب برساند. تصمیم‌گیری‌های عجولانه و خرج‌کردن بی‌رویه ممکن است همه پس‌انداز شخصی یا خانوادگی آنها را بر باد دهد یا بدهی‌های سنگین به بار آورد.

تأثیر بر کار و تحصیل

پرش افکار و حواس‌پرتی می‌تواند تمرکز فرد مبتلا به شیدایی را از بین ببرد و باعث افت عملکرد او در درس یا شغلش شود. بسیاری از کارمندانی که به‌دلیل شیدایی با ایده‌های غیرواقع‌بینانه خود به شرکت خسارات هنگفتی تحمیل کرده‌اند، محکوم به اخراج بوده‌اند. برخی از این افراد حتی ممکن است به‌خاطر یک موضوع بی‌اهمیت با یک تصمیم‌گیری شتاب‌زده ترک کار کنند.

تأثیر بر سلامت جسمی و روانی

شیدایی برای فرد مشکلات خواب ایجاد می‌کند که بعد از سپری‌شدن دوره، احتمالا به خستگی جسمی، ضعف سیستم ایمنی و تشدید علائم روانی می‌انجامد. رفتارهای بی‌پروا مثل سوءمصرف مواد یا رانندگی خطرناک می‌تواند خطر آسیب به خودش و دیگران را در پی داشته باشد.

زندگی پس از شیدایی

آیا می‌دانید بعد از سپری‌شدن یک دوره شیدایی چه اتفاقی می‌افتد؟ بیشتر افراد حالات زیر را تجربه می‌کنند:

• احساس شرم یا خجالت از رفتارهایی که انجام داده‌اند؛
• حس له‌شدن زیر بار تمام فعالیت‌هایی که در دوران شیدایی تقبل کرده‌اند؛
• احساس خستگی شدید و نیاز به خواب؛
• داشتن چند خاطره مبهم از هرچه در طول دوره مانیا اتفاق افتاده است؛
• ورود به اپیزود افسردگی (درصورتی‌که شیدایی آنها بخشی از اختلال دوقطبی بوده باشد).

راهکارهای سبک زندگی برای مدیریت شیدایی

راهکارهای زیر را برای زندگی روزمره با شیدایی یا مدیریت وضعیتی مثل دوره شیدایی دوقطبی امتحان کنید:

• پیگیری خلق‌وخو به منظور نظارت بر آنها؛
• شناسایی محرک‌های شخصی و تلاش برای جلوگیری یا محدودکردن آنها درصورت امکان؛
• یادگیری تشخیص علائم هشداردهنده یک دوره شیدایی؛
• برنامه‌ریزی برای کمک به مدیریت بهتر یک دوره شیدایی، مانند اجتناب از موقعیت‌های خاصی که ممکن است علائم را بدتر کنند؛
• یافتن راه‌های مؤثر برای خواب بهتر؛
• به‌تعویق‌انداختن هرگونه تصمیم سرنوشت‌ساز تا سپری‌شدن دوره مانیا؛
• تنظیم زنگ هشدار برای مصرف منظم دارو و پایبندی به آن؛
• انجام فعالیت‌هایی که استرس را کاهش می‌دهند؛
• در دسترس قرار دادن شماره‌تماس‌های مهم برای مواقع اضطراری؛
• تلاش برای برنامه‌ریزی و مدیریت امور مالی؛
• حفظ سلامت جسمی با داشتن یک رژیم غذایی مغذی، ورزش منظم و خواب کافی؛
• صحبت با خانواده و دوستان درباره احساس شیدایی و اینکه چگونه می‌توانند به شما کنند؛
• یافتن یک گروه پشتیبانی برای ارتباط با افرادی که تجربیات مشابهی از شیدایی دارند.

سؤالات متداول