بیماری قلبی در بارداری و قلب‌درد: علائم، علت و روش‌های درمان

در دوران بارداری، مشکلات قلبی می‌توانند جدی باشند. درواقع، بیماری قلبی ـ عروقی یکی از دلایل ایجاد عوارض دوران بارداری است. هرچند بیماری احتقانی قلب شایع‌ترین بیماری قلبی در بارداری است، اما در این دوران ممکن است شرایطی مثل فشار خون بالا هم تجربه کنید. در این مقاله با جزئیات بیشتری به بیماری‌های قلبی دوران بارداری می‌پردازیم و با علت قلب‌درد در بارداری، علائم بیماری قلبی و روش‌های مدیریت ایمن آشنا می‌شویم.  

بارداری بر قلب زنان چه تأثیری می‌گذارد؟

بیماری قلبی در بارداری به مشکل قلبی‌ای گفته می‌شود که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. دو نوع اصلی مشکل قلبی وجود دارد که ممکن است در دوران بارداری تجربه کنید، ازجمله:

• بیماری قلبی زمینه‌ای: بیماری‌های قلبی ـ عروقی هستند که قبل از بارداری به آن مبتلا بوده‌اید. این شرایط ممکن است در گذشته بدون علامت یا بدون نگرانی زیاد بوده باشند، اما در دوران بارداری به شکل دیگری در شما اثر می‌گذارند و عوارض جانبی ایجاد می‌کنند.
• بیماری قلبی که در دوران بارداری ایجاد می‌شود: شرایطی است که قبل از بارداری به آن مبتلا نبوده‌اید. بعضی از آنها بی‌ضرر هستند و بعضی دیگر می‌توانند خطرناک باشند.

بیشتر زنان مبتلا به بیماری قلبی به‌سلامت از دوران بارداری می‌گذرند و نوزادان سالمی به دنیا می‌آورند اما گاهی بیماری قلبی دوران بارداری عوارض جدی ایجاد می‌کند و می‌تواند موجب مرگ شود، به طوری‌که:

• حدود یک سوم مرگ‌های دوران بارداری مربوط به بیماری قلبی است؛
• بیماری قلبی عامل ۴درصد از عوارض بارداری است؛
• زنان سیاه‌پوست مبتلا به بیماری قلبی بیشتر در معرض مرگ دوران بارداری یا بعد از آن هستند. خطر مرگ در این افراد سه برابر بیشتر از سایر نژاد‌ها است؛
• شرایطی مثل فشار خون بالا، چاقی و سن بالای ۴۰ سال از جمله عوامل خطر مرگ دوران بارداری هستند.

اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، باید بیشتر در مورد اثر بیماری قلبی در بدنتان آگاه باشید.

چرا احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی در بارداری بیشتر می‌شود؟

بدن شما در دوران بارداری تغییرات زیادی را تجربه می‌کند. این تغییرات فشار بیشتری روی بدن وارد می‌کند و قلب ناچار می‌شود بیشتر کار کند. این تغییرات در دوران بارداری طبیعی هستند و کمک می‌کند تا جنین در حال رشد شما اکسیژن و مواد غذایی کافی دریافت کند. این تغییرات در بخش‌های مختلف ایجاد می‌شود، ازجمله:

• افزایش حجم خون: حجم خون شما در هفته‌های اول بارداری زیاد می‌شود و از آن به بعد این افزایش ادامه پیدا می‌کند. بیشتر خانم‌ها افزایش ۴۰ تا ۴۵درصدی حجم خون در دوران بارداری را تجربه می‌کنند.
• افزایش ضربان قلب: طبیعی است که ضربان قلب در دوران بارداری بین ۱۰ تا ۲۰ ضربان در دقیقه افزایش یابد. این تعداد به‌تدریج در دوران بارداری بیشتر می‌شود و در سه ماهه سوم بارداری به بیشترن میزان خود می‌رسد.
• افزایش خروجی قلب: خروجی قلب مقدار خونی است که قلب شما در دقیقه پمپ می‌کند. در هفته‌های ۲۸ تا ۳۴ ممکن است خروجی قلب بین ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش یابد. این موضوع به دلیل حجم خون بیشتر و ضربان قلب سریع‌تر است.

با تغییر شرایط قلب ممکن است شرایط مختلفی را تجربه کنید، ازجمله:

• خستگی زیاد؛
• سرگیجی یا سبکی سر؛
• تنگی نفس؛
• پالپیتاسیون یا احساس تپش قلب سریع.

این علائم بخشی طبیعی از بارداری هستند. اما قسمت بد ماجرا اینجاست که این علائم می‌تواند با علائم بیماری قلبی هم‌پوشانی داشته باشد. بنابراین ممکن است علائم هشداردهنده بیماری قلبی را داشته باشد و تصویر کنید مشکلی نیست. به همین دلیل بیماری قلبی دوران بارداری می‌تواند خطرناک باشد و تشخیص اینکه علائم شما طبیعی است یا نگران‌کننده می‌تواند دشوار باشد.

اگر بیماری قلبی زمینه‌ای دارید، ممکن است خطر مواجهه با عوارض جانبی مربوط به قلب در دوران بارداری‌تان بیشتر باشد. این خطر به شرایط خاصی که دارید و شدت آن بستگی دارد.

بیماران قلبی در بارداری چه علائمی را تجربه می‌کنند؟

بعضی از مشکلات قلبی شبیه علائمی است که افراد به‌طور طبیعی در دوران بارداری تجربه می‌کنند، ازجمله:

• احساس خستگی زیاد؛
• نیاز مکرر به ادرارکردن؛
• تنگی نفس؛
• ورم در پاها و زانوها.

این علائم ممکن است بی‌خطر باشند، اما اگر با چنین علائمی همراه شوند، ممکن است نشانه بیماری قلبی باشند:

• بعد از هفته ۲۰ بارداری باشند؛
• از انجام فعالیت‌های روزانه جلوگیری کنند؛
• حتی در زمان استراحت احساس تنگی نفس داشته باشید؛
• تنگی نفسی داشته باشید که در نیمه شب از خواب بیدار می‌شوید.

بعضی علائم در دوران بارداری طبیعی نیستند، ازجمله:

• تاری دید؛
• درد قفسه سینه (آنژین)؛
• تپش قلبی که بیشتر از ۳۰ ثانیه طول می‌کشد؛
• غش‌کردن؛
• افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی).

اگر هر نوع ناراحتی یا دردی در قفسه سینه دارید، بلافاصله با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.

بیماری شایع قلبی در دوران بارداری

بیماری احتقانی قلب شایع‌ترین شکل بیماری قلبی در کشورهای توسعه‌یافته است. کشورهای درحال توسعه بیماری روماتیسم قلبی شایع‌ترین شکل بیماری قلبی در دوران بارداری است.

بیماری‌ قلبی خطرناک در بارداری

بعضی از بیماری‌های قلبی و سندرم‌های وابسته به آن می‌توانند بارداری را خیلی خطرناک کنند. حتی در بعضی شرایط باید از باردارشدن خودداری کنید، ازجمله:

• تنگی دریچه آئورت (اگر شدید باشد و علائم داشته باشد)؛
• کوارکتاسیون آئورت (اگر اصلاح‌نشده و با آنوریستم آئورت همراه است)؛
• سندرم آیزن منگر؛
• فیزیولوژی فونتان؛
• سندرم مارفان؛
• تنگی دریچه میترال (در موارد شدید)؛
• کاردیومیوپاتی پس از زایمان در بارداری قبلی (با باقی‌ماندن آسیب به عملکرد قلب)؛
• پرفشاری (هایپرتانسیون) ریوی؛
• اتساع آئورتی شدید (حداقل ۴۵ میلی‌متر اگر سندرم مارفان دارید و حداقل ۵۰ میلی‌متر اگر یک دریچه دولتی آئورتی دارید)؛
• اختلال عملکرد بطن با کسر جهشی کمتر از ۴۰ درصد در بطن چپ.

اگر هرکدام از این شرایط را داشتید، با پزشک صحبت کنید. پزشک شدت بیماری را بررسی می‌کند و در مورد خطرات احتمالی با شما صحبت می‌کند.

کدام بیماری‌های قلبی در بارداری تشدید می‌شوند؟

با توجه به تغییر شرایط مادر در دوران بارداری و افزایش فشار روی قلب، همه بیماری‌های قلبی ممکن است در دوران بارداری تشدید شوند. به همین دلیل، قبل از اقدام به بارداری، در این مورد با پزشک متخصص صحبت کنید.

کدام بیماری‌های قلبی ممکن است در دوران بارداری ایجاد شوند؟

حتی اگر سابقه بیماری قلبی ـ عروقی نداشته باشید، بارداری می‌تواند مشکلات مختلف قلبی و عروقی را ایجاد کند. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم.

۱. فشار خون بالا (هایپرتانسیون)

از هر ۱۰ خانم باردار، ۱ نفر فشار خون بالای دوران بارداری را تجربه می‌کند. این شرایط شایع است و در زنان سیاه‌پوست بیشتر از زنان سفیدپوست ایجاد می‌شود. فشار خون بالا شامل چند مورد است، ازجمله:

• هایپرتانسیون بارداری: فشار خون بالایی که بعد از هفته ۲۰ بارداری شروع می‌شود (حداقل ۱۴۰ بر ۹۰ میلی‌متر جیوه).
• پره ‌اکلامپسی (preeclampsia): فشار خون بالایی که بعد از هفته ۲۰ شروع می‌شود. این فشار خون با حضور پروتئین در ادرار یا شواهد آسیب اندام همراه است. اکلامپسی (Eclampsia ) به پره اکلامپسی گفته می‌شود که همراه با تشنج دوران بارداری است یا ۱۰ روز پس از زایمان اتفاق می‌افتد.
• هایپرتانسیون مزمن: فشار خون بالایی که قبل از هفته ۲۰ یا قبل از بارداری شروع می‌شود.
• هایپرتانسیون مزمن همراه با پره اکلامپسی اضافه‌شده: فشار خون بالا همراه با پروتئین در ادرار یا شواهد آسیب اندام است.

۲. دیابت بارداری

دیابت بارداری قند خون بالایی است که بعد از هفته ۲۰ بارداری ایجاد می‌شود. این شرایط در ۶ درصد از بارداری‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری در همه نژادها دیده می‌شود، اما در برخی جمعیت‌های آسیایی (مثل ایرانی‌ها) شایع‌تر است. این موضوع می‌تواند بر عملکرد قلب اثر بگذارد.

دیابت بارداری درمان‌نشده خطر عوارض جانبی مادر و جنین را بالا می‌برد.

۳. آریتمی

حتی اگر در گذشته آریتمی نداشتید، بارداری احتمال بی‌نظمی ضربان قلب (آریتمی) را بالا می‌برد. ممکن است در دوران بارداری انواع مختلفی از آریتمی را تجربه کنید، ازجمله:

• ضربان قلب نابه‌جا یا اکتوپیک (Ectopic): نوعی ضربان اضافه است که معمولا بی‌خطر است.
• تاکی‌کاردی فوق‌بطنی: نوعی ضربان قلب سریع است که در اتاقک‌های بالایی قلب (دهلیزها) ایجاد می‌شود. این بیماری شایع‌ترین آریتمی پایدار در دوران بارداری است. به این معنی که بیشتر از ۳۰ ثانیه طول می‌کشد. اگر سابقه تاکی‌کاردی فوق‌بطنی یا بیماری احتقانی قلب را دارید، بیشتر در معرض خطر هستید. با این حال، ممکن است اولین بار این موضوع را در دوران بارداری تجربه کنید.

بعضی از آریتمی‌ها به درمان نیاز دارند و بعضی نیاز ندارند. خانم‌هایی که آریتمی همراه با بیمار احتقانی قلب دارند، بیشتر به درمان نیاز دارند. پزشک درمان مناسب برای شما را تعیین می‌کند.

۴. دیسکسیون خودبه‌خودی شریان کرونری (SCAD)

دیسکسیون خودبه‌خودی شریان کرونری نوعی بیماری تهدیدکننده زندگی است. این بیماری به عنوان یک پارگی در یک یا چند شریان تأمین‌کننده خون قلب توصیف می‌شود. حدود چهارپنجم افراد مبتلا به دیسکسیون خودبه‌خودی شریان کرونری، زنان هستند. همچنین حدود یک‌سوم موارد مربوط به بارداری است. دیسکسیون خودبه‌خودی شریان کرونری معمولا در یک هفته بعد از زایمان اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند در انتهای بارداری یا طی ۶ هفته بعد از زایمان ایجاد شود.

محققان بر این باورند که تغییرات هورمونی دوران بارداری می‌تواند در این موضوع نقش داشته باشد. عوامل دیگری هم می‌توانند در دوارن بارداری مؤثر باشند، ازجمله:

• سن بالای ۳۰ سال؛
• مصرف کوکائین؛
• بیماری‌های بافت همبند؛
• دیابت؛
• فشار خون بالا؛
• مصرف تنباکو.

۵. ایسکمی میوکارد

ایسکمی میوکارد به این معنی است که قلب خون کافی دریافت نمی‌کند. این موضوع می‌تواند مشکلات دیگری ایجاد کند، ازجمله:

• آنژین پایدار؛
• آنژین غیرپایدار؛
• حمله قلبی.

حدود ۲ مورد از هر ۲۵۰۰۰ مورد بستری‌های مرتبط با بارداری مربوط به ایسکمی میوکارد است. عوامل دیگری هم می‌تواند در زمان بارداری اثر داشته باشد، از جمله:

• نژاد سیاه؛
• سن بالای ۳۰؛
• دیابت؛
• سابقه خانوادگی بیماری قلبی‌ـ‌عروقی؛
• فشار خون بالا؛
• کلسترول یا تری گلیسیرید بالا؛
• دیسکسیون خودبه‌خودی شریان کرونر؛
• چاقی یا اضافه وزن؛
• مصرف تنباکو.

۶. کاردیومیوپاتی پس از زایمان

کاردیومیوپاتی پس از زایمان نوعی بیماری قلبی است که در اواخر بارداری یا بلافاصله بعد از زایمان ایجاد می‌شود. این بیماری در زنانی ایجاد می‌شود که سابقه قبلی بیماری قلبی ندارند. کاردیومیوپاتی پس از زایمان جلوی قلب برای پمپ خون کافی به بدن را می‌گیرد. این شرایط می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد اما معمولا در افراد بالای ۳۰ سال اثر می‌گذارد.

کاردیومیوپاتی پس از زایمان سالانه ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ مورد بارداری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افراد سیاه‌پوست بیشتر در معرض خطر هستند و معمولا در سنین جوان‌تر تشخیص داده می‌شوند.

۷. ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریوی

ترومبوز ورید عمقی(DVT) نوعی لخته خون است که در سیاهرگ عمقی بدن (معمولا پا) ایجاد می‌شود. آمبولی ریوی (PE) نوعی لخته خون است که در هر جایی از بدن ایجاد می‌شود و به سمت ریه حرکت می‌کند. بارداری خطر ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریوی را افزایش می‌دهد. این شرایط ۴ تا ۵ بار در زنان باردار بیشتر از زنان غیرباردار است. شایع‌ترین زمان این بیماری‌ها دوره بعد از زایمان (طی ۶ ماه بعد از زایمان) است.

اگر سابقه قبلی لخته‌شدن خون یا آمبولی را دارید، خطر برای شما بیشتر است. اگر ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریوی دارید به درمان با رقیق‌کننده نیاز دارید. پزشک باید رقیق‌کننده‌ای برایتان تجویز کند که برای بارداری ایمن باشد.

خطرات ناشی از بیماری قلبی در دوران بارداری

عوارض مربوط به بیماری قلبی در دوران بارداری متفاوت هستند، ازجمله:

• افزایش وزن بیش‌ازحد در دوران بارداری؛
• پره اکلامپسی؛
• زایمان زودرس؛
• محدودیت رشد داخل رحمی؛
• خونریزی؛
• جدا شدن جفت؛
• دیابت بارداری؛
• نارسایی قلبی پیشرونده؛
• مرگ مادر یا جنین.

کدام بیماری‌های زمینه‌ای قلبی بر بارداری تاثیر منفی دارند؟

بعضی از بیماری‌های قلبی می‌توانند خطر عوارض جانبی دوران بارداری را بیشتر کنند. اگر هر کدام از بیماری‌های قلبی را دارید، قبل از اقدام به بارداری در مورد عوراض بیماری با پزشک صحبت کنید.

۱. بیماری احتقانی قلب

بیماری احتقانی قلب شایع‌ترین شکل بیماری قلبی‌ـ‌عروقی دوران بارداری است. در این شرایط فرد با بیماری قلبی متولد می‌شود. شدت بیماری می‌تواند بین خفیف تا خیلی شدید باشد. معمولا نوزادان مبتلا به بیماری شدید از دوران جوانی درمان را دریافت می‌کنند اما گاهی‌اوقات حتی بعد از درمان یا جراحی هم تغییر عملکرد قلب را تجربه می‌کنند.

اگر بیماری احتقانی قلب دارید، قبل از بارداری با پزشک مشورت کنید. پزشک ممکن است شما را به متخصص قلب یا متخصص عروق و چاقی ارجاع دهد. پزشک خطر بارداری در شما را بررسی می‌کند. همچنین متخصص می‌تواند به تشخیص و مدیریت خطر در بارداری‌های ناخواسته کمک کند.

بعضی از عوارض مربوط به قلب در زنان باردار مبتلا به بیماری قلب شایع است، از جمله:

• ضربان قلب غیرطبیعی (آریتمی)؛
• نارسایی قلبی.

اگر نارسایی احتقانی قلب داشته باشید، خطر زایمان زودرس هم در شما بیشتر است.

بعضی از زنان مبتلا به نارسایی احتقانی قلب ممکن است در دوران بارداری مشکلات کم‌خطری داشته باشند، از جمله زنان مبتلا به:

• تنگی خفیف دریچه ریوی؛
• سوراخ در قلب که می‌تواند کوچک باشد یا با موفقیت ترمیم شود. این موارد شامل نقص دیواره بین دهلیزی (ASD) و نقص دیواره بین‌ بطنی (VSD) است؛
• مجرای شریانی باز (PDA) که می‌تواند کوچک باشد یا با موفقیت ترمیم شود.

از طرف دیگر، بعضی افراد مبتلا به بیماری احتقانی قلب ممکن است با عوارض خطرناک‌تری در دوران بارداری مواجه شوند، از‌جمله افراد مبتلا به:

• تنگی دریچه آئورت به همراه دریچه آئورت دو لتی؛
• کوآرکتاسیون آئورت؛
• ناهنجاری ابشتین؛
• فیزیولوژی فونتان؛
• تنگی شدید دریچه ریوی؛
• تترالوژی فالوت (ترمیم‌شده)؛
• جابه‌جایی شریان‌های بزرگ (ترمیم‌شده).

ممکن است نقایص احتقانی دیگری باشد که در اینجا به آن اشاره نشده است. با این حال همه موارد اهمیت دارند و باید در مورد آن با پزشک صحبت کنید.

۲. کاردیومیوپاتی

کاردیومیوپاتی علت اصلی عوارض جدی و مرگ دوران بارداری است. خطر عوارض جانبی به نوع کاردیومیوپاتی و شدت آن بستگی دارد. از هر ۱۰ خانم مبتلا به کاردیومیوپاتی اتساعی ۴ نفر نارسایی قلبی یا عوارض دیگر را تجربه می‌کنند. کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک خطر کمتری در دوران بارداری دارد. اما ممکن است منجر به عوارض جانبی شود، به‌خصوص اگر قبل از بارداری علائم داشته باشید.

اگر هر شکلی از کاردیومیوپاتی را دارید، قبل از اقدام به بارداری در مورد خطرات آن با پزشک صحبت کنید.

۳. بیماری دریچه قلبی

شکل‌های مختلفی از بیماری دریچه قلبی وجود دارد که می‌تواند در طول زندگی پیشرفت کند و طیفی از خفیف تا شدید داشته باشد. بعضی از اشکال این بیماری در بارداری اثری ندارند، درحالی‌که سایر شکل‌ها می‌تواند خطر عوارض جانبی را افزایش دهد. اگر سابقه بیماری دریچه قلبی را دارید، برای داشتن بارداری ایمن با پزشک مشورت کنید، ازجمله:

• نارسایی دریچه آئورتی: میزان خطر به شدت نارسایی (نشتی) بستگی دارد. اگر علائمی ندارید و قلب شما طبیعی عمل می‌کند، خطر عوارض جانبی کم است. اما اگر نارسایی شدید با کاهش عملکرد قلب دارید با خطر شدیدتری مواجه هستید و شاید نیاز باشد از بارداری خودداری کنید. شرایط وابسته مثل سندرم مارفان و دریچه آئورت دو لتی ممکن است در میزان خطر اثر بگذارد.
• پرولاپس دریچه میترال: این بیماری شایع معمولا بدون علامت است و به درمان نیازی ندارد. بیشتر زنان مبتلا به پرولاپس دریچه میترال  و بدون بیماری قلبی دیگر، عوارض جانبی بارداری ندارند. اگر شرایط شما موجب نشت دریچه‌ای شدید شود، ممکن است قبل از بارداری به درمان نیاز داشته باشید.
• نارسایی دریچه میترال: میزان خطر به مقدار نشتی دریچه، میزان عملکرد مناسب قلب برای پمپ خون و علائم شما بستگی دارد. اگر نارسایی شما شدید است و علائم دارید، ممکن است قبل از بارداری به ترمیم دریچه میترال نیاز داشته باشید. زنان مبتلا به نارسایی شدید و کاهش عملکرد قلب احتمالا باید از بارداری خودداری کنند.
• تنگی دریچه میترال: این بیماری شایع‌ترین عوارض جانبی مربوط به قلب در دنیا را دارد. همچنین این بیماری در مناطقی شایع‌تر است که احتمال ابتلا به تب روماتیسمی ناشی‌از تب مخملک و گلودرد استرپتوکوکی درمان‌نشده بیشتر است. اگر تنگی دریچه میترال دارید، احتمالا برای کاهش عوارض جانبی قبل از بارداری به جراحی نیاز دارید.

تعویض دریچه کمک می‌کند که زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری داشته باشید. با این حال، زنان دارای دریچه مصنوعی قلب به مراقب دوران بارداری نیاز دارند، به چند دلیل:

• بارداری خطر لخته‌شدن خون را افزایش می‌دهد. دریچه مصنوعی هم خطر لخته‌شدن خون را بیشتر می‌کند؛
• اگر دریچه مصنوعی خاصی دارید، باید در تمام طول زندگی از داروی ضدلخته برای کاهش خطر لخته‌شدن خون استفاده کنید. بعضی از داروهای ضدلخته می‌تواند برای جنین مضر باشد.

همچنین اگر دریچه مصنوعی دارید، باید قبل از بارداری به متخصص قلب مراجعه کنید و در مورد بعضی موضوعات با او صحبت کنید، از جمله:

• خطر بارداری؛
• بهترین درمان ضدلخته برای شما؛
• روش‌های جلوگیری از ابتلا به اندوکاردیت.

۴. بیماری آئورت

بیماری آئورت یا آئورتوپاتی به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که روی آئورت اثر می‌گذارند. سندرم‌های ژنتیکی می‌توانند با بعضی از بیماری‌های آئورت مرتبط باشند.

بیماری‌های آئورت خطر عوراض جانبی جدی دوران بارداری را بالا می‌برند. زیرا فشار روی آئورت در دوران بارداری و به‌خصوص در زمان زایمان بیشتر می‌شود. این فشار اضافی خطر دیسکسیون یا آنوریسم آئورت را بیشتر می‌کند. این موضوع می‌تواند کشنده باشد.

خطر عوارض جانبی دوران بارداری برای بعضی از خانم‌ها بیشتر است، از جمله افراد مبتلا به:

• دریچه آئورتی دو لتی با اتساع آئورت؛
• سابقه دیسکسیون آئورت؛
• سندرم لوئیس-دیتز؛
• سندرم مارفان؛
• سندرم ترنر؛
• سندرم اهلرز-دانلوس عروقی.

حدود نیمی از تمام دیسکسیون‌ها و پارگی‌های آئورت در دوران مربوط به بارداری است. این موضوع معمولا در سه‌ماهه سوم بارداری یا در دوران پس از زایمان ایجاد می‌شود.

اگر بیماری آئورت دارید، قبل از اقدام به بارداری با متخصص قلب صحبت کنید.

نحوه تشخیص بیماری‌های قلبی در بارداری

در مورد همه علائمی که تجربه می‌کنید با پزشک صحبت کنید. ثبت‌کردن علائم شاید به شما کمک کند، ازجمله:

• هر علائمی که تجربه می‌کنید؛
• تاریخ و زمان؛
• شدت علائم از ۰ تا ۱۰ (عدد ۱۰ شدیدترین حالت علائم است)؛
• کاری که در آن لحظه انجام می‌دادید (به‌عنوان مثال، ورزش می‌کردید، استراحت می‌کردید یا کار سبک خانه را انجام می‌دادید).

پزشک علائم مشکلات قلبی در بارداری را بررسی می‌کند. علائم در واقع احساس یا تغییراتی است که تجربه می‌کنید و نشانه‌های هشداری هستند که پزشک شما از طریق معاینه فیزیکی یا آزمایش متوجه آنها می‌شود. علائم مشکلات قلبی در دوران بارداری مختلف است، از جمله:

• بزرگ‌شدن قلب (کاردیومگالی)؛
• سوفل قلبی؛
• فشار خون بالا؛
• پروتئین در ادرار؛
• ورم سیاهرگ‌های گردن.

خطرات و عوارض ناشی از بیماری قلبی در دوران بارداری

مشکلات قلبی در بارداری، خطر بیماری‌های قلبی‌ ـ عروقی بعدی در زندگی را افزایش می‌دهد، از جمله:

• دیابت بارداری تا ۶۸ درصد خطر بیماری قلبی-عروقی بعدی را افزایش می‌دهد؛
• فشار خون بالای دوران بارداری تا ۶۷ درصد خطر بیماری قلبی-عروقی در ادامه زندگی را بیشتر می‌کند؛
• پره اکلامپسی تا ۷۵ درصد مرگ ناشی‌از بیماری قلبی-عروقی در ادامه زندگی را بالا می‌برد.

این اعداد ممکن است تکان‌دهنده باشند اما خبر خوب اینکه این اعداد تنها بخشی از ماجراست. این اعداد بازتابی از گذشته است و شما نمی‌توانید آینده را پیش‌بینی کنید. دانستن این موارد می‌تواند به انتخاب روش‌های مناسب برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌ ـ عروقی کمک کند. اگر در دوران بارداری یکی از این شرایط را داشتید، بعد از زایمان به پزشک مراجعه کنید و عملکرد قلبتان را تحت نظر بگیرید.

روش‌های زیادی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی وجود دارد که می‌توانید در این مورد با پزشک مشورت کنید. هچنین در مورد تغییر سبک زندگی و حفظ سلامت قلب و عروق با پزشک صحبت کنید.

در مادران دارای بیماری قلبی، زایمان طبیعی بهتر است یا سزارین؟

به‌طور کلی، در تمام بیماری‌های قلبی‌ ـ عروقی انجام زایمان طبیعی توصیه می‌شود. با توجه به خطرات زیاد زایمان سزارین، این روش فقط در شرایط خاص، با نظارت پزشک ماما و با وجود ارزیابی‌های مناسب قابل‌انجام است. در زایمان سزارین میزان از دست‌رفتن خون دوبرابر زایمان طبیعی است و خطر اتفاقاتی مثل عفونت، ترومبوآمبولی و سایر عوارض اعمال جراحی بیشتر است.

روش‌های درمان بیماری قلبی در بارداری

مراقبت‌های پزشکی و خودمراقبتی می‌تواند به مدیریت بیماری‌های قلبی دوران بارداری کمک کند. همچنین بهتر است چند نکته را رعایت کنید، از جمله:

• به نوبت‌های پزشکی‌تان توجه کنید: مراقبت‌های پزشک زنان و متخصص قلب را دریافت کنید. شاید نیاز باشد برای بررسی عملکرد قلب آزمایش‌های منظمی مثل اکوکاردیوگرام انجام دهید.
• از اضافه وزن دوری کنید: در مورد وزن‌گیری مناسب در دوران بارداری با پزشک صحبت کنید.
• از استرس دوری کنید: تاحد امکان از قرارگیری در موقعیت‌های ناراحت‌کننده دوری کنید. همچنین روش‌های آرام‌سازی مناسب خودتان را پیدا کنید. درصورت تأیید پزشک، کلاس‌های یوگای بارداری می‌تواند برای شما مناسب باشد.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید: در مورد غذاهای مناسب با پزشک صحبت کنید. به طور کلی، سعی کنید مصرف نمک، شکر، چربی اشباع و چربی ترانس را محدود کنید.
• ایمن ورزش کنید: در مورد تعداد دفعات ورزش‌کردن و نوع ورزش مناسب خودتان با پزشک صحبت کنید. همچنین باید از انجام فعالیت‌هایی که فشار زیادی به قلب وارد می‌کند خودداری کنید.

باتوجه به شرایط شما ممکن است پزشک برای عملکرد بهتر قلب جراحی را پیشنهاد دهد. معمولا بهتر است جراحی را قبل از بارداری انجام دهید. تیم پزشکی با توجه به شرایط شما بهترین تصمیم را می‌گیرد. همچنین ممکن است برای مدیریت شرایط خاص یا عوامل خطر به دارو نیاز داشته باشید. در مورد ایمن یا غیرایمن بودن داروهای دورای بارداری با پزشک صحبت کنید.

داروهای بیماری قلبی عروقی در دوران بارداری

بخشی از برنامه مدیریتی شامل داروهای تجویزی است. ممکن است پزشک داروهای شما را تغییر دهد. این موضوع به این دلیل است که بعضی از داروهای بیماری قلبی برای دوران بارداری ایمن نیستند، از جمله:

• مهارکننده‌های آ.سی.ای (ACE)؛
• مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین؛
• بعضی از داروهای ضدلخته مثل وارفارین؛
• بعضی از داروهای درمان پرفشاری ریوی مثل ریوسیگوات، بوسنتان.

اگر هرکدام از این داروها را مصرف می‌کنید و باردار شدید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. مصرف دارو را بدون مشورت با پزشک متوقف نکنید.

بررسی‌های بعد از زایمان

بعضی عوارض می‌توانند طی ۶ ماه بعد از زایمان اتفاق بیفتند. تیم پزشکی، شما و عملکرد قلبتان را بررسی می‌کند. حتی اگر در این دوران خیلی پرمشغله یا خسته باشید باید نوبت‌های پزشکی‌تان را به موقع بروید. پزشک در مورد ایمنی و خطرات بارداری‌های آینده با شما صحبت می‌کند.

سؤالات متداول