برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟ | بهترین خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مؤثر

سنگ کلیه یکی از مشکلات بسیار شایع در دستگاه ادراری است که درد شدید در ناحیه کمر و پهلو را به‌همراه دارد. سنگ‌ها انواع مختلفی دارند و در اندازه‌های کوچک، متوسط و بزرگ تشکیل می‌شوند. سنگ‌هایی که به‌عنوان سنگ کوچک طبقه‌بندی می‌شوند (در حد شن‌ریزه، ارزن یا کمی بزرگ‌تر)، ممکن است با روش‌های طبیعی دفع شوند اما سنگ‌های بزرگ، ممکن است حتی لوله حالب یا مجرای ادرار را مسدود کنند. این سنگ‌ها برای دفع‌شدن به جراحی، سنگ‌شکن و روش‌های پزشکی نیاز دارند. در این مقاله، روش‌هایی برای درمان خانگی سنگ کلیه معرفی کرده‌ایم و تغییرات سبک زندگی برای جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ را توضیح داده‌ایم. بیایید ببینیم باید برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم و چه کارهایی انجام دهیم.

سنگ کلیه چیست و چطور تشکیل می‌شود؟

سنگ کلیه توده سختی است که از کریستال‌های موجود در ادرار تشکیل می‌شود. بیشتر افراد سالم، در ادرار خود مواد شیمیایی طبیعی دارند که اجازه تشکیل سنگ را نمی‌دهد. بااین‌حال، شرایط آب‌وهوایی محل سکونت، سبک زندگی شامل رژیم‌غذایی و میزان تحرک، سابقه خانوادگی سنگ کلیه و بسیاری عوامل دیگر، باعث ایجاد سنگ در کلیه‌ها می‌شوند. ازآنجاکه دستگاه ادراری برای دفع مواد جامد طراحی نشده است، دفع سنگ کلیه واقعا دردناک است. بنابراین، پیشگیری از تشکیل سنگ با روش‌های تغییر سبک زندگی و پیگیری به‌موقع با چکاپ‌های کامل، بهتر از درمان آن است.

برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟

ازآنجاکه نوشیدن آب فراوان در دفع سریع‌تر سنگ کلیه نقش اساسی دارد، تغذیه مناسب برای دفع سنگ کلیه بیشتر شامل نوشیدنی‌ها است. بااین‌حال، خوراکی‌هایی هم هستند که به دفع سنگ کمک می‌کنند. در ادامه برخی از نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های مفید برای دفع سنگ کلیه را معرفی کرده‌ایم:

نوشیدنی‌های مفید برای دفع سنگ کلیه

نوشیدن مایعات فراوان برای دفع سنگ کلیه و جلوگیری از تشکیل سنگ‌های جدید مفید است. مایعات باعث افزایش ادرار می‌شوند و با شست‌وشوی کلیه‌ها به دفع سموم و حرکت سنگ یا شن‌ریزه از طریق مجاری ادراری کمک می‌کنند. اگر به‌دنبال بهترین نوشیدنی برای دفع سنگ کلیه می‌گردید، گزینه‌های زیر را امتحان کنید (به نکات احتیاطی درباره هریک از آنها توجه داشته باشید):

آب آشامیدنی

آب بهترین نوشیدنی برای کمک به دفع سنگ کلیه است. افزایش مصرف آب باعث ادرار بیشتر می‌شود و روند دفع سنگ را تسریع می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که برای جلوگیری از سنگ کلیه، نوشیدن آب کافی و تولید حدود ۲ لیتر ادرار در روز بسیار مهم است. اگر سنگ کلیه دارید، علاوه بر دفع آن، باید مراقب باشید سنگ‌های بیشتری تشکیل نشوند. کم‌آبی بدن یکی از عوامل اصلی خطر تشکیل سنگ کلیه است. اگر نمی‌دانید کم‌آبی دارید یا نه، به رنگ ادرارتان دقت کنید. ادرار باید بسیار روشن و به‌رنگ زرد کم‌رنگ باشد. ادرار زرد تیره نشانه کم‌آبی بدن است.

آب‌لیمو

به نظر می‌رسد سیترات موجود در لیمو ماده شیمیایی مفیدی برای جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیمی است. سیترات ممکن است حتی سنگ‌های کوچک را خرد کند تا راحت‌تر دفع شوند. بااین‌حال، هنوز شواهد تأییدشده‌ای برای تأثیر آبلیمو برای سنگ کلیه وجود ندارد.

گاه‌گاهی (نه همیشه) لیموی تازه را آب بگیرید و به آبی که می‌نوشید اضافه کنید. ضرر خاصی ندارد و شاید واقعا برای خردکردن سنگ‌ها و دفع آنها مفید باشد.

آب ریحان

ریحان سرشار از موادمغذی است و خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدان‌های آن به عملکرد کلیه کمک می‌کند. از قدیم آب ریحان را برای تسکین اختلالات گوارشی و التهابی مصرف می‌کردند. یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ روی موش‌ها نشان داد که آب ریحان ممکن است به جلوگیری از سنگ کلیه کمک کند اما تحقیقات بیشتری برای انسان موردنیاز است.

برای تهیه آب ریحان، برگ‌های تازه آن را در آب‌میوه‌گیری خرد کنید و در آب یا اسموتی بریزید و بنوشید. اگرنه، برگ تازه یا خشک آن را به‌صورت چای دم کنید و روزانه چند فنجان بنوشید.

نکته احتیاطی

هنوز مشخص نیست که مصرف زیاد یا طولانی‌مدت ریحان بی‌خطر است یا نه؛ بنابراین در مصرف آن زیاده‌روی نکنید.

سرکه سیب

سرکه سیب حاوی اسید استیک است که به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کند. بااین‌حال، شواهدی وجود ندارد که نشان دهد پس از تشکیل سنگ هم می‌تواند به شکستن آنها کمک کند یا نه.

سرکه سیب علاوه بر شست‌وشوی کلیه‌ها، در کاهش درد ناشی از سنگ کلیه تأثیر دارد. بررسی یک‌سری مطالعات نشان می‌دهد مصرف سرکه سیب ممکن است برای کاهش تشکیل سنگ مفید باشد. برای اطمینان از میزان اثربخشی آن، یک کارآزمایی بالینی روی انسان درحال انجام است.

برای مصرف سرکه سیب، ۲ قاشق غذاخوری از آن را در یک لیوان آب آشامیدنی مخلوط کنید و بنوشید. اگر از طعم آب و سرکه خوشتان نمی‌آید، به‌جای آب آن را به سالاد یا سس آن اضافه کنید.

بیشتر از یک بار در روز نوشیدنی سرکه سیب را نخورید. احتمال دارد به مینای دندان شما آسیب برساند یا باعث رفلاکس اسید و گلودرد شود.

نکته احتیاطی

نوشیدن آب و سرکه سیب ممکن است با داروهای خاصی مثل انسولین یا داروهای مدر مانند اسپیرونولاکتون (آلداکتون) تداخل ایجاد کند. درصورت مصرف چنین داروهایی، حتما قبل از مصرف سرکه سیب با پزشکتان صحبت کنید.

آب کرفس

کرفس به‌عنوان یکی از روش‌های سنتی درمان سنگ کلیه کاربرد داشته است. یک مطالعه نشان داد به‌طور متوسط، مصرف کرفس در شرکت‌کنندگانی که سنگ کلیه داشتند، به‌شکل قابل‌توجهی کمتر از شرکت‌کنندگانی بود که سنگ نداشتند. البته این یافته هرگز ثابت نمی‌کند که نبودِ سنگ کلیه در آن افراد، به‌شکل مستقیم به مصرف بیشتر کرفس مربوط بوده است.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ روی موش‌ها نشان داد که عصاره کرفس به تجزیه سنگ کلیه کمک می‌کند. بااین‌حال، درحال‌حاضر مطالعات انسانی برای تأیید این موضوع وجود ندارد و معلوم نیست که این نتیجه برای همه افراد یکسان باشد.

برای مصرف آب کرفس یک یا چند ساقه از آن را با آب مخلوط کنید و آب آن را بنوشید.

نکته احتیاطی

کرفس ممکن است مانند سایر عصاره‌های گیاهی، با داروها یا درمان‌های دیگر تداخل ایجاد کند و باعث عوارض جانبی ناخواسته شود. همیشه قبل از امتحان‌کردن مکمل‌ها، خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های گیاهی، درصورتی‌که بیماری خاصی دارید یا دارویی مصرف می‌کنید، از پزشکتان درباره بی‌خطربودن آن راهنمایی بگیرید.

آب انار

آب انار حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که ممکن است به سلامت کلیه‌ها کمک کند. برخی بر این باورند که آب انار حتی برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه مفید است. بااین‌حال، بنیاد ملی کلیه (NKF) می‌گوید این ماده تأثیری بر پیشگیری از سنگ کلیه ندارد.

تاکنون مطالعه‌ای انجام نشده است که نشان دهد مصرف چه‌مقدار آب انار در طول روز بی‌خطر است. بااین‌حال، احتمال یک یا دو وعده در روز مشکلی ایجاد نمی‌کند.

نکته احتیاطی

انجمن سکته مغزی آمریکا (ASA) خاطرنشان می‌کند که برخی از داروهای کاهنده کلسترول ممکن است با آب انار تداخل ایجاد کنند. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، درباره نوشیدن آب انار از پزشک بپرسید.

آب گل قاصدک

به نظر می‌رسد بخش‌هایی از گیاه قاصدک به دفع مواد زائد، افزایش ادرار و بهبود هضم غذا کمک می‌کنند. یک مطالعه نشان داده است که قاصدک در جلوگیری از سنگ کلیه مؤثر است. بااین‌حال، این نتیجه از نمونه‌های آزمایشگاهی حاصل شده است و پژوهشگران مطمئن نیستند که مصرف قاصدک در انسان هم به همین شیوه عمل می‌کند یا نه. مطالعات انسانی بیشتری باید درباره اثربخشی و بی‌خطربودن این گیاه انجام شود.

برای تهیه آب قاصدک، برگ‌های گیاه را در آب بریزید و بنوشید یا ریشه آن را به‌صورت چای قاصدک دم کنید. مقادیر کم قاصدک احتمالا خطری برای بسیاری از افراد ندارد اما ایمنی مقادیر زیاد آن مشخص نیست. معمولا قاصدک برای افرادی که داروهای ادرارآور مصرف می‌کنند توصیه نمی‌شود.

نکته احتیاطی

برخی افراد به‌ویژه آنهایی که به گیاه کهنه‌واش (راگوید)، گل همیشه‌بهار، گل داوودی و گل مینا آلرژی دارند، احتمالا به قاصدک حساسیت خواهند داشت.

احتمال دارد مصرف این گیاه برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا یا پایین، بیماری‌های کبدی یا کلیوی و دیابت خطراتی داشته باشد؛ بنابراین بهتر است قبل از مصرف قاصدک با پزشک مشورت کنید.

آب علف گندم (Wheatgrass)

علف گندم سرشار از مواد مغذی ضروری برای تقویت تندرستی است. به نظر می‌رسد علف گندم باعث افزایش ادرار می‌شود و بنابراین، احتمال دارد به دفع سنگ کلیه کمک کند. البته هنوز مطالعات چنین ویژگی مهمی را درباره علف گندم تأیید نکرده‌اند.

عصاره علف گندم، به پاکسازی کلیه‌ها کمک می‌کند. یافته‌های یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که عصاره علف گندم تا ۸۸درصد از تبلور ادرار جلوگیری به عمل می‌آورد. بااین‌حال، مثل بسیاری از درمان‌های خانگی، شواهدی برای تجزیه سنگ‌های کلیه که از قبل تشکیل شده‌اند وجود ندارد.

میوه‌ها و سبزیجات مناسب سنگ کلیه

گروهی از میوه‌ها و سبزیجات برای دفع سنگ کلیه مفید شناخته شده‌اند. در ادامه تعدادی از آنها را معرفی کرده‌ایم:

خیار

اگر به‌دنبال بهترین میوه برای سنگ کلیه هستید که به‌راحتی در دسترس باشد، خیار بهترین گزینه است (البته اگر خیار را میوه به حساب می‌آورید). تقریبا ۹۵درصد خیار از آب تشکیل شده است و به همین دلیل، یکی از خوردنی‌های پرآب برای کلیه‌ها است. به‌دلیل همین ویژگی، ممکن است خیار به دفع سموم و افزایش میزان ادرار کمک کند و از تشکیل کریستال کلسیم و اسید اوریک جلوگیری به عمل آورد. علاوه بر آن، به نظر می‌رسد خیار به‌عنوان یک آب‌رسان طبیعی به دستگاه ادراری، دفع سنگ‌های کوچک را آسان‌تر می‌کند.

در خوردن خیار زیاده‌روی نکنید. همین که آن را در سالاد خرد کنید یا تکه‌های آن را به آب اضافه کنید و بنوشید، کافی است.

هندوانه

هندوانه، هم یک آب‌رسان قوی است و هم به‌خاطر قلیایی‌بودنش به حفظ pH سالم ادرار کمک می‌کند. این میوه جالیزی، یکی از بهترین خوراکی‌ها برای دفع سنگ کلیه به‌ویژه سنگ‌های اسید اوریکی و کلسیمی است. بیش از ۹۰درصد حجم هندوانه را آب تشکیل می‌دهد و درنتیجه، خواص ادرارآور طبیعی دارد. علاوه بر آن، سرشار از پتاسیم است که به تنظیم موادمعدنی موجود در ادرار کمک می‌کند.

هم می‌توانید هندوانه را به‌شکل طبیعی‌اش مصرف کنید و هم می‌توانید آب آن را بگیرید و بنوشید. هردو برای دفع سنگ کلیه به یک شیوه عمل می‌کنند.

سبزیجات برگ‌دار

وقتی درباره سبزیجات مفید برای سنگ کلیه صحبت می‌کنیم، باید بین سبزیجات سرشار از اگزالات و سبزیجات کم‌اگزالات تمایز قائل شویم. اسفناج و چغندر حاوی مقدار زیادی اگزالات هستند که برای افراد مبتلا به سنگ کلیه اگزالاتی اصلا توصیه نمی‌شوند. از آن سو، کلم‌پیچ، کاهو، برگ خردل و آروگولا (شابانَک: نوعی گیاه سالادی از خانواده کلم که برخی آن را با کاهو اشتباه می‌گیرند) سطح اگزالات پایینی دارند و درعوض محتوای منیزیم و پتاسیم آنها بالاست. این دو ماده معدنی به تعادل سطح کلسیم و اگزالات در ادرار کمک می‌کنند و بنابراین، مصرف آنها در حد اعتدال برای جلوگیری از سنگ کلیه و احتمالا حل‌کردن سنگ‌های کوچک مفید است.

می‌توانید این سبزیجات را در سوپ، غذاهای مختلف و سالاد اضافه کنید.

آناناس

آناناس سرشار از بروملین است که آنزیم مهمی برای کاهش التهاب و درد مرتبط با سنگ کلیه به شمار می‌رود. این میوه آب‌رسان و کمی ادرارآور است و به همین دلیل، ممکن است برای دفع طبیعی سنگ کلیه کوچک مفید باشد.

آناناس را به میان‌وعده‌های غذایی روزانه خود اضافه کنید ولی در خوردن آن افراط نکنید.

چه غذاهایی برای سنگ کلیه مضر است؟

در کنار غذاهای مفیدی که معرفی کردیم، باید درباره این موضوع هم صحبت کنیم که چه غذایی برای سنگ کلیه مضر است. ادامه مطلب را به این غذاها اختصاص داده‌ایم:

خوراکی‌های پرنمک

مصرف زیاد سدیم می‌تواند باعث تجمع کلسیم در ادرار شود که یکی از دلایل اصلی تشکیل سنگ‌های کلسیمی است. نمکدان را سر سفره یا میز غذا نگذارید. همان میزان نمکی که هنگام پخت غذا به آن اضافه کرده‌اید کافی است. مقدار توصیه‌شده سدیم، ۲۳۰۰ میلی‌گرم در روز است اما بیشتر افراد بسیار بیشتر از این مقدار سدیم مصرف می‌کنند.

فست‌فودها، سوسیس و کالباس، چیپس و حتی غذاهای معمولی رستوران مثل چلوکباب اغلب پرنمک و سرشار از سدیم هستند. خودتان در منزل آشپزی کنید یا هنگام سفارش غذا از بیرون، به رستوران‌هایی مراجعه کنید که محدودکردن نمک در آنها امکان‌پذیر باشد (برای مثال، اگر ساندویچ سفارش می‌دهید، بگویید خیارشور در آن نریزند).

پروتئین‌های حیوانی

خوردن بیش از حد پروتئین حیوانی، میزان اسید اوریک را در ادرار شما افزایش می‌دهد و به تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کند. سعی کنید مصرف پروتئین حیوانی خود را به ۱۷۰ گرم در روز محدود کنید.

بسیاری از منابع پروتئینی مثل گوشت قرمز، جگر، مرغ، تخم‌مرغ و حتی غذاهای دریایی حاوی مقدار زیادی از یک ماده آلی به‌نام پورین هستند. پورین در بدن به اسید اوریک تبدیل می‌شود. بنابراین، مصرف بالای پروتئین برای افرادی که مستعد ابتلا به سنگ کلیه اسید اوریکی هستند مضر است. پروتئین زیاد در کاهش سیترات هم که یکی از مواد شیمیایی بسیار مهم در ادرار است، نقش دارد و از این طریق هم ممکن است باعث تشکیل سنگ کلیه شود.

به‌جای مصرف پروتئین‌های حیوانی از جایگزین‌های گیاهی مثل کینوا، توفو، دانه چیا، حمص و ماست یونانی استفاده کنید. البته به یاد داشته باشید که پروتئین برای سلامت کلی بدن مهم است. بنابراین، لازم نیست به‌طور کامل آن را حذف کنید. برای اینکه خیالتان راحت شود، درباره مصرف روزانه مناسب پروتئین برای خودتان از پزشک بپرسید.

غذاهای سرشار از اگزالات

اگزالات یا اسید اگزالیک یک ماده ضدمغذی است که در بسیاری از غذاهای گیاهی مثل سبزیجات برگ‌دار، میوه‌ها و کاکائو یافت می‌شود. بدن خودمان هم مقادیر قابل‌توجهی از این ماده را تولید می‌کند. ازآنجاکه مصرف زیاد اگزالات، دفع این ماده را در ادرار افزایش می‌دهد، برای افراد مستعد تشکیل کریستال‌های اگزالات کلسیم مضر است. اگزالات به‌راحتی به کلسیم و سایر مواد معدنی متصل می‌شود و خود را به کلیه می‌رساند.

جالب اینجاست که بسیاری از غذاهای حاوی اگزالات مثل شکلات، چغندر، برگ چغندر، سیب‌زمینی شیرین، آجیل، چای، ریواس و اسفناج، از غذاهای بسیار سالم و مفید برای بدن هستند. پس چه باید کرد؟ پزشکان می‌گویند مصرف این غذاها بیشتر برای افرادی مضر است که مستعد تشکیل سنگ‌های کلیه اگزالاتی هستند. درنتیجه، محدودکردن آن برای همه افراد سنگ‌ساز ضروری نیست و اگر در حد اعتدال آنها را مصرف کنند مشکلی به وجود نمی‌آید. همچنین، توصیه می‌شود در کنار مصرف اگزالات به‌اندازه کافی کلسیم هم مصرف کنید. اگزالات در مسیر هضم خود قبل از رسیدن به کلیه، به کلسیم متصل می‌شود و دیگر رسوب نمی‌کند.

نوشیدنی‌های شیرین و گازدار

نوشیدنی‌های گازدار سرشار از فسفات هستند که یک ماده شیمیایی مضر برای سنگ کلیه است. نوشابه‌های شیرین و غذاهای فرآوری‌شده، سرشار از قندهایی مثل ساکارز و فروکتوز هستند که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. فروکتوز موجود در نوشابه‌ها به‌راحتی دفع کلسیم، اگزالات و اسید اوریک را افزایش می‌دهد که زنگ‌خطری برای سنگ کلیه است. برخی مطالعات هم این خطر را به محتوای اسیدفسفریک نوشابه‌ها مربوط می‌دانند.

آب‌میوه‌ها و نوشیدنی‌های حاوی شربت ذرت، فروکتوز کریستالی، عسل، شهد، شربت برنج قهوه‌ای و قند نیشکر برای سنگ کلیه مضرند. نوشیدنی‌های حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی هم مستثنا نیستند؛ بنابراین آنها را جایگزین نوشابه‌های شیرین نکنید.

نقش سبک زندگی در دفع و پیشگیری از سنگ کلیه

خوشبختانه، پیشگیری از سنگ کلیه با رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی امکان‌پذیر است. پیشنهادهای زیر را در روزمره خود بگنجانید:

نوشیدن آب کافی

هیدراته‌ماندن و نوشیدن آب کافی بهترین راه برای کمک به دفع سنگ کلیه است. آب و مایعات مواد تشکیل‌دهنده سنگ کلیه را در ادرار رقیق می‌کنند که احتمال تبلور آنها و تبدیل‌شدن به سنگ کمتر شود. سعی کنید روزانه حداقل ۲٫۵ لیتر آب در روز بنوشید.

مطالعات نشان داده‌اند که ماءالشعیر و آب‌پرتقال هم به کاهش خطر تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کنند. بااین‌حال، هر نوع مایعی چنین اثری را ندارد. برای نمونه، آب‌میوه‌های شرکتی، نوشابه‌های شیرین‌شده با شیرین‌کننده‌های مصنوعی و نوشیدنی‌های گازدار احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهند.

رژیم غذایی مناسب

یک رژیم غذایی مناسب داشته باشید:

• مصرف کلسیم: برخلاف تصور رایج، خوردن غذاهای غنی از کلسیم برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه مفید است. کلسیم در روده‌ها به اگزالات متصل می‌شود و از جذب آن به جریان خون جلوگیری می‌کند. منابع خوب کلسیم شامل لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی، غذاهای غنی‌شده با کلسیم و سبزیجات برگ‌سبز است؛
• مصرف غذاهای گیاهی بیشتر: غذاهای گیاهی سرشار از فیبر هستند که برای جلوگیری از سنگ کلیه مفید است. منابع خوب آن شامل میوه‌ها، سبزیجات کم‌اگزالات، غلات کامل و حبوباتی مثل لوبیا و لوبیا قرمز است. به‌ویژه لوبیا قرمز حاوی منیزیم و پتاسیم فراوانی است که به کاهش خطر سنگ کلیه کمک می‌کنند.

فعالیت بدنی و تأثیر آن بر سلامت کلیه

فعالیت بدنی در حرکت سنگ کلیه در مجاری ادراری نقش مؤثری دارد. البته منظور فعالیت بدنی شدید نیست. نکات زیر را هنگام تمرینات ورزشی به خاطر بسپارید:

• قبل و بعد از ورزش و نیز در حین انجام آن، آب زیادی بنوشید تا بدن هیدراته بماند. کم‌آبی بدن دفع سنگ کلیه را دشوارتر و دردناک‌تر می کند.
• از تمرینات پرفشار مانند دویدن یا پریدن خودداری کنید، زیرا می‌توانند به بدن آسیب بزنند و درد بیشتری ایجاد کنند.
• پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری بهترین انتخاب برای کمک به حرکت سنگ کلیه و دفع طبیعی آن هستند؛
• انجام تمریناتی مثل یوگا و پیلاتس که کمر و شکم را هدف قرار می‌دهند، با تقویت عضلات این ناحیه به دفع سنگ کلیه کمک می‌کنند.
• اگر در حین ورزش درد شدیدی داشتید، ادامه ندهید و استراحت کنید.
• اگر مطمئن نیستید که چه تمریناتی برایتان مناسب‌اند، قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید با پزشک خود صحبت کنید.

رژیم غذایی مناسب برای انواع مختلف سنگ کلیه

انواع مختلفی از سنگ کلیه وجود دارد. تشخیص اشتباه سنگ کلیه می‌تواند به درد طولانی‌مدت و درمان بی‌اثر بینجامد یا باعث عود سنگ و عوارض شدید شود. به همین دلیل، مراجعه به متخصص اورولوژی ضروری است. بسیاری از پزشکان عمومی هم می‌توانند به شما در درمان سنگ کلیه کمک کنند اما دانش آنها درباره سنگ‌ها تخصصی نیست و بهتر است از همان ابتدا، سراغ متخصص بروید. اگر روش آنلاین را ترجیح می‌دهید، ما در دکتر ساینا با بهترین متخصصان اورولوژی همکاری داریم که شما را در کوتاه‌ترین زمان ممکن ویزیت می‌کنند.

سنگ کلیه براساس ترکیبات معدنی آن به انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌شود. درک هر نوع از آنها به تشخیص و درمان مؤثر کمک می‌کند. چهار نوع سنگ کلیه داریم:

• سنگ کلیه کلسیمی (شامل سنگ کلیه اگزالاتی کلسیمی و فسفات کلسیمی)؛
• سنگ کلیه اسید اوریکی؛
• سنگ استروویت (struvite)؛
• سنگ سیستین.

سنگ‌های کلسیمی به‌ويژه کلسیم اگزالاتی و سنگ‌های اسید اوریکی شایع‌ترین نوع سنگ کلیه هستند. بنابراین، در ادامه رژیم غذایی مناسب برای این دو نوع سنگ را ارائه می‌دهیم.

سنگ کلیه کلسیمی

سنگ‌های کلسیمی، شایع‌ترین نوع سنگ کلیه هستند. بسته به اینکه کلسیم در ادرار با اگزالات ترکیب شود یا فسفات، سنگ کلیه اگزالاتی کلسیمی یا فسفاتی کلسیمی تشکیل می‌شود. عوامل مختلفی در تشکیل این سنگ‌ها نقش دارند که از مهم‌ترین آنها کم‌آبی بدن و مصرف زیاد اگزالات از غذاهایی مانند اسفناج است. سنگ‌های اگزالاتی بافت پیچیده‌تری نسبت به سایر سنگ‌ها دارند.

• رژیم غذایی مناسب: پایش منظم مصرف اگزالات و کلسیم، در رژیم غذایی سنگ کلیه اگزالاتی اهمیت زیادی دارد. برای پیشگیری از انواع سنگ‌های کلسیمی مصرف سدیم را کاهش دهید.

سنگ‌های فسفات کلسیم در ادرار قلیایی تشکیل می‌شوند که ممکن است دلیل آن بیماری‌هایی مانند اسیدوز توبولار کلیه باشد. گنجاندن مصرف آب زیاد برای رقیق‌کردن ادرار در رژیم غذایی یکی از راهکارهای مناسب برای دفع چنین سنگ‌هایی است.

سنگ کلیه اسید اوریکی

سنگ‌های اسید اوریکی زمانی تشکیل می‌شوند که غلظت اسید اوریک در ادرار افزایش یابد. اسید اوریک فقط تا حدی در ادرار حل می‌شود. اگر pH ادرار پایین باشد (ادرار اسیدی)، میزان حل‌شدن اسید اوریک کاهش می‌یابد و اضافی آن، از حالت محلول (اورات) به حالت نامحلول در می‌آید. این مقدار اضافی که دیگر در ادرار حل نمی‌شود در کلیه‌ها رسوب می‌کند و به‌تدریج سنگ کلیه اسید اوریکی را شکل می‌دهد. ۵ تا ۱۰ درصد از کل سنگ‌های کلیه مربوط به سنگ‌های اسید اوریکی است.

• رژیم غذایی مناسب: سنگ اسید اوریکی بیشتر در افرادی ایجاد می‌شود که مصرف پروتئین آنها به‌ویژه از نوع حیوانی آن زیاد است. اگر گوشت و جگر و سایر منابع پروتئین حیوانی را بیش‌ازحد مصرف کنید، مقدار ماده آلی پورین در بدن شما افزایش می‌یابد. پورین بعد از تجزیه به اسید اوریک تبدیل می‌شود. درنتیجه، باید غذاهای غنی از پورین را کاهش دهید و از داروها یا تغییراتی که پزشک در رژیم غذایی شما می‌دهد برای قلیایی‌کردن محیط ادرار استفاده کنید. ادرار اسیدی خطر تشکیل سنگ کلیه اسید اوریکی را افزایش می‌دهد. علاوه بر آن، میزان قند موجود در غذاهای خود را کاهش دهید.

آب کافی بنوشید. هیدراتاسیون به حفظ غلظت ادرار در سطح سالم برای افراد مستعد سنگ‌های اسید اوریک کمک می‌کند.

کلام آخر دکترساینا

در این مقاله، تلاش کردیم به پرسش «برای دفع سنگ کلیه چی بخوریم» پاسخ دهیم. همان‌طور که گفتیم، نوشیدن آبی کافی، پرهیز از غذاهای سرشار از سدیم، محدودکردن پروتئین و اگزالات و اصلاح سبک زندگی با فعالیت بدنی در حد اعتدال، به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند. سنگ کلیه واقعا دردناک است و به‌راحتی می‌توان با تغییراتی در سبک زندگی از آن پیشگیری کرد. انجام چکاپ کامل برای بررسی عملکرد کلیه‌ها زودتر از آنکه سنگی تشکیل شود، ضروری است.
اگر در هر صورت به سنگ کلیه مبتلا شدید، به‌جای پزشک عمومی به اورولوژیست که دانش تخصصی درباره انواع سنگ کلیه دارد مراجعه کنید. دکترساینا با ارائه مقالات آموزشی و همکاری با بهترین متخصصان اورولوژی بدون مراجعه حضوری، به شما کمک می‌کند گام‌های مؤثری در درمان مشکلات کلیه بردارید.

سؤالات متداول