تریکومونیازیس: بیماری مخفی که نباید نادیده بگیرید!

تریکومونیازیس یک بیماری از شایع‌ترین بیماری‌های جنسی است که بسیاری از افراد حتی از وجود آن بی‌خبرند! این عفونت تناسلی حاصل ورود یک انگل تک‌یاخته به بدن زنان و مردان است و در ردیف بیماری‌های آمیزشی قرار می‌گیرد؛ یعنی به‌سادگی از طریق تماس جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی از فرد مبتلا به فرد سالم منتقل می‌گردد. در این مقاله درباره علائم پنهان، روش‌های تشخیص فوری و درمان‌های موثر این بیماری صحبت می‌کنیم. با ما بمانید.

تریکومونیازیس یا تریکوموناس چیست؟

تریکومونا، تک‌تارچه‌زدگی یا تریکومونیازیس (Trichomoniasis) نتیجۀ انتقال انگل تک‌یاخته تریکوموناس واژینالیس از بدن فرد مبتلا به بدن فرد سالم است. این عفونت به دستگاه ادراری و تناسلی فرد آسیب می‌زند و اگر قرار به ظهور علائم باشد، اولین علائم ظرف مدت ۵ تا ۲۸ روز پس از ورود انگل به بدن مشاهده می‌شود. این عفونت دردسرساز راه درمان دارد و می‌توان با آن مقابله کرد؛ اما بدن را در مقابل عفونت‌های ویروسی نظیر ایدز ضعیف می‌کند! عامل بیماری تریکومونیازیس درصورت عدم درمان ماه‌ها یا حتی سال‌ها میهمان بدن می‌ماند!

تریکومونیازیس چقدر شایع است؟

تریکومونیازیس برخلاف بیشتر عفونت‌های مقاربتی، ویروسی نیست. با‌این‌حال یکی از شایع‌ترین و انتقال‌پذیرترین انواع بیماری‌های جنسی در سراسر دنیا است. تقریبا ۳٫۷ میلیون نفر فقط در ایالات متحده با این عفونت دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.

تریکوموناس در زنان، به‌ویژه زنان مسن یا سیاه‌پوست رایج‌تر از دیگران است و درصورت تشخیص قطعی، می‌توان آن را درمان کرد. مسئله اینجاست که فقط ۳۰ درصد جامعه مبتلایان این بیماری علائم دارند. این انگل در بدن اکثریت جامعه مدت‌ها نهفته و مسکوت باقی می‌ماند!

انواع تریکومونیازیس

تریکوموناس باعث بیماری در انسان و پرندگان می شود. گونه‌های مبتلاکننده انسان عبارت‌اند از:

• Trichomonas Vaginalis (تریکوموناس واژینالیس)؛
• Trichomonas Tenax (تریکوموناس تناکس).

تریکوموناس واژینالیس یک بیماری مقاربتی است و با تماس جنسی منتقل می‌شود. در این بیماری، انگل روی اپیتلیوم سنگفرشی دستگاه ادراری تناسلی جا خوش می‌کند و علائم آن در دستگاه تناسلی و ادراری زنان و مردان قابل‌مشاهده است. از‌طرفی تریکوموناس تناکس نوعی پاتوژن فرصت‌طلب است که از طریق تبادل بزاق و آب آلوده منتقل می‌شود و می‌تواند زمینه ابتلا به تریکومونیازیس ریوی را فراهم کند.

گونه‌های مبتلاکننده پرندگان نیز عبارت‌اند از:

• Trichomonas Gallinae (تریکوموناس گالینه)؛
• Trichomonas Gypactinii (تریکوموناس جیپاکتینی)؛
• Trichomonas Stableri (تریکوموناس استبلری).

انگل تریکوموناس پرندگان در قسمت فوقانی دستگاه گوارش ساکن می‌شود، ضایعاتی در فضای نای و مری ایجاد می‌کند و با اشغال‌کردن مسیر تنفس، لاغری و حتی خفگی پرنده را به‌دنبال دارد.

علت تریکومونیازیس

نقطه آغاز بیماری تریکوموناس ورود انگل تریکومونیازیس به بدن زن یا مرد است. این انگل به‌راحتی از‌طریق مایعات و ترشحات جنسی در حین ارتباط جنسی منتقل می‌شود. اگر میزبان زن باشد، انگل عمدتا واژن و مجرای ادرار را آلوده می‌کند و باعث عفونت در فرج، واژن، دهانه رحم و مجرای ادرار می‌شود. همچنین اگر میزبان مرد باشد، مستقیما سراغ مجرای ادرار و دستگاه تناسلی می‌رود و آماده آلوده‌کردن پروستات و عفونت کلاهک آلت تناسلی می‌شود.

راه‌های انتقال تریکومونیازیس

عفونت تریکومونیازیس از طریق هرگونه ارتباط و تماس جنسی محافظت‌نشده یا از طریق اسباب‌بازی‌های جنسی منتقل می‌شود. فرد مبتلا به این عفونت انگلی از روش‌های زیر آن را به دیگران انتقال می‌دهد، حتی اگر در ظاهر هیچ‌گونه علائمی نداشته باشد:

• آمیزش واژینال؛
• آمیزش مقعدی؛
• رابطه جنسی دهانی؛
• لمس آلت تناسلی (تماس پوست با پوست حتی بدون انزال).

تریکومونیازیس از‌طریق بوسیدن، بغل‌کردن، نشستن روی توالت‌فرنگی یا استفاده از ظرف آب و غذای مشترک منتقل نمی‌شود و تنها راه انتقال آن تماس جنسی کاملا مستقیم است.

نکته: این بیماری به‌ندرت نواحی غیرتناسلی بدن را درگیر می‌کند.

عوامل خطر تریکومونیازیس

همه افراد فعال از نظر جنسی، در معرض ابتلا به این بیماری هستند. البته خانم‌ها بیش از آقایان به این بیماری مبتلا می‌شوند. مهم‌ترین عامل خطر این بیماری انگلی برقراری ارتباط جنسی محافظت‌نشده با فرد مبتلا یا داشتن شرکای جنسی متعدد است. بنابراین پیش از ازدواج و برقراری تماس جنسی،‌ اطمینان از سلامت جسمی کامل و مبتلا نبودن همسرتان به انواع بیماری‌های مقاربتی ازجمله تریکومونیازیس مهم و حیاتی است. مطمئن شوید که هر دو آماده تعهد به زندگی تک‌همسری هستید تا برای همیشه خیالتان بابت دوری از انواع بیماری‌های آمیزشی راحت باشد.

علائم تریکومونیازیس

همان‌طور که اشاره کردیم، حدود ۷۰درصد از مبتلایان به بیماری تریکومونیازیس هیچ نشانه و علامتی از بیماری نمی‌بینند. در برخی دیگر، این علائم روزها و هفته‌ها مخفی می‌مانند و فرد مبتلا در بی‌خبری کامل، ناقل صددرصد بیماری است. علت این نهفتگی هنوز مشخص نیست؛ فقط می‌دانیم که درصد ظهور علائم عفونت تریکومونیازیس در زنان سالمند بیشتر از زنان جوان و به‌طور کلی در زنان بیشتر از مردان است و فقط نواحی جنسی بدن را درگیر می‌کند. 

علائم تریکومونیازیس در زنان

شایع‌ترین علائم تریکومونیازیس در خانم‌ها ظهور زخم و التهاب، احساس خارش و سوزش در ناحیه جنسی یا ادراری است. شدت این علائم می‌تواند از یک خارش ملایم تا التهاب شدید متفاوت باشد:

• ترشحات سفید، زرد مایل به سبز واژن با بافت کف‌آلود و بوی ماهی خام؛
• داشتن ترشحات واژینال بیش از حالت معمول؛
• ناراحتی و درد حین رابطه جنسی؛
• درد یا سوزش هنگام تخلیه ادرار؛
• التهاب، تورم، سوزش، خارش، قرمزی یا درد در اطراف دهانه واژن؛
• تکرر ادرار.

علائم تریکومونیازیس در مردان

علائم تریکومونیازیس در مردان معمولا چشمگیر و قابل‌ملاحظه نیست؛ اما درصورت ظهور می‌توانند شامل درد و سوزش هنگام رابطه جنسی یا تخلیه ادرار باشد. دقت کنید که این علائم همیشه حضور ندارند؛ مدتی خفته می‌مانند و هرازگاهی سبز می‌شوند:

• ترشحات کف‌آلود از آلت تناسلی؛
• درد یا سوزش هنگام ادرار یا انزال؛
• خارش یا تحریک داخلی آلت تناسلی؛
• درد، تورم و قرمزی در اطراف سر آلت تناسلی یا پوست ختنه‌گاه؛
• تکرر ادرار.

درمان تریکومونیازیس

درمان تریکومونیازیس در مردان و زنان فوق‌العاده مهم است؛ چراکه درصورت بی‌توجهی به آن، عامل بیماری ماه‌ها و سال‌ها در بدن فعال می‌ماند و خود‌به‌خود از بین نمی‌رود. در تمام این مدت شما ناقل بیماری هستید و می‌توانید با کوچک‌ترین تماس جنسی، عامل عفونت را به دیگران منتقل کنید.

نکته: اگر تست تریکوموناس شما مثبت اعلام شود، شما و شریک جنسی‌تان باید هم‌زمان درمان این بیماری را آغاز کنید. درمان تک‌نفره نتیجه‌ای ندارد!

دارودرمانی تریکومونیازیس

آنتی‌بیوتیک‌ها رایج‌ترین و مؤثرترین دارو برای درمان تریکومونیازیس به‌ حساب می‌آیند و درصورت مصرف منظم، انگل عامل عفونت را به‌طور کامل از بدن خارج می‌کنند. انتخاب پزشک برای درمان تریکوموناس معمولا یکی از این دو آنتی‌بیوتیک است:

• مترونیدازول (فلاژیل، نوریتات، نووسا)؛
• تینیدازول (تینداماکس).

تعیین دُز مصرفی بر عهدۀ پزشک است. او احتمالا یک قرص بلعیدنی در یک دُز بزرگ یا چند دُز کوچک برایتان تجویز می‌کند. دارو را تا پایان دوره‌ای که پزشک تعیین می‌کند (معمولا ۵ تا ۷ روز) مصرف کنید و از قطع خودسرانه آن بپرهیزید، حتی اگر قبل از پایان دوره مصرف، علائم بیماری کم‌رنگ و حالتان بهتر شده باشد.

نکات مهم در دوره درمان تریکوموناس

• هم‌زمان با مصرف مترونیدازول یا تینیدازول به‌هیچ‌وجه الکل ننوشید. این ترکیب می‌تواند باعث تهوع، استفراغ و تپش قلب شما شود.
• سوزش قلب و طعم فلز در دهان از‌جمله عوارض جانبی این داروها است؛ بنابراین بهتر است بعد از صرف وعده غذایی مصرف شوند.
• تا یک هفته پس از اتمام دارو نباید رابطه جنسی داشته باشید. به دارو زمان دهید تا عفونت را به‌طور کامل از بدن خارج کند.
• رابطه جنسی پیش‌از موعد (قبل از اثربخشی کامل دارو) می‌تواند منجر به بازگشت عفونت شود.
• ازآنجاکه احتمال عفونت مجدد با تریکوموناس زیاد است، توصیه می‌شود سه ماه پس از درمان، دوباره برای تریکوموناس تست بدهید.
• معمولا عامل این بیماری ظرف ۷ الی ۱۰ روز از بدن خارج می‌شود. برای اطمینان از درمان قطعی به پزشک مراجعه کنید.

عوارض تریکومونیازیس

عوارض تریکومونیازیس در بیشتر موارد نادر و احتمال بروز آنها در زنان مبتلا بیشتر است. ابتلا به این عفونت انگلی بدن را در برابر ویروس HIV تا ۱٫۵ برابر ضعیف‌تر می‌کند و احتمال ابتلا به ایدز را بالا می‌برد. همچنین ابتلا به تریکوموناس واژینالیس در دوران بارداری می‌تواند زایمان زودرس و تولد نوزاد کم‌وزن یا نارس را به‌دنبال داشته باشد. احتمال انتقال تریکوموناس به جنین بسیار نادر است؛ اما اگر رخ دهد، نوزاد از همان بدو تولد دچار عفونت‌های تنفسی و واژن می‌شود.

پیشگیری تریکومونیازیس

برای محافظت از خود در برابر ابتلا یا انتشار بیماری‌های مقاربتی مثل تریکومونیازیس، این اقدامات را انجام دهید:

• قبل از هرگونه تماس جنسی از کاندوم استفاده کنید. این مطمئن‌ترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی مانند تریکومونیازیس است.
• دوش واژینال نگیرید!‌ این کار باکتری‌های مفید محیط واژن را از بین می‌برد و آن را در برابر عوامل عفونت بی‌دفاع می‌کند.
• هرازچندگاهی برای تست تریکومونیازیس به پزشک یا آزمایشگاه مراجعه کنید.
• درصورت استفاده از اسباب‌بازی‌های جنسی، پیش از استفاده به‌خوبی آن‌ها را با صابون شست‌وشو دهید یا از کاندوم استفاده کنید.
• درصورت تأیید بیماری تریکومونیازیس واژینال، برای پیشگیری از انتقال آن به شریک جنسی خود، درمان را هرچه زودتر آغاز کنید.

سؤالات متداول