شپش تناسلی (شپش عانه): علائم، درمان و راه‌های پیشگیری

شپش تناسلی به حشرات ریزی می‌گویند که روی موهای ناحیه تناسلی و موهای اطراف آن زندگی می‌کنند. شپش عانه یا تناسلی را به‌خاطر شکل ظاهری‌اش شپش خرچنگی نیز می‌نامند. این نوع شپش‌ها برای زنده ماندن از خون انسان تغذیه می‌کنند و همین موضوع باعث نگرانی بسیاری از خانم‌ها و آقایان شده که ابتلا به این بیماری چه خطراتی برای سلامتی انسان داشته، راه‌های انتقال آن چیست و چطور درمان می‌شود. با‌توجه‌به احتمال بالای انتقال شپش‌ها از فردی به فرد دیگر در تماس نزدیک، در این مقاله از مجله سلامتی دکتر ساینا عکس شپش ناحیه تناسلی را نمایش داده و از راه‌های انتقال، روش‌های درمان و خطرات ابتلا به شپش واژن می‌گوییم.

شپش تناسلی یا شپش عانه چیست؟

شپش ناحیه تناسلی یا شپش عانه (Pubic Lice) که به آن شپش خرچنگی (Crabs) نیز می‌گویند، حشرات کوچکی هستند که روی موهای ناحیه تناسلی و نزدیک اندام تناسلی زندگی می‌کنند. این شپش‌های خرچنگ‌مانند نوعی انگل هستند که از خون انسان تغذیه می‌کنند.

شپش ناحیه تناسلی از طریق تماس نزدیک مانند رابطه جنسی منتقل می‌شود. شپش واژن می‌تواند باعث خارش شدید شود اما قابل‌درمان بوده و تهدید جدی برای سلامتی افراد به شمار نمی‌رود. شپش تناسلی معمولا با استفاده‌ از شامپوها و کرم‌های مخصوصی که پزشک متخصص تجویز می‌کند از بین خواهد رفت.  

لازم است بدانید که شپش خرچنگی ممکن است در دیگر قسمت‌های بدن که موهای زبر دارند نیز مشاهده شود که شامل قسمت‌های زیر می‌شود.

• زیر بغل؛
• ریش؛
• سبیل؛
• قفسه سینه؛
• ابرو و مژه (شایع در کودکان).

همان‌طور که اشاره شد شپش واژن از طریق تماس فیزیکی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. بنابراین هر زمان که موهای ناحیه تناسلی با موهای آلوده ناحیه تناسلی فرد دیگری در تماس قرار بگیرد می‌توانید به شپش عانه مبتلا شوید. این بیماری بیشتر در طول رابطه جنسی منتقل می‌شود اما در برخی مواقع ممکن است با به‌اشتراک‌گذاشتن وسایل شخصی مانند حوله، لباس خواب و ملحفه با فردی که شپش عانه دارد نیز به آن مبتلا شوید.

شپش تناسلی بالغ برای زنده ماندن به خون نیاز دارد. بنابراین آن‌ها در عرض ۲۴ ساعت تا ۴۸ ساعت بدون خون خواهند مرد. سپس‌های بالغ در طول عمر ۳ تا ۴ هفته‌ای خود حدود ۳۰ تخم می‌گذارند. شپش‌ها بعد از ۱ هفته از تخم خارج شده و طی ۶ تا ۹ روز بالغ می‌شوند.

شپش واژن بیماری مقاربتی است؟

شپش واژن اغلب با عفونت‌های مقاربتی وارد بدن می‌شود اما انتقال بیماری مقاربتی به این مفهوم نیست که شپش تناسلی خود نوعی بیماری مقاربتی باشد. چون این حشرات از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شوند، شاید در طول رابطه علاوه بر شپش به برخی بیماری‌های مقاربتی شریک جنسی خود نیز مبتلا شوید.

آیا شپش ناحیه تناسلی نوعی بیماری است؟

شپش عانه ناقل یا گسترش‌دهنده بیماری نیست. بنابراین در صورت انتقال آن از فرد مبتلا، بیمار نخواهید شد اما وجود آن‌ها در ناحیه تناسلی آزاردهنده بوده و باعث خارش‌های شدیدی خواهد شد. لازم است بدانید که براثر خاراندن زیاد ممکن است به عفونت باکتریایی واژن نیز مبتلا شوید چون وقتی ناحیه واژن و آلت تناسلی را می‌خارانید، پوست آن خراشیده شده و باکتری‌های این ناحیه می‌توانند وارد پوست خراشیده شده و باعث عفونت شوند.

شپش تناسلی چه شکلی است؟

شپش ناحیه تناسلی بسیار کوچک است و حدود ۲ میلی‌متر درازا داشته و معمولا به رنگ خاکستری مایل به قهوه‌ای است. مشاهده شپش‌ها روی موهای ناحیه تناسلی بسیار سخت است اما گاهی ممکن است موفق به دیدن آن‌ها روی موهای واژن شوید. شپش‌های ناحیه تناسلی که بالغ شده‌اند شبیه به خرچنگ هستند؛ شاید به همین دلیل باشد که به آن‌ها خرچنگ نیز می‌گویند.

شکل شپش واژن در مراحل مختلف رشد

شپش‌ها مراحل رشد مختلفی دارند و در هر مرحله از رشد به یک شکل هستند.

تخم

تخم شپش‌ها به‌سختی دیده می‌شوند. آن‌ها معمولا بیضی شکل و به رنگ‌های زیر هستند:

• زرد؛
• سفید؛
• مرواریدی.

تخم‌ها معمولا به ریشه موها می‌چسبند یعنی جایی که موها از پوست خارج می‌شوند. حدود ۶ تا ۱۰ روز زمان می‌برد تا شپش عانه تخم‌ریزی کند.

نوزاد شپش یا نمف

نمف همان نوزاد شپش است که از تخم بیرون آمده و حدود ۱ تا ۲ هفته زمان می‌برد تا به شپش بالغ تبدیل شود.

شپش بالغ

شپشی که کامل رشد کرده، ۶ پا دارد. پاهای جلویی این حشره بزرگ‌تر و شبیه به چنگال‌های خرچنگ است. شپش بالغ یا بزرگ‌سال اغلب به رنگ خرمایی یا خاکستری مایل به سفید است و حدود ۱٫۱ تا ۶٫۱ میلی‌متر طول دارد. اگر بخواهید اندازه آن را تخمین بزنید، طول نوک یک مداد را در نظر بگیرید.

نوزاد شپش و شپش بالغ برای زنده ماندن از خون شما تغذیه کرده و اگر از روی موهای ناحیه تناسلی شما جدا شوند، پس از ۷۲ ساعت می‌میرند.

عکس شپش ناحیه تناسلی را در تصویر زیر می‌بینید:

علائم شپش تناسلی چیست؟

علائم شپش واژن اغلب حدود ۵ روز بعد از آلودگی به این شپش‌ها ظاهر خواهند شد. علائم شپش تناسلی به شرح زیر هستند:

• خارش شدید که در نواحی پُر مو بدن به‌خصوص موهای ناحیه تناسلی ایجاد می‌شود.
• به‌دلیل نیش شپش و خون آمدن پوست بخش‌هایی از پوست قرمز و خونی می‌شود.
• لکه‌های مدفوع شپش سیاه روی لباس زیر دیده می‌شود.
• ممکن است تب با درجه پایین داشته باشید.
• ممکن است احساس خستگی کنید.
• لکه‌های مایل به آبی‌رنگ روی ران‌ها، باسن و شکم شما دیده می‌شود.
• نقاط سفید کوچکی روی موهای ناحیه تناسلی دیده می‌شود که به‌سختی می‌توان آن‌ها را جدا کرد. این نقاط سفید تخم شپش‌ها هستند.
• کودکان مبتلا به شپش واژن ممکن است در مژه‌های خود نیز این شپش‌ها را داشته باشند که به آن چشم صورتی می‌گویند.

علت خارش شپش تناسلی چیست؟

شپش‌های ناحیه تناسلی از خون شما تغذیه می‌کنند. نیش آن‌ها برآمدگی‌های بسیار ریزی روی پوست ایجاد می‌کند و واکنش آلرژیک بدن به نیش این حشرات، خارش است.

علت شپش تناسلی

در تماس فیزیکی با فردی که خرچنگ‌های تناسلی را دارد به شپش واژن یا آلت تناسلی مبتلا می‌شوید. این شپش‌ها از موهای ناحیه تناسلی فردی به فرد دیگر می‌خزند؛ بنابراین رایج‌ترین علت شپش تناسلی، داشتن رابطه جنسی با فردی است که این خرچنگ‌ها را روی موهای واژن یا آلت تناسلی خود دارد. لازم است بدانید که هر نوع رابطه نزدیک بدن برای گسترش شپش‌ها کافی است، حتی اگر رابطه جنسی و آمیزش نداشته باشید.

گاهی ممکن است شپش واژن را از راه‌های دیگری نیز دریافت کرد. به‌عنوا‌ن‌مثال با به‌اشتراک گذاشتن یا تماس بدن با لباس‌ها، حوله و ملحفه شخصی که به شپش تناسلی مبتلا است شما نیز درگیر خواهید شد. اما این شپش‌ها از طریق تماس‌های معمولی مانند دست دادن یا در آغوش گرفتن منتقل نمی‌شوند چون خرچنگ‌ها فقط در ناحیه تناسلی وجود دارند.

عوامل خطر شپش عانه

شپش عانه خطر یا نگرانی جدی برای سلامت شما ایجاد نخواهد کرد. عمده‌ترین مشکلی که این حشرات ریز ایجاد می‌کنند، خارش شدید و احساس ناراحتی است. از طرفی اگر براثر خارش شدید، پوست ناحیه تناسلی خراشیده شود، احتمال عفونت باکتریایی وجود دارد.

لازم است بدانید که شپش‌های ناحیه تناسلی نه‌تنها از طریق رابطه جنسی با فرد آلوده که براثر استفاده از لباس، ملحفه و حوله و پتوی فرد آلوده نیز منتقل خواهند شد. بنابراین عوامل خطر شپش عانه به شرح زیر هستند:

• زندگی در مناطقی که این نوع حشره شایع است؛
• رابطه جنسی با فردی که بهداشت خود را رعایت نمی‌کند و به شپش تناسلی مبتلا است؛
• کسانی که موهای ناحیه تناسلی خود را کوتاه نمی‌کنند؛
• کسانی که به مسافرت‌های زیادی رفته و از ملحفه و وسایل مشترک استفاده می‌کنند؛
• افرادی که به بیماری‌های مقاربتی دیگر مبتلا هستند؛
• کسانی که با افراد مبتلا به شپش تناسلی زندگی می‌کنند اما شریک جنسی آن‌ها نیستند.

تشخیص شپش تناسلی

هر چند که شپش‌ها کوچک هستند اما ممکن است آن‌ها را روی موهای ناحیه تناسلی خود ببینید. این بهترین راه برای اطمینان از ابتلا به شپش واژن است. شپش‌های ناحیه تناسلی به اندازه‌ای ریز هستند که به‌سختی دیده می‌شوند و رنگ آن‌ها نیز باعث استتار آن‌ها خواهد شد. بنابراین با معاینه دقیق ناحیه تناسلی می‌توانید ابتلا به این شپش‌ها را تشخیص دهید. در برخی موارد لازم است از ذره‌بین استفاده کنید اما بهترین راه مراجعه به پزشک متخصص است تا ناحیه تناسلی شما را با ابزار و دقت بیشتری بررسی کند. پزشک ممکن است برای احتیاط برخی از آزمایش‌ها برای غربالگری بیماری‌های مقاربتی را نیز انجام دهد.

درمان شپش تناسلی یا عانه

پزشک متخصص برای درمان شپش عانه روش‌های زیر را پیشنهاد خواهد داد:

۱. استفاده از کرم و شامپو برای درمان شپش تناسلی

شپش ناحیه تناسلی را می‌توان با استفاده از شامپو و کرم‌های مخصوص در ناحیه درگیر درمان کرد. نکته مهم اینکه استفاده از آب داغ و صابون تأثیری در ازبین‌بردن شپش واژن ندارد. البته می‌توانید این شامپوها و کرم‌ها را خودتان از داروخانه خریداری کنید اما پیشنهاد می‌کنیم قبل از هر اقدامی به پزشک متخصص مراجعه کنید شاید علاوه‌بر شپش عانه به برخی از بیماری‌های مقاربتی نیز مبتلا شده باشید. در این شرایط لازم است پزشک متخصص برخی آزمایش‌ها برای تشخیص نوع بیماری مقاربتی را تجویز کند.

الف. کرم و شامپو بدون نسخه برای درمان شپش تناسلی

برای درمان شپش واژن می‌توانید کرم و شامپوهای زیر را از داروخانه تهیه کنید اما بهتر است برای درمان اصولی به پزشک مراجعه کنید.

• کرم پرمترین: این کرم را باید روی ناحیه درگیر بمالید و بعد از مدت ۱۰ دقیقه آن را بشویید.
• شامپو حاوی پرمترین با پیپرونیل بوتوکساید: شامپو را روی ناحیه درگیر زده و بعد از ۱۰ دقیقه آن را بشویید.

ب. لوسیون و شامپو با نسخه پزشک برای درمان شپش واژن

پزشک متخصص پس از معاینه، لوسیون و شامپوهای زیر را برای درمان تجویز خواهد کرد:

• شامپو لیندان: لیندان یکی از سمی‌ترین و قوی‌ترین داروهایی است که برای درمان شپش واژن تجویز می‌شود. شامپو لیندان را باید روی ناحیه درگیر مالیده و بعد از ۴ دقیقه بشویید. نکته مهم اینکه در دوران بارداری، شیردهی و همین‌طور برای شیرخوارها نباید از این شامپو استفاده شود.
• لوسیون مالاتیون: این لوسیون نیز برای درمان شپش واژن تجویز شده و باید به‌مدت ۸ تا ۱۲ ساعت روی ناحیه درگیر باقی بماند.

۲. تجویز دارو برای درمان شپش تناسلی

پزشک متخصص ممکن است برای درمان شپش واژن داروهایی را تجویز کند. این داروهای خوراکی به این صورت عمل می‌کنند که وقتی شپش بدن را نیش زده و خون شما را می‌خورد آن را خواهند کشت. رایج‌ترین دارویی که برای درمان شپش واژن تجویز می‌شود، «ایورمکتین» است که باید ۲ قرص را به‌صورت هم‌زمان مصرف کنید. در برخی مواد ممکن است پزشک مصرف دُز بعدی را برای ۱۰ روز بعد قرار دهد.

درمان خانگی شپش تناسلی

درمان‌های خانگی برای شپش واژن به شرح زیر هستند:

• اگر آلودگی خفیف است، ممکن است تنها به یک شست‌وشوی ساده نیاز باشد.
• برای کاهش میزان خارش ناشی از گزش شپش‌ها می‌توانید از کرم هیدروکورتیزون استفاده کنید. این کرم تنها خارش را کاهش داده و نمی‌تواند شپش‌ها را از بین ببرد.

مدت‌زمان درمان شپش تناسلی

درمان‌هایی که در بالا بررسی شدند معمولا طی ۲ هفته شپش تناسلی را از بین خواهند برد اما اگر شپش‌ها در طول مدت ۲ هفته از بین نرفتند، لازم است درمان را دوباره تکرار کنید.

نکات درمان شپش واژن

برای هریک از درمان‌هایی که گفتیم، این نکات را در نظر بگیرید:

• شامپو و کرم و لوسیون را مطابق تجویز به مدت مشخص‌شده روی ناحیه تناسلی قرار داده و سپس بشویید.
• شامپو یا کرم را به تمامی نواحی‌ای که ممکن است شپش به آن دسترسی داشته باشد بمالید. این نواحی شامل ناحیه تناسلی، زیر بغل، پایین شکم، باسن، نزدیک راست‌روده و بخش‌هایی است که موهای زبر دارند.
• شامپو و کرم و لوسیون را به مژه‌های خود نزنید.
• با استفاده از شانه‌های دندانه‌دار مخصوص، تخم‌ها را از تارهای موهای بدن خود جدا کرده و لباس تمیز بپوشید.
• حشره‌کش را روی لباس و وسایل خانه اسپری نکنید.
• اصلاح کردن موهای ناحیه تناسلی و گرفتن حمام داغ باعث ازبین‌رفتن شپش‌ها نمی‌شود.
• کل خانه را باید ضدعفونی کنید. خانه را جارو بکشید و حمام و سرویس بهداشتی را با محلول سفید‌کننده یا شوینده‌ای مناسب بشویید.
• تمامی حوله‌ها، لباس‌ها و ملحفه‌ها را با مایع ضدعفونی‌کننده و آب داغ بشویید.
• اگر نمی‌توانید لباس خاصی را بشویید، باید آن را به‌مدت ۷۲ ساعت در کیسه‌ای در بسته قرار دهید تا شپش‌ها بمیرند.
• برای درمان شپش واژن نباید از الکل استفاده کنید. الکل ممکن است در درمان شپش بالغ مؤثر باشد اما روی تخم آن‌ها تأثیری ندارد. بنابراین فقط باید از داروهای تجویزی پزشک متخصص استفاده کنید.
• کاندوم از ابتلا به شپش تناسلی جلوگیری نمی‌کند؛ بنابراین شریک جنسی خود را با دقت بیشتری انتخاب کنید.

عوارض شپش عانه

عوارض شپش عانه تنها شامل خارش و ناراحتی است. البته اگر براثر خارش زیاد، پوست شما خراشیده شود، احتمال ابتلا به عفونت باکتریایی نیز وجود دارد. از دیگر عوارض شپش عانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییر رنگ پوست در نواحی که شپش‌ها خون شما را می‌خورند و از آن تغذیه می‌کنند: در این ناحیه‌ها پوست به رنگ آبی تیره در می‌آید.
• عفونت‌های ثانویه که براثر گزش این حشرات ایجاد می‌شود: با خاراندن پوست در ناحیه گزش، پوست خراشیده شده و در نتیجه مستعد برخی عفونت‌ها خواهد بود.

جلوگیری از شپش تناسلی

تنها راه پیشگیری از شپش تناسلی، خودداری از هرگونه تماس فیزیکی با افرادی است که به شپش مبتلا هستند. با این حال می‌توانید اقداماتی را برای پیشگیری از ابتلا به شپش انجام دهید:

• از به‌اشتراک‌گذاشتن وسایل شخصی مانند ملحفه، لباس خواب، حوله و موارد مشابه خودداری کنید.
• شرکای جنسی خود را با دقت بیشتری انتخاب کرده و با فردی رابطه جنسی نداشته باشید که چندین شریک جنسی دارد.
• مطمئن شوید که شریک جنسی شما در صورت داشتن شپش تناسلی برای درمان اقدام کرده است.
• لباس‌ها و ملحفه‌ها و حوله‌ها را با آب گرم ماشین لباس‌شویی بشویید.
• قبل از شروع رابطه جنسی، درمان را تکمیل کنید تا شپش‌ها به‌صورت کامل از بین بروند.
• اگر شریک جنسی شما به شپش تناسلی مبتلا شده باشد، شما نیز می‌توانید از شامپو برای پیشگیری استفاده کنید.
• ابتلا به شپش واژن ارتباطی با بهداشت شما ندارد. بنابراین شست‌وشوی مکرر نمی‌تواند از ابتلا به شپش جلوگیری کند.

آیا شپش تناسلی با شپش سر یکی است؟

شپش ناحیه تناسلی با شپش‌هایی که ممکن است روی سر و بدن خود داشته باشید متفاوت است. بنابراین هرگز شپش واژن یا خرچنگی را روی موهای سر یا پوست خود پیدا نخواهید کرد، همان‌طور که شپش سر را نمی‌توان در ناحیه تناسلی پیدا کرد؛ اما شپش عانه ممکن است در سایر بخش‌های بدن که موهای زبر دارند نیز دیده شود.

چه زمانی رابطه جنسی داشته باشیم؟

تا زمانی‌که شپش تناسلی به‌صورت کامل درمان نشده است، نباید رابطه جنسی داشته باشید. طول درمان معمولا ۲ هفته است. بنابراین در طی این مدت از رابطه جنسی خودداری کنید تا درمان کامل شود.

سؤالات متداول