خودارضایی: از فواید و عوارض تا باورهای غلط!
خودارضایی بخشی طبیعی و سالم از رشد جنسی است که شامل استفاده از دست‌ها، انگشتان، اسباب‌بازی‌های جنسی یا اشیای دیگر برای تحریک اندام تناسلی و سایر نواحی حساس بدن و لذت جنسی می‌شود. خودارضایی فواید سلامتی زیادی دارد، مانند کاهش استرس، بهبود خواب و کاهش درد. خودارضایی در هر سنی انجام می‌شود و در زندگی جنسی سالم نقش دارد. در ادامه با خودارضایی و فواید و عوارض آن و همچنین باورهای غلط درمورد آن بیشتر آشنا می‌شویم.
پستی یافت نشد
خودارضایی چیست و چرا انجام می‌شود؟
خودارضایی تحریک اندام تناسلی یا سایر نواحی حساس بدن برای برانگیختگی یا لذت جنسی است. خودارضایی رفتاری رایج در بین افراد از هر جنسیت و در هر سنی است. خودارضایی در رشد جنسی سالم نقش مهمی دارد و روشی طبیعی برای کشف بدن، احساس لذت و رسیدن به نقطه رهایی از تنش جنسی (ارگاسم) است.
در خودارضایی می‌توان از دست‌ها، انگشتان، اسباب‌بازی‌های جنسی یا اشیای دیگر استفاده کرد. می‌توانید اندام تناسلی خود را لمس کنید، فشار دهید، بمالید یا ماساژ دهید. همچنین می‌توانید انگشتان خود یا یک اسباب‌بازی جنسی مانند ویبراتور را وارد واژن یا مقعد خود کنید یا از یک اسباب‌بازی جنسی یا شیء دیگری مانند بالش برای تحریک آلت تناسلی، فرج یا کلیتوریس خود استفاده کنید.
همچنین می‌توانید از لمس‌کردن، نیشگون‌گرفتن یا مالش سایر مناطق اروژن (erogenous zones، نواحی محرک جنسی) مانند نوک سینه‌ها یا بیضه‌ها لذت ببرید. ممکن است که از خواندن یا تماشای مطالب جنسی یا فکرکردن درمورد تخیلات جنسی در طول خودارضایی لذت ببرید. این کار معمولا می‌تواند منجر به ارگاسم شود. هرکس به‌روشی خودارضایی می‌کند و راه‌های زیادی برای انجام آن وجود دارد.
هشدار
شاید فکر کنید که خودارضایی مختص افراد مجرد است ولی هم افراد مجرد و هم متأهل خودارضایی می‌کنند. می‌توانید خودارضایی را به‌تنهایی یا همراه با شریک جنسی خود انجام دهید.
فواید خودارضایی چیست؟
خودارضایی فعالیت جنسی سالمی است که فواید زیادی برای سلامت جسمی و روانی دارد. مطالعات محدودی درمورد فواید خودارضایی وجود دارد ولی درمورد آمیزش و تحریک جنسی مطالعاتی انجام شده است. پژوهش‌ها و گزارش‌ها نشان می‌دهند که تحریک جنسی، ازجمله تحریک ازطریق خودارضایی، می‌تواند موجب موارد زیر شود:
- کاهش استرس؛
- ازبین‌بردن تنش و احساس آرامش؛
- افزایش کیفیت خواب؛
- افزایش تمرکز؛
- بهبود خلق‌وخو؛
- تسکین درد و ازبین‌بردن گرفتگی عضلات؛
- تسکین دردهای قاعدگی؛
- بهبود رابطه جنسی؛
- بهبود عزت‌نفس و تصویر بدن (body image)؛
- درک بهتر خواسته‌ها و نیازهای خود؛
- ازبین‌بردن تنش جنسی؛
- درمان مشکلات جنسی؛
- جلوگیری از اضطراب و افسردگی.
در خودارضایی احتمال باردارشدن وجود ندارد و به‌ندرت اتفاق می‌افتد که ازطریق خودارضایی به عفونت‌های مقاربتی (STIs) و HIV مبتلا شوید (اگر اسباب‌بازی‌ها را بعد از استفاده تمیز کنید). علاوه‌بر این در زمان ارگاسم بدن شما هورمون‌های خاصی به نام دوپامین و اکسی‌توسین را ترشح می‌کند. دوپامین «هورمون احساس خوب» است و اکسی‌توسین نیز به‌عنوان «هورمون عشق» شناخته می‌شود. این هورمون‌ها احساسات مثبتی مانند شادی را افزایش می‌دهند و با هورمون استرس یا کورتیزول مقابله می‌کنند.
خودارضایی در مردان
مطالعات درمورد خودارضایی مردان نشان می‌دهد که خودارضایی فعالیت جنسی سالمی است که برای سلامت طولانی‌مدت نیز مفید است. مردانی که به‌طورمکرر انزال می‌کنند کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند. در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ ارتباط میان دفعات انزال در مراحل مختلف زندگی و سرطان پروستات بررسی شد. در این مطالعه ۴۵۶ مرد مبتلا به سرطان پروستات و ۴۲۷ مردی که به این سرطان مبتلا نبودند شرکت داشتند. نتایج نشان داد مردانی که یک سال قبل از مطالعه کمتر انزال می‌کردند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار داشتند و مردانی با علائم ادراری و دفعات انزال کم، بیشترین خطر را داشتند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که دفعات انزال کمتر می‌تواند با خطر بالاتر سرطان پروستات ارتباط داشته باشد.
انزال می‌تواند از تجمع عوامل ابتلا به سرطان در غده پروستات جلوگیری کند. البته شواهدی مبنی‌بر اینکه انزال منظم از مردان در برابر سرطان پیشرفته پروستات محافظت می‌کند، وجود ندارد. بنابراین در این زمینه به پژوهش‌های بیشتری نیاز داریم.
خودارضایی در زنان
خودارضایی زنان فواید اثبات‌شده فراوانی دارد. زنانی که خودارضایی می‌کنند بیشتر در روابط جنسی با شریک زندگی خود به ارگاسم می‌رسند. خودارضایی زنان همچنین می‌تواند به تسکین دردهای قاعدگی کمک کند. در سنین بالاتر نیز خودارضایی می‌تواند موجب کاهش خشکی واژن و کاهش درد در حین مقاربت شود. در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ که روی زنان متأهل انجام شد، زنانی که خودارضایی می‌کردند موارد زیر را گزارش دادند:
- ارگاسم بیشتر؛
- عزت‌نفس بالاتر؛
- افزایش میل جنسی (لیبیدو)؛
- رضایت بیشتر از ازدواج و زندگی جنسی.
تغییرات هورمونی در دوران بارداری موجب افزایش میل جنسی در برخی از زنان می‌شود. خودارضایی در دوران بارداری راهی ایمن برای رهایی از تنش جنسی (sexual tension) در دوران بارداری است. به‌علاوه خودارضایی می‌تواند در کاهش بعضی از علائم بارداری مانند کمردرد مؤثر باشد.
عوارض خودارضایی چیست؟
خودارضایی هیچ عارضه جانبی جدی ندارد ولی ممکن است که برخی از افراد درمورد خودارضایی احساس گناه کنند یا مشکلاتی با خودارضایی مزمن داشته باشند. به‌طور کلی، عوارض خودارضایی عبارت‌اند از:
احساس گناه
ممکن است که به‌دلیل اعتقادات فرهنگی، معنوی یا مذهبی خود درمورد خودارضایی احساس گناه یا شرم داشته باشید. ازنظر علمی هیچ چیز غیراخلاقی یا اشتباهی درمورد خودارضایی وجود ندارد ولی ممکن است که در محافل خاصی به شما بگویند که خودارضایی «کثیف» و «شرم‌آور» است. اگر احساس گناه می‌کنید، می‌توانید با یک درمانگر سلامت جنسی یا مشاور سلامت روان مشاوره کنید. او می‌تواند به شما کمک کند که احساس شرم یا گناه را کنار بگذارید.
رفتار جنسی جبری (Compulsive sexual behavior) یا اعتیاد به خودارضایی
گاهی خودارضایی رفتاری اجباری (رفتارهای تکراری که مقاومت در برابر آنها سخت است) یا افراطی می‌شود. برخی افراد به این وضعیت «اعتیاد جنسی» یا «بیش‌فعالی جنسی» (hypersexuality) می‌گویند. خودارضایی بیش از حد می‌تواند بر روابط عاشقانه شما نیز تأثیر بگذارد زیرا به‌اندازه گذشته با همسرتان وقت نمی‌گذرانید یا به نیازهای او توجه نمی‌کنید.
اگر خودارضایی موجب موارد زیر می‌شود به این معنی است که زمان زیادی را صرف آن می‌کنید:
- کارهای روزمره یا فعالیت‌های روزانه را نادیده می‌گیرید؛
- از محل کار یا مدرسه غیبت می‌کنید؛
- برنامه‌های خود با دوستان یا خانواده را لغو می‌کنید؛
- رویدادهای اجتماعی مهم را از دست می‌دهید.
گفت‌وگودرمانی (talk therapy) با مشاور یا جلسات مشاوره با درمانگر می‌تواند به شما کمک کند که مدت‌زمان خودارضایی را کاهش دهید.همچنین می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین دکتر ساینا استفاده کنید و با بهترین متخصصان به‌صورت محرمانه گفتگو کنید. همچنین می‌توانید با جایگزین‌کردن خودارضایی با فعالیت‌های دیگر تمایل خود به آن را کاهش دهید. دفعه بعد که میل به خودارضایی داشتید، می‌توانید کارهایی مانند موارد زیر را امتحان کنید:
- دویدن؛
- کتاب‌خواندن؛
- وقت گذراندن با دوستان؛
- پیاده‌روی.
آسیب جسمی جزئی
خودارضایی خشن و تهاجمی می‌تواند موجب خراشیدگی و ساییدگی یا حساس‌شدن پوست شود. علاوه‌بر این، خودارضایی زیاد در بازه زمانی کوتاه می‌تواند موجب تورم آلت تناسلی شود. البته این تورم معمولا بدون درمان برطرف می‌شود. به‌طورکلی هرگونه اثرات فیزیکی جزئی باید ظرف یک یا دو روز بهبود یابد.
کاهش حساسیت جنسی
خودارضایی مکرر یا تهاجمی می‌تواند منجر به کاهش حس جنسی شود. روش‌های افزایش تحریک مانند استفاده از ویبراتور می‌تواند برانگیختگی و عملکرد کلی جنسی را در هر دو جنس افزایش دهد. در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ در زنان ۱۸ تا ۸۰ ساله‌ای که به‌مدت ۳ ماه از ویبراتور استفاده کردند، بهبود عملکرد جنسی و عملکرد کف لگن مشاهده شد. میزان افسردگی آنها نیز نسبت به ابتدای مطالعه کاهش یافت.
باورهای غلط درمورد خودارضایی
باورهای اشتباه زیادی درمورد خودارضایی وجود دارد که تحقیقات صحت هیچ‌یک از آنها را ثابت نکرده است. باید بدانید که خودارضایی موجب موارد زیر نمی‌شود:
- ناباروری؛
- بیماری روانی؛
- کم‌آبی بدن؛
- عدم تعادل هورمونی؛
- تغییر در اندازه یا شکل آلت تناسلی؛
- کاهش تعداد اسپرم؛
- نابینایی؛
- ضعف جسمانی؛
- آکنه؛
- رشد مو درکف دست‌ها؛
- اختلال در نعوظ؛
- کاهش میل جنسی.
برخی از افراد فکر می‌کنند که خودارضایی می‌تواند بر روابط عاشقانه آنها تأثیر منفی بگذارد یا نشان‌دهنده نارضایتی جنسی یکی از طرفین باشد. اگرچه خودارضایی بیش از حد اثرات منفی دارد، بسیاری از افراد متوجه می‌شوند که خودارضایی به‌تنهایی یا با شریک زندگی، زندگی جنسی آنها را بهبود می‌دهد.
چه زمانی برای ترک خودارضایی به پزشک مراجعه کنیم؟
معمولا برای تمایل به خودارضایی بیش از حد یا اجباری از اصطلاح «اعتیاد به خودارضایی» استفاده می‌شود. البته خودارضایی مکرر به این معنی نیست که مشکل یا اعتیاد دارید. به‌طورکلی، تنها زمانی جای نگرانی وجود دارد که احساس کنید رفتارتان افراطی یا وسواسی شده است. برای نمونه موارد زیر می‌توانند نشانه اجبار خودارضایی (masturbation compulsion) باشند:
- خودارضایی شما به زمان و انرژی زیادی نیاز دارد؛
- در خانه، محل کار یا زندگی شخصی خود به‌دلیل خودارضایی دچار مشکل شده‌اید؛
- دیر به جلسات می‌روید، قرارها را لغو می‌کنید یا قرارهای اجتماعی را زودتر ترک می‌کنید تا خودارضایی کنید؛
- در مکان‌های عمومی یا نامناسب خودارضایی می‌کنید زیرا نمی‌توانید تا رسیدن به خانه صبر کنید؛
- حتی زمانی که احساس برانگیختگی و تحریک جنسی ندارید خودارضایی می‌کنید؛
- پاسخ اصلی شما به احساسات منفی (مانند عصبانیت، اضطراب، استرس یا اندوه) خودارضایی‌کردن است؛
- بعد از خودارضایی احساس گناه، پریشانی یا ناراحتی می‌کنید؛
- حتی زمانی که تمایلی ندارید هم خودارضایی می‌کنید؛
- به‌سختی می‌توانید به خودارضایی فکر نکنید.
هشدار
گاهی رفتارهای جنسی اجباری، عصبی هستند. عدم تعادل مواد شیمیایی طبیعی در مغز و بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون می‌توانند منجر به رفتار جنسی اجباری شوند. پژوهش‌ها روی حیوانات نشان داده‌اند که اعتیادهای رفتاری نیز می‌توانند مانند اختلالات مصرف مواد، مسیرهای عصبی مغز را تغییر دهند. این موجب می‌شود که بخواهید آن رفتار را بیشتر انجام دهید.
بعضی از افراد به‌تنهایی می‌توانند خودارضایی را ترک کنند ولی بعضی به حمایت و کمک حرفه‌ای نیاز دارند. اگر می‌خواهید خودارضایی را ترک کنید، مراجعه به درمانگر جنسی و در حالت ایدئال، فردی که در درمان رفتارهای جنسی خارج از کنترل تخصص دارد، بسیار مفید است.
پزشک یا درمانگر برای ترک خودارضایی از روش‌هایی مانند گفتگودرمانی استفاده می‌کند. درمانگر از شما سؤالاتی می‌پرسد تا تشخیص دهد که آیا رفتار شما اجباری تلقی می‌شود یا خیر. او همچنین به شما کمک می‌کند تا احساسات خود را درک کنید، علت اصلی رفتار اجباری خود را کشف کنید و برای ترک‌کردن یا کاهش این رفتار راهی پیدا کنید.
برای درمان خودارضایی اجباری هیچ دارویی وجود ندارد ولی گاهی رفتارهای جنسی اجباری با مشکلات زمینه‌ای سلامت روان مرتبط هستند، مانند:
- افسردگی؛
- اختلال دوقطبی؛
- اختلال اضطرابی (anxiety disorder).
مصرف دارو برای درمان این مشکلات زمینه‌ای می‌تواند در ترک‌کردن رفتارهای اجباری نیز مؤثر باشد.
کلام آخر دکترساینا
خودارضایی روشی طبیعی و سالم برای کشف بدن و احساس لذت است. خودارضایی فواید جسمی و روانی زیادی دارد و عوارض جانبی شدیدی ایجاد نمی‌کند. اگر احساس گناه دارید یا فکر می‌کنید که در خودارضایی زیاده‌روی می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند شما را به درمانگری ارجاع دهد که می‌تواند به شما در حل مشکلات خودارضایی کمک کند.
در دکترساینا همیشه می‌توانید مشکلات و نگرانی‌های خود را به‌صورت کاملا امن و با حفظ کامل حریم خصوصی، با پزشکان در میان بگذارید. دکترساینا محلی برای ارتباط امن، راحت و سریع با بهترین متخصصان کشور است.
سؤالات متداول
۱. آیا خودارضایی باعث کاهش میل جنسی می‌شود؟
به‌طورکلی خودارضایی موجب کاهش میل جنسی نمی‌شود. افزایش تحریک، ازجمله در خودارضایی، در کسانی که اختلال عملکرد جنسی دارند، می‌تواند به افزایش میل جنسی و حساسیت جنسی کمک کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ که در مجله Sexual and Relationship Therapy منتشر شد نشان داد که استفاده از ویبراتور می‌تواند برای درمان اختلال نعوظ یا انزال و مشکل در رسیدن به ارگاسم یا آنورگاسمی (anorgasmia) مفید باشد. براساس این بررسی استفاده از ویبراتور می‌تواند با بهبود میل جنسی و عملکرد جنسی در مردان و زنان همراه باشد.
ولی خودارضایی می‌تواند بر حساسیت در حین رابطه جنسی در افراد دارای آلت تناسلی تأثیر بگذارد. پژوهشی در سال ۲۰۲۲ نشان داد که تحریک بیش از حد آلت تناسلی در خودارضایی می‌تواند موجب کاهش حس شود. این وضعیت، که گاهی با نام سندرم مرگ گریپ (death grip syndrome) نیز شناخته می‌شود، می‌تواند رسیدن به ارگاسم در رابطه جنسی را دشوارتر کند. اگر خودارضایی را با گریپ یا گرفتن محکم آلت تناسلی انجام می‌دهید، روش خود را تغییر دهید تا سطح حساسیت در حین رابطه جنسی شما بازیابی شود.
۲. عوارض خودارضایی بیش از حد چیست؟
گرچه خودارضایی فواید زیادی برای سلامتی دارد، زیاده‌روی در آن می‌تواند عوارض و مشکلاتی را ایجاد کند، ازجمله:
احساس گناه و شرم ازنظر اجتماعی، فرهنگی یا حتی شخصی؛
کاهش حساسیت جنسی و لذت‌نبردن از رابطه جنسی واقعی به‌دلیل تحریک بیش از حد در خودارضایی؛
اثر منفی بر زندگی شخصی و کاری به‌دلیل تداخل خودارضایی با مسئولیت‌ها، روابط یا اهداف روزمره؛
انزال زودرس که در بعضی از افراد به‌دلیل تداوم الگوهای برانگیختگی و انزال سریع در خودارضایی ایجاد می‌شود که به روابط جنسی آنها نیز سرایت کرده است؛
خستگی مزمن که به‌دلیل بیدارماندن فرد تا دیروقت یا ازدست‌دادن زمان استراحت به‌دلیل خودارضایی مکرر ایجاد می‌شود؛
تورم یا درد موقت در آلت تناسلی که به‌دلیل تحریک بیش از حد ایجاد می‌شود؛
کاهش تمرکز و بهره‌وری به‌دلیل ایجاد اختلال در کار، مطالعه یا فعالیت‌های شخصی؛
تورم اندام تناسلی به‌دلیل افزایش خون‌رسانی به این ناحیه براثر خودارضایی بیش از حد.
۳. آيا خودارضایی باعث ریزش مو می‌شود؟
هیچ مدرک علمی‌ای وجود ندارد که ثابت کند ریزش مو یکی از عوارض جانبی خودارضایی زیاد است. ریزش مو به‌دلایل ژنتیکی، سطح غیرطبیعی هورمون‌ها و عوامل دیگری ایجاد می‌شود که هیچ ارتباطی با خودارضایی ندارند.
۴. آيا خودارضایی باعث ناباروری می‌شود؟
خودارضایی در بلندمدت هیچ تأثیری بر باروری ندارد. گاهی انزال مکرر می‌تواند موجب کاهش موقتی اسپرم شود ولی این مشکل به‌سرعت برطرف می‌شود.
۵. آيا خود ارضایی باعث لاغری می‌شود؟
کالری سوزانده‌شده در طول خودارضایی نسبتا کم است و مصرف انرژی آن مشابه فعالیت‌های بدنی سبکی مانند پیاده‌روی است. بنابراین بعید است که خودارضایی به‌تنهایی موجب کاهش وزن قابل‌توجه و لاغری شود.
۶. آيا خودارضايی باعث تنبلی تخمدان می‌شود؟
خیر، خودارضایی بر چرخه تخمک‌گذاری تأثیری ندارد. خودارضایی یک فعالیت عادی است که برای لذت جنسی و رسیدن به ارگاسم انجام می‌شود. خودارضایی نه‌تنها موجب تنبلی تخمدان نمی‌شود بلکه درد ناشی از آن را کاهش و خلق‌وخوی فرد را بهبود می‌دهد.
۷. سطح سالم خودارضایی چقدر است؟
طبق گفته انجمن بین‌المللی پزشکی جنسی (International Society for Sexual Medicine)، چیزی به نام تعداد «عادی» خودارضایی وجود ندارد. درحالی‌که برخی از افراد به‌طور روزانه، هفتگی یا ماهانه خودارضایی می‌کنند، برخی دیگر اصلا خودارضایی نمی‌کنند. تا زمانی که خودارضایی بر روابط شما تأثیر منفی نگذاشته است یا در فعالیت‌های دیگر مانند شغل شما تداخلی ایجاد نکرده است، در هر تعدادی که انجام شود بی‌خطر و سالم است.
اطلاعات این مقاله صرفاً برای افزایش آگاهی شماست. به‌هیچ‌عنوان بدون مشورت با پزشک اقدام به خوددرمانی نکنید.
