کلاستروفوبیا یا ترس از مکان‌های بسته؛ علائم، ریشه‌ها و درمان
کلاستروفوبیا یا تنگناهراسی نوعی اختلال اضطرابی است که با ترس غیرمنطقی از فضاهای کوچک و بدون مکانیسم فرار همراه است. افراد مبتلا به این نوع فوبیا ممکن است به هر قیمتی که شده از حضور در فضاهای کوچک خودداری کنند تا دچار ترس و پریشانی روانی و عاطفی نشوند. باتوجه‌به اینکه کلاستروفوبیا می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند، در این مقاله از مجله سلامت دکترساینا به بررسی علل، علائم، روش تشخیص، عوارض و روش‌های درمان می‌پردازیم. در نهایت نیز راهکارهایی برای کنترل علائم کلاستروفوبیا ارائه خواهد شد.
کلاستروفوبیا چیست و چگونه در ذهن شکل می‌گیرد؟
پیش از هر چیز باید بدانیم که تفاوت ترس طبیعی با فوبیای واقعی در این است که فوبیا ترس شدید و غیرمنطقی نسبت به یک یا چند چیز و موقعیت است. همچنین، در فوبیا، سطح ترس با خطر واقعی ناشی از شیء یا موقعیت مطابقتی ندارد.
کلاستروفوبیا (Claustrophobia) که به آن «ترس از مکان های بسته» یا «تنگناهراسی» می‌گویند نوعی اختلال اضطرابی است که باعث ترس شدید از فضاهای بسته می‌شود. ترس از فضاهای بسته می‌تواند در عملکرد شما در محل کار، مدرسه، دانشگاه یا سایر فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد کند. محرک‌های اصلی این نوع ترس، فضاهای بسته‌ای مانند اتاق‌های کوچک، تونل‌ها، آسانسور‌ها، قطار و مترو و هواپیما هستند. بنابراین کلاستروفوبیا ممکن است در شرایط زیر رخ دهد:
- گیر افتادن در اتاقی بدون پنجره؛
- گیر افتادن در آسانسوری شلوغ؛
- رانندگی در بزرگراهی شلوغ.
کلاستروفوبیا یکی از رایج‌ترین انواع فوبیاهاست. بسیاری از افرادی که کلاستروفوبیا را تجربه می‌کنند، ممکن است دچار حملات پانیک شوند. در برخی از افراد، این نوع ترس، خودبه‌خود از بین می‌رود اما برخی دیگر نیاز به مدیریت و مقابله با علائم آن دارند. لازم است بدانید که یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان کلاستروفوبیا آموزش رفتاری است اما سایر روش‌های مقابله با این ترس نیز وجود دارند که در ادامه بررسی خواهند شد.
انواع کلاستروفوبیا
کلاستروفوبیا یا ترس از فضاهای بسته بیشتر باعث وحشت شدید در فضاهای کوچک و محبوس می‌شود. با وجود اینکه برخی از افراد مبتلا به این نوع فوبیا ممکن است از فضاهای کوچک و بسته بترسند، اما برخی دیگر ممکن است تنها از یک نوع مکان خاص وحشت کنند. در ادامه انواع کلاستروفوبیا بررسی خواهد شد.
- ترس از فضاهای کوچک مانند کمد، انباری، اتاق‌های کوچک و شلوغ، آسانسور و مترو یا تونل؛
- ترس از محدود شدن حرکات مانند قرار گرفتن در صندلی دندان‌پزشکی، دستگاه MRI، آرایشگاه و شلوغی مکان‌های عمومی؛
- ترس از خفگی به‌دلیل باور به کمبود اکسیژن، حتی در شرایطی که واقعاً هوای کافی وجود دارد.
علائم رایج در حملات کلاستروفوبیا
اکنون که می‌دانید کلاستروفوبیا چیست، بهتر است با علائم آن نیز آشنا شوید. کسب اطلاعات بیشتر درباره علائم کلاستروفوبیا باعث آگاهی شده و در نتیجه می‌توانید آن را از ترس طبیعی تفکیک کنید.
علائم کلاستروفوبیا پس از عاملی محرک برای فوبیا، مانند قرار گرفتن در اتاقی بسته یا فضای شلوغ، ظاهر خواهند شد. آنچه که فرد به‌عنوان فضای بسته در نظر می‌گیرد، مطابق با شدت فوبیا می‌تواند متفاوت باشد؛ بنابراین علائم تمامی افرادی که به این نوع ترس مبتلا هستند، مشابه یکدیگر نیست.
بسیاری از افراد، هنگام تجربه علائم کلاستروفوبیا، ممکن است دچار حملات پانیک شوند اما بیشترین علائم مشترک بین افراد به شرح زیر است:
علائم روانی کلاستروفوبیا
- ترس ازدست‌دادن کنترل؛
- احساس ترس شدید؛
- وحشت‌زدگی؛
- ترس از گیر افتادن و عدم امکان فرار از موقعیت؛
- احساس نیاز فوری و شدید به ترک موقعیت محرک؛
- ترس از غش کردن؛
- احساس اضطراب مفرط و مداوم؛
- باور به کمبود اکسیژن یا خفگی، حتی در شرایطی که اکسیژن کافی وجود دارد؛
- ترس از مُردن؛
- احساس جدا شدن از بدن؛
- نیاز فوری به سرویس‌بهداشتی؛
- عدم توانایی در غلبه بر ترس غیرمنطقی.
علائم جسمی کلاستروفوبیا
- عرق کردن؛
- لرزش بدن، دست‌ها و پاها؛
- بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن دست‌ها و پاها؛
- گُرگرفتگی (قرمزی و داغ شدن صورت)؛
- احساس دل‌پیچه یا ناراحتی معده؛
- مضطرب شدن؛
- صدای زنگ زدن در گوش‌ها؛
- احساس ضعف و ناتوانی؛
- خشکی دهان؛
- تنگی‌نفس؛
- سردرد؛
- تنفس سریع؛
- افزایش ضربان قلب؛
- گرفتگی یا درد قفسه سینه؛
- احساس سبکی سر یا غش؛
- از دست دادن تعادل؛
- گریه کردن، دادوبیداد کردن و چسبیدن به دیگران؛
- احساس گیجی یا عدم تمرکز.
علائم کلاستروفوبیا می‌تواند خفیف تا شدید باشد. از طرفی ممکن است افراد مبتلا به این نوع فوبیا، علاوه‌بر علائم بالا، موارد زیر را نیز تجربه کنند.
مثال‌هایی از علائم کلاستروفوبیا
- افراد مبتلا به کلاستروفوبیا از موقعیت‌های محرکی مانند سوار شدن به هواپیما، مترو، قطار، آسانسور یا خودرو در ترافیک سنگین خودداری می‌کنند.
- افراد مبتلا به این نوع فوبیا، در هر فضایی بی‌اختیار دنبال خروجی‌ها می‌گردند.
- این افراد از بسته‌شدن درب‌های اتاق می‌ترسند.
- در مکان‌های شلوغ، نزدیک به خروجی یا مستقیما کنار خروجی می‌ایستند.
لازم است بدانید که تعریف افراد از فضای کوچک یا محدود متفاوت است چون هر فرد درک متفاوتی از فضای شخصی اطراف بدن خود دارد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۱ انجام شد، نشان داد افرادی که فضاهای نزدیک بزرگ‌تری در اطراف بدن خود دارند، در صورتی که این دایره امن محیطی آن‌ها نقض شود، با احتمال بیشتری دچار کلاستروفوبیا می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، اگر فضای شخصی نزدیک به بدن فردی حدود ۴ متر باشد، اگر کسی در فاصله ۲متری او ایستاده باشد، ممکن است وحشت‌زده شود.
عوامل محرک کلاستروفوبیا
همان‌طور که اشاره شد، کلاستروفوبیا نوعی ترس از فضاهای بسته است؛ بنابراین در این نوع فوبیا، هر نوع فضای بسته‌ای می‌تواند عاملی محرک برای ترس فرد باشد اما لازم است بدانید که فضای بسته تنها عامل محرک این فوبیا نیست، بلکه برای این افراد، قرار گرفتن در تنگناها مانند ترافیک سنگین نیز می‌تواند عاملی برای ترس شدید باشد. افراد مبتلا به این نوع ترس معمولا در مکان‌های زیر دچار کلاستروفوبیا می‌شوند:
- قرار گرفتن در اتاقی کوچک و بدون پنجره؛
- سوار شدن در هواپیما؛
- سوار شدن در ماشین‌های کوچک؛
- قرار گرفتن در آسانسور شلوغ؛
- انجام سی‌تی‌اسکن یا MRI؛
- قرار گرفتن در اتاقی بزرگ اما شلوغ مانند کنسرت و مهمانی؛
- قرار گرفتن در کمد؛
- ماندن در تونل‌ها؛
- قرار گرفتن در اتاق‌های پُرو لباس فروشگاه‌ها؛
- عبور از درب‌های گردان؛
- سرویس‌های بهداشتی عمومی؛
- غارها و فضاهای کوچک در طبیعت؛
- ماندن در خودرویی با قفل‌های اتوماتیک؛
- قرار گرفتن در مترو و اتوبوس شلوغ با پنجره‌های بسته.
به‌عبارت ساده‌تر می‌توان گفت که مکان‌های بالا جزو اصلی‌ترین عوامل محرک در کلاستروفوبیا هستند.
علت کلاستروفوبیا
علت ترس از فضاهای بسته هنوز به‌طور‌کامل مشخص نشده است چون اطلاعات کمی درباره این نوع فوبیا وجود دارد. عوامل محیطی ممکن است نقش بسیار بزرگی در این ترس شدید داشته باشند اما جالب است بدانید، افراد معمولا در دوران کودکی یا نوجوانی خود به کلاستروفوبیا مبتلا می‌شوند. از طرفی، کلاستروفوبیا می‌تواند به اختلال عملکرد آمیگدال مرتبط باشد. آمیگدال بخشی از مغز است که نحوه پردازش ترس را کنترل می‌کند.
برخی از محققان معتقدند که علل اصلی کلاستروفوبیا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
عوامل ژنتیکی
دانشمندان معتقدند که این نوع فوبیا ممکن است بر اثر نقص ژنی به‌نام GPM6A ایجاد شود. به‌عبارت‌ساده‌تر، اگر یکی از والدین دچار تنگناهراسی یا کلاستروفوبیا باشند، احتمال ابتلای فرزند آن‌ها به این نوع فوبیا افزایش پیدا می‌کند.
شرطی شدن ذهن
ذهن افرادی که چندین‌بار در فضاهای بسته مانند آسانسور و مترو و تونل گیر افتاده و درگیر اضطراب شدید و وحشت شده‌اند، شرطی می‌شود؛ بنابراین وقتی در موقعیتی مشابه قرار می‌گیرند، ترس شدید و غیرمنطقی ناشی از موقعیت را تجربه خواهند کرد.
عملکرد سیستم عصبی و مغز
تحقیقات نشان داده‌اند، افراد مبتلا به کلاستروفوبیا، آمیگدال بیش‌فعالی دارند. همان‌طور که اشاره شد، آمیگدال بخشی از مغز است که ترس را پردازش می‌کند. این بخش از مغز برای ایجاد واکنش گریز و جنگ و شرطی‌سازی ترس در موقعیت‌های محرک ترس یا هولناک، ضروری است اما کسانی که به تنگناهراسی مبتلا هستند، به‌دلیل بیش‌فعالی آمیگدال، واکنش شدیدتری نسبت به موقعیت‌های استرس‌زا مانند فضاهای بسته نشان می‌دهند.
تجربه رویدادی آسیب‌زا در کودکی
برخی از بزرگسالان مبتلا به کلاستروفوبیا، تجربه یک یا چند رویداد آسیب‌زا را در دوران کودکی داشته‌اند که ممکن است شامل گیر افتادن در فضایی تنگ و محصور باشد. از جمله رویدادهای آسیب‌زای کودکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قلدری؛
- گیر افتادن در جایی تنگ؛
- سوءاستفاده و آزار.
تجربه رویدادی محرک پس از دوران کودکی
افرادی که به کلاستروفوبیا مبتلا هستند، معمولا تجربه رویدادی محرک پس از دوران کودکی یعنی در نوجوانی را نیز داشته‌اند. این رویدادهای محرک و آسیب‌زا می‌توانند شامل گیر افتادن در آسانسوری شلوغ یا حتی تجربه تکان‌های شدید هواپیما حین پرواز باشد.
قرار گرفتن در معرض کلاستروفوبیای والدین در دوران کودکی
بسیاری از کسانی که مبتلا به کلاستروفوبیا می‌شوند، معمولا با فوبیای خود در خانواده آشنا شده‌اند. زمانی‌که یکی از والدین یا خواهر و برادرها ترسی غیرقابل‌کنترل و غیرمنطقی از محرکی خاص داشته باشند، کودک با قرار گرفتن در این محیط ممکن است به همان نوع ترس شدید دچار شود.
رویدادهای محرک در دوران کودکی و نوجوانی که منجر به ابتلا به کلاستروفوبیا می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- تجربه گیر افتادن در فضایی تنگ یا شلوغ برای مدتی طولانی؛
- تجربه تکان‌های شدید هواپیما هنگام پرواز؛
- مجازات شدن یا حبس شدن در فضایی کوچک مانند حمام یا کمد؛
- گیر افتادن در وسایل حمل‌ونقل عمومی شلوغ؛
- رها شدن تصادفی در فضایی تنگ مانند کمد.
روش‌های تشخیص کلاستروفوبیا
برای تشخیص اصولی کلاستروفوبیا، پزشک باید جوانب متعددی را بررسی کند: اینکه ترس شما واقعا فوبیاست یا ترسی عادی یا نتیجه نوعی بیماری یا اختلال روانی است. فوبیاها به‌طور قابل‌توجهی توانایی شما برای داشتن زندگی عادی را مختل می‌کنند؛ بنابراین پزشک پرسش‌نامه‌ای به شما داده یا مستقیما سؤالاتی می‌کند تا مشخص شود کلاستروفوبیا چطور روی زندگی روزمره تأثیر گذاشته، ترس چقدر شدید است و چطور می‌توانید با آن کنار بیایید.
پزشک در ادامه درباره تغییرات اخیر زندگی مانند عوامل استرس‌زا و رویدادهای آسیب‌زا و مصرف هر نوع دارو یا مکملی، سؤالاتی می‌کند؛ سپس علائم را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. علاوه‌براین، پزشک سابقه ترس بیش‌ازحد را نیز بررسی خواهد کرد.
در نهایت اگر همه موارد زیر را تجربه کرده باشید، کلاستروفوبیا تشخیص داده می‌شود:
- ترس از فضاهای بسته شدید بوده و بیشتر از ۶ ماه است که این نوع ترس را تجربه می‌کنید؛
- ترس یا اضطراب مربوط به موقعیت یا حتی شیء خاصی است که می‌تواند شامل ماشین‌های کوچک و آسانسور باشد؛
- ترس و اضطراب تقریبا همیشه به‌محض اینکه با عامل محرک روبه‌رو شده یا حتی درباره موقعیتی ترسناک فکر می‌کنید، اتفاق می‌افتد؛
- ترس تناسبی با خطر واقعی ندارد؛
- از موقعیت‌های ترسناک اجتناب کرده یا آن را با اضطراب و ترس شدید تحمل می‌کنید؛
- ترس باعث پریشانی زیاد شده یا به‌طور قابل‌توجهی توانایی عملکرد در امور روزانه را مختل می‌کند.
درمان کلاستروفوبیا
کلاستروفوبیا علاوه‌بر درمان به مدیریت ترس نیز نیاز دارد. بنابراین درمان این نوع فوبیا ترکیبی از روش‌های روان‌درمانی خواهد بود. انواع مختلفی از روش‌های روان‌درمانی می‌توانند به غلبه ترس و مدیریت عوامل محرک این نوع فوبیا کمک کنند. لازم است بدانید که تمامی افراد نیاز به همه روش‌های درمان کلاستروفوبیا ندارند؛ بنابراین برای انتخاب بهترین روش درمانی باید با پزشک متخصص مشورت کنید. روش‌های درمان کلاستروفوبیا به شرح زیر هستند:
۱. درمان شناختی‌رفتاری (CBT)
در درمان شناختی‌رفتاری (CBT)، درمانگر به شما کمک می‌کند افکار منفی و تحریف‌شده‌ای را که در موقعیت‌های محرک کلاستروفوبیا ایجاد می‌شود، شناسایی و تغییر دهید. با این کار، واکنش شما در شرایط استرس‌زا تغییر می‌کند و یاد می‌گیرید که چگونه بر افکار، احساسات و رفتار خود تسلط بیشتری داشته باشید.
در طول جلسات CBT معمولاً موارد زیر آموزش داده می‌شود:
- شرح علائم کلاستروفوبیا و بیان احساسات مربوط به آن؛
- بررسی عمیق‌تر فوبیا برای درک بهترِ واکنش‌ها و پاسخ‌های خود به ترس؛
- یادگیری شناسایی و ارزیابی افکار منفی و جایگزین کردن آن‌ها با افکار سازگارتر؛
- استفاده از مهارت‌های حل مسئله برای کنار آمدن با موقعیت‌های ترس‌آور؛
- مواجهه تدریجی با موقعیت‌های محرک به‌جای اجتناب از آن‌ها؛
- تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی ذهن و بدن برای کاهش اضطراب.
۲. درمان مواجهه‌ای
درمان مواجهه‌ای معمولا در شرایط اضطراری و فوبیای شدید استفاده می‌شود. در این روش، با کنترل مداوم پزشک متخصص، در موقعیتی غیرخطرناک و مشابهی قرار می‌گیرید که باعث ایجاد کلاستروفوبیا در شما می‌شود. بنابراین می‌توانید در امنیت کامل، با ترس خود روبه‌رو شده و بر آن غلبه کنید. در واقع ایده درمان مواجهه‌ای این است که هر‌چه بیشتر در معرض چیزی که باعث ترس شما می‌شود قرار بگیرید، کمتر از آن می‌ترسید چون به‌مرور میزان حساسیت به موقعیت‌های محرک کلاستروفوبیا کاهش پیدا می‌کند.
در درمان مواجهه‌ای، پزشک متخصص ابتدا تصویری از فضای بسته که باعث ترس شما شده را نشان می‌دهد؛ در ادامه باید این فضا را در ذهن مجسم کنید و در مراحل بعدی درمان و به‌کمک درمانگر در موقعیت واقعی قرار بگیرید.
۳. غرقه‌سازی
غرقه‌سازی نوعی درمان مواجهه‌ای است که در آن فرد تا زمانی در معرض محرک‌های هراس قرار می‌گیرد که حمله اضطراب برطرف شود. درک این موضوع که با وجود مواجهه با ترسناک‌ترین محرک یا موقعیت، هیچ آسیبی به شما وارد نشده، می‌تواند توانایی کنترل و مدیریت شرایط را تقویت کند.
۴. الگوبرداری
در این روش، به تماشای افرادی می‌پردازید که در حال مواجهه با عامل محرک فوبیای شما هستند؛ بنابراین تشویق خواهید شد که از اعتمادبه‌نفس آن‌ها الگوبرداری کنید.
۵. درمان رفتاری عقلانی-عاطفی (REBT)
درمان رفتاری عقلانی-عاطفی نوعی CBT عملگرا است که روی زمان حال تمرکز دارد. در این روش، به نگرش‌ها، احساسات و رفتارهای ناسالم پرداخته می‌شود که شامل زیر سؤال بردن باورهای غیرمنطقی برای کمک به ایجاد جایگزین‌های واقع‌بینانه و سالم است.
۶. واقعیت مجازی (VR)
واقعیت مجازی یا VR از شبیه‌سازی کامپیوتری برای ایجاد فضاهای تنگ مانند آسانسور یا دستگاه MRI استفاده می‌کند. در این روش، فرد با قرار گرفتن در موقعیتی مجازی با ترس روبه‌رو شده و تلاش می‌کند در محیطی امن بر ترس از محرک کلاستروفوبیا غلبه کند.
۷. دارو برای درمان کلاستروفوبیا
هیچ داروی خاص و ویژه‌ای برای درمان کلاستروفوبیا تولید نشده است اما پزشک برای کمک به درمان این نوع فوبیا ممکن است داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی تجویز کند.
۸. تجسم و آرامش
درمانگر تکنیک‌های مختلفی مانند تجسم و آرامش را برای غلبه بر محرک‌های کلاستروفوبیا آموزش می‌دهد. این تکنیک‌ها بیشتر شامل تمریناتی مانند تصویرسازی در فضایی امن یا شمارش معکوس از عدد ۱۰ هستند. هدف در این روش، آرام کردن اعصاب و کاهش سطح وحشت و ترس از محرک و موقعیت است.
عوارض کلاستروفوبیا
اگر کلاستروفوبیا درمان یا مدیریت نشود، می‌تواند تأثیرات زیادی بر کیفیت زندگی بگذارد و منجر به مشکلات سلامت روانی و اجتماعی شود. برخی از این عوارض عبارت‌اند از:
- احتمال بروز رفتارهای ناسالم مانند مصرف الکل یا دارو برای کاهش اضطراب؛
- اجتناب مستمر از موقعیت‌های ضروری مثل سفر با هواپیما، استفاده از آسانسور یا مترو؛
- ایجاد محدودیت در فعالیت‌های روزمره مانند حضور در محل کار، دانشگاه یا مکان‌های عمومی؛
- کاهش کیفیت روابط اجتماعی و خانوادگی؛
- افزایش احتمال ابتلا به سایر اختلالات اضطرابی یا افسردگی؛
- تجربه حملات پانیک مکرر و ترس از تکرار آن‌ها؛
- کاهش اعتمادبه‌نفس ناشی از ناتوانی در کنترل ترس.
پیشگیری و زندگی روزمره با کلاستروفوبیا؛ راهکارهای کنترل
بسیاری از افراد مبتلا به کلاستروفوبیا از قرار گرفتن در فضاهایی که باعث ترس و وحشت آن‌ها می‌شود، خودداری می‌کنند اما این روش راهکاری طولانی‌مدت و مناسب نیست، چون در نهایت ممکن است در موقعیتی خاص با ترس خود روبه‌رو شوید؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود علاوه‌بر مراجعه به پزشک یا روانشناس، راهکارهای زیر را برای کنترل کلاستروفوبیا امتحان کنید.
۱. صحبت با فردی قابل‌اعتماد
یکی از روش‌های کنترل و پیشگیری از کلاستروفوبیا، صحبت کردن از ترس‌ها با فردی قابل‌اعتماد است. این فرد می‌تواند درمانگر، یکی از اعضای خانواده یا یک دوست باشد.
۲. یادگیری استراتژی‌های آرامش
برای مدیریت حملات کلاستروفوبیا، می‌توانید از تکنیک‌های زیر استفاده کنید:
- تمرینات آرام‌سازی: مدیتیشن، ذهن‌آگاهی و آرامش تدریجی عضلات (انقباض و شل‌کردن) را به‌صورت منظم تمرین کنید.
- تمرکز روی چیزی امن: روی جسم یا تصویر آرامش‌بخش تمرکز کنید.
- تنفس عمیق و آهسته: به‌آرامی از بینی نفس بکشید و تا ۳ بشمارید؛ سپس به‌آرامی از دهان بازدم کنید.
- تجسم مکان آرامش‌بخش: لحظه یا مکانی که حس امنیت و آرامش می‌دهد را در ذهن خود تصویرسازی کنید.
- چالش افکار ترسناک: با تکرار جملاتی مانند «این ترس غیرمنطقی است» واکنش خود را به وحشت به چالش بکشید.
- پذیرش احساسات: بپذیرید که حمله در حال وقوع است و یادآوری کنید تجربه این احساسات طبیعی و بی‌خطر است.
- یادآوری گذرا بودن اضطراب: به خودتان بگویید که ترس و اضطراب زودگذر هستند و تهدیدی برای زندگی ندارند.
- آمادگی پیش از موقعیت‌های محرک: قبل از ورود به مکان‌های بسته، چند نفس عمیق بکشید.
۳. خودمراقبتی
برای کاهش شدت علائم کلاستروفوبیا و مدیریت بهتر اضطراب، رعایت اصول خودمراقبتی روزانه اهمیت زیادی دارد. این اصول شامل موارد زیر هستند:
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
- عادات خواب خود را اصلاح کنید.
- حداقل ۵ روز در هفته و به‌مدت ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
- سبک زندگی سالم را انتخاب کنید تا اضطرابتان کاهش پیدا کند.
۴. آمادگی برای قرارگیری در موقعیت محرک
یکی از روش‌های کاربردی برای کنترل کلاستروفوبیا، آمادگی قبل از قرارگیری در موقعیتی محرک است.
باتوجه‌به اینکه دستگاه MRI یکی از بزرگ‌ترین ترس‌های افراد مبتلا به کلاستروفوبیا است، در ادامه نحوه آمادگی برای قرار گرفتن در این دستگاه بررسی می‌شود:
- قبل از ورود به دستگاه، چند نفس عمیق و آهسته بکشید.
- از زمانی‌که روی تخت دستگاه دراز می‌کشید، چشمانتان را بسته و خود را در مکانی آرام و دلنشین مانند دراز کشیدن در ساحل زیر نور ستاره‌ها تصور کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر ترس شدید از فضاهای بسته شامل موارد زیر می‌شود، زمان آن رسیده تا به پزشک متخصص و درمانگر مراجعه کنید:
- ترس باعث شده تا در فعالیت‌های روزانه شامل عملکرد در مدرسه و محل کار، اختلال ایجاد شود؛
- از فعالیت‌ها، رویداد‌ها و مکان‌های خاص حتی با حضور خانواده و دوستان دوری می‌کنید؛
- بیشتر اوقات افکار شما درگیر ترس‌هاست؛
- ترس، شما را شب‌ها بیدار نگه می‌دارد.
در چنین شرایطی، استفاده از خدمات مشاوره آنلاین با روانشناس می‌تواند بهترین راه برای شروع درمان تخصصی باشد.
کلام آخر دکترساینا
شاید اطلاع از اینکه بسیاری از افراد در جهان مبتلا به نوعی از فوبیا هستند، باعث آرامش شما شود اما هر فوبیایی نیاز به کنترل، مدیریت و درمان دارد. خوشبختانه کلاستروفوبیا از جمله ترس‌های غیرمنطقی است که قابل درمان است. با شناخت علائم و مراجعه به پزشک متخصص و درمانگر می‌توانید از تکنیک‌هایی مانند مواجهه‌درمانی و درمان شناختی‌رفتاری برای کاهش علائم و بهبودی استفاده کنید. باتوجه‌به اینکه عوامل محرک هر فرد با دیگری متفاوت است، می‌توانید از خدمات مشاوره دکترساینا برای بررسی علائم و انتخاب روش درمان مناسب استفاده کنید.
سؤالات متداول
۱. آیا درمان دارویی برای کلاستروفوبیا مؤثر است؟
داروی خاصی برای درمان کلاستروفوبیا تولید نشده، اما مصرف داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی که پزشک متخصص تجویز می‌کند به درمان کمک خواهد کرد.
۲. کودکان هم ممکن است به کلاستروفوبیا دچار شوند؟
بله، عموما افراد از دوران کودکی و نوجوانی به این نوع فوبیا مبتلا خواهند شد.
۳. چه تفاوتی میان فوبیا و اضطراب وجود دارد؟
اضطراب و فوبیا هر دو نوعی اختلال روانی هستند. اما اضطراب احساس عمومی ترس و نگرانی ناشی از عوامل مختلف است. درحالی‌که فوبیا نوع اختلال اضطرابی است که با ترس شدید و غیرمنطقی مشخص می‌شود.
۴. کلاستروفوبیا ژنتیکی است؟
در برخی از افراد، کلاستروفوبیا می‌تواند علت ژنتیکی داشته باشد. بنابراین اگر یکی از والدین به این نوع فوبیا مبتلا باشند، احتمال ابتلای فرزند آن‌ها به کلاستروفوبیا افزایش پیدا می‌کند.
۵. درمان کلاستروفوبیا چیست؟
روش‌های روان‌درمانی مانند درمان مواجهه‌ای و درمان شناختی‌رفتاری و داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی بهترین درمان برای کلاستروفوبیا هستند.
اطلاعات این مقاله صرفاً برای افزایش آگاهی شماست. به‌هیچ‌عنوان بدون مشورت با پزشک اقدام به خوددرمانی نکنید.
