اختلال دوقطبی در کودکان چیست؟ علائم و درمان

اختلال دوقطبی در کودکان یک بیماری روانی است که موجب می‌شود کودک تحریک‌پذیری و نوسانات خلقی قابل‌توجهی داشته باشد. البته همه کودکانی که تغییرات و نوسانات خلقی دارند به اختلال دوقطبی مبتلا نیستند. متأسفانه هیچ درمان قطعی‌ای برای این بیماری وجود ندارد ولی با آگاهی از علائم آن و تشخیص و درمان به‌موقع می‌توانیم از شدت علائم بکاهیم و کنارآمدن با این بیماری را برای کودک آسان‌تر کنیم. در ادامه با علائم، روش‌های تشخیص و درمان اختلال دوقطبی در کودکان بیشتر آشنا می‌شویم. اگر فکر می‌کنید که ممکن است فرزندتان به این بیماری مبتلا باشد، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

اختلال دوقطبی در کودکان چیست؟

اختلال دوقطبی (که با نام بیماری شیدایی-افسردگی نیز شناخته می‌شود) یک اختلال خلقی و بیماری سلامت روان مادام‌العمر است که موجب تغییرات شدید در خلق‌وخو، سطح انرژی، الگوهای تفکر و رفتار کودک می‌شود. این تغییرات ممکن است ساعت‌ها، روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشند و توانایی فرد در انجام کارهای روزمره را مختل کنند. بیشتر افراد در نوجوانی یا بزرگ‌سالی به اختلال دوقطبی مبتلا می‌شوند ولی علائم بیماری ممکن است در کودکی نیز ظاهر شوند.

چند نوع اختلال دوقطبی وجود دارد که بیشتر آنها شامل دوره‌های شیدایی و افسردگی هستند. ولی بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی همیشه با دوره‌های شیدایی یا افسردگی روبه‌رو نمی‌شوند. آنها گاهی دچار یوتایمیا (euthymia) می‌شوند که حالت خلقی نسبتا پایداری است که در آن خودِ همیشگی خود هستند.

شیدایی وضعیتی است که در آن سرخوشی غیرطبیعی و تغییرات شدید در خلق‌وخو، احساسات، سطح انرژی و سطح فعالیت را تجربه می‌کنید. بیماران مبتلا به انواع خاصی از اختلال دوقطبی دچار نیمه‌شیدایی یا هیپومانیا (hypomania) می‌شوند که نوع خفیف‌تری از شیدایی است.

در طول دوره افسردگی، فرد خلق‌وخوی غمگین یا افسرده دارد، علاقه خود به بیشتر فعالیت‌ها را از دست می‌دهد و بسیاری از علائم دیگر افسردگی را نیز تجربه می‌کند.

تغییرات خلقی که باید جدی بگیرید

اختلال دوقطبی در کودکان با نوسانات و فرازونشیب‌های خلقی معمول که هر کودک و نوجوانی از سر می‌گذراند، متفاوت است. تغییرات خلقی در اختلال دوقطبی شدیدتر و معمولا بی‌دلیل هستند. این تغییرات شامل موارد زیر می‌شود:

• تغییر در الگوهای خواب؛
• تغییر در سطح انرژی؛
• مشکلات مربوط به تمرکز و توانایی تفکر واضح؛

اختلال دوقطبی می‌تواند داشتن عملکرد خوب در مدرسه یا کنارآمدن با دوستان و اعضای خانواده را برای کودک دشوار کند. برخی از کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی سعی می‌کنند به خود آسیب بزنند و حتی اقدام به خودکشی کنند.

اختلال دوقطبی در کودکان همیشه اپیزودیک است، یعنی کودک چرخه‌هایی از تغییرات قابل‌توجه در سطح عملکرد خود را تجربه می‌کند. کودک یا نوجوانی که اختلال دوقطبی دارد، هم فازهای شیدایی و هم فازهای افسردگی را تجربه می‌کند که روزها یا حتی هفته‌ها طول می‌کشد و سپس فروکش می‌کند. این دوره‌ها، دوره‌های خلقی (mood episodes) می‌گویند. گاهی در یک دوره علائم شیدایی و افسردگی هم‌زمان اتفاق می‌افتند که به آن دوره خلقی مختلط (mixed mood episode) می‌گویند.

اگر فرزندتان دوره‌هایی با خلق‌وخوی شدید را تجربه می‌کند، یعنی دوره‌هایی با انرژی بالا که نمی‌گذارد بخوابد یا بنشیند یا افسردگی فلج‌کننده‌ای که او را غمگین و گوشه‌گیر می‌کند، ممکن است که مبتلا به اختلال دوقطبی باشد.

انواع اختلال دوقطبی در کودکان

سه نوع اختلال دوقطبی وجود دارد:

• اختلال دوقطبی نوع اول، که به آن «بیماری شیدایی-افسردگی» یا اختلال دوقطبی «کلاسیک» نیز می‌گویند، جدی‌ترین نوع است. کودکانی که به این نوع اختلال مبتلا هستند، دوره‌های شیدایی یا دوره‌های مختلطی دارند که:
  • دست‌کم یک هفته ادامه دارد؛
  • به‌اندازه‌ای شدید است که کودک نمی‌تواند بخوابد یا عملکرد درستی داشته باشد؛
  • درست قبل یا درست بعد از یک دوره افسردگی رخ می‌دهد که دو هفته یا بیشتر طول کشیده یا به‌اندازه‌ای جدی است که نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان دارد.
• اختلال دوقطبی نوع دوم بسیار شبیه به اختلال دوقطبی نوع اول ولی کمی خفیف‌تر است. این اختلال موجب دوره‌های شیدایی می‌شود که تقریبا مشابه شیدایی نوع اول به نظر می‌رسند ولی فقط تا چهار روز طول می‌کشند و علائم آنها کمی خفیف‌تر است. این دوره‌های شیدایی خفیف‌تر، هایپومانیا (hypomania) نامیده می‌شوند.

برای تشخیص اختلال دوقطبی نوع دوم، کودک باید دوره‌های افسردگی داشته باشد که دست‌کم دو هفته طول می‌کشند و قبل یا بعد از یک دوره مشخص شیدایی (که در بالا توضیح داده شد) رخ می‌دهند. اختلال دوقطبی نوع دوم یک بیماری جدی است و مانند اختلال دوقطبی نوع اول به درمان فشرده نیاز دارد.

• اختلال دوقطبی نامشخص (NOS) نوعی خفیف‌تر از اختلال دوقطبی است که دوره‌های خلقی آن به‌اندازه اختلال دوقطبی نوع یک یا دو طول نمی‌کشد یا شدت علائم آنها به‌اندازه اختلال دوقطبی نوع یک و دو نیست.

برای تشخیص اختلال دوقطبی نامشخص در بزرگسالان معیارهای خاصی وجود دارد، ولی این معیارها برای کودکان و نوجوانان چندان واضح نیست و فرایند تشخیص آن در کودکان سخت‌تر است.

آیا دوقطبی در کودکان شایع است؟

اختلال دوقطبی در کودکان به‌اندازه بزرگ‌سالان شایع نیست. تخمین زده می‌شود که بیش از ۳درصد از کل کودکان و نوجوانان نوعی اختلال دوقطبی دارند. این رقم تقریبا نیمی از میزان بروز این اختلال در بزرگسالان است. مطالعات و تحقیقات نشان داده‌اند که ۳درصد از کل کودکان و ۷درصد از کودکانی که تحت مراقبت‌های روان‌پزشکی سرپایی قرار می‌گیرند مبتلا به اختلال دوقطبی هستند. البته این تعداد در کودکانی که برای درمان‌های روان‌پزشکی بستری می‌شوند، بیشتر است. شدیدترین نوع اختلال دوقطبی (اختلال دوقطبی نوع یک) ۰٫۵درصد از کل کودکان را درگیر می‌کند. این اختلال بیشتر در کودکانی دیده می‌شود که یا تحت درمان سرپایی روان‌پزشکی قرار دارند یا برای مراقبت‌های سلامت روان در بیمارستان بستری شده‌اند.

بیماری دوقطبی در کودکان از چه سنی شروع می‌شود؟

اختلال دوقطبی در کودکان در سنین مدرسه نادر است، ولی در کودکان بسیار کوچک و حتی ۵ساله نیز تشخیص داده شده است. وقتی کودکان خردسال دچار علائم اختلال دوقطبی می‌شوند، به آن اختلال دوقطبی زودرس (early-onset bipolar disorder) می‌گویند.

تفاوت دوقطبی در کودکان و بزرگسالان

اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان با بزرگ‌سالان متفاوت است. بزرگ‌سالان مبتلا به اختلال دوقطبی معمولا دوره‌های واضحی از شیدایی یا افسردگی دارند که یک هفته یا بیشتر طول می‌کشد. ولی در کودکان و نوجوانان این مراحل می‌تواند کمتر مشخص باشد و گذار از یک دوره به دوره دیگر نیز می‌تواند سریع‌تر اتفاق بیفتد. مثلا ممکن است که یک کودک دوره‌هایی از سرگیجه و حماقت، طغیان خشم و گریه‌های بی‌دلیل را در یک روز نشان دهد. به‌علاوه کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی در طول دوره‌های شیدایی بیشتر تحریک‌پذیر و مستعد طغیان‌های مخرب هستند تا اینکه مانند بزرگ‌سالان مبتلا به اختلال دوقطبی، شاد یا سرخوش باشند.

علت اختلال دوقطبی در کودکان چیست؟

دانشمندان هنوز علت دقیق اختلال دوقطبی را نمی‌دانند ولی معتقدند که یک مؤلفه ژنتیکی (ارثی) قوی در این میان وجود دارد. بیش از دوسوم افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دست‌کم یک خویشاوند بیولوژیکی نزدیکِ مبتلا به این بیماری دارند. ولی صرفا داشتن خویشاوند بیولوژیکی مبتلا به اختلال دوقطبی به این معنی نیست که شما نیز به آن مبتلا خواهید شد. تحقیقات فعلی نشان داده است که عوامل بیولوژیکی و تجربیات زندگی متعددی وجود دارند که خطر ابتلای کودک به این اختلال را افزایش می‌دهند:

• عوامل ژنتیکی: مطالعات نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی تا ۵۰درصد در خطر ابتلا به اختلال دوقطبی نقش دارند.
• عوامل محیطی: عوامل خاصی وجود دارد که احتمال افسردگی برخی از کودکان را افزایش می‌دهد و درنتیجه آنها را در معرض خطر ابتلا به اختلال دوقطبی قرار می‌دهد. این عوامل خطر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
  • فقر؛
  • استرس‌های محیطی مداوم، مانند:
    • والدینی که بیماری روانی دارند یا مواد مخدر مصرف می‌کنند؛
    • فرزندپروری خشن یا توهین‌آمیز؛
    • خشونت یا سایر آسیب‌های روحی؛
  • سوءمصرف مواد مخدر یا الکل؛
  • سابقه خانوادگی افسردگی.
• عوامل شیمیایی/رشدی مغز: ما مکانیسم‌های دقیق را درک نمی‌کنیم، ولی می‌دانیم که عوامل خطر ژنتیکی و محیطی می‌توانند ترکیب شیمی و رشد مغز را تغییر دهند.

مغز دارای مواد شیمیایی خاصی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی است که پیام‌ها را منتقل می‌کنند و تمام فعالیت‌های مغز، ازجمله احساسات، را کنترل می‌کنند. احتمالا انتقال‌دهنده‌های عصبی سروتونین، نوراپی‌نفرین و دوپامین بیش از سایرین در شروع اختلال دوقطبی نقش دارند. درنتیجه از داروهایی برای درمان این اختلال استفاده می‌شود که این عدم تعادل‌های شیمیایی را هدف قرار می‌دهند.

تحقیقات نشان می‌دهد که تروما و وقایع استرس‌زای زندگی، مانند مرگ یکی از اعضای خانواده یا سوءاستفاده، می‌تواند احتمال ابتلا به اختلال دوقطبی را در افرادی که ازنظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری هستند، افزایش دهد.

احتمال انتقال بیماری دوقطبی به فرزند وجود دارد؟

به‌طورکلی ابتلا به اختلال دوقطبی ناشی از ترکیبی از عوامل بیولوژیکی یا ژنتیکی و تجربیات زندگی است. گرچه این بیماری در خانواده‌ها ارثی است و عوامل ژنتیکی در آن نقش دارند، بیشتر والدین مبتلا به اختلال دوقطبی، فرزندانی با این بیماری نخواهند داشت. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که فقط ۶درصد از فرزندان بیماران دوقطبی به این بیماری مبتلا می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت که احتمال انتقال بیماری دوقطبی از والدین به فرزند وجود دارد ولی بسیار کم است.

علائم اختلال دو قطبی در کودکان چه چیزهایی هستند؟

دوره‌های شیدایی دوره‌هایی را توصیف می‌کنند که کودک بیش‌ازحد هیجان‌زده و با اعتماد به نفس است و انرژی زیادی دارد. این احساسات می‌توانند به سرعت جای خود را به گیجی، تحریک‌پذیری و احتمالاً خشم بدهند. دوره‌های افسردگی دوره‌هایی را توصیف می‌کنند که کودک احساس غم (افسردگی) زیادی می‌کند و انرژی کمی دارد.

ممکن است که کودکان به‌جای اپیزودها یا دوره‌های مشخص دوره‌هایی «مختلط» داشته باشند که در آنها علائم شیدایی و افسردگی هم‌زمان بروز می‌کنند. برخی از کودکان «تناوب سریع (rapid cycling)» دارند که در آن به‌سرعت (گاهی حتی در همان روز) بین شیدایی یا هایپومانیا و افسردگی جابه‌جا می‌شوند. دوره‌های افسردگی، شیدایی یا مختلط، دوره‌های تغییر در رفتار است که با حالت پایه فرزندتان (یوتایمیا) متفاوت است.

علائم دوره شیدایی در کودکان

علائم دوره شیدایی می‌تواند شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:

• شادی، امیدواری و هیجان‌زدگی بیش‌ازحد که اغلب با رویدادهای خارجی ناسازگار است؛
• رفتار بیش‌ازحد سرزنده و فعال؛
• کج‌خلقی مکرر یا تحریک‌پذیری بیشتر از حد معمول؛
• رفتارهای احمقانه‌تر در مقایسه با همسالان خود؛
• سرکشی و پیروی نکردن از قوانین طبق معمول همیشگی خود؛
• بی‌میلی به خوابیدن یا ناتوانی در خوابیدن؛
• بی‌صبرتر و بی‌قرارتر از حد معمول بودن؛
• صحبت‌کردن سریع؛
• تغییر ناگهانی یا چندین باره موضوع در طول مکالمه؛
• پرتی حواس و مشکل در تمرکز؛
• اعتمادبه‌نفس غیرواقع‌بینانه و اعتقاد به اینکه مهارت‌ها و قدرت‌های غیرواقعی یا بلندپروازانه زیادی دارد و می‌تواند کارهایی را انجام دهد که دیگران نمی‌توانند؛
• بی‌توجهی یا عدم تشخیص موقعیت‌ها و رفتارهای پرخطر؛
• انجام کارهای پرخطر یا بی‌ملاحظه‌ای که نشان‌دهنده قدرت تشخیص ضعیف او است.

علائم دوره افسردگی در کودکان

در طول دوره افسردگی ممکن است که فرزندتان علائم زیر را داشته باشد:

• احساس غم و اندوه مکرر و بی‌دلیل؛
• لذت‌نبردن از هیچ چیز، حتی علایق و فعالیت‌هایی که قبلا از آنها لذت می‌برده؛
• گریه‌کردن زیاد؛
• بی‌قراری و تحریک‌پذیری؛
• خواب بیش‌ازحد یا ناکافی: در به‌خواب‌رفتن مشکل داشته باشد، خیلی زود بیدار شود یا زیاد بخوابد؛
• انرژی پایین؛
• ازدست‌دادن علاقه خود به دوستان یا همکلاسی‌ها و منزوی‌کردن خود از تعاملات اجتماعی؛
• حساسیت زیاد نسبت به طردشدن یا شکست؛
• مشکل در حافظه و تمرکز؛
• عملکرد ضعیف در مدرسه؛
• ازدست‌دادن اشتها یا پرخوری در تلاش برای داشتن احساس بهتر؛
• صحبت‌کردن درمورد ویژگی‌های منفی خود؛
• صحبت یا فکر کردن درمورد مرگ و خودکشی؛
• شکایت کردن یا اشاره به علائم جسمی مانند موارد زیر:
  • سردرد؛
  • دل‌درد؛
  • درد عضلانی؛
  • خستگی.

علائم دوره مختلط در کودکان

اگر کودکی درحال گذراندن دوره مختلط باشد، ممکن است که علائم زیر را داشته باشد:

• آشفتگی؛
• ناراحت‌شدن به‌راحتی یا بدون دلیل مشخص؛
• مشکل در به‌خواب‌رفتن یا در خواب ماندن؛
• ازدست‌دادن اشتها یا پرخوری؛
• فکرکردن به خودکشی یا به زبان آوردن آن یا تهدید به خودکشی؛
• تجربه هر ترکیبی از علائم شیدایی و افسردگی ذکر شده در بالا.

تشخیص اختلال دو قطبی کودکان چگونه است؟

برای تشخیص اختلال دوقطبی، فرزندتان باید دست‌کم یک دوره شیدایی یا هایپومانیا (با یا بدون دوره افسردگی) را پشت سر گذاشته باشد. پزشک می‌تواند برای تشخیص اختلال دوقطبی کودک شما از ابزارهای زیادی استفاده کند، ازجمله:

• معاینه فیزیکی؛
• شرح حال پزشکی کامل شامل پرسش درمورد علائم، تاریخچه زندگی، تجربیات و سابقه خانوادگی فرزندتان؛
• آزمایش‌های پزشکی، مانند آزمایش خون، برای رد سایر شرایطی که می‌توانند موجب علائم فرزندتان شده باشند؛
• ارزیابی سلامت روان توسط پزشک معالج فرزندتان یا ارجاع شما به متخصص سلامت روان، مانند روان‌شناس یا روان‌پزشک.

ممکن است که علائم و نشانه‌های اختلال دوقطبی با علائم سایر اختلالات رایج در کودکان و نوجوانان مانند موارد زیر هم‌پوشانی داشته باشد:

• اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD)؛
• اختلال تنظیم خلقی مخرب (Disruptive mood regulation disorder)؛
• اختلال نافرمانی مقابله‌ای (Oppositional defiant disorder)؛
• اختلال سلوک (Conduct disorder)؛
• افسردگی اساسی؛
• اختلالات اضطرابی.

به همین دلیل، تشخیص اختلال دوقطبی در کودکان می‌تواند پیچیده باشد و به ارزیابی دقیق و کامل متخصص سلامت روان آموزش‌دیده و باتجربه نیاز دارد.

در حال حاضر هیچ آزمایش آزمایشگاهی یا تصویربرداری وجود ندارد که تشخیص اختلال دوقطبی را تأیید کند. پزشک فرزند شما پس از ارزیابی‌های لازم، علائم او را با معیارهای تعیین‌شده برای اختلال دوقطبی مقایسه می‌کند تا تشخیص قطعی را انجام دهد.

درمان اختلال دوقطبی در کودکان چگونه است؟

برنامه درمانی مؤثر برای اختلال دوقطبی در کودکان معمولا شامل ترکیبی از درمان‌های زیر است:

• روان‌درمانی (گفتگودرمانی)؛
• دارودرمانی؛
• ایجاد عادات مفید سبک زندگی مانند ورزش، مدیتیشن و برنامه‌های منظم؛
• سایر درمان‌ها.

روان‌درمانی

روان‌درمانی یا «گفتگودرمانی» طوری طراحی شده است که به فرزندتان کمک کند تا بهترین راه‌ها را برای شناسایی و پاسخ به علائم شیدایی و افسردگی خود در هنگام بروز آنها بیاموزد. با کمک‌گرفتن از متخصص سلامت روان، مانند روان‌شناس یا روان‌پزشک، می‌توانید از پشتیبانی، آموزش و راهنمایی‌های لازم برخوردار شوید.

برخی از انواع درمان برای اختلال دوقطبی عبارت‌اند از:

• آموزش روانی (Psychoeducation): آموزش روانی روشی است که در آن متخصصان سلامت روان به افراد و خانواده‌هایشان درمورد شرایط سلامت روان آنها آموزش می‌دهند.
• درمان متمرکز بر خانواده (FFT): این درمان برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و مراقبان و خانواده آنها است. در طول این درمان، فرزندتان و خانواده شما با هم درمورد اختلال دوقطبی، بهبود ارتباط و مهارت‌های حل مسئله آموزش می‌بینند. این به اعضای خانواده کمک می‌کند تا علائم این بیماری را تشخیص دهند و برنامه‌ای برای مدیریت دوره‌های شیدایی و افسردگی تدوین کنند.
• کرونوتراپی (Chronotherapy): این درمان به فرزندتان کمک می‌کند تا یک روال خواب ثابت و قابل‌پیش‌بینی داشته باشد. فرزندتان یاد می‌گیرد که هر روز در زمانی مشخص به رختخواب برود و در زمانی مشخص نیز از خواب بیدار شود.
• ریتم‌درمانی بین فردی و اجتماعی (IPSRT): این درمان طوری طراحی شده است که به فرزندتان کمک کند تا با درک ریتم‌های بیولوژیکی و اجتماعی خود و کارکردن با آنها، خلق‌وخوی خود را بهبود دهد. IPSRT بر تکنیک‌هایی برای بهبود پایبندی به دارو، مدیریت وقایع استرس‌زای زندگی و کاهش اختلال در ریتم‌های اجتماعی (تغییرپذیری روزانه رفتارهای عادتی) تأکید دارد.

دارودرمانی

هرچقدر هم که شما یا فرزندتان تلاش کنید، در بیشتر موارد متوقف‌کردن دوره‌های خلقی فقط با گفتگودرمانی امکان‌پذیر نیست. اختلال دوقطبی نیز مانند نقص مادرزادی قلب یا آسم، شرایط پزشکی است که یک فرایند یا عدم تعادل بیولوژیکی مسئول آن است. تقریبا در تمام موارد، بهترین راه برای اصلاح این فرایند بیولوژیکی معیوب، دارودرمانی است.

دهه‌هاست که از داروهای تثبیت‌کننده خلق (Mood stabilizers) و داروهای ضدروان‌پریشی یا آنتی‌سایکوتیک‌ها (antipsychotic) (نورولپتیک) برای درمان اختلال دوقطبی در بزرگسالان استفاده می‌شود. این داروها در کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی نیز مؤثر هستند. 

اگر فرزندتان به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) نیز مبتلاست ممکن است که پزشک داروهایی را برای آن نیز تجویز کند. ولی در برخی موارد، داروهای ADHD می‌توانند موجب بروز علائم شیدایی یا نوسانات خلقی در کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی شوند. داروهای افسردگی نیز می‌توانند در کودکان علائم دوقطبی را ایجاد کنند.

داروهای تثبیت‌کننده خلق می‌توانند در مدیریت دوره‌های شیدایی (مانیک) یا نیمه‌شیدایی (هایپومانیک) مؤثر باشند. انواع تثبیت‌کننده‌های خلق عبارت‌اند از:

• لیتیوم (Lithium)؛
• والپروئیک اسید (Valproic acid)؛
• دی‌والپروئکس سدیم (Divalproex sodium)؛
• کاربامازپین (Carbamazepine)؛  
• لاموتریژین (Lamotrigine).

پزشکان معمولا برای بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی داروهای ضدروان‌پریشی نسل دوم یا «آتیپیکال (غیرمعمول)» (نورولپتیک‌ها) را در ترکیب با یک تثبیت‌کننده خلق تجویز می‌کنند. این داروها به درمان هر دو دوره شیدایی و افسردگی کمک می‌کنند.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) فقط چهار مورد از این داروها را برای درمان افسردگی دوقطبی تأیید کرده است:

• کاریپرازین (Cariprazine)؛
• لورازیدون (Lurasidone)؛
• ترکیب الانزاپین-فلوکستین (Olanzapine-fluoxetine)؛
• کوئتیاپین (Quetiapine).

اختلال دوقطبی یک بیماری مادام‌العمر است، بنابراین درمان آن به تعهدی مادام‌العمر نیاز دارد. گاهی ممکن است که چندین ماه یا سال طول بکشد تا شما، فرزندتان و پزشک برنامه درمانی جامعی را پیدا کنید که بهترین نتیجه را دارد.

روش پیشگیری از اختلال دو قطبی در کودکان

ازآنجاکه هنوز دقیقا نمی‌دانیم اختلال دوقطبی در کودکان چگونه یا چرا رخ می‌دهد و بسیاری از محققان نیز معتقدند که نقص در ژن‌ها در ابتلا به این بیماری نقش دارد، هیچ راهی برای پیشگیری کامل از این بیماری وجود ندارد. با این حال، والدینی که خودشان به اختلال دوقطبی مبتلا هستند (یا با بیماری روانی دیگری و یا سوءمصرف مواد مخدر دست و پنجه نرم می‌کنند) با دریافت درمان سریع از متخصص سلامت روان می‌توانند برای کاهش احتمال ابتلای فرزندانشان به این بیماری اقداماتی را انجام دهند.

پدر و مادرها چگونه می‌توانند به فرزند مبتلا به دوقطبی کمک کنند؟

اگر اختلال دوقطبی در کودکان درمان نشود، می‌تواند تحصیل، روابط اجتماعی و زندگی روزمره را بسیار دشوار کند. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی بیشتر مرتکب موارد زیر می‌شوند:

• رفتارهای بزهکارانه منجر به زندانی‌شدن؛
• سوءمصرف الکل یا مواد مخدر؛
• خودکشی.

بنابراین اگر فکر می‌کنید که ممکن است فرزندتان مبتلا به اختلال دوقطبی باشد، مراجعه به پزشک و کمک به او برای پایبندی به درمان (درصورت ابتلا به این بیماری) ضروری است. استفاده منظم و مداوم از دارو می‌تواند در کاهش دوره‌های شیدایی و افسردگی مؤثر باشد. با آگاهی از نحوه تشخیص علائم و محرک‌های این دوره‌ها، احتمال مؤثربودن درمان افزایش می‌یابد و می‌توانید از دوره‌های طولانی بیماری، بستری‌شدن در بیمارستان و خودکشی جلوگیری کنید.

اگر فرزندتان مبتلا به اختلال دوقطبی است با انجام کارهای زیر می‌توانید به او کمک کنید:

• از فرزندتان حمایت کنید: او را تشویق کنید که درمورد افکار و احساساتش صحبت کند و شنونده خوبی باشید. با این کار فرزندتان متوجه می‌شود که احساسات و افکارش مهم هستند و همیشه به او اهمیت می‌دهید.
• صبور باشید: یافتن درمان مناسبی که برای فرزندتان بهترین نتیجه را داشته باشد و مشاهده بهبود در علائم او زمان می‌برد.
• به خلق‌وخوی فرزندتان توجه کنید: نسبت به هرگونه تغییر مهم در رفتار فرزندتان هوشیار باشید. با معلمان، پرستاران کودک و سایر افراد در زندگی فرزندتان در تماس باشید تا از مسائل مربوط به علائم او مطلع شوید.
• دفترچه یادداشتی برای ثبت علائم و پیگیری خلق‌وخوی فرزندتان داشته باشید: این کار می‌تواند به شما و تیم مراقبت‌های بهداشتی فرزندتان کمک کند تا عوامل محرک او را بهتر بشناسید و بهترین استراتژی درمانی را پیدا کنید.
• در خانه روال ثابتی داشته باشید: مشخص شده است که حفظ روال‌های منظم روزانه، به‌ویژه روال‌های خواب، به تثبیت خلق بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی کمک می‌کند.
• به فرزندتان کمک کنید که مدیریت استرس را یاد بگیرد: استرس و اضطراب می‌تواند علائم خلقی را در بسیاری از بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی بدتر کند. به فرزندتان بیاموزید که با روش‌های سالمی مانند تمرینات تنفس عمیق یا فعالیت‌های آرامش‌بخش استرس خود را مدیریت کند.
• به فرزندتان توضیح دهید که درمان می‌تواند زندگی او را بهتر کند: مزایای درمان اختلال دوقطبی را توضیح دهید و مطمئن شوید که فرزندتان هر روز داروهای تجویزی خود را مصرف می‌کند و در جلسات درمانی شرکت می‌کند.

اگر فرزندتان به اختلال دوقطبی مبتلا شده است، باید به‌طورمنظم به پزشک خود مراجعه کند تا مطمئن شود که درمانش به‌خوبی پیش می‌رود.

اگر فرزندتان هریک از شرایط زیر را تجربه می‌کند، تماس با خط مشاوره ۱۴۸۰ و مداخله در بحران ۱۲۳ بهزیستی یا مراجعه به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس ضروری است:

• افکار مرگ یا خودکشی؛
• افکار یا برنامه‌هایی برای آسیب‌رساندن به خود یا دیگران؛
• توهم و هذیان‌گویی؛
• علائم مسمومیت با لیتیوم (دراثر مصرف بیش‌ازحد دارو) مانند تهوع و استفراغ شدید، لرزش شدید دست، گیجی و تغییرات بینایی.

سؤالات متداول