از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده یا نکرده؟

از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده است؟ این سؤال احتمالاً از ذهن بسیاری از خانم‌هایی که در سنین باروری هستند گذشته است. در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا به بررسی نحوه‌ی اثر قرص اورژانسی می‌پردازیم.

قرص اورژانسی

قرص اورژانسی مانند سایر روش‌های پیشگیری، از بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کند؛ بااین‌تفاوت که بلافاصله بعد از رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده قابل‌استفاده است. فراموش نکنید که قرص اورژانسی با سایر داروهایی که برای ختم بارداری (سقط جنین) مصرف می‌شوند تفاوت دارد.

اگر بارداری اتفاق افتاده باشد، قرص‌های پیشگیری اورژانسی تأثیری نخواهند داشت. باید به خاطر داشته باشید اگرچه روش اورژانسی اغلب مؤثر است، اما نباید به‌عنوان یک روش پیشگیری دائمی مورد استفاده قرار گیرد.

تایید شده توسط دکتر مریم حیدرزاده

مصرف چند قرص اورژانسی در سال مجاز است و آیا ممکن است با وجود مصرف قرص باردار شوم؟

دکتر مریم حیدرزاده

متخصص زنان و زایمان

شماره نظام پزشکی : ۸۶۳۹۳

بهتر است برای پیشگیری از بارداری ناخواسته یک روش مناسب و دائمی را پس از مشورت با پزشک خود انتخاب کنید.

موارد استفاده

همان‌طورکه از نام آن مشخص است قرص اورژانسی تنها در موارد اضطراری به کار می‌رود. موارد اضطراری شامل موقعیت‌های زیر است:

• پاره شدن کاندوم
• فراموش کردن مصرف قرص‌های ضدبارداری طی سیکل قاعدگی
• رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده
• در موارد تجاوز

قرص اورژانسی چگونه تأثیر می‌کند؟

اغلب قرص‌های اورژانسی با ایجاد تأخیردر تخمک‌گذاری مانع از بارداری می‌شوند. قرص‌های هورمونی مانند لونژیل از آزاد شدن تخمک به‌طور موقت جلوگیری کرده یا مانع لقاح و لانه‌گزینی می‌شوند.

برخی دیگر از قرص‌های اورژانسی اثرات هورمون‌هایی را که برای لقاح مورد نیازند مسدود می‌کنند. IUD نیز مانع لانه‌گزینی تخمک بارورشده می‌شود.

از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده است؟

تنها راهی که می‌توان مطمئن شد قرص اورژانسی  اثر کرده است، آغاز قاعدگی بعدی در زمان مقرر است. قرص‌های اورژانسی تخمک‌گذاری را به تأخیر می‌اندازند و مانع آزاد شدن تخمک از تخمدان می‌شوند.

اسپرم تا ۵ روز می‌تواند زنده بماند؛ بنابراین اگر در این مدت تخمک از تخمدان آزاد شود و لقاح صورت گیرد امکان بارداری وجود دارد.

اگر قرص اورژانسی در ۲۴ ساعت اول بعد از رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده مصرف شود بیشترین میزان تأثیرگذاری را دارد. 

درصورتی‌که پریود بعدی بیش از ۷ روز به تعویق بیافتد، حتی اگر بدون علائم باشد باید بی بی چک یا تست بارداری انجام شود.

در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمی‌کند؟

متاسفانه هیچ‌کدام از روش‌های پیشگیری از بارداری، ۱۰۰% موثر نیست؛ قرص اورژانسی هم از این قاعده مستثنی نیست! درواقع، در بسیاری از شرایط این قرص‌ها کارایی ندارند و اثر نمی‌کنند. در ادامه به مهم‌ترین عواملی که باعث کاهش اثربخشی قرص اورژانسی می‌شود، می‌پردازیم:

استفاده در زمان اشتباه

یکی از مهم‌ترین شرایط استفاده از قرص اورژانسی، استفاده در زمان مناسب است. قرص‌ اورژانسی باید هر چه سریع‌تر پس از رابطه جنسی مصرف شود. هر چقدر قرص با فاصله نسبت به رابطه مصرف شود، اثربخشی آن کاهش پیدا می‌کند، به‌طوری که پس از ۷۲ ساعت از رابطه محافظت‌نشده، شانس اثربخشی آن بسیار کاهش پیدا می‌کند و پس از ۵ روز عملاً بی‌اثر می‌شود.

استفاده در زمان شروع تخمک گذاری

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، قرص‌های ضدبارداری اورژانسی برای جلوگیری یا تاخیر در تخمک گذاری طراحی شده‌اند. در نتیجه، اگر قبل از مصرف قرص تخمک گذاری اتفاق افتاده باشد، ممکن است جلوگیری از باردرای با شکست مواجه شود.

استفراغ بعد از مصرف قرص اورژانسی

بعد از مصرف قرص اورژانسی، بسیاری از افراد با عوارضی مثل تهوع و استفراغ روبه‌رو می‌شوند. اگر در مدت زمان کوتاهی بعد از مصرف قرص، استفراغ داشته باشید، ممکن است تا قبل از جذب، قرص دفع شود و دیگر اثری نداشته باشد.

اضافه وزن و تیپ بدنی مقاوم دربرابر قرص اورژانسی

مطالعات نشان می‌دهد که قرص‌های اورژانسی در زنانی با شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر از ۳۰، (خانم‌هایی که اضافه وزن دارند و چاق هستند.) کمتر موثر باشد. همچنین این تاثیر برای قرص‌های لوونورژسترل یا لونژیل برای BMI بالا کاهش پیدا می‌کند. اما همچنان این موضوع نیاز به مطالعات و تحقیقات بیشتر دارد و هنوز هم یکی از بهترین روش‌های جلوگیری از بارداری برای هر خانمی با هر قد و وزنی، قرص‌های اورژانسی است.

تداخلات دارویی با قرص اورژانسی

ممکن است داروهایی که مصرف می‌کنید، با قرص اورژانسی تداخل داشته باشد و اثربخشی آن را کاهش دهد. پس پیش از استفاده، بهتر است تا با پزشک زنان صحبت کنید و از بابت تداخلات دارویی خیالتان را راحت کنید. بعضی از داروهایی که اثربخشی قرص اورژانسی را کاهش می‌دهند، عبارتند از:

• گریزئوفولین
• مودافینیل
• ریفامپین
• فلبامات
• کاربامازپین
• پریمیدون
• توپیرامات
• داروهای اچ آی وی
• و…

استفاده مکرر از قرص‌های اورژانسی

درواقع این نوع پیشگیری، برای استفاده منظم و مکرر مناسب نیست! درصورت استفاده مکرر، ممکن است اثربخشی آن‌ها کاهش پیدا کند. پس بهتر است تا از سایر روش‌های پیشگیری قابل اعتماد استفاده کنید و این روش را تنها برای زمان اضطراری درنظر داشته باشید.

قرص اورژانسی چقدر تأثیر دارد؟

یکی از سؤالات در مصرف قرص‌های اورژانسی این است که از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده است. در پاسخ به این سؤال باید بدانید که میزان اثرگذاری روش‌های اورژانسی بسته به نوع آن متفاوت است. برای مثال میزان اثربخشی IUD مسی ۹۹ درصد است. قرص‌های اورژانسی تقریباً تا ۸۵ درصد در پیشگیری از بارداری مؤثر هستند.

درصورتی‌که قرص‌های اورژانسی در مدت کوتاهی بعد از رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده مصرف شوند میزان اثربخشی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند.

قرص اورژانسی تا چه مدت اثر دارد؟

اثرگذاری قرص اورژانسی بستگی به زمان استفاده از آن دارد؛ هر چقدر زودتر مصرف شود مؤثرتر است. اگر قرص اورژانسی ظرف مدت ۷۲ ساعت بعد از رابطه‌ی جنسی مصرف شود احتمال بارداری ۱ الی ۲ درصد است.

قرص لوونورژسترل یا لونژیل تا ۵ روز و IUD تا ۷ روز بعد از رابطه‌ی محافظت‌نشده قابل‌استفاده هستند؛ البته بستگی به زمان سیکل قاعدگی دارد. برای مثال اگر رابطه‌ی جنسی در زمان نزدیک به باروری انجام شود نباید فرصت را از دست داد و باید در اسرع وقت قرص را مصرف کرد.

کلام آخر دکترساینا

برای اینکه بفهمید قرص اورژانسی اثر کرده است یا نه باید منتظر شروع قاعدگی بعدی در زمان مقرر باشید. همچنین به یاد داشته باشید که از قرص اورژانسی نمی‌توان به عنوان روش پیشگیری دائمی استفاده کرد.

برای اطلاع از بهترین راه پیشگیری از بارداری حتماً با پزشک خود مشورت کنید. چنانچه در این زمینه به راهنمایی بیشتری نیاز دارید می‌توانید همین حالا از طریق سامانه‌ی پزشکی دکترساینا سؤالات خود را از بهترین متخصص زنان و زایمان بپرسید.