تکرر ادرار در بارداری خطرناک است؟ همه‌چیز درباره این مشکل شایع

شروع بارداری علائم مختلفی دارد. تکرر ادرار یکی از شایع‌ترین علائم اولیه بارداری است که می‌تواند در چند هفته اول ظاهر شود، به این صورت که ممکن است حس شدیدی برای ادرارکردن داشته باشید، حتی اگر همین چند دقیقه پیش این کار را انجام داده باشید. این موضوع، به‌ویژه در سه‌ماهه سوم بارداری می‌تواند چند بار شما را از خواب شیرین شبانه بیدار کند. اما علت تکرر ادرار در بارداری چیست؟ در این مقاله بیشتر با تکرر ادرار بارداری و روش‌های مدیریت آن آشنا می‌شویم. تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

تعریف تکرر ادرار در دوران بارداری

به‌طور متوسط یک فرد ممکن است بین ۶ تا ۷ بار در روز برای ادرار‌کردن به سرویس‌بهداشتی مراجعه کند. با این حال، این آمار به چیزی که فرد می‌نوشد و تعداد دفعات آن بستگی دارد. در بعضی افراد، ۴ تا ۱۰ بار ادرارکردن در روز هم می‌تواند طبیعی باشد. تکرر ادرار زمانی است که شما بیشتر از حد معمول خودتان به سرویس‌بهداشتی مراجعه می‌کنید. به طور مثال، اگر فردی در روز ۸ بار به سرویس‌بهداشتی مراجعه می‌کند، ممکن است این عدد در دوران بارداری به ۱۰ بار برسد.

در دوران بارداری، برخی از خانم‌ها از همان ابتدا با مراجعه‌های مکرر به سرویس بهداشتی متوجه تغییرات در بدن و علائم بارداری می‌شوند؛ البته ممکن است در برخی از خانم‌ها، تکرر ادرار خفیف باشد یا اصلاً رخ ندهد.

آیا تکرر ادرار در بارداری خطرناک است؟

تکرر ادرار نشانه اولیه و شایع دوران بارداری و یک موضوع کاملا طبیعی است. حدود ۸۰ تا ۹۵ درصد افراد باردار تکرر ادرار را تجربه می‌کنند. همچنین در این دوران ممکن است دچار نوکتوریا (تکرر ادرار شبانه) شوید، به این معنی که دو یا سه بار در شب برای ادرارکردن بیدار می‌شوید.

البته گاهی اوقات، تکرر ادرار بارداری می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکل باشد و پزشک باید شما را معاینه کند. مطالعهٔ ادامه این مقاله می‌تواند دید بهتری در این باره به شما بدهد.

زمان شروع تکرر ادرار در بارداری

تکرر ادرار از علائم اولیه بارداری است و معمولا در چند هفته اول بعد از بارداری شروع می‌شود. با‌این‌حال، بیشتر افراد احساس فوری ادرار‌کردن را در هفته ۱۰ تا ۱۳ بارداری تجربه می‌کنند. این همان زمانی که رحم بزرگ‌ شده و به مثانه فشار وارد می‌کند.

علت تکرر ادرار

تکرر ادرار علامت اولیه بارداری است که ممکن است در تمام طول بارداری آن را تجربه کنید. این موضوع به‌دلیل تغییرات هورمونی در اوایل بارداری و تغییرات جسمی در اواخر بارداری اتفاق می‌افتد. بنابراین علت تکرر ادرار در ماه‌های مختلف بارداری متفاوت است. گاهی اوقات ممکن است این مشکل در تا اواسط بارداری برطرف شود و دوباره بازگردد. در ادامه به بررسی روند تکرر ادرار در دوره‌های مختلف بارداری می‌پردازیم.

سه‌ماهه اول بارداری

تکرر ادرار در بارداری معمولا بعد از گذشت دو هفته از شروع بارداری و اولین ماه پریود نشدن فرد آغاز می‌شود. قطع پریود و تکرر ادرار ممکن است فرد را به فکر گرفتن تست بارداری بیندازد.

در اوایل بارداری میزان هومورن پروژسترون و گنادوتروپین جفتی انسان افزایش می‌یابد. با افزایش هورمون‌ها، میزان مایعات بدن شما در طول بارداری شروع به افزایش می‌کند، به این معنی که کلیه‌ها مجبورند برای دفع مایع اضافی بیشتر کار کنند و کمی بزرگ شوند. بنابراین، ادرار شما هم بیشتر می‌شود. از طرفی، در سه ماهه‌ اول، رحم شروع به رشد می‌کند و باعث می‌شود به مثانه فشار بیاید. بزرگ‌تر شدن کلیه به‌معنای ادرار بیشتر است. همچنین فشار وارده به رحم، نیاز مثانه را به تخلیه شدن افزایش می‌دهد.

سه‌ماهه دوم بارداری

با ادامه‌ حاملگی، بدن شروع به سازگاری با تغییرات جدید می‌کند و میل به تکرر ادرار تا حدی در سه‌ماهه دوم بارداری کاهش می‌یابد. در این دوران، رحم بالاتر می‌رود؛ در نتیجه، فشار کمتری به مثانه وارد می‌شود.

سه‌ماهه سوم بارداری

در سه‌ماهه سوم، افزایش اندازه جنین به این معنی است که فشار بیشتری به مثانه وارد می‌شود. به همین دلیل، مجبورید چند‌ بار در شب برای ادرارکردن بیدار شوید. همچنین، به‌خاطر این فشار اضافه، حس نیاز فوری به ادرارکردن را تجربه می‌کنید.

ضعف عضلات کف لگن یکی از دلایل دیگر تکرر ادرار در بارداری است. عضلات کف لگن از اندام‌های درون لگن حمایت می‌کند، از جمله:

• مثانه؛
• رحم؛
• روده.

در بسیاری از افراد کف لگن در دوران بارداری ضعیف می‌شود.

تکرر ادرار پس از زایمان

تولد نوزاد باعث کم شدن فشار روی مثانه می‌شود، اما بدن برای بهبودی نیاز به زمان دارد. به‌طور معمول ۸ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد تا دستگاه ادراری به وضعیت دوران قبل از بارداری بازگردد. بااین‌حال، اگر این موضوع بیشتر از ۶ هفته زمان برد، به پزشک مراجعه کنید.

سایر عوامل تکرر ادرار

رفتن به سرویس بهداشتی به دفعات زیاد در دوران بارداری اغلب یک امر عادی است و معمولاً دلیلی برای نگرانی ندارد. با این حال، تکرر ادرار می‌تواند گاهی نشانه مشکل در سلامتی مادر باردار باشد.

از علت‌های تکرر ادرار در دوران بارداری، می‌توان به عفونت مثانه، عفونت مجرای ادراری، دیابت بارداری، نوشیدن مقدار زیادی آب یا نوشیدنی‌های دیگر، مصرف زیاد نوشیدنی‌های حاوی کافئین، چاقی زیاد، عوارض جانبی داروها و گاهی مسائل بهداشتی و آسیب به سیستم ادراری و ناحیه لگن اشاره کرد.

علائم همراه با تکرر ادرار در بارداری

به یاد داشته باشید که گاهی‌اوقات تکرر ادرار می‌تواند به‌دلیل عفونت زمینه‌ای مجرای اداری یا یو.تی.آی (UTI) باشد. زنان در دوران بارداری بیشتر عفونت مجرای ادراری را تجربه می‌کنند. عفونت مجرای ادرار علاوه بر تکرر یا فوریت ادرار ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشد، از جمله:

• ادرار با ظاهر ابری یا کدر؛
• ادرار قرمز، صورتی یا غلیظ؛
• ادرار با بوی تند یا بوی بد؛
• سوزش ادرار؛
• درد هنگام ادرار‌کردن؛
• خون در ادرار؛
• درد پایین شکم یا ناراحتی لگن؛
• حالت تهوع؛
• کاهش کنترل مثانه؛
• تب؛
• بی‌اختیاری استرسی که بیشتر از چند قطره است.

اگر علائم عفونت مجرای ادراری را دارید، به پزشک مراجعه کنید. به‌گزارش سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، ۸ درصد از افراد باردار به عفونت مجرای ادراری مبتلا می‌شوند. اگر عفونت مجاری ادراری درمان نشود، می‌تواند در مجرای ادراری پیشرفت کند و علائم جدی‌تری ایجاد کند.

البته به‌طور کلی، اگر تکرر ادرار در بارداری را تجربه کنید، ممکن است احساس نیاز زیاد به ادرار‌کردن داشته باشید. با این‌حال، ممکن است با مراجعه به سرویس‌بهداشتی متوجه شوید که حجم ادرار شما خیلی کم است. از طرفی، بعضی از افراد باردار نشت ادرار را تجربه می‌کنند. این نشت ادرار ممکن است در شرایط مختلفی ایجاد شود، از جمله:

• سرفه‌کردن؛
• ورزش‌کردن؛
• خندیدن؛
• عطسه‌کردن؛
• بلند‌کردن اجسام؛
• پیاده‌روی.

تشخیص تکرر ادرار در بارداری

پزشک معمولا تکرر ادرار را با توجه به علائم تشخیص می‌دهد. پزشک در مورد دفعات مراجعه به سرویس‌بهداشتی و حجم ادرار شما سؤال می‌کند. همچنین، ممکن است از شما بخواهد یک دفترچه بردارید و تعداد دفعات مراجعه به سرویس‌بهداشتی و حجم ادرارتان را یادداشت کنید. علاوه‌براین، اگر علائمی داشته باشید که به بارداری ارتباطی ندارد، ممکن است آزمایش تشخیصی تجویز کند، از جمله:

• بررسی عفونت باکتریایی در ادرار؛
• سونوگرافی برای تشخیص ناهنجاری‌های مثانه، کلیه‌ها و رحم؛
• تست استرس مثانه برای اندازه‌گیری مقدار نشت ادرار در زمان سرفه‌کردن یا فشار آوردن؛
• سیستوسکوپی شامل واردکردن یک اسکوپ باریک نوری به‌همراه دوربین به درون رحم برای معاینه مثانه و رحم؛
• آزمایش عفونت مجرای ادراری.

مدیریت و درمان تکرر ادرار در بارداری

تکرر ادرار مربوط به بارداری حدود ۶ هفته بعد از زایمان فروکش می‌کند و برطرف می‌شود. ممکن است پزشک از شما بخواهد با انجام تمریناتی به نام کگل عضلات مثانه را تقویت کنید. این تمرین عضلات کف لگن را تقویت می‌کند و به شما کمک می‌کند تا کنترل بهتری در جریان ادرار، به‌خصوص بعد از زایمان داشته باشید.

می‌توانید تمرینات کگل را به‌طور روزانه و در حالت ایدئال حدود سه نوبت در روز انجام دهید، به این ترتیب که:

• با این تصور که می‌خواهید جریان ادرار را متوقف کنید، عضلات کف لگن را منقبض کنید؛
• ۱۰ ثانیه یا هرچقدر که می‌توانید عضلات را نگه دارید؛
• عضلات منقبض‌شده را به‌مدت ۱۰ ثانیه رها کنید؛
• این کار را ۱۰ بار تکرار کنید تا یک ست کامل شود؛
• خودتان به‌مرور متوجه می‌شوید که تمرینات را درست انجام می‌دهید.

ممکن است در کنار بارداری، بیماری‌های زمینه‌ای شما موجب تکرر ادرار شود. در این صورت، پزشک می‌تواند به تشخیص و درمان بیماری کمک کند.

درمان خانگی تکرر ادرار

نوشیدن مایعات کافی در دوران بارداری (۸ تا ۱۲ لیوان آب در روز) برای حفظ سلامت شما و جنین‌تان ضروری است. نباید برای اینکه دفعات مراجعه‌تان به سرویس‌بهداشتی کم شود، نوشیدن آب را کم کنید. به‌خاطر سلامتی خودتان و جنین، حفظ آب بدن در دوران بارداری بسیار مهم است. پس مادر آینده چه کاری باید انجام دهد؟!

می‌توانید از چند راهکار ساده استفاده کنید، ازجمله:

• کاهش مصرف مایعات قبل از خواب: مقدار مایعاتی را که در ساعات قبل از خواب می‌نوشید کاهش دهید. فقط مطمئن شوید که به اندازه کافی در طول روز مایعات می‌نوشید تا بدن‌تان را هیدراته نگه دارید.
• توقف مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار: این مواد به‌عنوان مدرهای (مواد ادرار‌آور)‌ طبیعی عمل می‌کنند. پزشک معمولا برای جلوگیری از عوارض احتمالی بارداری، پیشنهاد می‌کند که مصرف کافئین را کاهش دهید.
• ثبت ساعات مراجعه به سرویس‌بهداشتی: شاید لازم باشد ساعات مراجعه به سرویس‌بهداشتی را یادداشت کنید. سپس می‌توانید در این زمان‌ها یا قبل از آن به سرویس‌بهداشتی مراجعه کنید تا احتمال نشت ادرار را کاهش دهید.
• خم‌شدن به جلو در زمان ادرار‌کردن: این کار می‌تواند به تخلیه بهتر مثانه کمک کند.
• انجام تمرینات کگل در منزل: انجام این تمرینات هم می‌تواند به تقویت مداوم عضلات کف لگن کمک کند. از طرفی، تقویت این عضلات در دوران بارداری می‌تواند شما را برای زایمان آماده کند.

پیشگیری از تکرر ادرار در بارداری

هم‌زمان با رشد جنین درون بدن، ممکن است علائم تکرر ادرار را تجربه کنید. این موضوع، به‌دلیل تغییرات هورمونی و جسمی در بدن شما اتفاق می‌افتد. هرچند نمی‌توانید کار خاصی برای تکرر ادرار دوران بارداری انجام دهید، اما با انجام چند روش ساده می‌توانید تا حدی آن را کنترل کنید؛ مثلاً انجام منظم تمرینات کگل موجب می‌شود که تا حدی روی عضلات کف لگن کنترل داشته باشید و این ترتیب کنترل روی ادرار‌کردن هم بیشتر می‌شود.

هرچند روش‌های زیادی برای جلوگیری از تکرر ادرار در بارداری وجود ندارد، اما می‌توانید چند کار ساده برای مدیریت آن انجام دهید، از جمله:

• مثانه‌تان را خالی کنید: در هر بار ادرارکردن سعی کنید مثانه شما کاملا خالی شود.
• ادرارتان را نگه ندارید: به محض اینکه احساس ادرارکردن داشتید، به سرویس بهداشتی مراجعه کنید. نگه‌داشتن ادرار می‌تواند در دراز مدت عضلات کف لگن را ضعیف کند.
• در طول روز آب بنوشید: برای جلوگیری از ادرار شبانه در طول روز آب بنوشید و چند ساعت قبل از رفتن به رختخواب آب‌خوردن را متوقف کنید. اما برای کاهش دفعات ادرارکردن تشنه نمانید.
• مصرف بعضی نوشیدنی‌ها را محدود کنید: مصرف نوشیدنی‌های خاص مثل قهوه، چای و الکل را محدود کنید. این مواد مدر هستند و نیاز شما به ادرارکردن را افزایش می‌دهند.
• وضعیت‌تان را تغییر دهید: ممکن است نشستن یا درازکشیدن فشار روی مثانه را کاهش دهد و احساس تکرر ادرار شما کمتر شود.
• وزنتان را کنترل کنید: برای افزایش وزن در دوران بارداری از پزشک خود کمک بگیرید، چرا که چاق شدن بیش از اندازه باعث فشار به مثانه شده و تکرر ادرار در بارداری را بیشتر می‌کند.

سؤالات متداول