آزمایش Ca (کلسیم): تفسیر نتایج، علت انجام و نکات مهم

کلسیم یکی از موادمعدنی ضروری برای عملکرد استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و سایر ارگان‌های حیاتی بدن ماست و به همین دلیل بررسی سطح آن در خون، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بالا یا پایین بودن غیرطبیعی سطح کلسیم خون، همیشه نشانه بیماری نیست و گاهی ممکن است برخی داروها یا رژیم‌غذایی شما روی سطح آن اثر گذاشته باشند. بررسی سطح کلسیم در بدن با یک آزمایش خون ساده انجام می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید جزئیات آزمایش کلسیم و نحوه تفسیر آن چگونه است، این مطلب را مطالعه کنید.

آزمایش کلسیم (Calcium) چیست؟

آزمایش خون کلسیم برای اندازه‌گیری سطح کلسیم در خون به کار می‌رود. این ماده‌معدنی نقش بسیار مهمی در عملکرد اندام‌های ما ازجمله سلامت استخوان‌ها، عملکرد ماهیچه‌ها، سیگنال‌دهی عصبی و لخته‌شدن خون نقش دارد. ۹۹درصد کلسیمی که دریافت می‌کنیم در استخوان‌ها و دندان‌ها به کار می‌رود و فقط یک‌درصد آن در خون یافت می‌شود. دو نوع آزمایش کلسیم وجود دارد:

تست کلسیم کل (Total calcium)

این آزمایش مقدار کل کلسیم خون شامل کلسیم متصل به پروتئین‌های خاصی از خون و کلسیم آزاد (یونیزه) را اندازه‌گیری می‌کند. این تست به‌عنوان یک ابزار غربالگری اولیه، نمای کلی سطح کلسیم خون شما را به پزشک ارائه می‌دهد.

تست کلسیم یونیزه‌شده (Ionized calcium)

این آزمایش سطح کلسیم آزاد خون را که ازنظر بیولوژیکی فعال است و به پروتئین‌های خون متصل نیست اندازه‌گیری می‌کند. آزمایش کلسیم یونیزه‌شده دقیق‌تر است و اغلب زمانی که سطح کلسیم کل غیرطبیعی باشد یا شرایط خاصی بر تعادل کلسیم تأثیر گذاشته باشد تجویز می‌شود.

آیا آزمایش کلسیم یونیزه شده مهم است؟

بله، به این دلیل که دقیق‌تر از کلسیم کل است و اطلاعات بیشتری درباره سطح کلسیم خون ارائه می‌کند. پزشک از روی کلسیم یونیزه‌شده می‌تواند تشخیص دقیق‌تری از بیماری‌های احتمالی یا پایش وضعیت بیمار انجام دهد.

چرا آزمایش کلسیم خون انجام می‌شود؟

هدف از انجام آزمایش calcium اندازه‌گیری میزان کلسیم خون به‌منظور کمک به تشخیص بیماری‌های مختلف و پایش شرایط بیمار است. بسیاری از افرادی که سطح کلسیم بالا یا پایینی دارند، ممکن است اصلا علائمی از خود نشان ندهند، به‌ویژه اگر پای بیماری‌هایی ازجمله بیماری تیروئید یا پاراتیروئید، بیماری‌های کلیوی، مشکلات جذب کلسیم یا انواع خاصی از سرطان درمیان باشد. پزشکان احتمال وجود این بیماری‌ها را هم در نظر می‌گیرند و اگر لازم باشد، برایتان آزمایش کلسیم تجویز می‌کنند.

چه زمانی انجام آزمایش کلسیم نیاز است؟

به چهار دلیل ممکن است پزشک تجویز آزمایش کلسیم را ضروری بداند:

۱. چکاپ عادی

گاهی فقط برای یک آزمایش خون معمولی درخواست آزمایش داده‌اید و پزشکان دکترساینا برای شما آزمایش پانل متابولیک پایه (BMP) یا پانل متابولیک جامع (CMP) تجویز کرده‌اند. آزمایش کلسیم بخشی از این دو پانل است و خودبه‌خود در چکاپ شما گنجانده می‌شود.

۲. علائم خاص

گاهی ممکن است علائم کلسیم بیش‌ازحد (هایپرکلسمی) یا کمبود بیش‌ازحد کلسیم (هیپوکلسمی) در شما وجود داشته باشد، در این صورت هم پزشکان ما احتمالا برایتان آزمایش کلسیم می‌نویسند.

علائم هایپرکلسمی عبارت‌اند از:

• سنگ کلیه؛
• یبوست؛
• حالت تهوع؛
• استفراغ؛
• درد شکم؛
• کاهش اشتها؛
• تشنگی شدید؛
• تکرر ادرار.

سایر علائم احتمالی شامل افسردگی، گیجی، ضعف، خستگی مداوم، درد استخوان، مفاصل و عضلات است.

علائم هیپوکلسمی عبار‌ت‌اند از:

• خشکی پوست؛
• آریتمی یا نامنظمی ضربان قلب؛
• شکنندگی ناخن‌ها؛
• زبری موها؛
• سفتی یا گرفتگی عضلات.

سایر علائم احتمالی شامل تشنج و سوزن‌سوزن‌شدن در لب‌ها، زبان، پاها یا انگشت‌ها است.

۳. بیماری‌های تأثیرگذار بر سطح کلسیم خون

برخی بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های استخوانی، کبدی، کلیوی و انواع سرطان بر سطح کلسیم خون تأثیر می‌گذارند. درنتیجه، پزشک برای بررسی اینکه آیا درمان شما مؤثر است یا نه، ممکن است سطح کلسیم شما را بررسی کند تا ببیند چقدر به محدوده نرمال نزدیک شده است.

۴. داروهای تأثیرگذار بر سطح کلسیم خون

گاهی اوقات دارویی مصرف می‌کنید که بر سطح کلسیم خون اثر می‌گذارد. بنابراین برای پایش سطح کلسیم و انجام اقدامات لازم برای نگه‌داشتن آن در محدوده نرمال، ممکن است نیاز باشد در طول دوره مصرف دارو به‌شکل منظم آزمایش ca انجام دهید. هنگام مشاوره با پزشک و قبل از نوشتن نسخه حتما به او اطلاع دهید که درحال مصرف چه داروهایی هستید.

نکات مهم و آمادگی قبل از آزمایش کلسیم چیست؟

اگر قرار است فقط برای کلسیم آزمایش خون بدهید، آمادگی خاصی نیاز نیست؛ اما اگر آزمایش ca شما بخشی از پانل متابولیک پایه یا جامع است، احتمالا باید ناشتا باشید. این آزمایش‌ها چندین ماده را در خون بررسی می‌کنند و به همین دلیل باید تقریبا ۸ ساعت یا بیشتر قبل از خون‌گیری غذا نخورید یا چیزی ننوشید. اگر لازم باشد دستورالعمل خاصی قبل از آزمایش رعایت کنید، پزشک به شما اطلاع می‌دهد.

علاوه بر آن، احتمال دارد برای اطمینان از نتایج دقیق آزمایش، موقتا مصرف داروها یا مکمل‌های خاصی مانند ویتامین D را قطع کنید. درصورتی‌که چنین چیزی نیاز باشد، بازهم پزشک به شما دستورالعمل لازم را خواهد داد. بنابراین، با تصمیم خودتان داروهای تجویزی را قطع نکنید.

داروهای تأثیرگذار در نتیجه آزمایش Ca

برخی داروها ممکن است در نتیجه آزمایش کلسیم اثر بگذارند. برای نمونه می‌توان به داروهای زیر اشاره کرد:

• آنتی‌اسیدها؛
• مکمل‌های ویتامین D؛
• دیورتیک‌هایی که برای فشارخون بالا تجویز می‌شوند؛
• لیتیوم که برای اختلال دوقطبی تجویز می‌شود.

درباره این داروها حتما با پزشک صحبت کنید تا توصیه‌های ضروری را به شما ارائه کند.

بیماری تاثیرگذار بر نتیجه آزمایش Calcium

بیماری‌هایی که ممکن است بر نتیجه آزمایش کلسیم تأثیر بگذارند عبارت‌اند از:

• بیماری استخوانی نظیر پوکی استخوان؛
• سرطان سینه، ریه، کلیه، سروگردن یا مولتیپل میلوما؛
• بیماری کلیه یا کبد؛
• مشکل اعصاب؛
• پرکاری تیروئید؛
• التهاب پانکراس؛
• بیماری پاراتیروئید که در آن این غدد یا بیش‌ازحد فعال‌اند یا به‌اندازه کافی فعال نیستند (هورمون پاراتیروئید به تنظیم سطح کلسیم و متعادل‌نگه‌داشتن آن کمک می‌کند)؛
• مشکل جذب موادمغذی از غذا در روده.

هریک از بیماری‌های یادشده را دارید، حتما پزشکان ما را در جریان قرار دهید.

آزمایش کلسیم چگونه انجام می‌شود؟

اگر می‌خواهید بدانید نحوه انجام آزمایش ca چیست و فرایند آن چگونه است، باید بگوییم که یک آزمایش خون ساده است و هیچ پیچیدگی خاصی ندارد، به‌ویژه اگر آن را در منزل انجام دهید. برای این کار در سایت دکترساینا برای خدمات آزمایش در منزل درخواست می‌دهید. دو گزینه دارید که یکی از آنها با نسخه است که باید نسخه پزشکتان را بارگذاری کنید و دیگری خدمات بدون نسخه است. در این صورت پزشکان ما با شما مشاوره می‌کنند و برایتان نسخه می‌نویسند؛ سپس روز و ساعت مشخصی را تعیین می‌کنید و در موعد مقرر، مأمور نمونه‌گیری ما در محل حاضر می‌شود.

نمونه‌گیر قسمت داخلی بازو در ناحیه آرنج شما را برای یافتن یک ورید مناسب بررسی می‌کند. وقتی رگ را پیدا کرد، آن ناحیه را با الکل تمیز و ضدعفونی می‌کند. با یک سوزن کوچک از رگ شما نمونه خون می‌گیرد و آن را در یک لوله آزمایش یا ویال جمع‌آوری می‌کند. کل این فرایند ۵ دقیقه بیشتر زمان نمی‌برد.

خودمان نمونه شما را به آزمایشگاه می‌فرستیم و شما حتی نیاز نیست از منزل خارج شوید. این فرصت به‌ویژه برای افرادی که وقت کافی ندارند یا کودک نوپا یا سالمند دارند و باید از آنها در منزل نگهداری کنند عالی است. معمولا ظرف سه تا ۷ روز کاری، جواب آزمایش ca حاضر می‌شود.

تفسیر آزمایش Ca در خون چطور انجام می‌شود؟

ظرف  ۴۸ساعت بعد از دریافت جواب آزمایش، پزشکان دکترساینا با شما تماس می‌گیرند و نتایج را به‌صورت رایگان برایتان تفسیر می‌کنند. اگر هم نتوانستید در آن مدت آنلاین شوید، لینکی به شما ارائه می‌دهند که تفسیر آزمایش را در آن ببینید. سطح کلسیم خونتان نرمال باشد یا نباشد، پزشک در تفسیر آزمایش به شما توصیه‌هایی را ارائه می‌دهد.

اغلب اوقات سطح نرمال کلسیم خون به‌صورت زیر است:

شاید نتایج را براساس میلی‌مول بر لیتر نوشته باشند. در این صورت محدوده نرمال برای بزرگ‌سالان بین ۲٫۱۵ تا ۲٫۵۵ و برای کودکان بین ۲٫۲ تا ۲٫۷ برحسب mmol/L خواهد بود. آزمایشگاه‌ها ممکن است محدوده مرجع متفاوتی برای سطوح طبیعی کلسیم خون داشته باشند. این تفاوت‌ها بسیار جزئی هستند.

سطوح بالای کلسیم

اگر در جواب آزمایش شما سطح کلسیم خون بالاتر از حد طبیعی بود، ممکن است نشانه بیماری‌های زیر باشد:

• پرکاری پاراتیروئید؛
• پرکاری تیروئید؛
• مصرف بیش‌ازحد ویتامین D؛
• بیماری‌های ریوی مانند سل یا سارکوئیدوز؛
• نارسایی کلیه؛
• سرطان ریه؛
• سرطان پستان؛
• برخی از سرطان‌های خون
• بیماری پاژه استخوان؛
• مولتیپل میلوما یا میلوم متعدد (نوعی سرطان).

سطوح پایین کلسیم

اگر سطح کلسیم خون شما پایین‌تر از حد طبیعی باشد، ممکن است نشانه بیماری‌های زیر باشد:

• کم‌کاری پاراتیروئید؛
• نارسایی کلیه؛
• هیپومنیزیمی؛
• پانکراتیت (التهاب پانکراس)؛
• کمبود ویتامین D که به‌صورت راشیتیسم در کودکان یا استئومالاسی در بزرگ‌سالان خود را نشان می‌دهد؛
• بیماری سلیاک یا بیماری‌های دیگری که به سوءجذب منجر می‌شوند.

آیا باید نگران نتایج غیرطبیعی باشم؟

اگر نتایج کلسیم خون شما بالا یا پایین باشد، لزوما به این معنا نیست که به بیماری خاصی مبتلا هستید. برخی عوامل مانند غذاهایی که می‌خورید و برخی داروها می‌توانند بر سطح کلسیم شما تأثیر بگذارند. علاوه بر آن ممکن است به‌دلایل مختلف در جواب آزمایش خطایی رخ داده باشد. بنابراین بلافاصله با دیدن جواب آزمایش نگران نشوید و تفسیر آن را به پزشکان ما بسپارید.

تست‌های مرتبط با آزمایش کلسیم چیست؟

درصورتی‌که نتایج آزمایش ca شما غیرطبیعی باشد، پزشکان ما ممکن است آزمایش‌های مرتبط با آن را برای یافتن علت دقیق سطح غیرنرمال کلسیم درخواست کنند. برخی از تست‌های مرتبط با آزمایش کلسیم که همه آنها را دکترساینا ارائه می‌دهد عبارت‌اند از:

• کلسیم خون یونیزه‌شده؛
• کلسیم ادرار؛
• فسفر؛
• منیزیم؛
• ویتامین D؛
• PTH یا هورمون پاراتیروئید؛
• هورمون‌های تیروئید؛
• کلسی‌تونین.

آزمایش کلسیم در منزل با دکترساینا!

در این مقاله به‌طور مفصل درباره آزمایش کلسیم و تفسیر نتایج آن صحبت کردیم. اگر پزشک برایتان آزمایش کلسیم نوشته است یا نسخه ندارید و خودتان می‌خواهید این آزمایش را انجام دهید، می‌توانید از آزمایش کلسیم در منزل دکترساینا استفاده کنید. با این خدمات نیازی نیست به‌صورت حضوری به آزمایشگاه مراجعه کنید. نمونه‌گیرهای متخصص ما با درخواست شما در روز و ساعتی که خودتان تعیین کرده‌اید به منزلتان می‌آیند، نمونه خون شما را می‌گیرند و به آزمایشگاه‌های مجهز طرف قرارداد با دکترساینا ارسال می‌کنند. امکان استفاده از انواع بیمه و تفسیر رایگان آزمایش هم برایتان فراهم است. می‌دانید با این کار تا چه اندازه در وقت و هزینه‌های آزمایش خود صرفه‌جویی می‌کنید و چقدر آزمایش‌دادن برایتان راحت می‌شود؟ بنابراین، تردید نکنید و اگر آزمایش کلسیم دارید، همین حالا درخواست خود را ثبت کنید تا از مزایای آزمایش در محل دکترساینا بهره‌مند شوید!

سؤالات متداول