آزمایش CRP | تفسیر برای تشخیص التهاب و عفونت در بدن

وقتی بدن با یکی از علائم مهاجم مواجه می‌شود، سیستم ایمنی را فعال خواهد کرد. سیستم ایمنی اولین پاسخ‌دهنده‌های خود را که سلول‌های التهابی و سیتوکین‌ها هستند، ارسال می‌کند. این سلول‌ها یک پاسخ التهابی را برای به‌دام انداختن باکتری‌ها و سایر عوامل خطر ارسال کرده و شروع به التیام بافت آسیب‌دیده می‌کنند. در نتیجه احتمال التهاب ناشی از مبارزه بدن با مهاجم، توسط سطوح پروتئین واکنشی C نشان داده می‌شود. انسان به‌صورت معمول سطح پایینی از CRP در آزمایش را نشان می‌دهد. بنابراین افزایش متوسط تا شدید سطح CRP می‌تواند نشانه‌ای از عفونت جدی یا سایر بیماری‌های التهابی باشد. باتوجه‌به اهمیت و ضرورت CRP آزمایش، در این مقاله از مجله سلامت دکترساینا به بررسی این موضوع می‌پردازیم که آزمایش CRP چیست و چطور تفسیر می‌شود.

آزمایش CRP چیست؟

پروتئین واکنشی C یا C-Reactive Protein که به اختصار به آن CRP می‌گویند، پروتئینی است که کبد می‌سازد. سطح این پروتئین در آزمایش خون زمانی افزایش پیدا می‌کند که بدن دچار التهاب شده باشد. بنابراین سطح این پروتئین با یک آزمایش خون ساده و استاندارد به‌نام آزمایش CRP بررسی خواهد شد.

نقش پروتئین واکنشی C فعال کردن بخش‌های خاصی از سیستم ایمنی بدن به‌ویژه گلبول‌های سفید خون به‌نام ماکروفاژها است. ماکروفاژها مهاجمان خارجی (مانند باکتری‌ها) یا سلول‌های مرده یا سلول‌های در حال مرگ را از بدن پاک می‌کنند. وقتی هر گونه التهابی در بدن به‌وجود بیاید، کبد مقدار بیشتری از CRP را آزاد خواهد کرد زیرا می‌خواهد بدن با عفونت مبارزه کرده و آسیب را التیام دهد.

چرا آزمایش CRP انجام می‌شود و اهمیت دارد؟

پزشک متخصص معمولا آزمایش پروتئین واکنشی C یا همان آزمایش CRP را برای کمک به تشخیص یا رد برخی از شرایط تجویز می‌کند. دلایل عمده تجویز این آزمایش به شرح زیر است:

• عفونت‌های باکتریایی شدید مانند سپسیس؛
• عفونت‌های قارچی؛
• عفونت استخوان‌ها یا استئومیلیت؛
• بیماری التهابی روده (IBD)؛
• برخی از اشکال آرتروز؛
• بیماری التهابی لگن (PID)؛
• بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس (لوپوس اریتماتوز سیستمیک)؛
• بیماری قلبی؛
• بیماری ریوی.

لازم است بدانید که آزمایش خون CRP به‌تنهایی نمی‌تواند بیماری یا محل التهاب در بدن را تشخیص دهد. به‌همین‌دلیل، اگر نتایج آزمایش خون سی آر پی وجود التهاب در بدن را نشان دهد، پزشک متخصص معمولا آزمایش‌های دیگری را نیز تجویز خواهد کرد. این آزمایش‌ها در ادامه مقاله معرفی می‌شوند.

چه کسانی باید آزمایش CRP بدهند؟

اگر فردی علائم عفونت باکتریایی جدی شامل موارد زیر را داشته باشد، باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کند تا در صورت لزوم برایش آزمایش CRP تجویز شود:

• تب؛
• لرز؛
• تنفس سریع (تاکی‌پنه)؛
• ضربان سریع قلب (تاکی‌کاردی)؛
• حالت تهوع؛
• استفراغ.

نحوه انجام آزمایش CRP چگونه است؟

برای انجام آزمایش CRP، معمولا یک کارشناس برای خون‌گیری اقدام می‌کند. بنابراین پس از تجویز پزشک می‌توانید این آزمایش را در هر آزمایشگاهی انجام دهید. پس از خونگیری، نمونه خون به آزمایشگاه‌ ارسال می‌شود تا سطح CRP در آن اندازه‌گیری شود.همچنین می‌توانید از خدمات آزمایش در محل دکتر ساینا استفاده کنید و بدون مراجعه حضوری نمونه‌گیری انجام شود. پس از خونگیری، نمونه خون به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا سطح CRP در آن اندازه‌گیری شود.

نکته مهم اینکه برای انجام این آزمایش نیازی به اقدامات خاصی نیست. حتی برای آماده شدن نیازی به ناشتا بودن قبل از آزمایش نیز نخواهد بود. به‌صورت‌کلی می‌توان گفت که مراحل و نحوه انجام آزمایش خون سی آر پی به شرح زیر است:

• روی صندلی مخصوص خونگیری بنشینید.
• پرستار برای پیدا کردن رگ با بستن یک کِش پلاستیکی روی بازوی شما اقدام می‌کند.
• با پیدا شدن رگ، پرستار موضع موردنظر را تمیز و ضدعفونی می‌کند.
• سوزنی کوچک وارد رگ می‌کند تا نمونه خون را بگیرد.
• نمونه خون در لوله آزمایش مخصوص جمع می‌شود.
• زمانی‌که خون کافی در لوله آزمایش جمع شد، پرستار سوزن را خارج کرده و چسب استریلی روی موضع قرار می‌دهد تا خون‌ریزی متوقف شود.
• پرستار نمونه خون را برای آنالیز به آزمایشگاه می‌فرستد.
• ارائه نتیجه آزمایش معمولا ۱ تا ۲ روز زمان می‌برد.

نتایج و تفسیر آزمایش CRP چگونه است؟

بسیاری از افراد می‌خواهند بدانند سطح CRP در آزمایش خون باید چند باشد. لازم است بدانید که معنی CRP در آزمایش خون با میزان التهاب بدن مشخص می‌شود. میزان نرمال این پروتئین در بزرگسالان معمولا بین ۱ تا ۳ میلی‌گرم در هر لیتر خون (یا ۰٫۱ تا ۰٫۳ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر خون) است. بنابراین کمتر از ۱ میلی‌گرم، کم و بیشتر از ۳ میلی‌گرم، زیاد محسوب خواهد شد. در چنین شرایطی باید پزشک متخصص علت کاهش یا افزایش سطح این پروتئین در بدن را بررسی کند. می‌توانید تفسیر آنلاین نتایج آزمایش CRP خود را انجام دهید تا سطح التهاب بدن را بسنجید و در صورت نیاز اقدامات پزشکی مناسب را دریافت کنید.

مفهوم آزمایش CRP مثبت

در تفسیر آزمایش CRP ممکن است جمله‌ «آزمایش CRP مثبت» را ببینید. این تفسیر کاملا درست است اما آزمایش خون سی آر پی مانند آزمایش کشت ادرار نیست که دارای دو نتیجه منفی یا مثبت باشد. بنابراین زمانی‌که چنین اصطلاحی در تفسیر آزمایش ذکر می‌شود، همواره به‌مفهوم بالاتر بودن سطح پروتئین واکنشی C از حد نرمال در آزمایش خون فرد است.

لازم است بدانید، پروتئین واکنشی C به‌صورت عادی سطح پایینی در بدن افراد سالم دارد اما زمانی‌که فرد به عفونت یا التهاب مبتلا می‌شود، سطح این پروتئین افزایش پیدا کرده و نتیجه آزمایش CRP مثبت خواهد شد.

هر چه میزان التهاب و عفونت بیشتر باشد، سطح این پروتئین نیز بیشتر خواهد بود. علاوه‌بر مواردی مانند اضافه‌وزن و سیگار کشیدن، افسردگی و ورزش‌های سنگین نیز می‌توانند سطح این پروتئین را در بدن افزایش دهند.

جدول بررسی سطح CRP

هر آزمایشگاهی ممکن است محدوده‌های خاصی را به‌عنوان میزان طبیعی سطح پروتئین واکنشی C تعیین کرده باشد اما جدول زیر می‌تواند نمایی کلی از سطح این پروتئین و معنای احتمالی آن را نشان دهد.

نتایج آزمایش hs-CRP

نتایج آزمایش hs-CRP به‌صورت زیر تقسیم‌بندی می‌شود تا میزان خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را بررسی کند:

• کم‌خطر: کمتر از ۰٫۱ میلی‌گرم در دسی‌لیتر؛
• میانگین خطر: بین ۰٫۱ تا ۰٫۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر؛
• خطر بالا: بالای ۰٫۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر.

میزان نرمال آزمایش CRP در بزرگسالان

به‌صورت‌کلی، میزان نرمال آزمایش CRP در بزرگسالان معمولا بین ۰٫۸ تا ۱۰٫۰ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر خون، به‌عنوان محدوده طبیعی از پروتئین واکنشی C درنظر گرفته می‌شود اما اکثر بزرگسالانِ سالم سطح CRP کمتر از ۰٫۳ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر خون دارند که همچنان محدوده نرمال شناخته می‌شود.

میزان نرمال آزمایش crp در کودکان

میزان نرمال آزمایش CRP در کودکان باتوجه‌به سن آن‌ها متفاوت و به شرح زیر است:

• نوزاد تازه متولد شده: بین ۰٫۰ تا ۰٫۵ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر خون؛
• کودک با ۴ هفته سن: بین ۰٫۰ تا ۱٫۰ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر خون.

سطوح بالای CRP با چه بیماری‌هایی مرتبط است؟

هر بیماری که منجر به التهاب در بدن شود، می‌تواند باعث افزایش سطح پروتئین واکنشی C شود. شایع‌ترین علل بالا بودن سطح CRP به شرح زیر هستند:

• بیماری‌های عفونی؛
• بیماری‌های التهابی روده (مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو)؛
• بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)؛
• ذات‌الریه؛
• سل؛
• مننژیت؛
• تب مدیترانه‌ای فامیلیال (FMF)؛
• آسیب بافت‌ها و اندام‌ها؛
• سرطان؛
• ترما، سوختگی و جراحت؛
• آرتریت روماتوئید و سایر بیماری‌های روماتیسمی؛
• التهاب استخوان یا مفاصل؛
• سکته قلبی و بیماری‌های قلبی عروقی؛
• پانکراتیت حاد؛
• بیماری کاوازاکی.

CRP Titer در آزمایش خون چیست؟

Titer اصطلاحی است که از آن برای توصیف سطح یا غلظت یک ماده استفاده می‌شود. بنابراین CRP Titer در واقع به سطح یا غلظت و مقدار پروتئین واکنشی C در خون اشاره دارد که معمولا برحسب میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر یا میلی‌گرم در هر لیتر خون است.

CRP Titer نتایج آزمایش را به‌صورت کَمّی یعنی با عدد و رقم نشان می‌دهد. این شیوه آزمایش می‌تواند دقیق‌تر از آزمایش‌های کیفی باشد.

تفاوت hs-CRP با CRP در آزمایش خون چیست؟

آزمایش پروتئین واکنشی C با حساسیت بالا که به آن آزمایش hs-CRP نیز می‌گویند، حساس‌تر از آزمایش استاندارد پروتئین واکنشی C است. این بدان معناست که آزمایش با حساسیت بالا می‌تواند افزایش کمتری در سطح پروتئین واکنشی C را نسبت به آزمایش استاندارد نشان دهد.

آزمایش CRP استاندارد تنها وجود عفونت و التهاب در بدن را تشخیص خواهد داد. این در حالی است که آزمایش hs-CRP می‌تواند به تشخیص به‌موقع خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب کمک کند. در بیماری عروق کرونر، رگ‌های خونی قلب تنگ می‌شوند و با تنگ‌تر شدن رگ‌های خونی، احتمال حمله قلبی افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین سطح بالای hs-CRP در خون با افزایش خطر حمله قلبی مرتبط است. همچنین، افرادی که قبلا دچار حمله قلبی شده‌اند، اگر سطح hs-CRP بالایی داشته باشند، احتمال حمله قلبی دوم در آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. اما وقتی سطح پروتئین واکنشی C با حساسیت بالا در محدوده نرمال باشد، خطر حمله قلبی کاهش پیدا می‌کند.

آزمایش hs-CRP برای تمامی افراد مناسب نیست. از طرفی باید بدانید که این آزمایش، علت التهاب را نشان نمی‌دهد. بنابراین حتی ممکن است سطح hs-CRP بالایی داشته باشید اما خطری قلب شما را تهدید نکند. اما در مقابل، آزمایش hs-CRP ممکن است برای افرادی که بین ۱۰٪ تا ۲۰٪ احتمال حمله قلبی در ۱۰ سال آینده را داشته باشند، مفید واقع شود.

تست‌های مربوط با آزمایش CRP چیست؟

بعد از اینکه پزشک متخصص نتیجه آزمایش را تفسیر کرد، ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر بیماری، آزمایش‌های دیگری نیز تجویز کند که به شرح زیر هستند:

• آزمایش شمارش کامل خون؛
• آزمایش سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR)؛
• آزمایش آنتی‌بادی ضدهسته‌ای (ANA)؛
• آزمایش فاکتور روماتوئید (RF)؛
• آزمایش آنتی‌بادی پپتید سیترولینه ضدحلقه‌ای ( آزمایش ضد CCP)؛
• آزمایش عملکرد کبد؛
• آزمایش عملکرد کلیه‌ها؛
• آزمایش ادرار؛
• سونوگرافی؛
• MRI؛
• سی‌تی‌اسکن؛
• آندوسکوپی؛
• بیوپسی.

درمان CRP بالا چیست؟

اگر نتیجه آزمایش CRP بالا باشد، پزشک متخصص ممکن است داروهایی را برای کاهش فشار خون یا کلسترول تجویز کند. علاوه‌براین، پزشک متخصص بر اساس نتایج آزمایش و عوامل خطر هر فرد، ممکن است اقدامات اصلاحی زیر را تجویز کند:

• ترک سیگار؛
• ورزش منظم به‌ویژه فعالیت‌های هوازی مانند شنا یا دوچرخه‌سواری؛
• کاهش وزن در صورت داشتن اضافه‌وزن؛
• کاهش سطح کلسترول خون؛
• پیروی از رژیم غذایی سالم برای قلب؛
• کنترل و درمان دیابت؛
• کنترل و درمان فشار خون بالا؛
• کاهش مصرف مشروبات الکلی.

سؤالات متداول