نوار قلب چیست؟ بررسی عملکرد قلب با استفاده از ECG

قلب شبانه‌روز و بدون لحظه‌ای وقفه کار می‌کند تا زنده و سالم بمانیم اما چطور می‌توان فهمید که خوب کار می‌کند و مشکلی ندارد؟ اینجاست که آزمایش نوار قلب وارد عمل خواهد شد. نوار قلب روشی سریع، آسان و بدون درد است که فعالیت الکتریکی این عضو را بررسی می‌کند. اصلی‌ترین کاربرد نوار قلب، تشخیص زودهنگام مشکلات قلبی و اقدام به‌موقع برای درمان است. باتوجه‌به اینکه استرس و مشکلات زندگی روزمره تاثیر زیادی در ابتلا به بیماری‌های قلبی دارد در این مقاله از مجله سلامت دکترساینا به این موضوع می‌پردازیم که نوار قلب چیست، چه کاربردی دارد و چگونه آن را تفسیر می‌کنند.

ECG یا نوار قلب چیست و چرا انجام می‌شود؟

تست نوار قلبی یا الکتروکاردیوگرام (به انگلیسی Electrocardiogram) که به اختصار به آن ECG می‌گویند، ابزاری تشخیصی است که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. پزشک متخصص ممکن است بنابه‌دلایل مختلفی انجام نوار قلب را تجویز کند که بیشتر شامل تشخیص ریتم قلب یا نظارت روی میزان اثربخشی یک روش درمانی است.

نوار قلب آزمایشی سریع و غیرتهاجمی است که درد ندارد. فرد باید روی تخت مرکز درمانی دراز کشیده یا حین ورزش به‌عنوان بخشی از تست استرس از او نوار قلب بگیرند.

کاربرد نوار قلب

پزشک متخصص قلب و عروق برای تشخیص بسیاری از مشکلات قلبی این روش تشخیصی را تجویز می‌کند. در ادامه اصلی‌ترین کاربرد نوار قلب بررسی می‌شود:

• بررسی ضربان قلب نامنظم: قلب سالم ریتم یا ضربان منظمی دارد؛ بنابراین نوار قلب می‌تواند نشان دهد که آیا قلب شما خیلی کند، خیلی سریع یا نامنظم می‌زند.
• کمک به تشخیص شریان‌های مسدود شده: اگر جریان خون به قلب مناسب نباشد، نوار قلب می‌تواند الگوهای غیرطبیعی را نشان دهد.
• تشخیص حملات قلبی در گذشته یا حال: مهم‌ترین کاربرد نوار قلب در تشخیص حملات قلبی در گذشته و حال است.
• تشخیص مشکلات ساختاری قلب: تفسیر نوار قلب می‌تواند مشکلات مربوط به اندازه یا شکل قلب را نشان دهد.

البته پزشک برای تشخیص موارد زیر نیز این تست را تجویز خواهد کرد:

• آریتمی (ریتم غیرطبیعی قلب) یا هدایت الکتریکی غیرطبیعی قلب؛
• جریان خون ضعیف به عضله قلب (ایسکمی) به‌دلیل بیماری عروق کرونر قلب؛
• بیماری مادرزادی قلبی؛
• بزرگ شدن حفره‌های قلب؛
• مشکلات در دریچه‌های قلب؛
• نارسایی قلبی یا آسیب قلبی.

لازم است بدانید در بسیاری موارد و قبل از انجام برخی جراحی‌ها، تست نوار قلب با هدف بررسی سلامت قلب و آمادگی فرد برای جراحی انجام می‌شود.

بررسی علائم فردی برای تجویز نوار قلب

زمانی‌که افراد با نشانه‌ها و علائمی خاص به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، پزشک بعد از معاینه، تست نوار قلب را تجویز خواهد کرد. اگر علائم زیر را داشته باشید، انجام تست نوار قلب برای شما ضروری است:

• درد قفسه سینه؛
• خستگی؛
• غش‌کردن (سنکوپ)؛
• تنگی نفس؛
• سیانوز (کبودی دست و پا)؛
• نارسایی کرونوتروپیک (مشکل در خون‌رسانی حین فعالیت بدنی)؛
• ضربان سریع قلب.

علائم هشداردهنده حمله قلبی

• ناراحتی یا درد قفسه سینه، بازوها، شانه‌ها، فک، پشت یا گردن؛
• سرگیجه، سبکی سر، احساس اضطراب یا غش؛
• حالت تهوع، استفراغ و سوءهاضمه؛
• تنگی نفس یا مشکل در تنفس؛
• تعریق یا عرق سرد.

انواع تست نوار قلب چیست؟

تست نوار قلب انواع مختلفی دارد که هر کدام از آن‌ها برای انجام کاری متفاوت طراحی شده‌اند:

نوار قلب در حالت استراحت

این روش در حالی که دراز کشیده‌ و بی‌حرکت هستید انجام می‌شود؛ بنابراین دستگاه نحوه عملکرد قلب شما در حالت بی‌حرکت را بررسی خواهد کرد.

نوار قلب در حالت استرس

این روش حین ورزش، مانند پیاده‌روی روی تردمیل انجام می‌شود؛ بنابراین دستگاه نحوه عملکرد قلب تحت استرس را ارزیابی خواهد کرد.

هولتر مانیتور

برای گرفتن نوار قلب به دو روش بالا باید به مراکز درمانی مراجعه کنید اما هولتر مانیتور دستگاهی قابل‌حمل است که به‌مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت روی بدن شما قرار می‌گیرد تا فعالیت قلب را در دوره طولانی‌تری ثبت کند.

مانیتور رویداد

این دستگاه دوره‌های طولانی‌تری از وضعیت قلب را بررسی خواهد کرد. مانیتور رویداد تنها در مواقعی که علائم خاصی را حس کنید کاربرد داشته و برای فعال‌سازی باید دکمه آن را فشار دهید.

دستگاه ضبط حلقه کاشته‌شده

این دستگاه زیر پوست قرار می‌گیرد تا بدون نیاز به حضور در مرکز درمانی و برای مدت‌زمانی مشخص، ضربان قلب شما مانیتور شود.

مراحل گرفتن نوار قلب چیست؟

• ۱۰ قطعه کوچک چسبناک به نام الکترود روی سینه، دست‌ها و پاهای شما قرار می‌گیرد.
• قطعات با سیم‌هایی به دستگاهی متصل هستند که سیگنال‌های الکتریکی قلب را دریافت می‌کنند.
• فعالیت الکتریکی روی کاغذ ثبت می‌شود.
• قطعات الکترود از بدن شما جدا شده و نتیجه تست چاپ می‌شود.

انجام نوار قلب چقدر زمان می‌برد؟

کل آزمایش ۱۰ دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد و کاملا بدون درد است اما ثبت اطلاعات تنها ۱۰ ثانیه زمان می‌برد.

اجزای تشکیل‌دهنده موج‌های ECG

اکنون که می‌دانید نوار قلب چیست و چه کاربردی دارد، بهتر است اطلاعات بیشتری درباره اجزای تشکیل‌دهنده موج‌های ECG کسب کنید.

نوار قلب طبیعی باید سری منظمی از امواج را نشان دهد که تکرارشونده بوده و به شرح زیر هستند:

• یک موج کوچک (موج P): حفره‌های بالایی قلب (دهلیزها)، جایی که ضربان قلب از آنجا شروع می‌شود، موج اول یا موج P را ایجاد می‌کنند.
• یک موج کوتاه (موج کمپلکس QRS): حفره‌های پایینی قلب (بطن‌ها)، این موج را ایجاد می‌کنند که در واقع موج بعد از P است.
• یک موج کوچک دیگر (موج T): قلب در حالت استراحت یا بهبودی پس از ضربان قلب، موج سوم یا موج T را نشان می‌دهد.

این امواج باید بارها و بارها و با فاصله یکسان از یکدیگر اتفاق بیفتند که نشان‌دهنده زمان است. چنین ریتمی به‌معنای ضربان منظم قلب و ریتم طبیعی آن است.

اگر طول موج‌ها تغییرات زیر را نشان دهند، نشانه مشکل قلبی یا نوعی بیماری قلبی است.

• طول موج کوتاه‌تر؛
• طول موج بلندتر؛
• تغییر فاصله بین دو طول موج در نوار قلب؛
• برعکس شدن شکل موج‌ها؛
• موج‌های بدون قله؛
• افتادگی قبل و بعد از طول موج‌ها.

الگوهای موج غیرمعمول به‌معنای وجود مشکل است. نتایج غیرطبیعی نوار قلب می‌تواند به پزشک در تشخیص بهتر اینکه کدام قسمت از قلب دچار مشکل شده است کمک کند.

چون فرایند ایجاد ضربان قلب بسیار پیچیده است و بخش‌های زیادی از قلب را درگیر می‌کند، پس هر ریتمی در نوار قلب نشان‌دهنده مشکل در بخشی خاص است.  

چه چیزی روی نتیجه نوار قلب تاثیر می‌گذارد؟

عوامل یا شرایط خاصی ممکن است روی نتایج نوار قلب تأثیر گذاشته و آن را دچار اختلال کنند. در چنین مواردی، نوار قلب به‌دست‌آمده دقیق نخواهد بود. این عوامل یا شرایط خاص به شرح زیر هستند:

• اضافه وزن؛
• تکان خوردن یا حرکت در طول تست نوار قلب در حال استراحت؛
• مصرف برخی از داروهای خاص؛
• ملاحظات آناتومیکی بدن مانند اندازه قفسه سینه یا محل قرارگیری قلب در قفسه سینه (قلب در سمت راست سینه)؛
• ورزش کردن قبل از تست؛
• سیگار کشیدن قبل از تست؛
• عدم تعادل الکترولیت‌ها به‌دلیل وجود پتاسیم، منیزیم یا کلسیم بیش‌ازحد یا خیلی کم در خون.

چه اطلاعاتی از نوار قلب استخراج می‌شود؟

نتایج یا تفسیر نوار قلب، ریتم و فعالیت قلب را نشان می‌دهد. نتیجه طبیعی به‌معنای این است که قلب شما به‌خوبی کار می‌کند و مشکلی ندارد اما نتیجه غیرطبیعی ممکن است به‌معنای وجود مشکل یا بیماری باشد:

ریتم نامنظم قلب

ریتم نامنظم قلب می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌هایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی باشد.

آسیب قلبی

اگر دچار حمله قلبی شده باشید، تست نوار قلب ممکن است نواحی آسیب‌دیده را نشان دهد.

جریان خون پایین

اگر قلب اکسیژن کافی دریافت نکند، جریان خون افت خواهد کرد.

بزرگ شدن قلب

بزرگ شدن قلب می‌تواند نشانه‌ای از فشار خون بالا یا سایر مشکلات قلبی باشد.

تفسیر نوار قلب

تفسیر نوار قلب کاری بسیار تخصصی است و باید برای بررسی نتایج به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید. در ادامه به تفسیر نوار قلب می‌پردازیم.

۱. ضربان قلب

تصویری که در ادامه می‌بینید نمونه‌ای از نوار قلب ۱۲ لیدی طبیعی است که ریتم سینوسی منظم و طبیعی دارد.

لازم است بدانید ضربان قلب طبیعی یک بزرگسال باید مشخصات زیر را داشته باشد:

• ضربان قلب عادی: بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه؛
• ضربان قلب تاکی‌کاردی: بیشتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه؛
• ضربان قلب برادیکاردی: کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه.

محاسبه ضربان قلب با ریتم منظم

اگر فردی ریتم قلب منظمی داشته باشد، پزشک متخصص ضربان قلب را با روش زیر محاسبه خواهد کرد:

• تعداد مربع‌های بزرگ موجود در یک بازه RR را می‌شمارد؛
• برای محاسبه ضربان قلب، عدد ۳۰۰ را بر عدد بالا تقسیم می‌کند.

بازه RR را می‌توانید در تصویر زیر ببینید:

محاسبه ضربان قلب با ریتم نامنظم

اگر ریتم قلب نامنظم باشد، روش قبلی برای محاسبه ضربان قلب کاربردی ندارد؛ بنابراین پزشک باید روش متفاوتی را انتخاب کند چون طول نوار قلب به‌طور قابل‌توجهی متفاوت است. بنابراین اگر ریتم قلب نامنظمی داشته باشید، پزشک از روش زیر برای محاسبه ضربان قلب استفاده می‌کند:

• تعداد کمپلکس‌های روی نوار ریتم را می‌شمارد. هر نوار ریتم معمولا ۱۰ ثانیه طول دارد.
• تعداد کمپلکس‌ها را در عدد ۶ ضرب می‌کند. به‌این‌ترتیب میانگین تعداد کمپلکس‌ها در یک دقیقه به‌دست می‌آید.

۲. ریتم قلب

ریتم قلب می‌تواند منظم یا نامنظم باشد. ریتم‌های نامنظم شامل یکی از موارد زیر هستند:

• نامنظمی منظم: یعنی الگوی عودکننده بی‌نظمی؛
• بی‌نظم و نامنظم: یعنی کاملا بی‌نظم.

در تصویر زیر می‌توانید ریتم قلب را در نوار قلب ببینید.

۳. محور قلب

محور قلب جهت کلی انتشار الکتریکی در قلب را توصیف می‌کند. محور قلب در فردی سالم باید از ساعت ۱۱ تا ۵ گسترش پیدا کند. برای تعیین محور قلب، پزشک باید به لیدهای |، || و ||| نگاه کند. انواع محور قلب به شرح زیر هستند:

محور قلب طبیعی

یافته‌های معمول ECG در تفسیر نوار قلب برای محور قلب طبیعی به شرح زیر است:

• لید || در مقایسه با لیدهای | و || بیشترین انحراف مثبت را دارد.

تصویر زیر نمونه‌ای از محور طبیعی قلب را نشان می‌دهد:

انحراف محور به راست

یافته‌های معمول ECG در تفسیر نوار قلب برای انحراف محور قلب به راست به شرح زیر است:

• لید ||| یا لید | بیشترین انحراف مثبت را دارد و باید منفی باشد.

لازم است بدانید که انحراف محور به راست به‌معنای هیپرتروفی بطن راست است.

تصویر زیر نمونه‌ای از انحراف محور قلب به راست را نشان می‌دهد:

انحراف محور به چپ

یافته‌های معمول ECG در تفسیر نوار قلب برای انحراف محور قلب به چپ به شرح زیر است.

• لید | بیشترین انحراف مثبت را دارد.
• لیدهای || و ||| منفی هستند.

نکته مهم اینکه انحراف محور به چپ با ناهنجاری‌های هدایت قلب مرتبط است.

تصویر زیر نمونه‌ای از انحراف محور قلب به چپ را نشان می‌دهد:

۴. امواج P

برای تفسیر نوار قلب در این مرحله پزشک باید به سؤالات زیر پاسخ دهد:

• آیا امواج P وجود دارند؟
• اگر امواج P وجود دارند، آیا هر موج P با یک کمپلکس QRS دنبال می‌شود؟
• آیا امواج P طبیعی به‌نظر می‌رسند؟ مدت‌زمان، جهت و شکل آن‌ها چگونه است؟
• اگر امواج P وجود نداشته باشند، آیا فعالیت دهلیزی وجود دارد؟

پاسخ به‌ سؤالات بالا نتایج زیر را به‌همراه دارد:

• خط پایه دندانه اره‌ای به‌مفهوم امواج لرزان است.
• خط پایه آشوبناک به‌معنای امواج فیبریلاسیون است.
• خط صاف به‌معنای این است که هیچ فعالیت دهلیزی وجود ندارد.

نکته مهم اینکه اگر امواج P وجود نداشته و ریتم منظمی وجود داشته باشد، در این شرایط تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی مطرح است.

۵. فاصله RR

فاصله RR باید بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ میلی‌ثانیه (۳ تا ۵ مربع کوچک) باشد. فاصله RR طولانی (بیشتر از ۰.۲ ثانیه) نشان‌دهنده وجود تأخیر دهلیزی-بطنی (بلوک  AV) است.

۶. بلوک قلبی درجه یک یا بلوک AV

بلوک قلبی درجه یک شامل یک فاصله RR طولانی ثابت (بیشتر از ۰٫۲ ثانیه) است. در تصویر زیر می‌توانید بلوک قلبی درجه یک را ببینید:

۷. بلوک قلبی درجه دو (نوع ۱)

بلوک AV درجه دو (نوع ۱) همچنین به‌عوان بلوک نوع ۱موبیتز یا پدیده ونکباخ نیز شناخته می‌شود. پدیده ونکباخ نوعی اختلال در هدایت الکتریکی قلب است که در آن سیگنال‌های الکتریکی با تاخیر بیشتری از دهلیز به بطن منتقل شده و در نهایت ممکن است یک ضربان قلب به‌طور‌کامل از دست برود چون بلوک دهلیزی-بطنی موبیتز نوع ۱ (ونکباخ) در گره دهلیزی-بطنی رخ داده و این تنها بخش از بافت رسانای قلب است که توانایی هدایت الکتریکی قلب با سرعت‌های مختلف را دارد.

یافته‌های معمول نوار قلب معمولی در بلوک AV نوع ۱ موبیتز شامل طولانی‌شدن تدریجی فاصله RR تا زمانی است که در نهایت ایمپالس دهلیزی هدایت نشده و کمپلکس QRS افت می‌کند. در چنین شرایطی، هدایت گره AV با ضربان بعدی قلب از سر گرفته شده و توالی طولانی‌شدن تدریجی فاصله RR در نهایت با افت کمپلکس QRS تکرار می‌شود. در تصویر زیر می‌توانید بلوک قلبی درجه دو نوع ۱ را ببینید:

۸. بلوک قلبی درجه دو (نوع ۲)

بلوک AV درجه دو (نوع ۱) همچنین به‌عنوان بلوک نوع ۲ موبیتز شناخته می‌شود. یافته‌های معمول نوار قلب معمولی در بلوک AV نوع ۲ موبیتز شامل مدت‌زمان ثابت فاصله RR با کاهش متناوب کمپلکس‌های QRS به‌دلیل اختلال در هدایت است.

افت متناوب کمپلکس‌های QRS معمولا پس از چرخه تکرارشونده در هر موج بلوک P سوم یا چهارم رخ می‌دهد. بلوک دهلیزی-بطنی موبیتز نوع ۲ در دسته فیبرهای His یا پورکنژ رخ می‌دهد. الیاف تخصصی پورکنژ یا الیاف پورکینه الیافی تخصصی هستند که مسئول انتقال سریع و هماهنگ سیگنال الکتریکی از گره دهلیزی-بطنی به ماهیچه‌های بطن‌ها بوده و باعث انقباض هماهنگ بطن‌ها و پمپاژ خون به داخل شریان‌ها می‌شوند. بنابراین در این حالت پمپاژ خون به شریان‌ها با مشکل مواجه می‌شود.

در تصویر زیر می‌توانید بلوک قلبی درجه دو (نوع ۲) را ببینید:

۹. بلوک قلبی درجه سه (بلوک کامل قلبی)

بلوک AV درجه سوم یا کامل زمانی رخ می‌دهد که به‌دلیل نارسایی کامل هدایت، هیچ ارتباط الکتریکی بین دهلیزها و بطن‌ها وجود نداشته باشد.

یافته‌های معمول ECG شامل وجود امواج P و کمپلکس‌های QRS است که به‌دلیل عملکرد مستقل دهلیزها و بطن‌ها، هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند. بنابراین عملکرد قلب توسط یک ضربان پیوندی بطنی حفظ خواهد شد.

• ریتم‌های فرار با کمپلکس باریک (کمپلکس‌های QRS با مدت‌زمان کمتر از ۰٫۱۲ ثانیه) از بالای محل دوشاخه شدن دسته His سرچشمه می‌گیرند.
• ریتم‌های فرار با کمپلکس پهن (کمپلکس‌های QRS با مدت‌زمان بیشتر از ۰٫۱۲ ثانیه) از زیر محل دوشاخه شدن دسته His سرچشمه می‌گیرند.

بلوک قلبی درجه سوم در گره AV یا بعد از آن رخ داده و منجر به انسداد کامل هدایت دیستال می‌شود. هدایت دیستال در قلب به فرایند انتقال پالس‌های الکتریک از گره‌ دهلیزی-بطنی به سمت بطن‌ها اشاره دارد. این فرایند از طریق مسیرهای هدایتی ویژه‌ای به‌نام دسته‌های His و الیاف پورکینه انجام شده و وظیفه آن هماهنگی انقباض بطن‌ها برای پمپاژ خون به بدن است. بنابراین در این شرایط پمپاژ خون به بدن با مشکل مواجه می‌شود.

در تصویر زیر می‌توانید بلوک قلبی درجه سه را ببینید:

۱۰. کمپلکس QRS

پزشک متخصص قلب هنگام ارزیابی کمپلکس QRS باید به ویژگی‌های زیر توجه کند:

عرض کمپلکس

عرض را می‌توان به‌صورت باریک (کمتر از ۰٫۱۲ ثانیه) یا پهن (بیشتر ۰٫۱۲ ثانیه) توصیف کرد.

• کمپلکس باریک QRS منجر به دپلاریزاسیون بطنی هماهنگ و منظم می‌شود.
• کمپلکس پهن QRS منجر به دپلاریزاسیون غیرطبیعی می‌شود.

لازم است بدانید که دپلاریزاسیون بطنی برای پمپاژ خون به ریه‌ها و سایر اندام‌های بدن ضروری است. در این حالت، اکسیژن و مواد مغذی به سلول‌های بدن می‌رسند. بنابراین اگر کمپلکس QRS باریک باشد، این فرایند به‌خوبی انجام شده اما اگر کمپلکس QRS پهن باشد، پمپاژ خون به اندام‌ها به‌خوبی انجام نشده و این شرایط مانع از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به اندام‌ها خواهد شد.

ارتفاع کمپلکس

ارتفاع را می‌توان به‌صورت کوتاه و بلند توصیف کرد. کمپلکس‌های بلند نشان‌دهنده هیپرتروفی بطنی هستند. هیپرتروفی بطنی به‌معنای بزرگ شدن ماهیچه‌های بطن قلب است که در نتیجه افزایش فشارخون یا تنگی دریچه آئورت رخ می‌دهد. نکته مهم اینکه هیپرتروفی بطن چپ یکی از بیماری‌های ژنتیکی نسبتا شایع قلب است.

۱۱. امواج Q

امواج Q منفرد می‌توانند طبیعی باشند. برای یافتن شواهدی از انفارکتوس میوکارد قلب، پزشک باید به‌دنبال امواج Q در کل ناحیه قدامی یا تحتانی باشد.

در تصویر زیر می‌توانید موج Q را در نوار قلب ببینید.

۱۲. امواج R و S

پزشکِ متخصص پیشرفت موج R را از کوچک به بزرگ ارزیابی می‌کند. پیشرفت ضعیف موج R می‌تواند نشانه‌ای از MI قلبی (سکته قلبی) باشد. MI به مرگ بافتی (انفارکتوس) عضله قلب (میوکارد) ناشی از کمبود اکسیژن‌رسانی به بافت‌های عضله قلب اشاره دارد. این نوع سندرم حاد کرونری مربوط به تغییر ناگهانی یا کوتاه‌مدت علائم ناشی از تغییر جریان خون در قلب خواهد بود.

در تصویر زیر می‌توانید امواج R ضعیف را ببینید:

۱۳. نقطه J

نقطه J می‌تواند بالا برود و در نتیجه باعث بالا رفتن قطعه ST شود که به‌عنوان «جهش بالا» شناخته می‌شود. جهش بالا یا رپولاریزاسیون اولیه خوش‌خیم باعث اضطراب و سردرگمی زیاد خواهد شد.

• رپولاریزیاسیون اولیه خوش‌خیم معمولا در سن زیر ۵۰ سالگی رخ می‌دهد.
• در سن بالای ۵۰ سال، ایسکمی قلبی شایع‌تر است. ایسکمی قلبی یکی از انواع بیماری‌های قلبی است و زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به قلب کاهش پیدا کرده و بافت قلب نمی‌تواند اکسیژن کافی را دریافت کند. کاهش جریان خون به قلب معمولا بر اثر انسداد جزئی یا کامل شریان‌های قلب رخ می‌دهد.

۱۴. قطعه ST بالا

بالا رفتن قطعه ST معمولا به‌دلیل انفارکتوس حاد میوکارد است. در تصویر زیر می‌توانید ST بالا را ببینید:

۱۵. قطعه ST پایین

پایین آمدن قطعه ST معمولا به‌دلیل ایسکمی میوکارد است. در تصویر زیر می‌توانید ST پایین را ببینید:

۱۶. موج T بلند

امواج T در تفسیر نوار قلب نشان‌دهنده رپلاریزاسیون بطن‌ها هستند. امواج T بلند می‌توانند با موارد زیر مرتبط باشند:

• امواج T بلند و چادری با هیپرکالمی مرتبط هستند. هیپرکالمی به افزایش سطح پتاسیم خون اشاره دارد که می‌تواند خطرات جدی برای قلب ایجاد کند و در نهایت منجر به ایست قلبی یا آریتمی شود.
• امواج بلند T با STEMI فوق حاد مرتبط است. STEMI به‌معنای انسداد کامل جریان خود در شریان کرونری است. بنابراین ممکن است به‌دلیل از دست دادن کامل جریان خون، شریان بمیرد.

در تصویر زیر می‌توانید موج T بلند در تفسیر نوار قلب را ببینید:

۱۷. موج T معکوس

موج T معکوس در تفسیر نوار قلب نشانه طیف وسیعی از بیماری‌ها به شرح زیر است:

• ایسکمی (انسداد جزئی یا کامل شریان‌ها)؛
• آمبولی ریه (لخته خون یا چربی در ریه)؛
• هیپرتروفی بطن چپ (بزرگ شدن ماهیچه‌های بطن چپ)؛
• کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک گسترده (کشنده‌ترین نوع بیماری‌های ماهیچه‌ای قلب).

در تصویر زیر می‌توانید موج T معکوس را ببینید:

۱۸. موج T دوفازی

موج T دوفازی در تفسیر نوار قلب، ۲ قله داشته و می‌تواند نشان‌دهنده ایسکمی یا هیپوکالمی باشد.

۱۹. موج T صاف یا مسطح

موج T صاف یا مسطح علامتی غیراختصاصی است که ممکن است نشان‌دهنده ایسکمی یا عدم تعادل الکتریکی باشد.

۲۰. موج U

این موج می‌تواند در موارد زیر دیده شود:

• عدم تعادل الکترولیت‌های مختلف؛
• هیپوترمی.

در تصویر زیر می‌توانید موج U را ببینید:

جدول تفسیر نوار قلب

در جدول زیر می‌توانید دیدی کلی درباره تفسیر نوار قلب به‌دست آورید.

می‌توانید نتایج آزمایش خود را به‌صورت آنلاین بررسی و تفسیر کنید و اطلاعات دقیق درباره وضعیت سلامت خود دریافت کنید. تفسیر آنلاین نتایج آزمایش خود را در سایت دکتر ساینا دریافت کنید و وضعیت سلامت خود را سریع و دقیق بررسی کنید.

آیا نوار قلب بی‌خطر است؟

این تست بسیار ایمن است و هیچ دردی ایجاد نمی‌کند. ازآنجاکه در تست نوار قلب از هیچ اشعه مضری استفاده نمی‌کنند، بنابراین این روش خطری ندارد چون الکترودها فقط سیگنال‌ها را خوانده و هیچ الکتریسیته‌ای به‌ بدن نمی‌فرستند.

آیا نوار قلب همیشه نشانه بیماری قلبی است؟

پاسخ کوتاه، خیر است. نوار قلب همیشه نشانه بیماری قلبی نیست. نوار قلب ابزاری مهم برای تشخیص مشکلات قلبی و بررسی سلامت قلب است اما نتایج آن همیشه نمی‌تواند نشان‌دهنده ابتلا به بیماری قلبی باشد.

نقش نوار قلب در تشخیص سکته و آریتمی

نوار قلب اولین روش برای تشخیص سکته قلبی است که در آن سکته قلبی در گذشته و حال تشخیص داده می‌شود. علاوه‌براین، نوار قلب از جمله روش‌های مهم در تشخیص آریتمی قلبی است چون برای هر تپش قلب نیاز به ارسال سیگنال‌های الکتریکی است؛ بنابراین نوار قلب می‌تواند به تشخیص آریتمی و سکته قلبی کمک کند.

آمادگی قبل از انجام نوار قلب

آمادگی‌های لازم برای انجام نوار قلب به شرح زیر هستند:

• روز قبل از تست نوار قلب، موهای سینه، دست‌ها و پاهای خود را بزنید تا الکترود‌ها به‌درستی به بدنتان بچسبند.
• خانم‌ها باید قبل از انجام تست، لباس‌زیر خود را درآورند.
• روز قبل از انجام تست نوار قلب به پوست بدن خود لوسیون یا روغن نزنید. این کار می‌تواند روی نتایج دستگاه تاثیر بگذارد.
• در صورت انجام نوار قلب استرس باید کفش ورزشی و لباس راحت بپوشید.
• قبل از تست ورزش غذای سنگین یا کافئین مصرف نکنید.
• قبل از انجام تست، آب سرد ننوشید.
• لباسی بپوشید که بتوانید آن را به‌راحتی درآورید.
• از پوشیدن جوراب‌های بلند که مانع از تماس الکترود به پوست پاها می‌شوند خودداری کنید.
• درباره داروهایی که مصرف می‌کنید اطلاعات کاملی در اختیار پزشک قرار دهید.
• در مورد مصرف ویتامین قبل از گرفتن نوار قلب با پزشک خود مشورت کنید.
• اگر دستگاه ضربان‌ساز قلب (پیس‌میکر) دارید باید به پزشک خود اطلاع دهید.

تفاوت بین ECG و EKG

بین ECG و EKG تفاوتی وجود ندارد. این دو از جمله علامت‌های اختصاری متفاوتی هستند که برای آزمایشی مشابه استفاده می‌شوند. بنابراین هر دو الکتروکاردیوگرام یا همان نوار قلب هستند.

هزینه نوار قلب چقدر است؟

هزینه نوار قلب به عوامل مختلفی مانند موارد زیر بستگی دارد:

• نوع مرکز درمانی (دولتی یا خصوصی)؛
• نوع بیمه (پایه یا تکمیلی درمان)؛
• پوشش‌های بیمه‌نامه؛
• سقف تعهدات بیمه‌نامه؛
• تعرفه خدمات در مراکز درمانی؛
• نوع نوار قلب (۱۲ لید، نوار قلب حین فعالیت یا تست ورزش، هولتر مانیتورینگ و نوار قلب جنین)؛
• موقعیت جغرافیایی؛
• تجهیزات؛
• سطح تخصص پزشک.

هزینه گرفتن نوار قلب در مراکز درمانی دولتی کمتر از مراکز خصوصی است. لازم است بدانید که بیمه تأمین اجتماعی تا ۳۰٪ از هزینه‌های این تست را پوشش می‌دهد و باقی مبلغ را بیمه‌گذار باید پرداخت کند اما بیمه تکمیلی درصد بالاتری از خدمات را پوشش داده که به نوع طرح بیمه تکمیلی فرد و سقف تعهدات بیمه‌نامه او بستگی دارد.

هزینه گرفتن نوار قلب در بیمارستان‌های دولتی

هزینه نوار قلب در بیمارستان‌های دولتی و بدون بیمه (به‌صورت آزاد) معمولا بین ۶۰۰ هزار تومان تا ۸۰۰ هزار تومان است.

هزینه گرفتن نوار قلب در کلینیک‌های خصوصی

هزینه نوار قلب در کلینیک‌های خصوصی بدون بیمه پایه یا بیمه تکمیلی درمان (به‌صورت آزاد) معمولا بین ۸۰۰ هزار تومان تا ۱ میلیون تومان است.

هزینه گرفتن نوار قلب در بیمارستان‌های خصوصی

هزینه نوار قلب در بیمارستان‌های خصوصی بدون بیمه پایه و تکمیلی (به‌صورت آزاد) معمولا بین ۱ میلیون تومان تا ۱ میلیون و پانصد هزار تومان است.

هزینه گرفتن نوار قلب در مطب متخصص قلب

هزینه نوار قلب در مطب پزشک متخصص قلب بدون بیمه پایه و تکمیلی (به‌صورت آزاد) معمولا بین ۷۰۰ هزار تومان تا ۱ میلیون تومان است.

همان‌طور که می‌بینید در تمامی موارد بالا، هزینه نوار قلب بدون هیچ‌نوع بیمه‌ای بررسی شده است. بنابراین در صورت داشتن بیمه پایه مانند تامین اجتماعی و سلامت یا ارتش و انواع بیمه‌های تکمیلی، هزینه کمتری پرداخت خواهید کرد.  

سؤالات متداول