آزمایش Free T4 چیست؟ تفسیر نتایج و میزان نرمال هورمون تیروکسین آزاد
آزمایش Free T4 یک آزمایش خون است که سطح هورمون تیروکسین آزاد را اندازه‌گیری می‌کند. تیروکسین یکی از دو هورمون اصلی تیروئید است و نرمال‌بودن سطح آن اهمیت زیادی دارد. اگر این هورمون از محدوده نرمال خارج شود، پزشک از شما می‌خواهد که به‌صورت دوره‌ای آزمایش free t4 را تکرار کنید. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره آزمایش سطح تیروکسین آزاد و تفسیر نتایج آن داشته باشید، این مقاله را مطالعه کنید.
آزمایش Free T4 چیست؟
آزمایش Free T4 یک آزمایش خون مهم برای اندازه‌گیری سطح هورمون تیروکسین آزاد است و از آن برای تشخیص انواع بیماری‌های تیروئید استفاده می‌شود. بیش از ۹۰درصد هورمون‌های تیروئید از تیروکسین (T4) تشکیل شده است و به همین دلیل، اندازه‌گیری سطح آن اطلاعات بیشتری نسبت به هورمون تری‌یدوتیرونین (T3) ارائه می‌دهد.
تیروکسین به دو شکل در خون وجود دارد: یکی به پروتئین‌های خون متصل است و دیگری به‌صورت شناور در خون گردش می‌کند. برای ارزیابی عملکرد تیروئید و وضعیت متابولیسم بدن، می‌توان هم از آزمایش T4 Total استفاده کرد و هم از آزمایش Free T4. بااین‌حال، پزشکان بر این باورند که Free T4 با اینکه کمتر از یک‌درصد از هورمون تیروکسین را تشکیل می‌دهد، دقیق‌تر از Total T4 است که کل تیروکسین‌های متصل به پروتئین و تیروکسین آزاد را باهم حساب می‌کند.
چرا آزمایش Free T4 تجویز می‌شود؟
تیروکسین آزاد می‌تواند در تعیین اینکه تیروئید به‌درستی عمل می‌کند یا نه، مفید باشد. وقتی درباره علائم خود به پزشک می‌گویید و او احتمال می‌دهد یکی از انواع اختلالات تیروئید در شما وجود داشته باشد، برایتان آزمایش Free T4 را تجویز می‌کند. البته بلافاصله سراغ این تست نمی‌رود و ابتدا سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند. اگر این هورمون بالا یا پایین باشد، آنگاه برای شناسایی مشکل اصلی به آزمایش Free T4 متوسل می‌شود. گاهی اوقات ممکن است آزمایش T3 را هم از شما بخواهد.
پس به‌طور کلی، آزمایش Free T4 در موارد زیر تجویز می‌شود:
۱. غیرطبیعی‌بودن سایر آزمایش‌های خون تیروئید ازجمله آزمایش TSH و T3
یک سیستم بازخورد بین غده هیپوفیز که TSH را تولید می‌کند و غده تیروئید وجود دارد. درواقع این هورمون TSH است که تیروئید را برای تولید T4 و T3 تحریک می‌کند. اگر تیروئید هورمون‌های کمتری تولید کند، TSH افزایش می‌یابد تا تیروئید مجبور شود هورمون بیشتری بسازد و بالعکس. بنابراین، قبل از هورمون‌های اصلی تیروئید ابتدا باید دید هورمون محرک آن چه وضعیتی دارد. همچنین، با اینکه T3 کمتر از ۱۰درصد هورمون‌های تیروئید را تشکیل می‌دهد، ۴برابر قوی‌تر از تیروکسین است (زیرا T3 فعال است و T4 غیرفعال) و به همین دلیل، ممکن است پزشک بخواهد سطح آن را زودتر بررسی کند.
۲. علائم پرکاری تیروئید
اگر هریک از علائم زیر را دارید، ممکن است پزشک به پرکاری تیروئید در شما مشکوک شود و آزمایش Free T4 را درخواست کند:
- اضطراب و تحریک‌پذیری؛
- تحمل‌نداشتن برای گرما؛
- خستگی؛
- تورم غده تیروئید؛
- ضربان قلب سریع؛
- کاهش میل جنسی؛
- کاهش وزن.
۳. علائم کم‌کاری تیروئید
از Free T4 می‌توان برای تشخیص کم‌کاری تیروئید که اغلب اوقات سطح T3 کمک خاصی به آن نمی‌کند استفاده کرد. برخی از علائم کم‌کاری تیروئید عبارت‌اند از:
- خستگی؛
- حساسیت به سرما؛
- افزایش وزن؛
- افسردگی؛
- گرفتگی عضلات؛
- خشکی پوست؛
- شکنندگی ناخن و مو؛
- کاهش میل جنسی.
۴. تشخیص اختلالات هیپوفیز
هنگامی که علائمی از اختلالات هیپوفیز ازجمله هیپوفیتاریسم دارید، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تکمیلی مانند Free T4 استفاده کند. هیپوفیتاریسم زمانی اتفاق می‌افتد که غده هیپوفیز به‌اندازه کافی هورمون‌های مربوط به خود به‌ویژه هورمون TSH را که تحریک‌کننده تیروئید است تولید نمی‌کند.
۵. پایش وضعیت بیماران مبتلا به تیروئید
از آزمایش Free T4 می‌توان برای پیگیری وضعیت بیماران مبتلا به گواتر (بزرگ‌شدن غده تیروئید) یا پایش اثربخشی روش‌های درمانی برای افرادی که درحال درمان‌کردن اختلالات تیروئید، سرطان تیروئید و بیماری‌های هیپوفیز هستند استفاده کرد.
چه کسانی باید از آزمایش Free T4 استفاده کنند؟
اگر علائمی از پرکاری یا کم‌کاری تیروئید در شما مشاهده شود باید آزمایش Free T4 را انجام دهید. همچنین، درصورتی‌که درحال درمان یکی از بیماری‌های تیروئید هستید، ممکن است لازم باشد برای ارزیابی اینکه وضعیت شما تحت‌کنترل است یا نه، به‌شکل منظم این آزمایش را تکرار کنید. اگر هم برای باردارشدن مشکل دارید و تحت‌درمان ناباروری هستید، احتمالا پزشک آزمایش Free T4 را برایتان تجویز می‌کند.
شرایط انجام آزمایش Free T4 چیست؟
معمولا برای انجام آزمایش Free T4 به‌صورت تکی، نیازی به آمادگی خاصی ازجمله ناشتایی نیست. بااین‌حال، اگر همراه با آن آزمایش‌های دیگری هم باید انجام دهید، خود پزشک دستورالعملی را که باید از آن پیروی کنید به شما اطلاع می‌دهد. برای مثال، ممکن است لازم باشد دارو یا مکمل خاصی ازجمله بیوتین (ویتامین B7) را که بر نتایج آزمایش تأثیر می‌گذارند موقتا قطع کنید یا چند ساعت نخورید و نیاشامید. اگر از خدمات آزمایش در منزل دکترساینا استفاده می‌کنید، پزشکان ما به شما خواهند گفت که قبل از تاریخ تعیین‌شده برای آزمایش لازم است آمادگی خاصی داشته باشید یا نه.
آزمایش Free T4 چگونه انجام می‌شود؟
این آزمایش به‌سادگی و با گرفتن نمونه خون از ورید داخل آرنج یا بازو انجام می‌شود. متخصص خونگیری ابتدا با الکل محل مورد نظر روی دست شما را تمیز می‌کند و با استفاده از یک سوزن کوچک مقداری از خون شما را به یک ویال یا لوله آزمایشگاهی مخصوص منتقل می‌کند. سپس آن را به آزمایشگاه ارسال می‌کند تا با تجزیه‌وتحلیل آن، مقدار هورمون تیروکسین آزاد را اندازه‌گیری کنند.
نتایج و تفسیر آزمایش Free T4 چگونه است؟
به‌طور کلی محدوده نرمال هورمون Free T4 در نمونه خون به‌شکل زیر است:
| تست | محدوده نرمال |
| Free T4 | pmol/L 22.0 – 12.0 |
البته ازآنجاکه آزمایشگاه‌ها ممکن است از اندازه‌گیری‌های متفاوتی استفاده کنند، ممکن است مقادیر نرمال در آنها کمی متفاوت باشد. برای مثال ممکن است از واحد نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL)استفاده کنند که در این صورت، مقدار نرمال تیروکسین آزاد بین ۰٫۸ تا ۱٫۹ قرار می‌گیرد. اگر ۱۰٫۳ تا ۲۴٫۵ (پیکومول در لیتر pmol/L) هم در جواب آزمایش دیدید شک نکنید.
بهتر است تفسیر آزمایش Free T4 خود را به پزشک بسپارید زیرا ممکن است درک نتایج برایتان راحت نباشد. از سوی دیگر ممکن است لازم باشد پزشک سایر آزمایش‌های خون تیروئید ازجمله T3 یا TSH را هم همزمان بررسی کند. همچنین می‌توانید برای تفسیر نتایج همین آزمایش از خدمات تفسیر آزمایش آنلاین دکتر ساینا استفاده کنید، زیرا پزشکان دکتر ساینا با بررسی دقیق نتایج آزمایش، این فرآیند را برای شما ساده‌تر کرده‌اند.
بااین‌حال، به‌طور کلی اگر در جواب آزمایش شما سطح free T4 بالا باشد، احتمالا نشان‌دهنده پرکاری تیروئید است و اگر سطح free T4 پایین باشد، ممکن است نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید باشد.
بیماری‌های پیش‌زمینه‌ای تاثیرگذار در نتیجه آزمایش free T4
برخی بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های کلیوی و کبدی ممکن است بر نتایج تست free t4 تأثیر بگذارند. پزشکان حتما در مشاوره قبل از انجام آزمایش از شما خواهند پرسید که آیا بیماری خاصی دارید یا داروی بخصوصی را مصرف می‌کنید یا نه.
تأثیر بارداری بر هورمون free T4
بارداری می‌تواند سطح کل تیروکسین را افزایش دهد اما اغلب روی free T4 تأثیر چندانی ندارد. بااین‌حال، باید توجه کنید که هر آزمایشگاه باتوجه‌به تکنیک‌های آزمایشگاهی کدام سطح را برای بارداری نرمال می‌داند.
تست‌های مربوط با آزمایش free T4 چیست؟
نتایج آزمایش خون Free T4 معمولا باید درکنار سایر آزمایش‌های مربوط به عملکرد تیروئید مانند آزمایش TSH و آزمایش Free T3 بررسی شود. اگر پزشک به وضعیت خودایمنی تیروئید شما مشکوک باشد، ممکن است از شما بخواهد آزمایش‌هایی برای اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌های پراکسیداز تیروئید (TPOAb)، آنتی‌بادی‌های تیروگلوبولین (TgAb) و آنتی‌بادی‌های گیرنده هورمون محرک تیروئید (TSHR Ab) را هم انجام دهید.
آزمایش free T4 در منزل با دکترساینا!
می‌دانیم بسیاری از شما با مشغله‌ها و چالش‌های زیادی در طول روز مواجه هستید که باعث می‌شوند فکر مراجعه حضوری به آزمایشگاه و معطل‌شدن برای مدتی طولانی آزارتان دهد. حتی ممکن است از دادن آزمایش منصرف شوید که درباره تیروئید تصمیم بسیار خطرناکی است. هورمون‌های تیروئید بسیار مهم هستند و تقریبا تمام فرایندهای فیزیکی و شیمیایی بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. به همین دلیل، دکترساینا با درک این نیاز، آزمایش Free T4 در منزل را راه‌اندازی کرده است و به شما امکان می‌دهد بدون اینکه تا آزمایشگاه بروید با خیال راحت آزمایشتان را در خانه خودتان انجام دهید. با خدمات آزمایش در محل ، تفسیر آزمایش نیز رایگان خواهد بود و می‌توانید از هرنوع بیمه‌ای که دارید استفاده کنید. درنتیجه هم در وقت و هزینه‌هایتان صرفه‌جویی می‌شود و هم به‌موقع آزمایش می‌دهید.
سؤالات متداول
۱. پایین بودن free t4 نشانه چیست؟
پایین‌بودن free t4 می‌تواند نشانه کم‌کاری تیروئید باشد.
۲. آزمایش free t4 در بارداری چند است؟
بارداری معمولا روی free t4 تأثیر قابل‌توجهی نمی‌گذارد ولی ممکن است هورمون t4 را افزایش دهد.
۳. بالا بودن free t4 نشانه چیست؟
بالابودن سطح free t4 می‌تواند نشانه پرکاری تیروئید باشد.
۴. رنج نرمال free t4 چقدر است؟
محدوده نرمال Free T4 بین ۱۲٫۰ تا ۲۲٫۰ پیکومول بر لیتر است.
اطلاعات این مقاله صرفاً برای افزایش آگاهی شماست. به‌هیچ‌عنوان بدون مشورت با پزشک اقدام به خوددرمانی نکنید.
