LDL در آزمایش خون چیست؟ نقش کلسترول بد در سلامت بدن

کلسترول برای بسیاری از ما واژه آشنایی است. همیشه شنیده‌ایم که این ماده برای سلامتی مضر است و برای اینکه سطح آن در بدن ما افزایش پیدا نکند، باید از خوردن غذاهای پرچرب خودداری کنیم. این در حالی است که کلسترول دو نوع خوب و بد دارد و ما فقط باید سطح نوع بد آن را که LDL نامیده می‌شود پایین نگه داریم. کلسترول بد یکی از عوامل خطر برای بیماری‌های قلبی‌عروقی و سکته مغزی است و به همین دلیل، جزو مواردی است که باید در فواصل منظم مورد پایش قرار گیرد. در این مقاله، بررسی می‌کنیم که LDL در آزمایش خون چیست و برای کاهش LDL بالا چه کارهایی باید انجام دهیم.

LDL در آزمایش خون چیست و چرا به آن کلسترول بد می‌گویند؟

برای پاسخ به این سؤال که LDL چیست، ابتدا باید با مفهوم لیپوپروتئین آشنا شویم. لیپوپروتئین ماده‌ای است که از ذرات لیپید و پروتئین ساخته شده است و وظیفه دارد کلسترول و چربی‌ها را در خون با خود حمل کند. خود کلسترول ماده چربی‌مانندی است که بدن ما از آن برای ساخت غشای سلولی، هورمون‌های مختلف ازجمله استروژن و تستوسترون و ویتامین D استفاده می‌کند. بنابراین، کلسترول به‌خودی خود چیز بدی نیست!

ساختار کلسترول به‌گونه‌ای است که نمی‌تواند به‌تنهایی در خون حرکت کند؛ بنابراین به کمک لیپوپروتئین نیاز دارد. یکی از انواع لیپوپروتئین‌ها، لیپوپروتئین با چگالی پایین (Low-Density Lipoprotein) است که به‌شکل مخفف آن را LDL می‌نامند.

پس چرا به LDL کلسترول بد می‌گویند؟

LDL کلسترول را از کبد به سلول‌ها و بافت‌های بدن منتقل می‌کند. وقتی مقدار LDL در خون بالا می‌رود، باعث تشکیل پلاک‌های چربی موسوم به پلاک‌های آترواسکلروتیک در دیواره شریان‌ها (سرخرگ‌ها) می‌شود. وقتی این پلاک‌ها در دیواره شریان رسوب می‌کنند، مجرای عبور خون سفت و تنگ می‌شود. درنتیجه خطر بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، آنوریسم آئورت و بیماری‌های عروق محیطی افزایش می‌یابد. به همین دلیل است که LDL را کلسترول بد می‌نامند.

تفاوت LDL با HDL

LDL (لیپوپروتئین با چگالی پایین) و HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا) هردو لیپوپروتئین هستند و وظیفه حمل کلسترول در خون را بر عهده دارند اما نقش و تأثیرات آن‌ها کاملاً با هم متفاوت است.

LDL کلسترول را از کبد به سلول‌ها و بافت‌های بدن منتقل می‌کند و به‌مرور زمان در دیواره شریان‌ها رسوب می‌کند. برعکس، HDL کلسترول اضافی را از خون و دیواره‌های شریان‌ها جمع‌آوری می‌کند و به به کبد بازمی‌گرداند تا در آنجا دفع شوند. این فرایند به‌منظور پاکسازی شریان‌ها انجام می‌شود. درنتیجه، برای حفظ سلامت قلب و عروق، باید سطح LDL پایین و سطح HDL بالا باشد.

علائم بالابودن LDL

بالابودن کلسترول بد معمولا علامت قابل‌توجهی ایجاد نمی‌کند؛ به همین دلیل پایش منظم آن بسیار اهمیت دارد. تقریبا می‌توان گفت تنها راه تشخیص بالابودن LDL آزمایش خون است. اگر سطح LDL بسیار بالا باشد، ممکن است در برخی افراد علائمی مانند رسوبات چربی روی پوست، تاندون‌ها یا اطراف قرنیه چشم ظاهر شود.

چه عواملی باعث افزایش LDL می‌شوند؟

عوامل متعددی در افزایش سطح LDL نقش دارند. برخی از آنها را می‌توان با کمی تغییر در سبک زندگی کنترل کرد اما مدیریت برخی دیگر از آنها دست ما نیست. در ادامه، هردو دسته را بررسی می‌کنیم.

عوامل تأثیرگذار بر افزایش LDL که قابل‌کنترل هستند

برخی از عواملی که باعث افزایش LDL می‌شوند و ما می‌توانیم آنها را مدیریت کنیم عبارت‌اند از:

• خوردنی‌های ناسالم: شامل مصرف زیاد چربی‌های اشباع در گوشت‌های چرب، لبنیات پرچرب، شیرینی‌ها، فست‌فود و غذاهای فرآوری‌شده؛
• مصرف بیش‌ازحد غذاهای سالم دارای کلسترول بالا: مثل جگر، میگو و زرده تخم‌مرغ؛
• وزن بدن: داشتن اضافه‌وزن و چاقی به‌ویژه چربی دور شکم؛
• کم‌تحرکی: ورزش‌نکردن به‌صورت منظم؛
• مصرف تنباکو: شامل سیگار، قلیان، تنباکوی بدون دود و حتی ویپ؛
• بیماری‌ها: شامل دیابت نوع ۲ (به‌دلیل اختلال در متابولیسم چربی‌ها)، تیروئید کم‌کار (به‌دلیل اختلال در متابولیسم)، ایدز و بیماری مزمن کلیوی (به‌دلیل برهم‌زدن تعادل لیپیدها)؛
• استرس مزمن: استرس طولانی‌مدت به‌شکل غیرمستقیم ازطریق تغییر عادات غذایی یا سبک زندگی ممکن است باعث افزایش LDL شود.

عوامل تأثیرگذار بر افزایش LDL که قابل‌کنترل نیستند

عواملی که بر سطح LDL تأثیر می‌گذارند و کاری نمی‌توانید برای تغییر آنها بکنید شامل موارد زیر هستند:

• ژنتیک: سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی یا هایپرکلسترولمی خانوادگی؛
• سن: با افزایش سن، به‌ویژه بعد از ۴۰ سالگی، سطح LDL به‌طور طبیعی ممکن است افزایش یابد؛
• جنسیت: مردان معمولاً در سنین پایین‌تر LDL بالاتری دارند. در زنان، سطح LDL بعد از یائسگی ممکن است افزایش یابد؛
• داروها: داروهایی که پزشک تجویز می‌کند مثل داروهای مربوط به فشارخون بالا و داروهای HIV.

چگونه LDL را کاهش دهیم؟

راه‌های زیادی برای کاهش LDL بالا وجود دارد که احتمالا برخی از آنها را خودتان هم از قبل می‌دانید. اولین گام در کاهش LDL تغییر سبک زندگی است. بیایید برخی از آنها را با هم ببینیم:

تغییر در رژیم غذایی

این یکی از مهم‌ترین روش‌های کاهش سطح LDL است. مصرف چربی‌های اشباع و ترانس را به حداقل برسانید. این چربی‌ها اغلب در غذاهای ناسالم ازجمله گوشت قرمز پرچرب، روغن جامد، لبنیات پرچرب مثل پنیر و کره، فست‌فودها مثل سیب‌زمینی سرخ‌کرده، غذاهای فرآوری‌شده مثل سوسیس و هات‌داگ و شیرینی‌هایی مثل دونات وجود دارند. به‌جای این موارد، چربی‌های سالم غیراشباع مانند امگا ۳ موجود در ماهی‌های چرب، گردو و دانه چیا را بخورید.

غذاهایی که برای قلب مفید هستند به کاهش سطح کلسترول بد کمک می‌کنند. این غذاها را می‌توان در رژیم غذایی مدیترانه‌ای شامل سبزیجات و میوه‌های تازه، غذاهای دریایی، غلات کامل و روغن زیتون و لبنیات سالم یافت.

از سوی دیگر، غذاهای غنی از فیبر محلول را در رژیم غذایی‌تان بگنجانید. این نوع فیبر که مانع از جذب کلسترول در بدن می‌شود در جو، حبوبات، سیب و هویج و آووکادو به‌وفور وجود دارد.

حذف دخانیات و الکل

از مصرف هرگونه دخانیات خودداری کنید. وقتی می‌گوییم دخانیات، یعنی همه انواع آن و منظورمان فقط سیگار و قلیان نیست. ویپ هم به همان اندازه به دیواره شریان‌ها آسیب می‌رساند و باعث افزایش رسوب LDL می‌شود. درنتیجه، هیچ‌یک از آنها را بی‌خطر فرض نکنید.

مصرف بیش‌ازحد الکل هم می‌تواند به افزایش LDL کمک کند و همان تأثیر دخانیات را درباره کلسترول بد دارد.

فعالیت بدنی

به‌شکل منظم ورزش کنید. فعالیت بدنی متوسط مثل پیاده‌روی سریع یا دوچرخه‌سواری حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته، می‌تواند به کاهش LDL و افزایش سطح HDL کمک کند.

مدیریت استرس

استرس به روش غیرمستقیم کلسترول بد در بدن را افزایش می‌دهد. تکنیک‌های کاهش استرس مثل مدیتیشن یا یوگا می‌توانند به کاهش LDL کمک کنند.

کنترل بیماری‌ها

اگر بیماری‌هایی دارید که به افزایش LDL می‌انجامند و در بالا از آنها صحبت کردیم، برای درمان آنها اقدام کنید. برای نمونه، اگر به دیابت نوع ۲ یا کم‌کاری تیروئید مبتلا هستید، هرچه سریع‌تر درمان آنها را شروع و سپس پیگیری کنید.

مصرف دارو

گاهی اوقات برای کاهش LDL راهی جز مصرف دارو ندارید. معمولا اولین انتخاب پزشکان برای افرادی که LDL آنها در آزمایش خون بالا بوده است، استاتین‌هایی ازجمله آتورواستاتین (Atorvastatin)، رزوواستاتین (Rosuvastatin) و سیمواستاتین (Simvastatin) هستند.

LDL بالا چه خطراتی دارد؟

سطح بالای LDL می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کند. برای نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آترواسکلروز: رسوب کلسترول در دیواره‌های شریان‌ها که باعث تنگ‌شدن و سفت‌شدن آنها می‌شود و جریان خون را دشوار می‌کند؛
• بیماری‌های قلبی‌عروقی: حمله قلبی، آنژین صدری (درد قفسه سینه) و سایر بیماری‌های مرتبط با قلب؛
• سکته مغزی: کاهش جریان خون به مغز به‌دلیل انسداد شریان‌ها؛
• بیماری شریان محیطی (PAD): کاهش جریان خون به اندام‌ها به‌ویژه پاها که باعث مشکلات حرکتی می‌شود؛
• تشکیل لخته خون: پلاک‌های ناشی از LDL بالا می‌توانند در خون لخته‌هایی ایجاد کنند که خطر حمله قلبی یا سکته را افزایش می‌دهد.

آیا همه نیاز به آزمایش LDL دارند؟

نمی‌توان گفت همه افراد لزوما باید آزمایش LDL انجام دهند اما انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه می‌کند افراد بالای ۲۰ سال که هیچ عامل خطری برای بیماری قلبی ندارند، هر ۴ تا ۶ سال یک بار سطح کلسترول خود را بررسی کنند. CDC پیشنهاد می‌کند همه کودکان ۹ تا ۱۱ ساله و نوجوانان ۱۷ تا ۲۱ ساله هم بهتر است آزمایش سطح کلسترول را انجام دهند زیرا معمولا افرادی که کلسترول خونشان بالاست علامت خاصی ندارند. بااین‌حال، افرادی که در معرض خطر بیشتری برای افزایش کلسترول بد دارند باید بیشتر از دیگران در فواصل منظم آن را چک کنند. برای نمونه می‌توانیم افراد زیر را مثال بزنیم:

• افراد دارای سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی یا هیپرکلسترولمی؛
• افراد مبتلا به بیماری قلبی، دیابت، فشار خون بالا؛
• کسانی که چاق هستند؛
• سیگاری‌ها؛
• افرادی که سبک زندگی کم‌تحرکی دارند؛
• مردان بالای ۴۵ سال و زنان بالای ۵۵ سال (معمولا پس از یائسگی)؛
• افرادی که رژیم غذایی آنها اغلب ناسالم است؛
• کودکان یا نوجوانان با سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا بیماری قلبی زودرس؛
• افرادی که داروی کاهش‌دهنده کلسترول مصرف می‌کنند و لازم است روند درمان خود را پایش کنند.

فواصل انجام تست کلسترول در یک نگاه

این فاصله‌ها برای مردان و زنانی در نظر گرفته شده است که از سلامت کلی برخوردارند یعنی عوامل خطر افزایش LDL در آنها دیده نمی‌شود.

سطح طبیعی کلسترول بد چقدر است؟

سطح نرمال LDL در آزمایش خون بسته به سن افراد می‌تواند در محدوده‌های زیر باشد:

پزشکان محدوده LDL بین ۱۱۰ تا ۱۲۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر را هم تقریبا نرمال می‌دانند و از ۱۳۰ تا ۱۵۹ را لب‌مرزی در نظر می‌گیرند. از ۱۶۰ تا ۱۸۹ بالاست ولی از ۱۹۰ به بالا محدوده پرخطر است و بیمار باید بلافاصله برای کاهش آن اقدام کند.

تفسیر سطح LDL باتوجه‌به سلامت کلی شما در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، اگر دیابت، بیماری قلبی، سابقه سکته مغزی یا گردش خون ضعیف در پاها دارید، نتایج کلسترول بد بین ۷۰ تا ۱۸۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر را هم بسیار بالا تلقی می‌کنند. پزشک بهتر از هرکسی می‌تواند معنای نتایج آزمایش شما را درک کند.

در دکترساینا می‌توانید تفسیر آنلاین آزمایش خود را به‌صورت دقیق و تخصصی دریافت کنید و بدون نیاز به مراجعه حضوری، تنها با چند کلیک ساده با پزشکان متخصص گفتگو کرده، علت تغییرات در نتایج آزمایش را بهتر بشناسید و راهکارهای علمی برای پیگیری وضعیت سلامتتان دریافت کنید.

چگونه می‌توان آزمایش LDL انجام داد؟

آزمایش LDL بخشی از پانل لیپید در آزمایش خون است و روی نمونه خون انجام می‌شود. روش‌های مختلفی برای انجام تست LDL وجود دارد.

اولین روش مراجعه حضوری به آزمایشگاه است. در این مراکز ابتدا باید نوبت بگیرید و بسته به شلوغی مرکز مدتی منتظر بمانید تا نوبت خونگیری شما برسد. نمونه‌گیرهای آزمایشگاه نمونه خون شما را می‌گیرند و در لابراتوار تجزیه‌وتحلیل می‌کنند. سپس باید منتظر بمانید تا جواب آزمایش حاضر شود و مجددا به پزشک برای تفسیر جواب مراجعه کنید.

روش دیگر، اندازه‌گیری کلسترول با کیت‌های خانگی است که در آن، یک دستگاه اندازه‌گیری مخصوص، سطح LDL شما را با استفاده از خون نوک انگشت شما اندازه‌گیری می‌کند. این تست‌ها اغلب اوقات به‌اندازه روش‌های آزمایشگاهی دقیق نیستند. افرادی که معمولا LDL بالا یا لب‌مرز دارند، باید مقدار دقیق LDL خود را بدانند و این روش ممکن است آنها را به اشتباه بیندازد.

آزمایش LDL در منزل با دکترساینا!

روش سوم هم خدمات آزمایش در منزل است که برخی مراکز ارائه می‌دهند. با این روش هم از رفتن به آزمایشگاه بی‌نیاز می‌شوید و هم خیالتان بابت دقیق‌بودن جواب آزمایش راحت می‌شود. یکی از مراکزی که چنین خدماتی ارائه می‌دهد، سایت دکترساینا است که با اعزام نمونه‌گیرهای دقیق و حرفه‌ای خود به منزل شما در هر ساعتی که خودتان تعیین می‌کنید، آزمایش LDL را برایتان انجام می‌دهد و سپس آن را به‌رایگان تفسیر می‌کند. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به وب‌سایت دکترساینا مراجعه کنید.

سؤالات متداول