آزمایش PTT چیست؟ تفسیر، مقدار نرمال و اهمیت تست PTT
مواقعی که قسمتی از بدن را می‌بریم و کار به خونریزی می‌کشد، پروتئین‌های خاصی در خون برای قطع خونریزی سخت تلاش می‌کنند. کار این پروتئین‌ها لخته‌سازی خون است. هرچه زودتر موفق به ایجاد لخته شوند، خونریزی زودتر بند می‌آید. آزمایش PTT توانایی بدن برای تشکیل لخته خون را ارزیابی می‌کند و نتیجه‌اش مقداری برحسب ثانیه است. نتیجه این تست پزشک را در مورد نقص‌های عملکردی فاکتورهای انعقادی آگاه می‌کند و علت وجود خون در ادرار، خون‌ریزی‌های مکرر یا شدید بینی، پریود شدید یا طولانی، درد و تورم مفاصل و کبودی بر اثر ضربات کوچک را به پزشک می‌فهماند. اختلالهای خونریزی این‌طور شناسایی می‌شوند. اینجا اطلاعات مفیدی درباره آزمایش PTT و تفسیر نتایجش به شما می‌دهیم.
تست PTT چیست؟
تست PTT یا «Partial Thromboplastin Time» یا زمان ترومبوپلاستین جزئی، قطعی‌ترین راه اندازه‌گیری «سرعت لخته‌سازی خون» است. این آزمایش ساده قدرت بدن در ایجاد لخته به شکل طبیعی را ارزیابی می‌کند و نتیجه‌اش، پرده از بیماری‌های خونی خاص مثل هموفیلی برمی‌دارد. این تست مقدار فاکتورهای لخته‌کننده خون و صحت عملکردشان را تأیید می‌کند.
هدف از اجرای این تست، سنجش نقص‌های احتمالی سیستم انعقادی و بررسی عملکرد فاکتورهای انعقادی است. پزشک برای تشخیص دقیق و قطعی، نتایج این تست را در کنار نتایج آزمایش PT تفسیر می‌کند. چنانچه نتیجه تست ptt نرمال نباشد، پزشک سراغ آزمایش‌های بیشتری می‌رود تا فاکتور مشکل‌دار را شناسایی کند.
چرا آزمایش PTT انجام می‌شود؟
اگر پزشک برای شما تست PTT را تجویز کرده است، لزوما جای نگرانی نیست. چون این تست همیشه برای تشخیص بیماری انجام نمی‌شود! هدف از انجامش می‌تواند غربالگری اختلالهای انعقاد خون و ریشه‌یابی خون‌ریزی‌های غیرطبیعی باشد. معمولا پزشک این تست را تجویز می‌کند تا علت خونریزی طولانی‌مدت و زیاد بدون لختگی خون را بفهمد یا از وضعیت اثربخشی داروهای انعقادکننده باخبر شود.
چه کسانی باید از آزمایش PTT استفاده کنند؟
افرادی که خونریزی نامتعارف و غیرقابل‌توجیه دارند، مهم‌ترین گزینه برای انجام آزمایش PTT هستند. سایر دلایل انجام این تست عبارت است از:
- کسانی که قاعدگی طولانی‌مدت یا سنگین را تجربه می‌کنند؛
- افرادی که با خونریزی مداوم و شدید بینی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند؛
- کسانی که متوجه خون در ادرار خود شده‌اند؛
- افرادی که با اصابت کوچک‌ترین ضربه‌ها کبود می‌شوند؛
- کسانی که دچار تورم مفاصل همراه با درد شدید هستند؛
- بیمارانی که تحت‌درمان داروهای رقیق‌کننده خون مثل هپارین هستند؛
- بیمارانی که یک عمل جراحی بزرگ با احتمال خونریزی زیاد را پیش رو دارند.
شرایط انجام آزمایش PTT چیست؟
مهم‌ترین نکته پیرامون شرایط آزمایش PTT اطلاع‌رسانی به پزشک در مورد داروهای مصرفی است. این آزمایش نیازی به رعایت ناشتایی، ساعت خواب مشخص و موارد این‌چنینی ندارد. اگر یکی از داروهای وارفارین، آسپرین، هپارین، ویتامین C، آنتی‌هیستامین یا کلرپرومازین را مصرف می‌کنید، آگاه باشید که این داروها بر نتیجه تست شما تأثیر می‌گذارند و درصورت صلاحدید پزشک، نباید قبل از آزمایش مصرف شوند. پیش‌از آزمایش، طی یک جلسه مشاوره تلفنی یا آنلاین با پزشکان ما در دکترساینا، از بایدها و نبایدهای قبل‌از تست با توجه به شرایط بدنی خود باخبر شوید.
آزمایش PTT چگونه انجام می‌شود؟
شیوه انجام تست PPT از‌طریق دریافت نمونه‌خون وریدی است. تجزیه‌و‌تحلیل نمونه خون در این آزمایش شامل افزودن مواد شیمیایی لخته‌کننده به خون و مشاهده سرعت لخته‌سازی است. نتیجه این تست برحسب ثانیه و به‌عنوان زمان نسبی PTT فعال اعلام می‌شود.
مقدار نرمال و بحرانی PTT در آزمایش خون
نتیجه آزمایش PTT در قالب یک مقدار عددی در اختیارتان قرار می‌گیرد و معادل مدت‌زمان لخته‌شدن خون شما بعد از افزودن مواد شیمیایی است. میزان نرمال پی تی تی خون یک فرد سالم در حالت عادی بین ۲۵ تا ۳۵ ثانیه و در برخی منابع بین ۲۴ تا ۴۰ ثانیه است. یعنی خون فرد برای لخته‌شدن به ۲۵ تا ۳۵ ثانیه زمان نیاز دارد. اگر عدد به‌دست‌آمده بیشتر از ۴۰ ثانیه باشد، شرایط بحرانی و نیازمند بررسی‌های بیشتر است.
یاد‌آوری مهم: محدوده نرمال PTT بسته به تشخیص پزشک و آزمایشگاه می‌تواند متفاوت باشد: کمی بالاتر یا پایین‌تر. پیش‌از آنکه نگران شوید، با پزشک مشورت کنید و استانداردهای آزمایشگاه را در نظر بگیرید.
نتایج و تفسیر آزمایش PTT چگونه است؟
اگر PTT در محدوده نرمال باشد، خطری ازجانب اختلالهای انعقاد خون تهدیدتان نمی‌کند و از‌این‌نظر کاملا سلامت هستید. اما اگر نتیجه آزمایش از این محدوده تجاوز کند، احتمال نقص عملکرد فاکتورهای انعقاد خون وجود دارد. عدد غیرطبیعی به‌دست‌آمده نمی‌تواند شناساگر بیماری خاصی باشد! چراکه چندین بیماری و شرایط مختلف می‌توانند باعث نتایج بحرانی PTT در آزمایش خون شوند.
درصورتی که نتیجه آزمایش PTT بالاتر از محدوده نرمال باشد، احتمال ابتلا به بیماری کبد، فون ویلبراند، هموفیلی، کمبود ویتامین K و مصرف داروهای انعقاد خون وجود دارد. همچنین برخی از موارد ابتلا به انواع لوسمی، خونریزی بارداری و سقط مکرر سطوح بالای PTT را گزارش کرده‌اند.
برای تفسیر دقیق نتایج آزمایش PTT و دریافت راهنمایی تخصصی، می‌توانید از خدمات تفسیر تخصصی آزمایش دکترساینا با بهترین پزشکان بهره‌مند شوید.
علائم بالا یا پایین بودن فاکتور آزمایش PTT
لازم نیست پزشک باشید تا به مشکلات انعقاد خونتان پی ببرید. علائم کم یا زیادبودن فاکتور آزمایش PTT در زندگی روزمره کاملا ملموس است. اگر زیاد باشد، فرد به‌صورت مداوم خونریزی شدید از محل زخم، خونریزی مداوم بینی و لثه، کبودی بدن با ضربه‌های ملایم، پریودی طولانی‌مدت، وجود خون در ادرار و تورم مفاصل را تجربه می‌کند. اگر هم کمتر از محدوده نرمال باشد، از سرعت غیرطبیعی بستن زخم و قطع خونریزی خبر می‌دهد. نتیجه‌اش نیز در قالب خستگی و بی‌حالی همیشگی، چاقی و علائم این‌چنینی ظاهر می‌شود.
- خونریزی پوستی: ظهور کبودی‌های بدون دلیل؛
- خونریزی مفصلی: درد، تورم و محدودیت حرکتی در مفاصل؛
- خونریزی مغزی: مشکلات انعقادی مرتبط با مغز و عروق خونی و افت فشار خون؛
- سکته عروقی: تشنج، عدم حس در بخشی از بدن، اختلال در بینایی و تنفس سخت.
عوارض بالا بودن PTT در آزمایش خون
مسئله تداوم خونریزی اتفاقی نیست که کنار‌آمدن با آن عاقلانه باشد! چون عوارض بالابودن نتیجه تست PTT به بیماری‌های پرخطری همچون هموفیلی، سرطان و بیماری کبدی گره می‌خورد! حتی ممکن است ردپای بیماری‌های جدی مثل نارسایی کلیوی، هاشیموتو، لوپوس و بیماری کرون در میان باشد. تشخیص قطعی فقط و نهایی نیازمند آزمایش‌های تکمیلی و تأییدی است.
عوارض پایین بودن PTT در آزمایش خون
فکر نکنید کم‌بودن PTT در آزمایش خون نشانۀ خوبی است! این عدد الزاما باید در محدوده نرمال باشد. درصورتی که عدد به‌دست‌آمده به محدوده نرمال PTT در آزمایش خون نرسد، سرعت لخته‌سازی خون فرد بالاست و این می‌تواند به‌خاطر مشکلات جدی مثل سکته قلبی و مغزی، ابتلا به بیماری‌های اتوایمیون یا مصرف داروهایی مثل داروهای ضد انعقاد باشد.
چه عواملی نتیجه آزمایش PTT را تحت تاثیر قرار می دهند؟
دارودرمانی و مصرف داروهای ضدانعقاد خون مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر نتیجه آزمایش PTT است. حتی مصرف نامنظم داروها بر عدد PTT به‌دست‌آمده تأثیر می‌گذارد و آن را کم یا زیاد می‌کند. کمبود سطح ویتامین K، ابتلا به سندرم‌های سوءجذب، مصرف مشروبات الکلی یا مولتی‌ویتامین‌ها و ابتلا به انواع‌و‌اقسام اختلالهای کبدی نتایج آزمایش را از محدوده طبیعی خارج می‌کند. در این صورت، پزشک برای بررسی دقیق‌تر وضعیت سلامت بیمار، آزمایش‌های تشخیصی بیشتری تجویز خواهد کرد.
چه بیماری‌هایی در نتایج آزمایش PTT تاثیرگذار است؟
هر مشکل سلامتی که به‌نحوی باعث برهم خوردن زمان لخته‌سازی طبیعی خون شود و این فرایند را سریع‌تر یا کندتر کند، بر نتیجه آزمایش PTT تأثیر می‌گذارد. مواردی مثل ابتلا به هموفیلی A و B، بیماری فون ویلبراند یا هیپوفیبرینوژنمی، سوءهاضمه، کمبود ویتامین K، انعقاد درون رگی منتشر، سرطان خون، بیماری کبد و مصرف داروهایی مثل هپارین و وارفارین یا مصرف داروهای ضدانعقاد لوپوس قطعا و حتما نتیجه این آزمایش را تغییر می‌دهند.
تست‌های مربوط با آزمایش PTT چیست؟
حتما این سؤال ذهنتان را مشغول کرده که اگر تست PTT به‌تنهایی گویای وضعیت فاکتورهای انعقادی نیست، پزشک دست‌به‌دامن چه آزمایش‌های دیگری می‌شود؟ در کل، ۵ تست دیگر مرتبط با آزمایش PTT وجود دارد. در جدول زیر با آنها آشنا شوید.
| تست PT یا Prothrombin Time | بررسی چند فاکتور انعقادی خاص (I و II و V و X و VII) و بر‌آورد سرعت لخته‌سازی خون |
| تست تعقیب خون یا Bleeding Time Test | اندازه‌گیری زمان لازم برای تشکیل یک لایه خون روی سطح جراحت |
| آزمایش مستقیم فاکتورهای انعقادی یا Factor Assays | بررسی مستقیم برخی از فاکتورهای انعقادی (فاکتورهای VIII و IX و XI و XII) |
| آزمایش D-dimer | تشخیص خونریزی و انعقاد ناشی از وجود لخته‌های خونی |
| آزمایش Fibrinogen | بررسی میزان فیبرینوژن (یک پروتئین اساسی در فرایند انعقاد خون) |
| آزمایش PLT | شمارش تعداد پلاکت‌های خون |
| تست ترومبین | تعیین مدت‌زمان تبدیل فیبرینوژن به فیبرین برای ارزیابی توانایی لخته شدن خون و تشخیص اختلالات انعقادی |
تفاوت PT و PTT در آزمایش خون چیست؟
تست PT و PTT هر دو به ارزیابی اختلالهای انعقاد خون می‌پردازند، ولی فاکتورهای انعقادی متفاوتی را هدف قرار می‌دهند. پیچیده‌تر از این حرف‌هاست؛ اما می‌توان گفت آزمایش PT زمان لخته‌شدن خون را اندازه می‌گیرد درحالی‌که هدف از انجام تست PTT بر‌آورد زمان فعال‌سازی فاکتورهای انعقادی، بررسی عملکرد آنها و شناسایی نقص‌های احتمالی است.
بررسی نتایج این دو تست در کنار هم، به تشخیص دقیق و مطمئن نوع اختلال انعقاد خون می‌انجامد:
- اگر PT طولانی و PTT نرمال باشد، نقصی در فاکتور ۷ ایجاد شده و فرد به کمبود ویتامین K یا بیماری کبدی مبتلاست.
- اگر PT طبیعی و PTT طولانی باشد، نقصی در فاکتور ۱۱ یا ۱۲ ایجاد شده و فرد به هموفیلی، فون ویلبراند یا عامل ضدانعقادی لوپوس مبتلاست.
- اگر PT طولانی و PTT طولانی باشد، اختلال در فاکتورهای ۲ یا ۵ یا ۱۰ رخ داده و فرد به بیماری حاد کبدی مبتلاست.
- اگر PT طبیعی و PTT طبیعی یا کمی طولانی باشد، احتمال هماتوزیس طبیعی، استفراغ خونی یا ابتلا به فرم خفیف فون ویلبراند وجود دارد.
آزمایش PTT در منزل با دکترساینا!
ما اغلب حواسمان به تست‌های دم‌دستی مثل قندخون، فشارخون و آزمایش‌های هورمونی هست؛ اما کمتر پیگیر تست‌های تخصصی‌تر، مثل PTT، هستیم. حتی اگر گوشۀ ذهنمان باشد، کمتر فرصت انجامش را داریم. درحالی‌که این تست پرده از مهم‌ترین مشکل سلامت یعنی اختلالات انعقاد خون برمی‌دارد. در این گفتار، درباره اهمیت رصدکردن عملکرد فاکتورهای انعقادی خون با آزمایش PTT گفتیم و درباره ساده‌ترین راه انجامش حرف زدیم. در سامانه سلامت دکترساینا، علاوه‌بر امکان درخواست آنلاین این آزمایش و ده‌ها آزمایش دیگر، نمونه‌گیری آزمایش‌ها در محل انتخابی شما انجام می‌شود تا پیگیری وضعیت سلامت از همیشه ساده‌تر و لذت‌بخش‌تر باشد.
سؤالات متداول
۱. PTT در آزمایش خون چه زمانی مورد بررسی قرار می‌گیرد؟
زمانی که خونریزی نامتعارف و غیرقابل‌توجیه باشد و بعداز گذشت مدت‌زمان قابل‌توجهی بند نیاید. همچنین درصورت مشاهده علائمی مثل قاعدگی سنگین، کبودی سریع، خون در ادرار، خونریزی لثه و بینی و تورم مفاصل باید تست PTT انجام شود. اجرای این تست قبل‌از عمل‌های جراحی بزرگ با احتمال خونریزی زیاد واجب است.
۲. آزمایش ptt برای چیست؟
آزمایش PTT یک تست غربالگری برای تشخیص ابتلا به اختلالهای انعقاد خون و بیماری‌های عامل آن است.
۳. پایین بودن ptt در آزمایش خون به چه معناست؟
اگر عدد PTT در نتیجه آزمایش شما کمتر از حد نرمال باشد، خون شما سریع‌تر از آنچه باید لخته می‌شود و علتش می‌تواند سکته مغزی و قلبی، ابتلا به اتوایمیون یا مصرف داروهای ضد انعقاد باشد.
۴. بالا بودن ptt در آزمایش خون نشانه چیست؟
تجاوز PTT از محدوده مجاز و افزایش آن نشانگر سرعت پایین لخته‌سازی خون است. علتش می‌تواند مصرف دوز بالای هپارین، ابتلا به یک بیماری خودایمنی، مشکلات کبدی، سرطان خون، بیماری‌های ژنتیکی یا صرفا کمبود ویتامین K باشد.
۵. رنج نرمال ptt چقدر است؟
برای یک فرد سالم که مبتلا به بیماری زمینه‌ای نیست، رنج نرمال آزمایش PTT بین ۲۵ تا ۳۵ ثانیه است. در آزمایشگاه‌های مختلف امکان کم‌و‌زیادشدن این عدد وجود دارد.
اطلاعات این مقاله صرفاً برای افزایش آگاهی شماست. به‌هیچ‌عنوان بدون مشورت با پزشک اقدام به خوددرمانی نکنید.
