آزمایش RF (فاکتور روماتوئید) چیست؟ | تفسیر، کاربرد و نتایج

آزمایش rf یکی از آزمایش‌های خون مهم مرتبط با بیماری‌های خودایمنی است. این آزمایش ابزار مناسبی برای تشخیص احتمال ابتلا به برخی بیماری‌ها نظیر آرتریت روماتوئید است و روی نمونه کوچکی از خون شما انجام می‌شود. اینجا می‌خواهیم درباره این آزمایش حرف بزنیم.

آزمایش rf چیست؟

آزمایش فاکتور روماتوئید (Rheumatoid Factor) یا تست RF برای بررسی فاکتورهای روماتوئید در خون انجام می‌شود. فاکتور روماتوئید یک آنتی بادی است که سیستم ایمنی بدن ما آن را می‌سازد. البته تصور نکنید چون نامش آنتی بادی است با میکروب و عفونت مبارزه می‌کند؛ دقیقا برعکس به بافت سالم بدن ما آسیب می‌رساند. پزشک شما درصورت مشاهده علائمی از بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، آزمایش rf را برای شما تجویز می‌کند تا از این فاکتور برای تشخیص کمک بگیرد. برای انجام تست rf باید به آزمایشگاه بروید و خون بدهید. اگر ترجیح شما آزمایش در منزل است، دکترساینا این تست را در خدمات آزمایش در محل خود ارائه می‌دهد.

چرا آزمایش rf انجام می‌شود و اهمیت دارد؟

آزمایش rf برای یافتن فاکتور روماتوئید در خون ابزار مفیدی است. پزشک با استفاده از این فاکتور برای تشخیص یا رد بیماری‌های زیر استفاده کند:

• آرتریت روماتوئید؛
• سندرم شوگرن (Sjogren’s syndrome) یا اختلال در عملکرد غدد برون‌ریز؛
• آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان؛
• لوپوس؛
• اسکلرودرمی؛
• بیماری بافت همبند مختلط (MCTD).

ممکن است گاهی برای تشخیص عفونت مزمن مانند هپاتیت C، سل (TB) یا آندوکاردیت عفونی هم از تست rf استفاده کنند.

اهمیت این فاکتور در کمک به تشخیص و رد برخی بیماری‌ها و نیز تعیین شدت آنها است. بااین‌حال، گاهی اوقات سطح rf بدون هیچ دلیل مشخصی در افراد بالاست. ممکن است حتی با وجود داشتن سطح بالای rf در خون هیچ علائمی نداشته باشید. معمولا مهم‌ترین علائمی که باعث می‌شود پزشک به سطح rf مشکوک شود، درد و سفتی مفاصل یا تورم آنهاست.

چه کسانی باید آزمایش rf بدهند؟

تست rf برای کسانی تجویز می‌شود که نشانه‌ها و علائم آرتریت روماتوئید، سندرم شوگرن یا سایر بیماری‌های خودایمنی را داشته باشند. برخی از علائمی که ممکن است بالابودن فاکتور rf را نشان دهند عبارت‌اند از:

• درد، به‌ویژه درد مفاصل؛
• تورم یا التهاب؛
• تغییر رنگ پوست؛
• احساس گرما یا داغی؛
• احساس خستگی مداوم؛
• تب‌های مکرر.

محل بروز علائم و شدت آنها به این بستگی دارد که سیستم ایمنی بدن شما در کجا به بافت سالم بدن آسیب می‌رساند. بسته به علت، ممکن است علائم متفاوت باشند.

نحوه انجام آزمایش rf چگونه است؟

آزمایش RF را روی نمونه خونی که از ورید بازوی شما گرفته می‌شود انجام می‌دهند.

قبل از انجام آزمایش

به‌طور کلی، انجام تست rf به آمادگی خاصی نیاز ندارد. البته اگر دارو یا مکمل مصرف می‌کنید، باید به پزشکتان اطلاع دهید. همچنین می‌توانید درباره ناشتا بودن یا نبودن برای تست rf از پزشک سؤال کنید.

فرایند آزمایش rf

برای به‌دست‌آوردن نمونه خون لازم برای این آزمایش، می‌توانید از نمونه خون انگشت با کیت‌های خانگی استفاده کنید اما این روش اصلا دقیق نیست. معمولا چنین آزمایش مهمی باید روی خون ورید از بازو یا پشت دست گرفته شود.

برای انجام آزمایش باید بنشینید و دستتان را در موقعیتی قرار دهید که داخل بازوی شما در ناحیه آرنج روبه‌بالا باشد. مسئول خونگیری ابتدا با بستن یک نوار کشی چند سانتی‌متر بالاتر از ورید، به افزایش جریان خون و تورم خفیف رگ‌ها کمک می‌کند. سپس با سواب یا پد الکلی ناحیه مورد نظر را تمیز می‌کند، با یک سوزن مقداری از خون شما را از ورید برمی‌دارد و در یک ویال یا لوله آزمایش می‌ریزد.

بعد از انجام آزمایش

این فرایند پنج دقیقه هم زمان نمی‌برد. معمولا هیچ مشکل خاصی برایتان ایجاد نمی‌شود؛ فقط شاید کمی احساس سوزش یا حس ضربانی در محل وارد کردن سوزن داشته باشید. بعد از اتمام کار، چند دقیقه روی محل خونگیری را فشار دهید تا خونریزی نکند. کبودی جزئی یا درد موقت طبیعی است و به‌ندرت ممکن است تورم شدید یا خونریزی ایجاد شود.

البته با استفاده از سرویس آزمایش در محل دکتر ساینا، نمونه‌گیر به خانه شما اعزام می‌شود و این آزمایش‌ به‌سرعت و بدون نیاز به حضور در آزمایشگاه و در شرایط کاملا بهداشتی انجام می‌شوند.

نتایج و تفسیر آزمایش rf چگونه است؟

آزمایشگاه‌ها نتایج آزمایش rf را به دو صورت گزارش می‌دهند: کمی و کیفی. در حالت کمی، سطح شناسایی‌شده rf با عدد بیان می‌شود و در حالت کیفی به‌صورت مثبت و منفی است. محدوده‌های مرجع برای این آزمایش بسته به آزمایشگاه و نوع آزمایش RF انجام‌شده در تجزیه‌وتحلیل متفاوت است.

شروع آرتریت روماتوئید و سایر بیماری‌های خودایمنی، سرطان‌ها و عفونت‌های باکتریایی همگی می‌توانند بر سطح RF تأثیر بگذارند؛ بنابراین، ارزیابی جداگانه آنها ممکن است دشوار باشد. ازآنجاکه آزمایش rf به‌ندرت به‌تنهایی تجویز می‌شود، نتایج آن را باید با احتیاط تفسیر کرد.

برای اطمینان از تفسیر دقیق نتایج، می‌توانید از خدمات تفسیر آنلاین آزمایش توسط پزشکان متخصص دکتر ساینا استفاده کنید.

نتیجه منفی rf

نتیجه منفی آزمایش نشان می‌دهد که rf در خون پیدا نشده است یا سطح آن بسیار کم است. بااین‌حال، چنین نتیجه‌ای برای اطمینان از سلامت فرد کافی نیست. تا ۲۰درصد از افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید ممکن است rfشان منفی باشد.

نتیجه مثبت rf

مثبت‌بودن rf ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری زمینه‌ای باشد اما برای تشخیص آن به‌تنهایی کافی نیست. حدود ۴درصد از افراد سالم هم در خون خود فاکتور rf را دارند. نتایج مثبت می‌تواند به یک اختلال خودایمنی زمینه‌ای، عفونت‌های خاص و برخی از انواع سرطان مربوط باشد.

محدوده نرمال rf

اگر نتیجه آزمایش rf به‌صورت عددی بیان شود، محدوده نرمال rf بین ۰ تا ۲۰ واحد یا واحد بین‌المللی در هر میلی‌لیتر (U/ml) است. اغلب بین ۲۰ تا ۶۰ واحد محدوده افزایش خفیف و بالاتر از ۹۰ واحد سطح بحرانی در نظر گرفته می‌شود.

هرچند سطح بالای rf به‌تنهایی نمی‌تواند بیماری خاصی را تشخیص دهد، تحقیقات می‌گویند هرچه میزان rf خونتان بالاتر باشد، احتمال ابتلا به یک اختلال خودایمنی بالاتر است. این فقط یک سرنخ است که پزشک شما می‌تواند برای تشخیص علت علائم شما به آن تکیه کند.

بیشتر اوقات، خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید زمانی در فرد افزایش می‌یابد که همراه با سطح rf بالا، آنتی بادی دیگری مانند آنتی بادی ضد CCP هم در خون وجود داشته باشد. پپتید سیترولینه حلقوی (CCP) یک اسید آمینه غیرضروری است که وقتی باقیمانده‌های آرژنین در پروتئین‌ها به باقیمانده‌های سیترولین تغییر شکل می‌دهند ایجاد می‌شود. وقتی مقدار این اسید آمینه در بدن با سرعت افزایش می‌یابد، سیستم ایمنی بدن آنتی بادی CCP را تولید می‌کند. این فرایند اغلب قبل از آشکارشدن علائم آرتریت روماتوئید رخ می‌دهد. به همین دلیل، پیدا شدن Anti-CCP در خون یکی از نشانه‌های قوی شروع آرتریت روماتوئید است. در ۳۰درصد افراد مبتلا به این بیماری، rf منفی است اما anti-ccp مثبت است.

سطح بحرانی آزمایش rf چقدر است؟

اغلب اوقات سطح بحرانی آزمایش rf را بالاتر از ۹۰ واحد در نظر می‌گیرند ولی بین ۲۰ تا ۶۰ واحد هم سطح rf بالا است.

تفسیر آزمایش rf

تشخیص اختلالات خودایمنی می‌تواند پیچیده باشد. بنابراین، بهتر است برای تفسیر نتایج خود حتما از پزشک یا روماتولوژیست که در تشخیص و درمان اختلالات خودایمنی و سایر بیماری‌های مفاصل، عضلات و استخوان‌ها تخصص دارد، کمک بگیرید. اگر از خدمات آزمایش در منزل ما استفاده کرده‌اید، پزشکان متخصص دکترساینا حداکثر تا ۴۸ ساعت بعد از دریافت جواب آزمایش، تفسیر رایگان آن را دراختیار شما قرار خواهند داد.

تست‌های مربوط با آزمایش rf چیست؟

اگر پزشک به آرتریت روماتوئید در شما مشکوک شود، اغلب آزمایش‌های خون دیگری را در کنار آزمایش rf یا بعد از آن تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش آنتی پپتید سیترولینه حلقوی (anti-CCP) برای شناسایی آنتی‌بادی‌های CCP؛
• آزمایش آنتی‌بادی ضد هسته‌ای (ANA)؛
• آزمایش پروتئین واکنشی C (CRP) برای تشخیص روماتیسم یا التهاب‌های مفصلی؛
• تجزیه و تحلیل مایع سینوویال (مایع داخل مفاصل)؛
• آزمایش سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR).

علاوه بر موارد بالا، پزشک قبل از تشخیص قطعی علت علائم شما ممکن است از روش‌های دیگری مانند معاینه فیزیکی، ام‌آرآی (MRI)، سونوگرافی یا انواع دیگر اسکن استفاده کند.

سؤالات متداول