آزمایش SGOT چیست؟ نحوه و تفسیر آزمایش AST

کبد عضوی مهم است که نقشی حیاتی در تصفیه خون از مواد زائد و سموم دارد. بنابراین کوچک‌ترین آسیبی به کبد می‌تواند سلامت کل بدن را به‌خطر اندازد. پزشکان برای ارزیابی سلامت کبد و تشخیص زودهنگام بیماری‌ها، معمولا آزمایش‌های مختلفی را تجویز می‌کنند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها آزمایش SGOT یا آزمایش AST است. در این آزمایش سطوح آنزیم‌های کبدی بررسی خواهد شد. بنابراین بالا بودن یا پایین بودن SGOT می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات متفاوتی باشد. باتوجه‌به اینکه این آزمایش‌ها منجر به تشخیص به‌موقع مشکلات کبدی می‌شوند، در این مقاله از مجله سلامت دکترساینا به بررسی نحوه انجام آزمایش و تفسیر آن می‌پردازیم. در نهایت نیز راهکارهایی برای کاهش سطوح بالای AST ارائه خواهد شد.

AST در آزمایش خون چیست؟

قبل از هرچیز باید بدانیم که دو آنزیم SGOT یا گلوتامیک اگزالواستیک ترانس آمیناز (Glutamic-Oxaloacetic Transaminase) و AST یا آسپارتات آمینوتر انسفراز (Aspartate Aminotransferase) درواقع یکی هستند. آزمایشAST یا SGOT سطح این آنزیم در خون را برای ارزیابی سلامت کبد اندازه‌گیری می‌کند. در این آزمایش، اعداد بالای ۵۰ برای مردان و اعداد بالای ۴۵ برای زنان نشان‌دهنده آسیب احتمالی کبد است.

لازم است بدانید، هنگامی‌که سلول‌های کبد آسیب می‌بینند، SGOT به جریان خون نشت و در نتیجه سطح این آنزیم در خون افزایش پیدا می‌کند. بنابراین این نوع آزمایش ممکن است برای ارزیابی سلامت کبد افرادی که قبلا به بیماری‌هایی مانند هپاتیت C مبتلا شده‌اند نیز تجویز شود.

آنزیم SGOT در چندین عضو بدن از جمله کلیه‌ها، ماهیچه‌ها، قلب و مغز یافت می‌شود. بنابراین زمانی‌که هر یک از این عضوها آسیب ببینند، سطح این آنزیم بالاتر از حد طبیعی قرار می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال، سطح آنزیم ممکن است هنگام حمله قلبی یا آسیب عضلانی افزایش پیدا کند.

سطوح طبیعی و نرمال SGOT در خون

محدوده طبیعی و نرمال SGOT برای زنان و مردان متفاوت و به شرح زیر است.

• سطح SGOT طبیعی در زنان: محدوده طبیعی این آنزیم برای زنان بین ۹ تا ۳۲ واحد در لیتر است. اعداد بالای ۴۵ برای زنان نشان‌دهنده آسیب کبدی است.
• سطح SGOT طبیعی در مردان: محدوده طبیعی این آنزیم برای مردان بین ۱۰ تا ۴۰ واحد در لیتر است. اعداد بالای ۵۰ برای مردان نشان‌دهنده آسیب کبدی است.

چه کسانی باید آزمایش AST بدهند؟

اکنون که می‌دانید آزمایش SGOT AST چیست زمان آن رسیده تا بیشتر با این آزمایش آشنا شوید. لازم است بدانید که پزشک متخصص زمانی آزمایش SGOT را تجویز خواهد کرد که بیمار یکی از علائم زیر را داشته باشد:

• تورم شکمی و احساس دل‌درد؛
• ازدست‌دادن اشتها؛
• رنگ تیره ادرار؛
• رنگ روشن مدفوع؛
• پوست زردرنگ؛
• کبودی بدن با ضربه‌های کوچک.

در بررسی عملکرد کبد، اندازه‌گیری آنزیم SGOT ضروری است. همچنین توجه به ضایعات پوستی مرتبط مانند اسپایدر آنژیوم‌ها، که به شکل قرمزی‌های شعاعی شبیه تار عنکبوت ظاهر می‌شوند، می‌تواند در تشخیص اختلالات کبدی کمک‌کننده باشد.

چطور برای آزمایش SGOT آماده شوید؟

آزمایش SGOT نوعی آزمایش خون ساده است. بنابراین از لحاظ فنی می‌توان بدون هیچ آمادگی خاصی برای انجام آن اقدام کرد. بااین‌حال پزشکان توصیه می‌کنند که در صورت امکان مراحلی ساده را انجام دهید تا روند انجام این آزمایش ساده‌تر شود:

• حداقل دو روز قبل از آزمایش از مصرف هرگونه داروی بدون‌ نسخه از جمله استامینوفن خودداری کنید اما اگر این داروها را مصرف کردید، بهتر است به پزشک خود اطلاع دهید.
• قبل از آزمایش، اطلاعات کاملی درباره تمامی داروهای مصرفی روزانه ارائه کنید چون برخی از داروها با سطح آنزیم کبدی تداخل دارند.
• شب قبل از آزمایش بهتر است مقدار زیادی آب بنوشید. هیدراته ماندن باعث تسکین فرد هنگام گرفتن نمونه خون می‌شود.
• اگر فقط برای آزمایش SGOT اقدام کرده‌اید، نیازی نیست در روز آزمایش ناشتا باشید.

نحوه انجام آزمایش AST چگونه است؟

نحوه انجام تست AST بسیار ساده است. پرستار نوار لاستیکی محکمی دور بازوی شما می‌بندد و برای پیدا کردن رگ اقدام می‌کند. قبل از گرفتن نمونه، پوست ناحیه موردنظر با پد الکلی تمیز می‌شود؛ سپس پرستار نمونه خون را می‌گیرد، داخل ظرف آزمایشگاهی می‌ریزد و بلافاصله برای آزمایشگاه ارسال می‌کند.با استفاده از خدمات آزمایش در محل دکترساینا، می‌توانید بدون نیاز به مراجعه حضوری و تنها با اعزام نمونه‌گیر به منزل، آزمایش AST و سایر تست‌های خون را انجام دهید.

نتایج و تفسیر آزمایش AST یا SGOT چگونه است؟

پس از آزمایش خون، پزشک محدود AST را به‌صورت طبیعی، بالا یا پایین طبقه‌بندی می‌کند. متخصصان ممکن است از روش‌های متفاوتی برای آنالیز نمونه خون افراد استفاده کنند. بنابراین محدوده نرمال این آنزیم ممکن است در هر آزمایش متفاوت باشد. از طرفی، محدوده نرمال آنزیم کبدی بر اساس سن، جنسیت، وزن و حتی نژاد ممکن است عدد متفاوتی باشد.

اندازه‌گیری سطوح AST معمولا برحسب واحد در لیتر (U/L) یا با واحد بین‌المللی در لیتر (IU/L) گزارش می‌شود. بنابراین نتیجه آزمایش معمولا محدوده مرجع خاص خود را دارد. در جدول زیر محدوده نرمال این آنزیم برای کودکان و بزرگسالان آمده است. برای اطمینان از تفسیر دقیق نتایج، می‌توانید از خدمات تفسیر آنلاین آزمایش توسط پزشکان متخصص دکتر ساینا استفاده کنید.

چه سطحی از آنزیم AST خطرناک است؟

سطح آنزیم AST بالاتر از ۱۰۰۰ U/L سطح بسیار بالایی در بزرگسالان در نظر گرفته می‌شود و ممکن است نشانه‌ای از آسیب کبدی یا هپاتیت باشد. بنابراین اگر در تفسیر آزمایش خون AST مشخص شد که سطح این آنزیم بالاتر از محدوده طبیعی است، علاوه‌بر آسیب کبدی و هپاتیت ممکن است نشان‌دهنده یکی از مشکلات زیر باشد:

• هپاتیت مزمن؛
• آسیب ناشی از مصرف نوشیدنی‌های الکل؛
• کلستاز یا کاهش جریان صفرا؛
• آسیب قلب، کلیه، استخوان یا ماهیچه‌ها؛
• سرطان‌های کبد؛
• شوک یا فروپاشی سیستم گردش خون؛
• آسیب گسترده کبدی توسط سموم در اثر مصرف بیش‌ازحد داروهای بدون نسخه؛
• سیروز کبدی.

لازم است بدانید که سطوح بسیار بالای AST معمولا نشانه‌ای از آسیب کبدی پیشرفته است که اغلب به‌دلیل هپاتیت حاد رخ می‌دهد. در مقابل، سطوح پایین AST به‌صورت‌کلی طبیعی در نظر گرفته می‌شود اما در برخی موارد ممکن است نشان‌دهنده مشکلات دیگری باشد.

دلایل بالا بودن AST در آزمایش خون

تنها بالا بودن AST بدون علائم دیگر همواره نشان‌دهنده بیماری نیست. بنابراین پزشک متخصص ممکن است سطح آلانین آمینوترانسفراز (Alanine Aminotransferase) را که به اختصار به آن ALT می‌گویند را نیز بررسی کند.

سطح این آنزیم کبدی در غلظت‌های بالاتر کبد دیده می‌شود. بررسی سطح هر دو آنزیم به پزشک دید دقیق‌تری از عملکرد و سلامتی کلی کبد می‌دهد. اگر سطح آنزیم ALT طبیعی اما سطح AST بالا باشد، نشان‌دهنده مشکلی خارج از کبد خواهد بود. از طرفی می‌تواند نشانه آسیب کبدی ناشی از مصرف الکل باشد. با این حال، اگر سطح هر دو آنزیم AST و ALT بالا باشد، نشان‌دهنده بیماری کبدی است.

با این تفاصیل، از اصلی‌ترین دلایل بالا بودن AST در آزمایش خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بروز مشکلات کبدی مانند آسیب دارویی، متاستاز، سیروز، یرقان انسدادی، هپاتیت ویروسی، هپاتیت الکلی، نکروز هپاتیتی؛
• ابتلا به بیماری‌های قلبی مانند حمله قلبی؛
• بروز آسیب‌های عضلانی؛
• انجام ورزش‌های سنگین و شدید؛
• تشنج و صرع؛
• دوران بارداری؛
• انجام عمل‌های جراحی؛
• ابتلا به ترومای عضلانی قلب و اسکلتی؛
• ابتلا به کم‌خونی (آنمی) همولیتیک؛
• افت فشار خون؛
• ابتلا به سنگ صفرا؛
• شرایطی مانند پانکراتیت، مونونوکلئوز یا همولیز.

علائم بالا بودن سطح AST در آزمایش خون

اگر سطح این آنزیم در آزمایش فردی بالا باشد ممکن است علائم زیر را تجربه کند:

• دل‌درد؛
• تورم شکم؛
• کاهش اشتها؛
• تورم پاها؛
• زردی پوست؛
• ضعف بدن؛
• خارش بدن.

نحوه مدیریت سطوح بالای SGOT

اگر نتیجه آزمایش، بالا بودن SGOT را نشان دهد، پزشک متخصص اقدامات زیر را برای درمان توصیه می‌کند:

• شناسایی علت بالا بودن SGOT: پزشک با انجام آزمایش و برخی معاینات دیگر، علت بالا بودن AST را شناسایی می‌کند.
• تغییر سبک زندگی: برای کاهش سطح AST باید رژیم غذایی مناسب داشته و روزانه ورزش کنید. از طرفی باید از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.
• تجویز داروها: پزشک برای کمک به درمان و سلامت کبد، داروهایی را تجویز خواهد کرد که باید طبق دستور مصرف شوند.
• آزمایش‌های دوره‌ای و نظارتی: تا زمانی‌که سطح SGOT به حالت نرمال برگردد، پزشک آزمایش‌های دوره‌ای را تجویز خواهد کرد.

دلایل پایین بودن AST در آزمایش خون

مقدار پایین از آنزیم کبدی AST معمولا نرمال در نظر گرفته شده و نشان‌دهنده سلامت کبد است. در ۹۵٪ افراد، پایین بودن SGOT نشان از شرایط نرمال کبد دارد اما در ۵٪ باقی‌مانده، کمبود ویتامین B6 از عمده‌ترین دلایل پایین بودن AST در آزمایش خون است.

کمبود ویتامین B6 بسیار نادر است و معمولا افراد زیر ممکن است با کمبود این ویتامین و اثرات منفی آن روبه‌رو شوند:

• افراد با مصرف بالای نوشیدنی‌های الکلی؛
• افراد مبتلا به مشکلات زمینه‌ای کبد و کلیه.

علاوه‌بر افراد فوق، زنانی که برای بهبود علائم یائسگی از روش‌های درمانی جایگزین با هورمون استفاده می‌کنند نیز ممکن است سطوح پایین AST را نشان دهند. نکته مهم اینکه برخی از بیماری‌ها باعث کاهش سطح این آنزیم کبدی در بدن فرد می‌شوند که به شرح زیر هستند:

• بیماری‌های حاد کلیوی؛
• بیماری بری‌بری.

علائم پایین بودن سطح AST در آزمایش خون

پایین بودن سطح AST معمولا علائم خاصی ندارد ولی از آنجایی که AST پایین اغلب به بیماری‌های زمینه‌ای مرتبط است تا یک علامت مستقیم، ممکن است علائمی مرتبط با آن بیماری‌ها را تجربه کنید، مانند:

• بیماری کلیوی: خستگی، تورم (به‌خصوص در پاها و مچ پاها) و تغییر در ادرار.
• سوء تغذیه: ضعف، خستگی، کاهش وزن، تحلیل رفتن عضلات.
• نارسایی کبد: زردی (زرد شدن پوست و چشم‌ها)، تورم شکم، گیجی، کبودی آسان.

تست‌های مربوط با آزمایش AST چیست؟

در مواردی که تست SGOT نتیجه مطلوب را نداشته باشد، پزشک متخصص چند آزمایش دیگر را نیز تجویز خواهد کرد. این آزمایش‌ها به‌صورت اختصاصی عملکرد کبد و بروز آسیب به آن را بررسی خواهند کرد. تست‌های مربوط با آزمایش AST به شرح زیر هستند:

آزمایش ALT

آنزیم ALT یکی دیگر از آنزیم‌های مهم کبدی است و به همین دلیل پزشک معمولا در کنار بررسی AST، سطح ALT در آزمایش خون را نیز ارزیابی می‌کند.

آزمایش تعداد پلاکت

پایین بودن پلاکت یکی از نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های کبدی است.

آزمایش پانل انعقادی خون

پزشک متخصص در این آزمایش میزان توانایی انعقاد خون و همچنین عملکرد تشکیل لخته خونی یا به‌عبارتی تولید پروتئین توسط کبد را ارزیابی خواهد کرد. چون این پروتئین‌ها با لخته شدن خون مرتبط هستند و توسط کبد تولید می‌شوند.

آزمایش پانل متابولیک کامل

در این آزمایش، عملکرد کبد و کلیه‌ها بررسی شده و سطوح الکترولیت‌ها ارزیابی خواهد شد.

آزمایش گلوکز

سطح قند خون بالا یا پایین ممکن است نشان‌دهنده مشکلات کبدی باشد. بنابراین علاوه‌بر تست AST، پزشک متخصص برای آزمایش گلوکز نیز اقدام می‌کند.

آزمایش ویروسی

آزمایش ویروسی برای بررسی احتمال ابتلای فرد به هپاتیت انجام می‌شود.

آزمایش بیلی روبین

بیلی‌روبین محصول فرعی از بین رفتن گلبول‌های قرمز خون است. تجزیه گلبول‌های قرمز توسط کبد انجام می‌شود بنابراین پزشک سطح این مولکول را برای ارزیابی سلامت عملکرد کبد اندازه‌گیری خواهد کرد. لازم است بدانید که مولکول بیلی‌روبین معمولا به‌صورت زردآب خارج می‌شود.

تصویربرداری یا سونوگرافی

پزشک در نهایت برای بررسی کلی وضعیت کبد برای انجام تصویربرداری یا سونوگرافی اقدام خواهد کرد.

مزایای تست AST

از جمله مزایای انجام آزمایش SGOT یا AST می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تشخیص زودهنگام مشکلات بالقوه کبدی، بیماری‌های قلبی یا مشکلات عضلانی؛
• اقدام به‌موقع برای درمان بیماری؛
• مانیتور پیشرفت بیماری‌های مزمن و حاد برای اقدام به‌موقع.

سؤالات متداول