آزمایش T3 چیست؟ از آمادگی و شرایط آزمایش تا تفسیر

آزمایش T3 یکی از آزمایش‌های مهم مربوط به تیروئید است که با اندازه‌گیری سطح هورمون T3 در بدن، به تشخیص برخی بیماری‌ها ازجمله کم‌کاری و پرکاری تیروئید کمک می‌کند. T3 از آن هورمون‌هایی است که اگر سطح آن کمی بالا یا پایین باشد، باید به‌صورت دوره‌ای آن را چک کرد. بااین‌حال، آزمایش آن کاملا ساده است و بنابراین، به‌راحتی می‌توانید آن را در منزل هم انجام دهید. اگر به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، در این مقاله کل فرایند خونگیری تا تفسیر آزمایش T3 را به شما توضیح داده‌ایم.

T3 در آزمایش خون یا آزمایش تری یدوتیرونین چیست؟

آزمایش T3 یک آزمایش خون است که برای اندازه‌گیری سطح هورمون تری‌یدوتیرونین (Triiodothyronine) به کار می‌رود. این هورمون همراه با تیروکسین (T4) دو هورمون اصلی تیروئید هستند که نقش بسیار مهمی در تنظیم متابولیسم بدن، عملکرد قلب و گوارش، رشد مغز، کنترل عضلات و حفظ سلامت استخوان‌ها دارند. بنابراین، بسیار مهم است که همواره از نرمال‌بودن سطح آنها در بدن مطمئن باشیم.

تری‌یدوتیرونین شکل فعال هورمون تیروئید است اما فقط ۲۰درصد آن مستقیما از خود تیروئید ترشح می‌شود. تقریبا ۸۰درصد T3 در بدن همان T4 یا تیروکسین است که بعد از عبور از جریان خون در هیپوفیز و کبد به T3 تبدیل شده است؛ زیرا تیروکسین غیرفعال است و نمی‌تواند به‌راحتی وارد بافت‌ها شود و روی سلول‌ها اثر بذارد. به همین دلیل است که اغلب این دو هورمون را با هم اندازه‌گیری می‌کنند.

هورمون تری‌یدوتیرونین به دو شکل T3 متصل به پروتئین‌های خون و T3 آزاد وجود دارد. آزمایش T3 که آن را با Total T3 هم نشان می‌دهند، کل اشکال متصل و غیرمتصل این هورمون را اندازه‌گیری می‌کند ولی Free T3 فقط شکل آزاد آن را در نظر می‌گیرد.

پزشکان به آزمایش T3 برای تشخیص انواع بیماری‌های تیروئید به‌ویژه پرکاری تیروئید و نیز برای تعیین شدت پرکاری نیاز دارند.

چرا آزمایش T3 انجام می‌شود؟

پزشک ممکن است آزمایش t3 را به دلایل زیر تجویز کند:

۱. تشخیص بیماری‌ها

سطح T3 می‌تواند به تشخیص برخی بیماری‌های مربوط به غدد درون‌ریز شامل تیروئید و هیپوفیز به پزشک کمک کند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پرکاری تیروئید: زمانی که تیروئید شما بیش‌ازحد هورمون تیروئید را تولید می‌کند؛
• کم‌کاری هیپوفیز: زمانی که غده هیپوفیز به‌صورت طبیعی به‌اندازه کافی هورمون هیپوفیز را تولید نمی‌کند؛
• کم‌کاری تیروئید اولیه یا ثانویه: هنگامی که تیروئید شما مقادیر کافی از هورمون‌های تیروئید را ترشح نمی‌کند؛
• فلج دوره‌ای تیروتوکسیک: وقتی که تیروئید سطوح بسیار بالایی از هورمون‌های تیروئیدی را تولید می‌کند تا جایی که به ضعف عضلانی منجر می‌شود؛
• سایر بیماری‌ها: تیروئیدیت بدون درد، گواتر ندولار سمی.

۲. پایش وضعیت بیمار

اگر از قبل مشکل تیروئید داشته‌اید یا از درمان جایگزینی هورمون تیروئید با دارو استفاده می‌کنید، ممکن است لازم باشد به‌شکل منظم آزمایش T3 را برای پایش سطح این هورمون انجام دهید.

T3 uptake در آزمایش خون چیست؟

T3 uptake که با نام‌های T3 resin uptake یا T3RU هم شناخته می‌شود، یک آزمایش خون است که به‌جای اندازه‌گیری مستقیم سطح هورمون T3، ظرفیت اتصال پروتئین‌های خون به هورمون T3 را بررسی می‌کند. یکی از مهم‌ترین این پروتئین‌های حامل، گلوبولین باندینگ تیروکسین (TBG) است. در این آزمایش مقداری T3 مصنوعی را که با رادیواکتیو نشان‌دار شده است به نمونه خون اضافه می‌کنند. اگر پروتئین‌ها ظرفیت زیادی داشته باشند، T3 مصنوعی بیشتری به آنها می‌چسبد و بنابراین سطح uptake بالا نشان می‌دهد. این به‌معنای آن است که T3 طبیعی بدن خودتان کم است که باعث شده است ظرفیت این پروتئین زیاد باشد.

تفاوت آزمایش T3 و T3 uptake چیست؟ 

آزمایش T3 به‌شکل مستقیم سطح هورمون T3 را اندازه‌گیری می‌کند ولی T3 uptake ظرفیت پروتئینی را که هورمون T3 به آن متصل می‌شود اندازه می‌گیرد.

شرایط انجام آزمایش  T3 چیست؟

برای آزمایش خون T3 به‌صورت تکی نیازی به ناشتایی یا آمادگی خاصی نیست. بااین‌حال، ممکن است لازم باشد مصرف برخی داروها ازجمله داروهای هورمونی و استروئیدی یا برخی مکمل‌ها را موقتا متوقف کنید. بااین‌حال، خودتان تصمیم نگیرید و فقط درصورتی‌که پزشک دستور دهد، این کار را انجام دهید.

آزمایش T3 چگونه انجام می‌شود؟

فرایند آزمایش آسان است و چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد. نمونه‌گیر ابتدا بالای بازوی شما را با یک نوار کِشی می‌بندد تا با اعمال فشار، جریان خون در ورید را محدود کند. این کار باعث متورم‌شدن وریدها می‌شود. سپس ناحیه داخل آرنج شما را با پد الکلی ضدعفونی می‌کند و سوزن را در رگ مناسب فرو می‌برد تا خون وارد سرنگ شود. درنهایت، نمونه خون جمع‌آوری‌شده را در یک ویال مخصوص یا شیشه آزمایشگاهی می‌ریزد و به آزمایشگاه ارسال می‌کند. در آنجا پزشک آزمایشگاه با دستگاه‌های آنالایزر سطح هورمون t3 را اندازه‌گیری می‌کند.

همچنین می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل دکتر ساینا استفاده کنید؛ جایی که نمونه‌گیری توسط کارشناسان در محل شما انجام می‌شود و بدون نیاز به مراجعه حضوری، نتایج آزمایش را آنلاین دریافت می‌کنید

نتایج و تفسیر  آزمایش T3 چگونه است؟

معمولا جواب آزمایش دو سه روزه حاضر می‌شود (البته بستگی به تعداد و نوع آزمایش دارد).

یادتان باشد تفسیر آزمایش t3 کار ساده‌ای نیست و این پزشک است که می‌تواند با درنظرگرفتن شرایط ویژه خودتان، تشخیص دهد که آیا هورمون t3 شما نرمال است یا نه. حتی طبیعی‌بودن سطح t3 لزوما به‌معنای سلامت تیروئید نیست و باید هورمون‌های دیگر ازجمله TSH و T4 هم در سطح نرمال قرار داشته باشند. در ادامه درباره تفسیر نتایج آزمایش t3 با شما صحبت می‌کنیم.

برای تفسیر نتایج این آزمایش هم می‌توانید از تفسیر آنلاین آزمایش دکتر ساینا استفاده کنید؛ جایی که پزشکان متخصص با بررسی دقیق نتایج، فهم آن را برای شما سریع‌تر و ساده‌تر می‌کنند.

مقدار T3 نرمال چند است؟

به‌طور کلی، مقدار T3 باید بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dL) باشد. بااین‌حال برای سنین متفاوت کمی فرق دارد که در جدول زیر آنها را مشاهده می‌کنید:

چه فاکتورهایی بر نتیجه آزمایش T3 تاثیر می‌گذارند؟

تفسیر آزمایش t3 به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. وقتی باردار هستید، سطح هورمون t3 شما افزایش می‌یابد.

۲. اگر به‌مدتی طولانی بیماری مزمن داشته‌اید و هنوز درمان نشده است، احتمالا سطح t3 شما پایین است.

۳. بیماری‌های کبدی و بیماری موسوم به گرسنگی مهلک (Starvation) می‌توانند باعث افزایش t3 شوند.

۴. اگر آن‌قدر حالتان بد است که باید در بیمارستان بستری شوید، احتمالا در چنین مواقعی سطح t3 بدنتان کاملا پایین آمده است.

۵. عامل بعدی داروها هستند. داروهای افزایش‌دهنده و کاهش‌دهنده هورمون تیروئید درصورتی‌که قبل از آزمایش مصرف شوند می‌توانند در نتیجه آزمایش تأثیر بگذارند:

برای رد این موارد احتمالا پزشک به بررسی سطح Free t3 نیاز خواهد داشت.

علائم بالا یا پایین بودن T3 در آزمایش خون

در بیشتر مواقع پایین‌بودن یا بالابودن سطح T3 در آزمایش خون به پرکاری یا کم‌کاری تیروئید مربوط است و به همین دلیل علائم خاصی دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

بالا بودن T3 اغلب با پرکاری تیروئید ارتباط دارد. برخی از علائم آن عبارت‌اند از:

• افزایش ضربان قلب؛
• اضطراب و لرزش دست‌ها؛
• کاهش وزن بی‌دلیل؛
• حساسیت شدید به گرما؛
• خستگی و ضعف عضلانی؛
• مشکلات خواب؛
• ریزش مو یا خشکی پوست؛
• تغییرات گوارشی؛
• مشکلات قاعدگی مثل نامنظمی پریود.

برخی از علائم پایین بودن T3 نیز که احتمالا با کم‌کاری تیروئید ارتباط دارد عبارت‌اند از:

• خستگی و بی‌حالی؛
• افزایش وزن بدون دلیل به‌دلیل کندشدن متابولیسم؛
• حساسیت زیاد به سرما؛
• خشکی پوست و ریزش مو؛
• یبوست؛
• افسردگی یا کندی ذهن؛
• ضعف عضلانی یا درد مفاصل؛
• کاهش ضربان قلب؛
• پریودهای سنگین یا دردناک.

دلایل پایین بودن T3 در آزمایش خون

حال سؤال اینجاست که اصلا چرا سطح هورمون t3 پایین می‌آید. برخی از دلایل آن عبارت‌اند از:

• ابتلا به برخی از بیماری‌های تیروئیدی؛
• مصرف برخی داروهای کاهش‌دهنده تیروئید؛
• ابتلا به یک بیماری مزمن طولانی‌مدت؛
• شدت بیماری تا حدی که در بیمارستان بستری شده‌اید (هر بیماری باشد فرق نمی‌کند).

دلایل بالا بودن T3 در آزمایش خون

دلایلی هم وجود دارد که ممکن است باعث شده باشند سطح هورمون t3 بالا باشد. برای مثال:

• بارداری؛
• ابتلا به بیماری‌های کبدی؛
• سطوح بالای پروتئین در خون؛
• ابتلا به برخی بیماری‌های مربوط به تیروئید.

بیماری‌های مرتبط با پایین بودن T3

پایین‌بودن سطح هورمون t3 علاوه بر اختلالات تیروئید ممکن است با بیماری‌های دیگری هم ارتباط داشته باشد. برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری‌های مزمن؛
• کم‌کاری تیروئید یا بیماری‌هایی مثل هاشیموتو؛
• گرسنگی مهلک یا شدید (Starvation).

بیماری‌های مرتبط با بالا بودن T3

اگر سطح هورمون T3 بالا باشد، ممکن است به‌دلیل برخی از انواع بیماری‌های تیروئید اتفاق افتاده باشد. برای مثال:

• پرکاری تیروئید یا بیماری‌هایی مثل گریوز؛
• تیروتوکسیکوز T3 (نادر است)؛
• سرطان تیروئید (نادر است).

عوارض احتمالی انجام آزمایش T3

آزمایش t3 یک آزمایش خون ساده است؛ بنابراین عوارض بخصوصی ندارد. شاید در محل خونگیری روی دستتان سوزش یا کبودی خفیفی ایجاد شود یا احساس سبکی سر داشته باشید. این علائم به‌سرعت از بین می‌روند.

برخی از عوارض احتمالی آزمایش خون t3 ممکن است شامل غش، عفونت، خون‌ریزی بیش‌ازحد و التهاب ورید باشد که بسیار نادر است.

آزمایش T3 در بارداری

پایین‌بودن سطح هورمون t3 در بارداری ممکن است مشکلاتی برای باردارشدن ایجاد کند یا احتمال این را که مادر مجبور به سزارین شود افزایش دهد. حتی ممکن است عاملی برای سقط جنین یا خون‌ریزی بیش‌ازحد پس از زایمان باشد. به همین دلیل، پزشک حتما بارداری را در نظر می‌گیرد یا اگر برای مشکلات بارداری مراجعه کرده‌اید، حتما آزمایش t3 را برایتان تجویز خواهد کرد.

تست‌های مرتبط با آزمایش T3

اگر تست t3 به‌تنهایی نتواند به پزشک در تأیید مواردی که به آنها مشکوک شده است کمک کند، تست‌های مرتبط با آن مفید خواهند بود. دو تست بسیار مهم دیگر که همراه با آزمایش t3 تجویز می‌شوند شامل آزمایش TSH (هورمون محرک تیروئید) و آزمایش T4 (هورمون تیروکسین) هستند. البته در بسیاری از مواقع ممکن است پزشک آزمایش Free T3 و آزمایش Free T4 را هم از شما بخواهد تا به‌طور دقیق‌تر تصمیم‌گیری کند. خبر خوب اینکه همه این آزمایش‌ها را دکترساینا ارائه می‌کند و فقط با یک نمونه خون و به‌راحتی در منزل خود می‌توانید آزمایش‌های خود را انجام دهید.

سؤالات متداول