tsh در آزمایش خون چیست؟ | راهنمای کامل تفسیر نتایج و سطح نرمال

آزمایش tsh یکی از مهم‌ترین آزمایش‌های خون است که سطح هورمون محرک تیروئید را اندازه می‌گیرد. این آزمایش در اصل اولین آزمایشی است که پزشک برای بررسی تیروئید شما تجویز می‌کند و اگر نتیجه آن نرمال نبود، از شما می‌خواهد برای هورمون‌های تیروئید آزمایش بدهید. حال اگر می‌خواهید بدانید  tsh در آزمایش خون چیست و چطور می‌توانید آن را انجام دهید، این مقاله را بخوانید.

TSH در آزمایش خون چیست؟

Tsh مخفف هورمون محرک تیروئید (Thyroid-stimulating hormone)‌ است. شاید از روی نام آن تصور کنید که این هورمون را تیروئید تولید می‌کند اما این‌طور نیست. ترشح هورمون tsh برعهده غده کوچکی به‌نام هیپوفیز است که در ساقه مغز قرار دارد. این هورمون سیگنالی به تیروئید ما می‌دهد که بفهمد باید هورمون‌های تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3) را بیشتر تولید کند یا کمتر.

نوعی حلقه بازخورد بین این هورمون‌ها وجود دارد که سطح آنها را با هم تنظیم می‌کند. هنگامی که هورمون‌های تیروئید در سطح پایین قرار دارند، هیپوفیز tsh بیشتری تولید می‌کند تا به تیروئید سیگنال بدهد که باید تولید هورمون را افزایش دهد. وقتی هورمون‌های تیروئید در سطح بالا قرار دارند، هیپوفیز tsh کمتری ترشح می‌کند تا تیروئید بفهمد که باید هورمون‌های کمتری تولید کند. به همین دلیل است که وقتی سطح هورمون tsh در آزمایش خون بالاست، اغلب نشانه کم‌کاری تیروئید است و وقتی پایین است، نشانه پرکاری تیروئید است.

چرا آزمایش TSH انجام می‌شود؟

هیپوفیز و تیروئید بخشی از سیستم غدد درون‌ریز ما هستند که نقش بسیار مهمی در عملکردهای مختلف بدن به‌ویژه تنظیم متابولیسم دارند. به همین دلیل، آگاهی از اینکه این غدد به‌درستی کار می‌کنند بسیار مهم است. آزمایش tsh برای بررسی عملکرد تیروئید تجویز می‌شود. با این آزمایش پزشکان می‌توانند تشخیص دهند که آيا تیروئید شما کم‌کار است، پرکار است یا اختلالات دیگری در شما وجود دارد. بااین‌حال، آزمایش tsh به‌تنهایی برای تعیین اینکه چه چیزی باعث مشکل در تیروئید شده است مفید نیست. برای تشخیص اصل مشکل باید سطوح T3 و T4 هم بررسی شوند.

علاوه بر ارزیابی عملکرد تیروئید، آزمایش tsh برای پایش سطح هورمون‌های تیروئید در بیماران تحت‌درمان با داروهای جایگزینی هورمون تیروئید هم ضروری است. اگر تیروئید خود را برداشته‌اید یا تیروئید کم‌کار دارید، باید برای اینکه مطمئن شوید دُز داروی شما مناسب است یا نه، باید به‌شکل منظم این آزمایش را انجام دهید. اگر تحت‌درمان پرکاری تیروئید هم هستید، باید به‌شکل مداوم برای پایش اینکه آیا سطح tsh نرمال است یا نه، این آزمایش را تکرار کنید.

آزمایش TSH چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش tsh روی نمونه خون انجام می‌شود و بسیار راحت است. برای دادن نمونه خون، نمونه‌گیر ابتدا یک نوار الاستیک روی بازوی شما می‌بندد و از شما می‌خواهد دستتان را مشت کنید تا جریان خون راحت شود. سپس روی نقطه‌ای را در داخل بازوی شما با پد الکلی تمیز می‌کند و یک ورید متورم را جست‌وجو می‌کند. بعد از یافتن ورید مناسب سرنگ را وارد رگ می‌کند و از شما می‌خواهد مشتتان را باز کنید. بعد از جمع‌آوری مقداری خون، سرنگ را خارج می‌کند و روی محل خونگیری را با چسب مخصوص می‌بندد.

این آزمایش اصلا خطری برای شما ندارد و نهایتا جای سوزن کمی کبود یا قرمز شود. ممکن است سبکی سر یا سرگیجه هم داشته باشید اما این علائم ماندگار نیستند. به‌ندرت ممکن است مشکل حادی برایتان پیش بیاید.

نمونه خون شما برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه برده می‌شود. چند روز بعد، جواب حاضر است.

تفسیر آزمایش TSH چگونه است؟

تفسیر آزمایش tsh به‌صورت زیر است:

محدوده نرمال tsh

به‌طور کلی سطح نرمال هورمون tsh براساس سن و عوامل مختلف با هم کمی متفاوت است. اگر باردار نیستید و بیماری خاصی هم ندارید، رنج نرمال tsh باید به‌صورت زیر باشد:

محدوده مقادیر نرمال برای tsh ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف تفاوت‌های جزئی داشته باشد. بهترین کار این است که سطح tsh خود را با محدوده درج‌شده در جواب آزمایش خودتان مقایسه کنید. بااین‌حال، بهتر است تفسیر هورمون‌های تیروئید را همیشه به پزشک خود بسپارید؛ چون او بهتر می‌داند چطور باید عوامل تأثیرگذار را کنار هم قرار دهد و به تشخیص درست برسد.

در دکترساینا می‌توانید تفسیر آنلاین آزمایش خود را به‌طور سریع و تخصصی دریافت کنید و بدون مراجعه حضوری، با پزشکان متخصص مشورت کرده و بهترین راهکارها را برای مدیریت سلامتتان بگیرید.

میزان نرمال TSH در کودکان چقدر باید باشد؟

به‌طور کلی محدوده نرمال tsh برای کودکان بسته به سن آنها تفاوت‌های قابل‌توجهی دارد. برای مثال همان‌طور که دیدیم، سطح این هورمون در نوزادان زیر سه‌ماهه بین ۰٫۷۲ – ۱۱٫۰ و نوزادان تا ۱۲ماهه بین ۰٫۷۳ – ۸٫۳۵ برحسب uIU/mL قرار می‌گیرد. برای کودکان ۶ تا ۱۱ سال مقادیر بین ۰٫۶ – ۴٫۸۴ نرمال است.

TSH بالا چه معنایی دارد؟

طبق گفته انجمن تیروئید آمریکا، سطح tsh معمولا بین mU/L ۰٫۴ تا ۴٫۰ طبیعی است. اگر بین ۴ تا ۵ یا بالاتر از این باشد، به احتمال زیاد نشانه تیروئید کم‌کار است که یعنی تیروئید شما به‌اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند که هیپوفیز مجبور شده است TSH بیشتری ترشح کند.

عوارض بالا بودن هورمون tsh

اگر تحت‌ درمان بیماری تیروئید نیستید، معمولا بالا بودن هورمون tsh به‌معنای کم‌کاری تیروئید اولیه است که شایع‌ترین شکل کم‌کاری تیروئید به حساب می‌آید. دلیل این مشکل، ناکافی‌بودن هورمون‌های تیروئید است. ازآنجاکه غده هیپوفیز کمبود هورمون‌های تیروئید را حس می‌کند، تولید tsh را افزایش می‌دهد.

اگر تحت‌درمان بیماری تیروئید هستید، احتمالا tsh شما بالاتر نشان می‌دهد. این به‌معنای آن است که باید دوز جایگزین هورمون تیروئید شما افزایش یابد تا tsh پایین بیاید. گاهی اوقات دُز داروی شما مناسب است اما به‌طور کامل جذب نمی‌شود. به‌عنوان مثال، اگر لووتیروکسین مصرف می‌کنید، برخی داروها و غذاها می‌توانند روی میزان جذب آن اثر بگذارند. البته پزشک به شما می‌گوید که هنگام مصرف این دارو باید از چه داروها یا غذاهایی اجتناب کنید.

اگر تیروئید پرکار داشته‌اید و tsh شما بالاست، ممکن است دلیلش این باشد که درمان بیماری شما، خواه جراحی یا دارودرمانی یا درمان با ید رادیواکتیو، آن‌قدر تولید هورمون تیروئید را پایین آورده است که به کم‌کاری تیروئید منجر شده است.

TSH پایین چه معنایی دارد؟

اگر میزان tsh شما کمتر از mU/L ۰٫۴ است، اغلب نشانه آن است که پرکاری تیروئید دارید و این غده هورمون بسیار زیادی در بدن شما تولید می‌کند. ممکن است دلیل پرکاری تیروئید بیماری‌های خودایمنی مثل گریوز یا توده‌های غده تیروئید (ندول‌های سمی) یا بزرگ‌شدن غیرطبیعی غده تیروئید (گواتر) باشد.

گاهی ممکن است کمبود tsh به‌دلیل اختلال عملکردی خود غده هیپوفیز ایجاد شده باشد. این بیماری را کم‌کاری تیروئید مرکزی می‌نامند که با کم‌کاری عادی تیروئید که با افزایش tsh همراه است تفاوت دارد. البته این بیماری کاملا غیرمعمول است و اغلب با کمبود سایر هورمون‌های هیپوفیز مرتبط است.

عوارض پایین بودن هورمون tsh

اگر بیماری تیروئید دارید و درحال درمان آن هستید، نتایج پایین هورمون tsh می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برای مثال، اگر تیروئید کم‌کار دارید و داروهای جایگزینی هورمون تیروئید مصرف می‌کنید، ممکن است دُز داروی شما بیشتر از مقدار مناسب باشد یا اینکه با وجود دُز مطلوب دارو، غذاها یا داروهایی مصرف کرده‌اید که باعث افزایش جذب آن شده است.

اگر برای پرکاری تیروئید تحت‌درمان هستید، وقتی سطح tsh پایین است یعنی درمان شما مؤثر نیست و باید پزشک برای کاهش سطح هورمون شما اقدام کند. علاوه بر آن، احتمالا باید همچنان تحت‌پایش باشید تا از بازگشت سطح هورمون تیروئید به حالت عادی اطمینان حاصل کنید. اغلب افراد مبتلا به تیروئیدیت موقت مربوط به بارداری یا شیمی‌درمانی باید مرتب این آزمایش را تکرار کنند.

آزمايش TSH در بارداری چیست؟

اگر باردار هستید باید آزمایش tsh را برای اطمینان از اینکه سطح این هورمون و سایر هورمون‌های تیروئید در بدن شما مناسب است انجام دهید. نرمال‌بودن سطح tsh هم برای سلامت خودتان و هم رشد کودکتان مهم است. اغلب اوقات این هورمون در طول دوران بارداری نوسان می‌کند؛ بااین‌حال، به‌طور کلی سطوح طبیعی TSH در دوران بارداری به‌صورت زیر است:

ممکن است بسته به نوع واحد اندازه‌گیری و تکنیک‌های آزمایشگاهی این مقادیر کمی متفاوت باشند. همیشه به اعداد مرجع ارائه‌شده در جواب آزمایش توجه کنید.

TSH بالا در آزمایش خون چه علائمی دارد؟

اغلب اوقات tsh بالا نشانه کم‌کاری تیروئید است که ممکن است با علائم زیر همراه باشد:

• خستگی؛
• تورم صورت و گردن؛
• افزایش وزن؛
• حساسیت به سرما؛
• پوست خشک و نازک‌شدن موها؛
• کندشدن ضربان قلب؛
• دوره‌های قاعدگی نامنظم یا سنگین؛
• مشکلات باروری؛
• افسردگی؛
• یبوست.

علت پایین بودن TSH در آزمایش خون چیست؟

پایین‌بودن tsh می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. برای مثال:

• تیروئید پرکار؛
• بیماری گریوز؛
• وجود ید بیش‌ازحد در بدن شما؛
• مصرف دُز زیاد داروهای جایگزین هورمون تیروئید.

علائم پایین بودن TSH در آزمایش خون چیست؟

اغلب اوقات پایین‌بودن tsh با پرکاری تیروئید همراه است که علائم آن شامل موارد زیر هستند:

• ضربان قلب نامنظم (آریتمی) یا سریع؛
• ضعف عضلانی؛
• کاهش وزن غیرقابل‌توضیح؛
• تحریک‌پذیری یا عصبی‌شدن؛
• حرکات مکرر روده یا اسهال؛
• مشکل در خوابیدن؛
• تغییرات خلقی.

عوامل مؤثر بر سطح tsh

برخی شواهد نشان می‌دهند که علاوه بر سن و جنس و بارداری، عوامل دیگری نیز هستند که ممکن است سطوح tsh را در جواب آزمایش تحت‌تأثیر قرار دهند. برخی از این عوامل که می‌توانند ژنتیکی، محیطی یا ذاتی باشند عبارت‌اند از:

آنتی‌بادی‌ها

آنتی‌بادی‌ها ازجمله اتوآنتی‌بادی‌ها و آنتی‌بادی‌های هتروفیل می‌توانند با آزمایش تیروئید تداخل ایجاد کنند و باعث تشخیص اشتباه یا درمان نامناسب شوند. برخی از آنتی‌بادی‌های مهم عبارت‌اند از:

• آنتی‌بادی‌های هتروفیل؛
• آنتی‌بادی‌های تیروئید؛
• آنتی‌بادی‌های ضد روتنیوم و ضد استرپتاویدین.

وضعیت سلامتی

بیماری‌های مختلف می‌توانند باعث تغییر در نتایج آزمایش شوند. این بیماری‌ها چه حاد باشند چه مزمن، می‌توانند با واردکردن فشار به سیستم غدد درون‌ریز شما نتیجه آزمایش را بالاتر یا پایین‌تر از حد واقعی نشان دهند.

بارداری

در دوران بارداری ممکن است سطح TSH شما کمتر از محدوده نرمال باشد و فرقی نمی‌کند که اختلال تیروئید دارید یا نه. هورمون‌های بارداری به‌شکل طبیعی سطح برخی هورمون‌های تیروئید موجود در خون را افزایش می‌دهند زیرا این هورمون‌ها برای رشد مغز و سیستم عصبی جنین ضرور‌ی‌اند. به همین دلیل، با افزایش سطح هورمون‌های تیروئید، سطح tsh به حدود ۰٫۴ تا ۰٫۵ mU/L کاهش می‌یابد.

پزشکان سطح TSH را در طول بارداری به‌دقت کنترل می‌کنند. اگر سطوح tsh به‌شکل غیرعادی بالا یا پایین باشد ممکن است با خطر بروز عوارض مرتبط با بارداری همراه باشد. برخی از این عوارض عبارت‌اند از:

• پره اکلامپسی؛
• زایمان زودرس؛
• وزن کم جنین هنگام تولد؛
• نارسایی احتقانی قلب.

جنسیت

به‌طور کلی زنان بیشتر از مردان دچار اختلال عملکرد تیروئید می‌شوند؛ خواه کم‌کاری تیروئید باشد یا پرکاری تیروئید. برخی شواهد نشان می‌دهد که سطح TSH کلا در زنان بالاتر است. همچنین خطر مشکلات تیروئید در دوران بارداری و حوالی یائسگی افزایش می‌یابد.

در برخی افراد، مشکلات مربوط به تیروئید با اختلال عملکرد جنسی مرتبط است که ممکن است بر مردان بیشتر از زنان تأثیر بگذارد. طبق یک مطالعه، ۵۹ تا ۶۳ درصد از مردان مبتلا به کم‌کاری تیروئید اختلال عملکرد جنسی را هم تجربه می‌کنند.

سن افراد

سطح TSH باتوجه‌به سن شما هم ممکن است تغییر کند. با افزایش سن افراد اغلب سطح این هورمون هم بالاتر می‌رود. براساس یک مطالعه، تقریبا ۷ تا ۱۴ درصد از افراد مسن دارای سطح TSH بالاتر از حد بالای محدوده مرجع هستند.

وضعیت ید در رژیم غذایی

برخی غذاها و مکمل‌ها که حاوی ید هستند ازجمله مکمل‌های دارای بیوتین، می‌توانند نتیجه آزمایش را کمی تغییر دهند.

تغییر در عادات خواب

کمبود خواب باکیفیت می‌تواند تعادل تیروئید را برهم بزند و سطح TSH را تغییر دهد.

داروهای تاثیرگذار در تفسیر آزمایش TSH

برخی داروها ممکن است در تفسیر آزمایش tsh تأثیر بگذارند که شامل موارد زیر هستند:

• داروهای مربوط به بیماری‌های قلبی؛
• داروهای مربوط به درمان سرطان؛
• داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) ازجمله ایبوپروفن.

هدف از انجام آزمایش TSH Elisa چیست؟

آزمایش TSH Elisa که به اختصار روش ایمونوسوربنت مرتبط با آنزیم (ELISA) نامیده می‌شود، یک روش استاندارد برای تشخیص هورمون TSH در سرم یا پلاسمای خون بیمارانی است که در بیمارستان بستری هستند.

آزمایش TSH در منزل با دکترساینا!

آزمایش tsh از آزمایش‌های بسیار مهمی است که اغلب افراد باتوجه‌به شرایطی که دارند، از افراد مسن گرفته تا خانم‌های باردار و افرادی که تحت‌درمان بیماری‌های تیروئید هستند، باید به‌شکل دوره‌ای آن را انجام دهند. البته آزمایش‌دادن منظم آن‌هم به‌صورت حضوری برای بسیاری از ما با چالش‌هایی همراه است. از اتلاف وقت در صف آزمایشگاه‌ها گرفته تا ترافیک و شلوغی که هم از کار و زندگی ما را می‌اندازد و هم اینکه ممکن است باعث ناراحتی‌مان شود. به همین دلیل است که دکترساینا خدمات آزمایش در منزل خود را راه‌اندازی کرده است باهدف اینکه راحتی و رفاه شما را فراهم کند. با این خدمات هم در وقت‌تان صرفه‌جویی می‌کنید هم در هزینه‌هایتان. ما متخصصان خونگیری خود را در ساعتی که خودتان مشخص کرده‌اید به منزلتان اعزام می‌کنیم تا شما راحت در خانه بنشینید و آزمایش خود را بدهید.

سؤالات متداول