آزمایش PT چیست؟ بررسی تست PT و میزان نرمال آن در آزمایش خون

به‌راحتی کبود می‌شوید و خون‌ریزی زخمتان بند نمی‌آید؟ دوره‌های قاعدگی سنگین را پشت‌سر می‌گذارید و هرازگاهی خون‌دماغ می‌شوید؟ حتی در ادرارتان خون می‌بینید و علتش را نمی‌دانید؟ احتمالا گرفتار اختلالات لخته‌شدن خون هستید! یکی از کارهایی که برای تشخیص اختلال‌های خون باید انجام شود، بر‌آورد «مدت‌زمان لخته‌شدن پلاسمای خون» است. این معیار با آزمایش «PT» یا «زمان پروترومبین» اندازه‌گیری می‌شود. این تست لزومان برای بیماران نیست! یک تست تشخیصی ساده و بی‌خطر است که برای بررسی وضعیت بدنی‌ بیمار انجام می‌شود. در این مقاله درباره تست PT و تفسیر نتیجه این آزمایش صحبت می‌کنیم و درباره محدوده نرمال این فاکتور انعقادی حرف می‌زنیم.

آزمایش PT چیست؟

برای همه ما پیش آمده که جایی از بدنمان بریده شود، به‌طوری که پارگی رگ خونی اتفاق بیفتد و چند دقیقه بعد، خون‌ریزی بند آمده و همه‌چیز به حالت اولیه بازگردد! این هنر تجمع پلاکت‌های خون در محل زخم است. فاکتورهای انعقادی دست به دست هم می‌دهند و یک لخته خون قوی برای بستن زخم می‌سازند. بعضی وقت‌ها بدن به‌دلیل ابتلا به اختلال‌های خونی، بیماری‌های کبدی، کمبود ویتامین K یا مصرف برخی داروها نمی‌تواند فاکتورهای انعقادی درست را بسازد! اگر هریک این مشکلات منجر شوند که فاکتور دوم یعنی «پروترومبین» تولید نشود، بدن قدرت لخته‌سازی خون را ندارد!‌

آزمایش PT یا «Prothrombin Time» سرعت لخته‌شدن پلاسمای خون را اندازه می‌گیرد تا علت دقیق اختلال خون‌ریزی یا لخته‌شدن خون را تشخیص دهد. برای تشخیص دقیق و قطعی، این تست در کنار آزمایش PTT انجام می‌شود.

چرا آزمایش PT تجویز می‌شود؟

تست PT لزوما برای تشخیص بیماری نیست! ولی اگر پزشکان متوجه علائمی مثل کبودی آسان، خون‌ریزی بی‌وقفه، قاعدگی سنگین، خون در ادرار، بینی یا لثه و درد و تورم مفاصل شوند، این تست را تجویز می‌کنند تا پی به نوع اختلال خون‌ریزی شما ببرند. در کل، هدف از انجام این آزمایش یکی از این سه مورد است: بررسی وضعیت سلامت و عملکرد کبد، بررسی اختلال‌های انعقاد خون به‌خاطر بیماری و ریشه‌یابی خون‌ریزی‌های غیرطبیعی. اگر پزشک برای‌ شما انجام این تست را تجویز کرده و علتش را نمی‌دانید، طی یک جلسه ویزیت آنلاین با پزشکان دکترساینا می‌فهمید قصه از چه قرار است!

PT Activity چیست؟

جواب آزمایش pt که رایج‌ترین تست غربالگری انعقاد خون است، به‌صورت عددی و در چند قالب متفاوت ارائه می‌شود: زمان لخته‌شدن خون برحسب ثانیه (PTs)، بر‌حسب درصد فعالیت (PTp) و نسبت عادی بین‌المللی (INR). بنابراین می‌توان گفت عبارت PT Activity در برگه‌ آزمایش خون مدت‌زمان لازم برای لخته‌شدن خون را به‌صورت درصد بیان می‌کند. پزشکان ما در دکترساینا برای سنجش نرمال‌بودن نتایج این فاکتور، این تست را در کنار سایز آژمایش‌های کنترل فاکتورهای انعقادی انجام می‌دهند تا نتیجه دقیق و قابل‌اطمینان باشد.

چه کسانی باید از آزمایش PT استفاده کنند؟

رایج‌ترین دلایل تجویز این تست به شرح زیر است:

• افرادی که دچار مشکلات کبدی یا کمبود ویتامین K هستند؛
• کسانی که متوجه خون‌ریزی بی‌دلیل یا کبودشدگی غیرطبیعی شده‌اند و علتش را نمی‌دانند؛
• کسانی که به‌خاطر ابتلا به هموفیلی، در معرض خطر اختلال خون هستند؛

همچنین:

• این تست پیش از عمل‌های جراحی بزرگ برای اطمینان از قدرت بدن بیمار برای لخته‌سازی خون انجام می‌شود.
• پزشک برای اطمینان از درستی دوز مصرفی داروهای رقیق‌کننده خون، تست PT را تجویز می‌کند.
• انجام این تست برای افراد مستعد خون‌ریزی غیرقابل‌توضیح یا طولانی‌مدت لازم است.

شرایط انجام آزمایش PT چیست؟

این آزمایش ساده و کم‌دردسر به آمادگی خاصی نیاز ندارد. حتی نیازی به رعایت ناشتایی نیست. فقط اگر تحت‌درمان با داروهای ضدانعقاد خون هستید، دراین‌باره با پزشک مشورت کنید. داروهای رقیق‌کننده خون نتیجه این تست را تغییر می‌دهند. بنابراین زمان انجام آزمایش شما باید قبل‌از مصرف دُز روزانه باشد.

آزمایش PT چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش خون pt از نوع هماتولوژی با نوع نمونه‌گیری وریدی است. البته نمونه خون این تست گاهی از محل انگشت دریافت می‌شود. این رویه حتی درصورت خون‌گیری وریدی کاملا سرپایی است و فقط چند دقیقه طول می‌کشد.

مقدار نرمال به چه صورت است؟

جواب آزمایش شما در قالب یک نسبت نرمال‌شده بین‌المللی (INR) در اختیارتان قرار می‌گیرد و عددی است. اگر به‌عنوان یک فرد عادی بدون بیماری زمینه‌ای و مصرف داروهای رقیق‌کننده این تست را بدهید، میزان نرمال پی تی خون شما باید ۱۱ تا ۱۳.۵ ثانیه باشد. باید نهایتا همین‌قدر طول بکشد تا خونتان لخته شود! همچنین نسبت بین‌المللی INR برای افراد عادی از ۰٫۹ تا ۱٫۱ و برای افراد تحت‌درمان با داروی وافارین بین ۲ تا ۳٫۵ است.

نتایج و تفسیر آزمایش PT چگونه است؟

تفسیر نتایج آزمایش PT چندان پیچیده نیست. اگر پی تی خونتان در محدوده نرمال باشد، احتمالا مشکل انعقاد خون ندارید و سالم و سلامتید. در بخش قبلی محدوده نرمال تست PT را گفتیم. این محدوده برای افراد کاملا سالم است. اگر فرد دریچه مکانیکی در قلب داشته باشد، تشکیل لخته‌خون در بدن او بیشتر از حد معمولا زمان می‌برد. برای این افراد محدوده PT را کمی بالاتر در نظر می‌گیریم. برای بیماران مبتلا به بیماری‌های کبدی، کمبود ویتامین K یا نقص فاکتور انعقادی نیز همین‌طور. حتی درصورتی که بیمار تحت‌درمان ترومبوز پیچیده یا بیماری‌های خاص مرتبط با خون‌ریزی باشد، پزشک به صلاحدید خود محدوده هدف INR را تغییر می‌دهد. بنابراین مهم است تفسیر این آزمایش را از زبان پزشک متخصص بشنوید. برای تفسیر دقیق و آنلاین نتایج آزمایش خود، می‌توانید از خدمات تفسیر نتایج آزمایش سایت دکتر ساینا استفاده کنید.

علائم غیر عادی بودن آزمایش PT چیست؟

اگر عدد PT به‌دست‌آمده بیشتر از محدوده نرمال باشد، این یعنی روند لخته‌سازی خون برای بدن بیش‌ا‌ز‌حد زمان‌بر است و یک جای کار لنگ می‌زند! این افزایش بیش‌از‌حد معمولا ناشی از بیماری‌های کبدی، نقص ارثی فاکتورهای انعقادی، نقص ویتامین، انسداد مجرای صفراوی، مسمومیت با سالیسیلات، انتقال خون زیاد، مصرف وارفارین یا انعقاد داخل عروقی منتشره است. از‌طرفی اگر عدد PT به‌دست‌آمده کمتر از محدوده نرمال باشد، خون فرد سریع‌تر از حالت عادی می‌بندد و این‌هم عجیب است! می‌تواند نشانۀ استراحت طولانی‌مدت، مصرف دخانیات، سرطان، چاقی یا مصرف داروهای هورمونی باشد.

نشانه‌های بالا بودن PT در آزمایش خون

زمانی که مقدار به‌دست‌آمده PT در آزمایش خون از حد مشخصی بیشتر باشد، فرد قطعا با مشکل انعقاد خون مواجه است و خونش دیر لخته می‌شود. در این شرایط، خون‌ریزی از محل بریدگی بیش‌از‌حد زیاد است، پوست فرد به‌راحتی براثر ضربه‌های ملایم کبود می‌شود و با عوارضی مثل خون‌دماغ‌شدن یا خون‌ریزی مکرر لثه دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.

نشانه‌های پایین بودن PT در آزمایش خون

اگر مقدار به‌دست‌آمده PT در آزمایش خون از حد مشخصی کمتر باشد، سرخت لخته‌سازی خون بالاست و این اتفاق پرخطر می‌تواند باعث مشکلات جدی شود. چراکه تشکیل لخته خون در ارگان‌های بدن قطعا بر عملکرد آنها تأثیر می‌گذارد. علائمی که فرد در این حالت تجربه می‌کند عبارت‌اند از گرفتگی عضلانی، دردهای ضربان‌دار، تورم و قرمزی دست و پا، نفس‌تنگی، دردهای تیز قفسه سینه و سرفه‌های خونی.

چه عواملی بر نتیجه تست PT اثرگذار هستند؟

نتیجه این آزمایش از چند عامل مهم تأثیر می‌پذیرد. مهم‌ترین آنها ابتلا به اختلال انعقاد خون و مصرف داروهای انعقاد خون است. اگر لخته خون درون عروقی منتشر تشکیل شود، فرد مبتلا به بیماری‌های کبدی باشد یا سطح ویتامین K در بدنش پایین باشد، احتمالا نتایج آزمایش PT خارج از محدوده ۲ تا ۳ و غیرطبیعی خواهد بود. مصرف نامنظم داروی وارفارین و ابتلا به اسهال یا سندرم‌های سوءجذب نیز زمان PT را تغییر می‌دهد و از محدوده نرمال خارج می‌کند. حتی مصرف مشروبات الکلی عملکرد کبد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و زمان PT را طولانی‌تر می‌کند. مصرف مولتی‌ویتامین‌ها، قرص‌های مسکن و داروی سرماخوردگی نیز بی‌تأثیر نیست.

مواد غذایی تاثیرگذار در نتیجه آزمایش PT چیست؟

گاهی اوقات با مصرف سبزیجات برگ‌دار می‌توان زمان لخته‌شدن خون در بدن را کوتاه کرد. این سبزیجات به جذب بهتر ویتامین K کمک می‌کنند، فاکتورهای انعقادی وابسته به این ویتامین افزایش می‌یابند و زمان PT کوتاه می‌شود. همچنین مصرف ویتامین‌هایی مثل انبه، گریپ‌فروت، آووکادو و … مدت‌زمان لخته‌سازی را کم می‌کنند و بر نتیجه آزمایش PT تأثیر می‌گذارند. مصرف جگر، کلم بروکلی، نخود، چای سبز، کلم پیچ، سبزی شلغم و غذاهای تهیه شده از سویا نیز بر نتیجه این تست تأثیر می‌گذارد. در کل، هرچقدر رژیم تغذیه‌ای شما سرشار از ویتامین K باشد، عدد PT کمتر و هرچقدر فقدان این ویتامین بیشتر شود، عدد PT بیشتر خواهد بود.

تست‌های مربوط با آزمایش PT چیست؟

تست PT باید در کنار تست‌های تأییدی و تکمیلی مثل آزمایش PTT (زمان نسبی ترومبوپلاستین) و آزمایش CBC انجام شود تا اطلاعات دقیق‌تری از علت اختلال انعقاد خون ارائه دهد. درباره PTT در بخش بعدی حرف می‌زنیم. هدف از تجویز آزمایش CBC نیز شمارش تعداد سلول‌های خونی و خصوصیات آنهاست. بررسی نتایج این تست اطلاعات درست و دقیقی درباره سلول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها به پزشک می‌دهد.

تفاوت تست PT و آزمایش PTT چیست؟

کاربرد هر دو تست pt و ptt ارزیابی اختلالات انعقادی است. تست ptt  فاکتورهای انعقادی‌ای که در مسیر داخلی آبشار انعقادی فعالیت دارند را بررسی می‌کند و تست pt هم مسیر خارجی آبشار انعقادی را بررسی می‌کند. 

هدف از تست PT بررسی زمان لخته‌شدن خون و تست PTT بررسی زمان فعال‌سازی فاکتورهای انعقادی خون است. تجاوز PT از محدوده نرمال می‌تواند نشان‌دهنده کمبود ویتامین K یا یکی از فاکتورهای پروترومبین، فیبرینوژن، فاکتور VII، فاکتور X و یا فاکتور V باشد.

آزمایش PTT معمولا برای بررسی وضعیت بدنی بیمارانی تحت‌درمان با داروی ضدانعقاد خون مثل هپارین تجویز می‌شود. تجاوز PTT از محدوده نرمال معمولا نشان‌دهنده فقدان یکی از فاکتورهای انعقادی XII، فاکتور XI، فاکتور VIII، فاکتور IX و یا نقص‌های احتمالی آنهاست. کاهش آن نیز به‌معنای ابتلا به بیماری‌های کبدی است.

سؤالات متداول