نارکولپسی چیست؟ بررسی علائم حملات خواب ناگهانی و روش‌های درمان مؤثر

31 0
سلامت روان

نارکولپسی نوعی اختلال خواب است که در آن فرد مبتلا ممکن است در طول روز احساس ناگهانی و بدون مقاومتی برای خوابیدن داشته باشد. این بیماری چندان رایج نیست، اما به‌دلیل علائم و نحوه بروز آن نوعی بیماری شناخته‌شده است. نارکولپسی می‌تواند در زندگی، توانایی کارکردن و روابط اجتماعی بیمار اختلالات جدی ایجاد کند ولی معمولا قابل‌درمان است. در این مقاله بیشتر با نارکولپسی، علت ایجاد، علائم و روش‌های تشخیص و درمان این بیماری آشنا می‌شوید. تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

نارکولپسی چیست؟

نارکولپسی (Narcolepsy) نوعی اختلال مغز و سیستم عصبی است که در توانایی شما را بیدارشدن و خوابیدن اثر می‌گذارد. افراد مبتلا به نارکولپسی در طول روز خواب‌آلودگی شدید و غیرقابل‌کنترلی دارند. به همین دلیل، ممکن است در هر زمان و در حین انجام هر فعالیتی ناگهان به خواب بروند. در بسیاری از موارد، نارکولپسی تشخیص داده نمی‌شود و بنابراین درمان نمی‌شود.

نارکولپسی

نارکولپسی چگونه بر بدن شما تأثیر می‌گذارد؟

بربرای درک بهتر نارکولپسی، بهتر است ابتدا با چرخه خواب آشنا شوید. خواب انسان معمولاً شامل چند مرحله است:

  • مرحله ۱ (خواب سبک): بلافاصله پس از خوابیدن شروع می‌شود و حدود ۵ درصد از کل زمان خواب را تشکیل می‌دهد.
  • مرحله ۲ (خواب نیمه‌عمیق): این مرحله کمی عمیق‌تر از مرحله ۱ است و حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد از زمان خواب را شامل می‌شود.
  • مرحله ۳ (خواب عمیق یا خواب موج آهسته): حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از زمان خواب را تشکیل می‌دهد. بیدار کردن فرد در این مرحله سخت است و اگر ناگهان بیدار شود، دچار «مه ذهنی» و سنگینی فکر خواهد شد. معمولا خواب‌گردی و صحبت در خواب در این مرحله رخ می‌دهد.
  • مرحله ۴ (خواب رِم یا REM): مخفف «حرکت سریع چشم» است. در این مرحله خواب می‌بینیم و حرکت چشم‌ها زیر پلک‌ها قابل‌مشاهده است.

در حالت طبیعی، فرد ابتدا وارد مراحل ۱، ۲ و ۳ می‌شود و سپس به مرحله REM می‌رسد. این چرخه به‌طور متوسط هر ۹۰ دقیقه یک‌ بار تکرار می‌شود (البته این مدت می‌تواند بین ۷۰ تا ۱۱۰ دقیقه متغیر باشد). در یک خواب شبانه حدود ۸ساعته، معمولاً چهار تا پنج چرخه کامل تجربه می‌کنیم.

اما در نارکولپسی، چرخه خواب متفاوت است. فرد خیلی سریع پس از به خواب رفتن وارد مرحله REM می‌شود. باقی شب هم خواب او تکه‌تکه و ناپیوسته است. همین تغییر باعث بروز علائمی مثل فلج خواب یا توهم‌های موقع به‌خواب‌رفتن یا بیدارشدن می‌شود.

حتی اگر فرد مبتلا شب به‌ظاهر خواب کافی داشته باشد، باز هم در طول روز احساس خواب‌آلودگی شدید خواهد داشت. او معمولا نمی‌تواند در برابر این حس مقاومت کند و به خواب کوتاه روزانه (۱۵ تا ۳۰ دقیقه) فرو می‌رود. بعد از بیدار شدن هم احساس سرحالی می‌کند، اما این حالت چند بار در روز تکرار می‌شود و زندگی روزمره را مختل می‌کند.

تفاوت نارکولپسی با خستگی مزمن

نارکولپسی نوعی اختلال عصبی مزمن است که باعث خواب‌آلودگی شدید و ناگهانی در طول روز می‌شود اما خستگی مزمن (chronic fatigue) احساس خستگی شدید و مداومی است که با معمولا با استراحت بهتر نمی‌شود. این شرایط ممکن است به‌دلیل مشکلات پزشکی مختلف مثل کم‌خونی، مشکلات تیروئید، افسردگی، استرس مزمن یا عفونت‌های طولانی‌مدت ایجاد شود. هرچند در خستگی مزمن ممکن است فرد تمایل به خوابیدن داشته باشد، اما حملات خواب وجود ندارد و احساس ناگهانی خواب ایجاد نمی‌شود. بااین حال، خستگی با درد عضلانی، مشکل تمرکز، سردرد و علائم دیگر همراه است.

تفاوت نارکولپسی با خستگی مزمن

انواع نارکولپسی

نارکولپسی به‌طور کلی دو نوع اصلی دارد:

  • نارکولپسی نوع ۱: حدود ۲۰ درصد افراد مبتلا به نارکولپسی در این گروه قرار می‌گیرند. ویژگی مهم این نوع، کاتاپلکسی (از دست دادن ناگهانی کنترل عضلات) است. شدت کاتاپلکسی می‌تواند از خفیف (مثل افتادگی پلک یا شل شدن زانوها) تا شدید (زمین‌خوردن کامل) متغیر باشد. معمولاً سطح ماده‌ای به نام هیپوکرتین (نوروپپتید تنظیم‌کننده خواب) در مغز این افراد پایین است.
  • نارکولپسی نوع ۲: بیشتر بیماران (حدود ۸۰ درصد) به این نوع مبتلا هستند. در این نوع، فرد دچار کاتاپلکسی نمی‌شود و سطح هیپوکرتین معمولاً طبیعی است. به همین دلیل تشخیص نارکولپسی نوع ۲ سخت‌تر است و علائم آن معمولاً خفیف‌تر از نوع ۱ می‌باشد.

به طور خلاصه، تفاوت اصلی این دو نوع در وجود یا نبود کاتاپلکسی است.

چه افرادی دچار نارکولپسی می‌شوند؟

معمولا نارکولپسی در افراد بین ۵ تا ۵۰ سال تشخیص داده می‌شود؛ با این حال، این بیماری بیشتر در اواخر نوجوانی و اوایل دهه بیست زندگی ظاهر می‌شود. مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به نارکولپسی هستند.

نارکولپسی چقدر شایع است؟

نارکولپسی بیماری شایعی نیست. تحقیقات موجود نشان می‌دهد که حدود ۲۵ تا ۵۰ نفر از هر ۱۰۰،۰۰۰ نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند؛ با این حال، چون تشخیص این بیماری معمولا سال‌ها طول می‌کشد، تعیین تعداد واقعی مبتلایان سخت است.

علت نارکولپسی

هنوز علت دقیق نارکولپسی مشخص نیست. به‌طور کلی، علت‌ ابتلا به نارکولپسی با توجه به نوع نارکولپسی شما می‌تواند متفاوت باشد. با این حال، همه آنها با هیپوتالاموس در مغز شما مرتبط هستند یعنی بخشی خاص از مغز که به تنظیم زمان خواب و بیداری کمک می‌کند.

علت نارکولپسی نوع ۱

در سال ۱۹۹۸، محققان اورکسین‌ (که گاهی به آن هیپوکرتین هم گفته می‌شود) را کشف کردند؛ نوعی مولکول شیمیایی که توسط نورون‌های خاصی (سلول‌های مغزی) ساخته شده و برای ارتباط استفاده می‌شود. نورون‌هایی که از اورکسین استفاده می‌کنند در قسمتی از مغز به نام هیپوتالاموس هستند و نقش مهمی در بیدار ماندن شما دارند. معمولا اورکسین در مایع مغزی‌ـ‌نخاعی قابل اندازه‌گیری است. در افراد مبتلا به نارکولپسی، میزان اورکسین در مایع مغزی‌ـ‌نخاعی بسیار پایین یا غیرقابل‌تشخیص است. این موضوع نشان می‌دهد که سلول‌های تولید‌کننده اورکسین یا دیگر کار نمی‌کنند یا توسط چیزی از بین رفته‌اند.

مشکلات سیستم ایمنی

تحقیقات بیشتر نشان می‌دهد که احتمالا دلیل از کار افتادن این نورون‌ها، مشکل خودایمنی است یعنی سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به نورون‌های تولیدکننده یا مصرف‌کننده اورکسین یا حتی به خود اورکسین‌ حمله می‌کند. حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد افراد مبتلا به نارکولپسی نوع ۱ یک جهش ژنتیکی خاص به نام هلا-دی.کیو.بی (HLA- DQB1*06:02) دارند که سیستم ایمنی‌ آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به این حال، حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا به این جهش، نارکولپسی ندارند؛ بنابراین نقش دقیق این جهش ژنتیکی هنوز مشخص نیست.

وراثت

از طرفی، وراثت یکی دیگر از عوامل ابتلا به نارکولپسی است. ابتلای یکی از بستگان نزدیک (والدین، خواهر و برادر یا فرزند) به نارکولپسی احتمال ابتلا در سایر افراد نزدیک را افزایش می‌دهد. اگر در خانواده‌ شما سابقه نارکولپسی وجود دارد، احتمال ابتلای شما ۲۰ تا ۴۰ برابر بیشتر است.

عفونت

همچنین بعضی از افراد ممکن است بعد از ابتلا به عفونت‌های ویروسی و باکتریایی خاص مثل آنفولانزای اچ.وان.ان.وان (H1N1) و باکتری‌های عامل گلودرد چرکی دچار نارکولپسی نوع ۱ شوند. کارشناسان معتقدند که گاهی عفونت‌ ممکن است باعث ایجاد تغییر و اختلال در سیستم ایمنی بدن شود.

علت نارکولپسی نوع ۲

هرچند درباره علت نارکولپسی نوع ۱ اطلاعات زیادی داریم، علت نارکولپسی نوع ۲ هنوز به‌طور کامل مشخص نیست. متخصصان حدس می‌زنند که ممکن است  این بیماری به دلایل مشابهی مثل ازدست‌دادن نورون‌های اورکسین یا اختلال در نحوه انتقال اورکسین در مغز ایجاد شود، اما شدت آن کمتر است.

نارکولپسی ثانویه

در موارد نادر، نارکولپسی ممکن است به‌دلیل آسیب به هیپوتالاموس ایجاد شود. این آسیب می‌تواند ناشی از ضربه به سر (مثل ضربه مغزی)، سکته مغزی، تومورهای مغزی یا شرایط دیگر باشد. همچنین نارکولپسی می‌تواند بخشی از بیماری‌های ارثی غیرمرتبط باشد، ازجمله:

  • آتاکسی مخچه‌ای غالب اتوزومال، نارکولپسی و ناشنوایی؛
  • دیابت نوع ۲؛
  • چاقی.
نارکولپسی-نارکولپسی ثانویه

علائم حمله خواب (نارکولپسی)

علائم نارکولپسی معمولا طی چند ماه پیشرفت می‌کند و تا پایان عمر ادامه دارد.

علامت اولیه نارکولپسی

معمولا خواب‌آلودگی بیش‌ازحد در طول روز (EDS)‌ اولین علامت نارکولپسی است. به‌طور کلی، حتی اگر شب‌ها خواب کافی داشته باشید، خواب‌آلودگی بیش‌ازحد در طول روز انجام فعالیت‌های روزمره را سخت می‌کند. کمبود انرژی باعث می‌شود تمرکز کردن سخت شود، دچار فراموشی شوید و احساس افسردگی یا خستگی داشته باشید.

سایر علائم نارکولپسی

در مرحله خواب REM، می‌توانیم خواب ببینیم و دچار فلج عضلانی می‌شویم. همین موضوع می‌تواند سایر علائم نارکولپسی را توضیح دهد، ازجمله:

  • کاتاپلکسی (Cataplexy): از دست دادن ناگهانی حجم عضلانی است که با توجه به عضلات درگیر، می‌تواند مشکلاتی از گفتار نامفهوم تا سقوط کامل بدن ایجاد کند. معمولا با احساسات شدیدی مثل تعجب، خنده یا عصبانیت ایجاد می‌شود.
  • توهم: توهم می‌تواند در هر زمانی اتفاق بیفتد و معمولا واضح و ترسناک است. بیشتر توهمات‌ بصری‌اند، اما ممکن است سایر حواس هم درگیر شوند. توهم در زمان خوابیدن به نام توهم هیپناگوژیک و توهم در زمان بیداری توهم‌ هیپنوپامپیک نامیده می‌شود.
  • فلج خواب: ممکن است در زمان به‌خواب‌رفتن یا بیدار شدن نتوانید حرکت یا صحبت کنید. این حالت‌ها معمولا چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشند.
  • خواب مختل‌شده: ممکن است در طول شب به‌دلیل خواب‌های واضح، مشکلات تنفسی یا حرکات بدنی به‌سختی بخوابید.
نارکولپسی-سایر علائم نارکولپسی

علاوه بر چهار علامت اصلی، بعضی علائم یا رفتارهای دیگر در افراد مبتلا به نارکولپسی شایع است، ازجمله:

  • حرکات خودکار: افراد مبتلا به نارکولپسی ممکن است ناگهان به خواب بروند، اما همچنان بعضی از بخش‌های بدنشان، مثل دست‌ها به حرکت ادامه دهند؛
  • فراموشی: بسیاری از افراد مبتلا به نارکولپسی معمولا به یاد نمی‌آورند که دقیقا قبل از خوابیدن چه کاری انجام می‌دادند؛
  • انجام رفتار ناگهانی در زمان حمله خواب: فرد مبتلا ممکن است ناگهان حرف بزند و چیزی بگوید. معمولا کلمات یا عبارات بی‌معنی یا نامرتبط با شرایط اطراف هستند. ممکن است بعد از این اتفاق فرد دوباره کامل بیدار شود، اما بیشتر کسانی که این رفتار را دارند، این موضوع را به یاد نمی‌آورند.

عوارض نارکولپسی

نارکولپسی می‌تواند در زمینه‌های مختلف مشکل ایجاد کند، ازجمله:

  • آسیب‌دیدگی جسمی: با وجود نارکولپسی انجام فعالیت‌های روزمره مثل رانندگی، آشپزی و کار با ماشین‌آلات می‌توانند خطرناک شوند. باید عوامل حواس‌پرت یا خواب‌آلودگی را بشناسید. اگر کاتاپلکسی دارید، مراقب محرک‌های آن باشید. با پزشک خود درباره توانایی‌هایتان و بهترین راه‌های حفظ ایمنی صحبت کنید.
  • کار و تحصیل: افراد مبتلا به نارکولپسی معمولا در تمرکز و بیدار ماندن مشکل دارند که می‌تواند در کار و یادگیری اختلال ایجاد کند. دیگران ممکن است افراد مبتلا به نارکولپسی را تنبل یا بی‌انگیزه ببینند. داروها و تغییرات سبک زندگی می‌توانند کمک‌کننده باشند. فراهم کردن شرایطی مثل برنامه کاری انعطاف‌پذیر و زمان‌های مشخصی برای چرت زدن هم می‌تواند به عملکرد بهتر شما کمک کند.
  • روابط و زندگی اجتماعی: تار بودن ذهن، خواب‌آلودگی در طول روز، مشکلات حافظه و کاتاپلکسی می‌توانند تعاملات اجتماعی را سخت و ناخوشایند کنند. ممکن است نسبت به بیماری خود احساس خجالت داشته باشید، زیرا بسیاری از مردم آن را درک نمی‌کنند. صحبت کردن با اعضای خانواده و دوستان درباره شرایط‌تان و درخواست حمایت و درک از آن‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
  • روابط عاطفی: احساسات شدیدی مثل خشم یا شادی ممکن است باعث بروز کاتاپلکسی شوند. این موضوع می‌تواند موجب کناره‌گیری فرد از تعاملات عاطفی شود.
  • مشکلات قلبی: نارکولپسی درمان‌نشده با کلسترول بالا، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی مرتبط است. افراد مبتلا به نارکولپسی معمولا دچار کمبود هیپوکرتین هستند؛ ماده‌ای که به کاهش فشار خون در هنگام خواب کمک می‌کند. همچنین، خواب مختل‌شده به سلامت قلب آسیب می‌زند.
  • چاقی: افراد مبتلا به نارکولپسی بیشتر در معرض اضافه‌وزن هستند. گاهی اوقات به‌سرعت بعد از شروع علائم، افزایش وزن هم شروع می‌شود.

تشخیص نارکولپسی

تشخیص نارکولپسی شامل معاینه بالینی و بررسی سابقه پزشکی شما است. ممکن است پزشک از شما بخواهد چند هفته خواب و علائمتان را ثبت کنید تا الگوهای خواب شما را دنبال کند.

آزمایش‌های مربوط به نارکولپسی

آزمایش‌های مختلفی برای بررسی نارکولپسی انجام می‌شود، ازجمله:

  • پلی ‌سومنوگرام (PSG): این آزمایش در کلینیک یا آزمایشگاه اختلالات خواب انجام می‌شود. پلی سومنوگرام نوعی آزمایش شبانه است که در طول خواب شما به‌طور مداوم اندازه‌گیری‌هایی انجام می‌دهد تا مشکلات چرخه خواب شما را ثبت کند. این آزمایش نشان می‌دهد که آیا شما در زمان‌های غیرمعمول وارد مرحله خواب REM می‌شوید یا خیر. همچنین می‌تواند مشکلات دیگر مربوط به علائم شما را رد کند.
  • تست تأخیر خواب چندگانه (MSLT): این آزمایش هم در کلینیک یا آزمایشگاه ویژه و در طول روز انجام می‌شود. این تست تمایل شما به خوابیدن را اندازه‌ می‌گیرد و وجود عوامل خاصی از خواب REM در زمان‌های غیرمعمول روز را بررسی می‌کند. در این آزمایش معمولا شما چهار یا پنج چرت کوتاه می‌زنید که معمولا هر کدام حدود دو ساعت با هم فاصله دارند.
  • آزمایش سوراخ کمری یا ال‌پی (Lumbar Puncture):‌ این روش که گاهی به آن نمونه‌گیری مایع نخاعی (spinal tap) هم گفته می‌شود، در بیمارستان یا مراکز سرپایی انجام می‌شود. پزشک یا پرستار مقداری از مایع نخاعی را با سوزن از کمر شما خارج می‌کند و سپس این مایع آزمایش می‌شود تا سطح هیپوکرتین آن بررسی شود.
  • آزمون حفظ بیداری: این آزمایش تعیین می‌کند که حتی در شرایطی که خوابیدن آسان است، آیا می‌توانید در طول روز بیدار بمانید یا خیر. هرچند این آزمون برای تشخیص نارکولپسی رایج نیست، اما همچنان ممکن است انجام شود و می‌تواند وجود مشکلات دیگر را رد کند. از طرف دیگر، این آزمون برای ارزیابی تأثیر درمان‌های محرک مفید است.
نارکولپسی-آزمایش‌های مربوط به نارکولپسی

آزمایش‌های دیگری هم ممکن است برای تشخیص نارکولپسی انجام شود؛‌ به همین دلیل ممکن است تشخیص بیماری زمان بیشتری طول بکشد. با این حال، پزشک بهترین کسی است که می‌تواند درباره آزمایش‌های موردنیاز و دلایل آن‌ها تصمیم بگیرد.

درمان نارکولپسی

در حال حاضر درمان قطعی برای نارکولپسی وجود ندارد، اما درمان می‌تواند به کاهش علائم کمک کرده و کیفیت زندگی شما را بهبود ببخشد. این درمان‌ها می‌تواند شامل استفاده از دارو و تغییر سبک زندگی باشد.

درمان دارویی نارکولپسی

داروهای مختلفی برای درمان نارکولپسی تجویز می‌شود، ازجمله:

  • داروهای محرک: این داروها خواب‌آلودگی را درمان می‌کنند. دو داروی مودافینیل و آرمودافینیل از جمله داروهای رایج هستند. داروهای قدیمی‌تر مثل متیل فنیدات یا آمفتامین‌ها هم گاهی تجویز می‌شوند، اما ممکن است اعتیادآور باشند.
  • داروهای ضد افسردگی: مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRIs) یا مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) می‌توانند مشکلات مربوط به خواب (REM)‌ را برطرف کنند. از این داروها می‌توان به ونلافاکسین، فلوکستین و سرترالین اشاره کرد. داروهای ضدافسردگی‌ سه حلقه‌ای مثل پروتریپتیلین، ایمی‌پرامین و کلومیپرامین هم می‌توانند کاتاپلکسی را درمان کنند.
  • سدیم اکسی‌بات: این دارو برای درمان کاتاپلکسی استفاده می‌شود.
  • پیتولیسانت یا سولریامفتول: این داروها به شما کمک می‌کنند مدت زمان بیداری را افزایش دهید.

عوارض جانبی درمان دارویی

بسیاری از داروهایی که برای درمان نارکولپسی یا علائم آن استفاده می‌شوند، احتمال تداخل با سایر داروها را دارند. فشار خون بالا (هیپرتانسیون) و نامنظمی ضربان قلب فقط دو نمونه از عوارض احتمالی داروهای محرک هستند. داروی سدیم اکسی‌بایت در ترکیب با سایر داروهایی که عملکرد سیستم عصبی مرکزی را کاهش می‌دهند، خطرناک است و هرگز نباید با الکل مصرف شود.

نارکولپسی-عوارض جانبی درمان دارویی

درمان‌های غیردارویی نارکولپسی

شواهد کمی نشان می‌دهد که درمان‌های جایگزین یا طبیعی می‌توانند علائم نارکولپسی را کاهش دهند. همچنین ماساژ درمانی به بهبود الگوهای خواب بیماران کمک می‌کند.

استفاده از تکنیک‌های مدیتیشن و آرام‌سازی می‌تواند تعداد دفعات فلج خواب در افراد مبتلا به نارکولپسی را کاهش دهد. در این نوع درمان، شما تکنیک‌هایی را یاد می‌گیرید که تمرکزتان را بالا می‌برند و عضلاتتان را آرام می‌کنند. همیشه قبل از امتحان هر درمان جایگزین با پزشک خود مشورت کنید.

روش‌های خانگی درمان نارکولپسی

تغییر سبک زندگی هم می‌تواند به کاهش علائم نارکولپسی کمک کند، ازجمله:

  • برنامه‌ی خواب خود را منظم کنید یعنی هر روز تقریبا در ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید؛
  • برای چند چرت کوتاه ۱۰ تا ۱۵ دقیقه‌ای در طول روز برنامه‌ریزی کنید؛
  • به‌طور منظم ورزش کنید و ۴ تا ۵ ساعت پیش از خواب فقط ورزش سبک انجام دهید؛
  • در طول روز بیرون بروید یا خودتان را در معرض نور روشن قرار دهید تا بیدار و هوشیار بمانید؛
  • پروژه‌های طولانی یا پیچیده را در بخش‌های کوتاه انجام دهید و هر وقت تمرکزتان کم شد، یک چرت کوتاه بزنید؛
  • در صورت مشاهده هرگونه تغییر در علائم یا عوارض جانبی داروها، حتماً پزشک را در جریان بگذارید.

رویارویی با نارکولپسی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد؛ پس بهتر است چند نکته را در نظر بگیرید، ازجمله:

  • صحبت کردن: درباره شرایط‌تان با خانواده، دوستان و همکارن صحبت کنید تا راه‌هایی برای سازگاری با نیازهای شما پیدا کنند. این سازگاری می‌تواند شامل تقسیم وظایف به بخش‌های کوتاه‌تر، ضبط جلسات یا کلاس‌ها برای مرور بعدی باشد.
  • توجه به سلامت روان: افراد مبتلا به نارکولپسی بیشتر در معرض مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب و اختلال دوقطبی هستند. اختلال در الگوهای خواب هم به سلامت روان آسیب می‌زند. همچنین، توجه دیگران به بیماری شما می‌تواند احساس شرمندگی و انزوا را افزایش دهد. برای حل این مشکلات حتما از پزشک کمک بگیرید.
  • ایمنی در رانندگی: اگر مجبور به رانندگی در مسافت طولانی هستید، با پزشک درمورد راه‌های داشتن یک سفر ایمن صحبت کنید. برنامه‌ای برای مصرف دارو تنظیم کنید که بیشترین احتمال را برای بیداری در طول رانندگی داشته باشد. هر زمان که احساس خواب‌آلودگی کردید، برای استراحت و پیاده‌روی توقف کنید. اگر خیلی خواب‌آلود هستید، رانندگی نکنید.
  • حمایت و مشاوره: گروه‌های حمایتی و مشاوره می‌توانند به شما و عزیزانتان برای مقابله با نارکولپسی کمک کنند. از پزشک خود بخواهید که شما را به گروه حمایتی یا متخصص معرفی کند.

رژیم غذایی برای نارکولپسی

به نظر می‌رسد استفاده از رژیم‌های کم‌کربوهیدرات مثل رژیم کتو (keto) به کاهش علائم نارکولپسی کمک می‌کند، اما تحقیقات علمی زیادی در این زمینه وجود ندارد؛ با این حال، سایر تغییرات در رژیم غذایی که ممکن است کمک‌کننده باشند، ازجمله:

  • رژیمی را دنبال کنید که به شما کمک کند به وزن سالم برسید و آن را حفظ کنید. افراد مبتلا به نارکولپسی بیشتر در معرض خطر چاقی هستند و وزن اضافی می‌تواند کیفیت خواب را کاهش دهد.
  • مصرف غذاهای فراوری‌شده و قندهای افزودنی را کاهش دهید. نوسانات شدید قند خون می‌تواند سطح انرژی شما را تحت تأثیر قرار دهد.
  • از مصرف کافئین، الکل و نیکوتین خودداری کنید.
  • برنامه منظمی برای غذا خوردن داشته باشید. به‌جای وعده‌های غذایی سنگین، وعده‌های کوچک‌تر و مکرر داشته باشید.
نارکولپسی-رژیم غذایی برای نارکولپسی

پیشگیری از ابتلا به نارکولپسی

نارکولپسی در تقریباً همه موارد به صورت ناگهانی رخ می‌دهد؛ به همین دلیل، کاهش خطر ابتلا به آن یا پیشگیری از بروز آن امکان‌پذیر نیست.

هزینه‌های نارکولپسی

نارکولپسی نه‌تنها از نظر جسمی و روانی، بلکه از نظر مالی هم می‌تواند در زندگی شما اثر بگذارد. بر اساس یک مطالعه، هزینه‌های پزشکی برای افراد مبتلا به نارکولپسی تقریباً دو برابر بیشتر از افرادی است که این بیماری را ندارند. این هزینه‌ها شامل داروها، ویزیت‌های پزشکی و مراجعات اورژانسی است.

هزینه‌های اضافی ممکن است وجود داشته باشد، ازجمله:

  • از دست دادن زمان کاری یا کاهش درآمد؛
  • هزینه‌های مرتبط با تأخیر در تحصیل یا مشکلات آموزشی.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر بدون دلیل مشخص و ناگهانی به خواب می‌روید، نشانه‌ای است که باید به پزشک مراجعه کنید. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده شرایط مختلفی باشد که نارکولپسی فقط یکی از آنها است. هر چه بیشتر برای تشخیص و درمان دیر کنید، احتمال بروز عوارض بیشتر و تأثیر درمان کمتر است.

کلام آخر دکترساینا

نارکولپسی یک بیماری مادام‌العمر است که تقریبا همه جنبه‌های زندگی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درمان و تغییر سبک زندگی می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. همچنین باید از محدودیت‌هایتان آگاه باشید و فعالیت‌های روزانه‌ را به گونه‌ای تنظیم کنید که با شرایط شما سازگاری داشته باشد. اگر به هر دلیل توضیحات پزشک برایتان کافی نبود یا سؤالات دیگری داشتید، می‌توانید با تیم حرفه‌ای دکترساینا تماس بگیرید.

سؤالات رایج

۱. آیا نارکولپسی خطرناک است یا فقط ناراحت‌کننده؟

نارکولپسی به خودی‌خود بیماری خطرناکی نیست؛ با این حال، عوارض این بیماری مثل کاهش تمرکز، خواب‌آلودگی مداوم، ایجاد مشکلاتی در کار، تحصیل و روابط عاطفی و همچنین آسیب‌های جسمی و روانی ناشی از بیماری می‌تواند خطرناک باشد.

۲. درمان قطعی برای نارکولپسی وجود دارد؟

خیر، در حال حاضر درمان قطعی برای نارکولپسی وجود ندارد، اما با استفاده از روش‌های درمانی می‌توانید علائم بیماری را کنترل کنید.

۳. آیا کودکان هم ممکن است دچار نارکولپسی شوند؟

بله، کودکان هم به نارکولپسی مبتلا می‌شوند و معمولا عوارض بیماری را تجربه می‌کنند. خواب‌آلودگی روزانه می‌تواند تمرکز در مدرسه، حفظ روابط اجتماعی و شرکت در فعالیت‌های مدرسه و خارج از مدرسه را سخت کند. با این حال، نارکولپسی یک بیماری است و به همین دلیل، کودکان مبتلا معمولا حمایت‌های قانونی دارند و قانون مدارس را ملزم به فراهم کردن تسهیلات مناسب می‌کند. بعضی از این تسهیلات شامل تنظیم برنامه‌های کلاسی، اختصاص زمانی برای چرت زدن یا استراحت و امکان مصرف دارو در مدرسه است. پزشک کودک یا دیگر متخصصان می‌توانند به شما کمک کنند تا این مسیر را طی کنید و راه‌حل‌هایی برای کمک به فرزندتان پیدا کنید.

۴. چه عواملی می‌توانند نارکولپسی را تحریک کنند؟

عوامل مختلفی می‌توانند نارکولپسی را تحریک کنند، ازجمله:
تغییرات هورمونی ناشی از بلوغ؛
تغییرات هورمونی ناشی از یائسگی؛
عفونتی مثل عفونت گلو (استرپ) یا آنفولانزای خوکی؛
تغییر در الگوهای خواب؛
بعضی واکسن‌ها؛.
استرس عاطفی

۵. آیا نارکولپسی بهبود می‌یابد یا از بین می‌رود؟

علائم نارکولپسی معمولاً با دارو و تغییر سبک زندگی قابل‌کنترل هستند و بسیاری از بیماران می‌توانند کیفیت زندگی بهتری داشته باشند اما باید توجه داشت که نارکولپسی یک بیماری مزمن و مادام‌العمر است و تاکنون درمان قطعی برای آن شناخته نشده است.

۶. اگر کسی که نارکولپسی دارد را در حال خواب روزانه بیدار کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟

شما می‌توانید بدون مشکل کسی را که در خواب روزانه است بیدار کنید. بیدار کردن او شبیه بیدار کردن کسی است که نارکولپسی ندارد. اما ممکن است ظرف چند دقیقه دوباره به خواب برود.

۷. آیا نارکولپسی مسری است؟

خیر، نارکولپسی مسری نیست. شما نمی‌توانید این بیماری را از کسی بگیرید یا به دیگران منتقل کنید.

۸. چطور نارکولپسی را تشخیص دهم؟

از تشخیص شخصی و خوددرمانی برای نارکولپسی خودداری کنید. علائم این بیماری شبیه بیماری‌های دیگری مثل آپنه خواب یا صرع است که این بیماری‌ها هم خطرناک هستند. از طرفی، نارکولپسی می‌تواند برای انجام بعضی فعالیت‌های روزمره مثل رانندگی یا شنا خطرناک باشد؛ بنابراین همیشه باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.

۹. نارکولپسی چقدر طول می‌کشد؟

نارکولپسی یک بیماری دائمی است و بعد از ابتلا به صورت مادام‌العمر همراه شما خواهد بود. با این حال، معمولا بدتر نمی‌شود.

۱۰. بیماری‌های مشابه نارکولپسی چیست؟

بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند علائمی شبیه نارکولپسی ایجاد کنند؛ به همین دلیل تشخیص نارکولپسی سخت است. سایر اختلالات خواب مثل بی‌خوابی و آپنه خواب هم می‌توانند باعث خواب‌آلودگی روزانه شوند. همچنین مشکلات روانی مثل افسردگی هم این شرایط را دارد. از طرف دیگر، نارکولپسی ممکن است با صرع یا اختلال مصرف مواد اشتباه گرفته شود.
نوعی بیماری مشابه دیگر به نام پرخوابی ایدیوپاتیک (ناشناخته) هم موجب خواب‌آلودگی در طول روز می‌شود. اما برخلاف افراد مبتلا به نارکولپسی، افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک تمایل دارند مدت طولانی (معمولا ۱۰ تا ۱۱ ساعت به‌طور مداوم) بخوابند و به‌سختی بیدار می‌شوند.

اطلاعات این مقاله صرفاً برای افزایش آگاهی شماست. به‌هیچ‌عنوان بدون مشورت با پزشک اقدام به خوددرمانی نکنید.