آیا بارداری بعد از یائسگی ممکن است؟ رؤیای ممکن یا چالش بزرگ؟

به‌صورت کلی، بارداری طبیعی بعد از ورود به دوره یائسگی بسیار بعید است. هورمون‌های زنانه و برخی موارد دیگر به‌طور مستقیم روی مادر شدن بعد از یائسگی تأثیر می‌گذارند. یائسگی یا پایان طبیعی سال‌های باروری زنان معمولا بین ۴۵ تا ۵۵سالگی رخ می‌دهد. این فرایند تدریجی است و یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد. این دوره طی چندین مرحله پیشرفت کرده که در هرکدام، تغییرات هورمونی و احتمال باروری مشخص خواهند شد. درک اینکه چگونه یائسگی روی احتمال باروری تأثیر می‌گذارد می‌تواند به زوجین کمک کند تا برای فرزندآوری برنامه‌ریزی کنند. باتوجه‌به اهمیت این موضوع برای زوجین در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا به این موضوع می‌پردازیم که آیا امکان حاملگی در دوران یائسگی و پیش از یائسگی وجود دارد

احتمال بارداری در دوران پیش‌یائسگی وجود دارد؟

در هنگام تولد، یک دختر حدود ۱ میلیون فولیکول در تخمدان‌های خود دارد که می‌توانند به تخمک تبدیل شوند. در نزدیکی بلوغ، تعداد این فولیکول‌ها به ۳۰۰ هزار کاهش پیدا می‌کند. زنان در طول سال‌های بارداری، تقریبا ۳۰۰ عدد فولیکول را آزاد خواهند کرد.

کاهش باروری با افزایش سن معمولا در حدود ۳۲سالگی شروع شده و بعد از ۳۷سالگی سرعت آن افزایش پیدا می‌کند. این موضوع به‌طور مستقیم روی احتمال بارداری تأثیر می‌گذارد و احتمال اختلالات مرتبط با باروری را افزایش می‌دهد. کاهش باروری تنها به تعداد تخمک‌ها مربوط نمی‌شود بلکه به کیفیت آن‌ها نیز بستگی دارد. با بالا رفتن سن زنان، ذخیره تخمدان کاهش پیدا کرده و یکپارچگی کروموزومی تخمک‌ها می‌تواند به خطر بیفتد که منجر به ناهنجاری‌های ژنتیکی بالقوه و همچنین ایجاد چالش‌هایی برای بارداری طبیعی شده و موفقیت درمان‌های باروری را کاهش می‌دهد.

در دوران پیش‌یائسگی قدرت باروری زنان کاهش پیدا می‌کند اما آنها همچنان می‌توانند باردار شوند. لازم است بدانید که احتمال بارداری ناخواسته در دوران پیش از یائسگی وجود ندارد اما غیرممکن نیست. همان‌طور که اشاره شد، برای اکثر زنان در اواخر ۳۰ تا ۳۲سالگی، احتمال باردار شدن شروع به کاهش می‌کند. هنگامی‌که متوجه اولین علائم قبل از یائسگی مانند عقب‌افتادن قاعدگی می‌شوید، احتمالا ذخیره تخمدان‌های شما نیز به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است. تغییرات در سطح استروژن، پریودهای نامنظم و کاهش میل جنسی نیز ممکن است باردار شدن در دوران پیش از یائسگی را دشوارتر کنند.

لازم است بدانید تا زمانی‌که فرد به‌مدت ۱۲ ماه پریود نشود، پزشک متخصص زنان به‌صورت ۱۰۰درصدی احتمال بارداری را رد نخواهد کرد.

احتمال بارداری بعد از یائسگی زودرس وجود دارد؟

به یائسگی قبل از سن ۴۲ سالگی، «یائسگی زودرس» می‌گویند. حدود ۱ درصد از زنان زیر ۴۰ سال یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان را تجربه می‌کنند. اما در این شرایط نیز احتمال بارداری در یائسگی زودرس وجود دارد. اگر در یائسگی زودرس وضعیت تخمک‌های باقی‌مانده مناسب بوده و شرایط رحم برای لانه‌گزینی فراهم باشد، می‌توان با دوره‌های درمان هورمونی و در برخی موارد با اهدای تخمک، احتمال حاملگی در یائسگی زودرس را افزایش داد.

احتمال بارداری بعد از یائسگی وجود دارد؟

در مرحله یائسگی، باردار شدن به‌صورت طبیعی امکان‌پذیر نیست چون چرخه‌های قاعدگی (که مهم‌ترین آن دوره تخمک‌گذاری است) به پایان رسیده‌اند. اگر متوجه علائم یائسگی شده‌‌اید و می‌خواهید باردار شوید، باید با پزشک متخصص زنان مشورت کنید تا شرایط شما را برای احتمال باروری طبیعی بررسی کند.

پزشک متخصص زنان می‌تواند سطح هورمون‌های مرتبط با باروری مانند هورمون‌های ضدمولرین (AMH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) را آزمایش کند. این آزمایش به بررسی میزان احتمال باروری طبیعی بعد از یائسگی و در چند سال آینده کمک خواهد کرد.

زنان و زایمان

ویزیت آنلاین

از متخصصان این حوزه بپرسید

دریافت ویزیت آنلاین

نکته مهم اینکه در سنین مختلف، تعدادی از زنان قادر به بارداری طبیعی نیستند و این درصد با افزایش سن، افزایش چشمگیری خواهد داشت. در جدول زیر می‌توانید ارتباط بین سن و درصد عدم باروری را ببینید.

لازم است بدانید که به‌صورت‌کلی، زنان بارداری پس از یائسگی را تجربه نخواهند کرد چون نمی‌توانند تخمک‌گذاری کنند. امکان برگشت تخمک گذاری در یائسگی خیلی پایین است و همین موضوع باعث می‌شود زنان نتوانند به‌صورت طبیعی باردار شوند. با این حال جدیدترین روشهای بارداری بعد از یائسگی می‌تواند به برخی از زنان کمک کند تا طعم شیرین داشتن فرزندی سالم را بچشند.

روش‌های افزایش احتمال بارداری در دوران پیش‌یائسگی و بعد از یائسگی

خیلی از زنان امیدوار هستند که به نوعی در دوران پیش از یائسگی و بعد از آن باردار شوند. با وجود اینکه در این دوران احتمال بارداری کاهش چشمگیری دارد اما هنوز روش‌هایی هستند که بتوانید از طریق آن‌ها به‌صورت طبیعی احتمال بارداری را در این دوران افزایش دهید. لازم است بدانید که روش‌های افزایش احتمال بارداری در دوران پیش‌یائسگی با دوران بعد از یائسگی تفاوتی ندارد.

۱. توجه به تخمک‌گذاری

ترشحات سفید واژن و حساسیت سینه‌ها از علائم طبیعی‌ای هستند که نشان می‌دهند بهترین زمان برای بارداری فرارسیده است. در این دوران، بدن زنان تخمک‌گذاری می‌کند. شما می‌توانید از کیت تشخیص تخمک‌گذاری استفاده کنید تا در زمان مناسب برای رابطه جنسی اقدام کنید.

۲. سبک زندگی سالم با رژیم غذایی و ورزش

رژیم غذایی سالم و سرشار از مواد مغذی در کنار ورزش منظم می‌تواند سلامت کلی بدن فرد را افزایش داده و در نتیجه، احتمال حاملگی در دوران یائسگی را نیز افزایش دهد.

جدیدترین روش‌های بارداری بعد از یائسگی کدامند؟

همان‌طور که اشاره شد، تعداد تخمک‌ها با افزایش سن زنان، کاهش پیدا کرده و به‌واسطه آن احتمال لانه‌گزینی و بارداری کاهش می‌یابد. بنابراین اگر زنان مایل به بارداری در این دوران باشند، باید از جدیدترین روش های بارداری بعد از یائسگی استفاده کنند چون حتی در دوران یائسگی و با پایان یافتن ذخیره تخمدان نیز می‌توانند با تخمک اهدایی باردار شوند؛ بنابراین این روش‌ها می‌تواند آرزوی داشتن فرزند را برآورده کند.

اگر شرایط رحم مناسب باشد، ۳ روش برای بارداری ایمن وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• روش لقاح آزمایشگاهی با IVF و تخمک اهدایی؛
• جوان‌سازی تخمدان؛
• لقاح با تخمک فریزشده.

۱. روش لقاح آزمایشگاهی با IVF و تخمک اهدایی

یکی از بهترین روش‌ها برای بارداری بعد از یائسگی، لقاح آزمایشگاهی یا روش IVF است. توانایی بارور شدن تخمک‌ها بعد از یائسگی به‌شدت کاهش پیدا می‌کند؛ در نتیجه، باید از تخمک‌های فریزشده و اهدایی استفاده کنید.

البته برای بارداری بعد از یائسگی تنها به تخمک فریزشده یا تخمک اهدایی نیاز ندارید، بلکه باید مطابق تجویز پزشک زنان و زایمان، هورمون‌‌درمانی را نیز انجام دهید تا بدن برای لانه‌گزینی و بارداری آماده شود. بنابراین با جدیدترین روش های بارداری بعد از یائسگی می‌توان در سنین بالا نیز باردار شد.

نکته مهم اینکه بسیاری از خطرات بارداری در سنین بعد از یائسگی مانند خطر نقص‌های مادرزادی می‌تواند با استفاده از تخمک اهدایی از زنان جوان در روش IVF کاهش پیدا کند. از جمله مزیت‌های بارداری بعد از یائسگی با IVF می‌توان به کاهش میزان ریسک ابتلای نوزاد به بیماری‌های ژنتیکی اشاره کرد.

۲. جوان‌سازی تخمدان

 یکی از جدیدترین روش های بارداری بعد از یائسگی استفاده از روش درمانی پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) است. در این روش جدید پلاسمای مملو از پلاکت از نمونه خون فرد گرفته شده و به تخمدان‌ها تزریق می‌شود؛ در نتیجه، بلوغ و رشد مجدد تخمدان‌ها تحریک خواهد شد.

۳. لقاح با تخمک فریزشده

در این روش لازم است تخمک‌های بالغ و سالم خود را در سنین جوانی و درست زمانی‌که تخمک‌گذاری فعال است، فریز کنید؛ در نتیجه، در دوران یائسگی می‌توانید برای بارداری از تخمک‌های فریزشده خود استفاده کنید.

مزایا و معایب بارداری بعد از یائسگی

بارداری بعد از دوران یائسگی ممکن است مزایا و معایبی برای مادر و نوزاد داشته باشد که به شرح زیر هستند:

مزایای بارداری بعد از یائسگی

• استرس کمتری برای دوران بارداری و تولد فرزند خود دارید؛
• از نظر عاطفی آمادگی بیشتری برای تولد نوزاد دارید؛
• برای تولد فرزند ثبات مالی بیشتری دارید؛
• پرورش فرزند و مراقبت از او آسان‌تر است چون تجربه بیشتری دارید.

معایب بارداری بعد از یائسگی

• جنین در خطر بیشتری قرار دارد و احتمال مرده‌زایی افزایش پیدا می‌کند؛
• فرزندتان فاصله سنی زیادی با شما خواهد داشت؛
• بارداری برای مادر پُرخطرتر خواهد بود و احتمال پره‌اکلامپسی، دیابت بارداری، سقط جنین و حاملگی خارج از رحم وجود دارد؛
• نوزاد در خطر نقص‌های مادرزادی قرار می‌گیرد و با احتمال بیشتری به مشکلات کروموزومی مانند سندرم داون مبتلا می‌شود.

علائم حاملگی در دوران یائسگی متفاوت است؟

اگر در دوران پیش از یائسگی یا بعد از یائسگی باردار شوید، علائم حاملگی تفاوت آن‌چنانی با دوره‌های قبل از آن ندارد. در این دوران ممکن است علائمی مانند حساسیت سینه‌ها، گرفتگی‌های خفیف و تغییرات خلق‌وخو را تجربه کنید اما برخی از زنان ممکن است حتی این علائم را نیز نداشته باشند.

روش‌های پیشگیری از بارداری در دوران یائسگی

کنترل بارداری برای زنان در دوران یائسگی اهمیت ویژه‌ای دارد. باتوجه‌به خطراتی که مادر باردار و جنین را تهدید می‌کند، بسیاری از زنان به‌دنبال روش های پیشگیری از بارداری در دوران یائسگی هستند تا احتمال بارداری ناخواسته را کاهش دهند. برای پیشگیری مؤثر از بارداری در این دوران، زنان بالای ۴۰ سال با مشورت پزشک متخصص زنان می‌توانند روش‌های زیر را انجام دهند:

• استفاده از کاندوم در رابطه جنسی؛
• مصرف قرص‌های ضدبارداری باتوجه‌به سابقه و نیازهای سلامتی و تنها با دستور پزشک؛
• استفاده از حلقه واژینال ضدبارداری؛
• استفاده از چسب ضدبارداری؛
• گذاشتن دستگاه داخل رحمی (IUD)؛
• وازکتومی برای شریک جنسی؛
• بستن لوله‌های رحمی.

خطرات بارداری بعد از یائسگی

خطرات بارداری برای مادر و نوزاد بعد از یائسگی به شرح زیر هستند:

برای مادر

• فشار خون بالا در دوران بارداری (پره‌اکلامپسی)؛
• دیابت بارداری؛
• سقط جنین؛
• زایمان دشوار؛
• زایمان زودرس؛
• سزارین؛
• جفت سرراهی؛
• چندقلوزایی، به‌ویژه اگر IVF انجام داده باشید.

برای نوزاد

• مرده‌زایی؛
• تغییرات کروموزومی یا ژنتیکی در جنین مانند سندروم داون؛
• محدودیت رشد جنین؛
• نقص‌های مادرزادی؛
• وزن کم نوزاد هنگام تولد.

سؤالات متداول