تغییرات واژن بعد از زایمان طبیعی: عکس دستگاه تناسلی قبل و بعد زایمان

زایمان طبیعی فرایندی شگفت‌انگیز و تحول‌آفرین است که تغییرات زیادی در بدن زنان ایجاد می‌کند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های بدن که تحت‌تأثیر زایمان قرار می‌گیرد، واژن است که با دیدن عکس دستگاه تناسلی بعد از زایمان طبیعی کاملا متوجه این تغییرات خواهید شد. بسیاری از زنان پس از زایمان طبیعی با تغییراتی نظیر گشادی و شل شدن عضلات واژن مواجه می‌شوند. در این مقاله به بررسی دقیق تغییرات واژن بعد از زایمان طبیعی، عوامل مؤثر بر شکل و عملکرد آن و همچنین راهکارهای کاربردی برای تنگ کردن واژن می‌پردازیم. با مطالعه این مقاله، می‌توانید با تفاوت‌های قبل و بعد از زایمان طبیعی آشنا شده و پاسخ سؤالات خود در این زمینه را پیدا کنید.

ساختار واژن در هنگام زایمان طبیعی چه تغییراتی می‌کند؟

زمان زایمان طبیعی، واژن و نواحی اطراف آن دچار تغییرات زیادی می‌شوند. این اعضا باید خود را آماده کنند تا نوزاد بتواند از کانال زایمان خارج شود. زایمان بیشترین تأثیر را بر لگن و اعضای مرتبط با آن می‌گذارد. به همین دلیل است که بعد از زایمان، مادر مدت‌زمان زیادی از لگن و کمردرد رنج می‌برد. در ادامه، تغییرات ایجاد شده را مرحله به مرحله، با هم بررسی می‌کنیم:

• ابتدا دهانه رحم نرم می‌شود: در طول زایمان، دهانه رحم نرم و کوتاه شده و شروع به باز شدن می‌کند. این باز شدن کمک می‌کند که نوزاد به‌سمت کانال تولد حرکت کند.
• سپس دهانه رحم باز می‌شود: دهانه رحم تا حدود ۶ سانتی‌متر باز شده و مخاط محافظ که در طول بارداری دهانه رحم را مسدود کرده است، خارج می‌شود.
• دهانه رحم تا ۱۰ سانتی‌متر باز می‌شود: در این مرحله دهانه رحم تا ۱۰ سانتی‌متر باز شده و انقباضات قوی‌تر و منظم‌تر می‌شوند. ممکن است پاها دچار گرفتگی شوند و فشار بیشتری در کمر احساس شود.
• واژن کشیده می‌شود: در این مرحله نوزاد از کانال تولد عبور می‌کند. این مرحله ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. فشارهایی که به واژن وارد می‌شود باعث کشیده شدن بافت‌ها برای عبور نوزاد خواهد شد. به‌طور معمول، از شما خواسته می‌شود که آرام‌تر فشار دهید تا بافت‌های واژن به‌جای پاره شدن، به‌تدریج کشیده شوند.
• نوزاد با سر به بیرون کشیده می‌شود: در این مرحله، اگر لازم باشد، ممکن است پزشک با استفاده از قیچی مخصوص کمی پرینه را برش دهد تا نوزاد راحت‌تر به بیرون هدایت شود. بعد از تولد نوزاد، جفت خارج می‌شود. انقباضات ضعیف‌تری برای کمک به خروج جفت اتفاق می‌افتد.
• بریدگی، بخیه می‌شود: در این مرحله، محل بریدگی را با نخ بخیه‌ای که قابل‌جذب است، بخیه می‌زنند.

این مراحل باعث می‌شوند که واژن پس از زایمان کمی گشادتر، نرم‌تر و بازتر از قبل به‌ نظر برسد. علاوه‌ بر این، ممکن است تورم یا درد در ناحیه واژن و پرینه وجود داشته باشد که معمولاً طی چند هفته بهبود می‌یابد. عکس دستگاه تناسلی بعد از زایمان طبیعی این تغییرات را به‌خوبی نشان می‌دهد. در تصویر زیر، اندام سمت راست متعلق به فرد قبل از زایمان است و سمت چپ بعد از زایمان را نشان می‌دهد:

روند تغییرات واژن و دهانه رحم بعد از زایمان چگونه است؟

به‌طور طبیعی، واژن پس از زایمان تغییر کرده و ممکن است برای مدتی پهن‌تر، خشک‌تر یا دردناک شود. ازآنجاکه هنگام زایمان، نوزاد از دهانه رحم عبور کرده و از واژن (کانال زایمان) خارج می‌شود، ورودی واژن باید کشیده شده تا اجازه عبور نوزاد داده شود. در برخی موارد، پوست بین واژن و مقعد (پرینه) ممکن است پاره شده یا توسط پزشک یا ماما برش داده شود تا نوزاد راحت‌تر عبور کند؛ این عمل که به آن اپیزیوتومی گفته می‌شود، عوارضی را به‌همراه دارد. پس می‌توان گفت، بعد از زایمان طبیعی باید انتظار این موارد را داشت:

• واژن پهن‌ می‌شود: ممکن است واژن شما پهن‌تر از قبل به‌نظر برسد. همچنین احتمال دارد واژن شل‌تر، نرم‌تر و بازتر به‌نظر برسد. ضمن اینکه ممکن است حس کنید که واژن کبود یا متورم شده است. این حالت طبیعی است و تورم و باز بودن واژن تا چند روز پس از تولد نوزاد کاهش می‌یابد. این موضوع را به‌ یاد داشته باشید که واژن شما به‌طور کامل به‌شکل قبل از زایمان باز نمی‌گردد. البته تمرین‌هایی وجود دارند که می‌توانند تا حدی به شما کمک کنند، مثل تمرینات کف لگن که در ادامه آن‌ها را شرح خواهیم داد.
• واژن خشک می‌شود: پس از زایمان، خشکی واژن امری طبیعی است. این حالت به‌دلیل کاهش سطح استروژن در بدن شما نسبت‌به زمان بارداری ایجاد می‌شود. برای مادران شیرده، سطح استروژن کمتر از زنانی است که خودشان به فرزندشان شیر نمی‌دهند و این خشکی ممکن است بیشتر احساس شود. به همین دلیل است که وقتی شیردهی متوقف می‌شود و دوره‌های قاعدگی به نظم قبلی بازمی‌گردند، سطح استروژن به سطح قبل از بارداری می‌رسد. خشکی واژن، باعث دردناک شدن رابطه جنسی می‌شود. در این موارد توصیه پزشک، استفاده از روان‌کننده‌هاست تا خشکی را کاهش دهند.
• بخیه در پرینه ایجاد درد می‌کند:  به‌دلیل کشیده شدن پرینه یا بخیه خوردن آن برای خارج کردن نوزاد، بین ۶ تا ۱۲ هفته پس از زایمان ممکن است احساس درد داشته باشید. برای کاهش درد می‌توانید از مسکن استفاده کنید. به این نکته دقت داشته باشید که اگر خودتان به فرزند خود شیر می‌دهید، باید در استفاده از مسکن‌ها محتاط بوده و با پزشک مشورت کنید.
• داشتن رابطه جنسی دردناک است: هیچ زمان درست یا نادرستی برای شروع مجدد رابطه جنسی پس از زایمان وجود ندارد؛ پس عجله نکنید. اگر رابطه جنسی دردناک باشد، لذت‌بخش نخواهد بود. اگر واژن شما خشک است، در حین رابطه جنسی از روان‌کننده استفاده کنید. اگر در اطراف پرینه حس ناراحتی دارید، بهتر است به ماما یا پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که بهبودی در مسیری درست پیش می‌رود.

پس به‌طور کلی می‌توان گفت، خشکی، پهن و شل شدن، کبودی و همچنین درد در ناحیه پرینه می‌توانند از جمله تغییراتی باشند که زایمان طبیعی برای شما به‌همراه دارد.

دستگاه تناسلی بعد از زایمان طبیعی چه تغییرات فیزیکی خواهد داشت؟

با توجه به آنچه که در فرایند زایمان طبیعی اتفاق می‌افتد، شما تغییرات زیادی را در بدنتان احساس خواهید کرد، از جمله تغییر عرض واژن و احساس کشیدگی، پارگی پرینه و بخیه‌ها، خون‌ریزی پس از زایمان، خشکی و ترشحات واژن، بی‌اختیاری در ادرار، تغییر رنگ و احساس کبودی در واژن و حتی درد و ناراحتی در ناحیه تناسلی. با دیدن عکس دستگاه تناسلی بعد از زایمان طبیعی می‌توانید این تغییرات را به‌خوبی درک کنید. در ادامه هریک را توضیح خواهیم داد.

۱. تغییر عرض واژن و احساس کشیدگی

بعد از زایمان طبیعی، واژن گشادتر از قبل به‌نظر می‌رسد و احساس کشش یا شل شدن در این ناحیه ایجاد می‌شود. این تغییرات طبیعی هستند، زیرا واژن برای عبور نوزاد باید کشیده شود. چند روز پس از زایمان، تورم و باز بودن واژن به‌مرور کاهش می‌یابد، اما ممکن است کاملاً به حالت قبل از زایمان بازنگردد. پس می‌توان علت تغییر عرض واژن را در موارد زیر خلاصه کرد:

• فشار به واژن برای هدایت نوزاد به کانال زایمان؛
• خروج نوزاد از واژن و نیاز به فضای بیشتر.

روش بهبود

انجام تمرینات کف لگن یا کگل به بهبود وضعیت و تقویت عضلات کف لگن و واژن کمک می‌کند و باعث استحکام بیشتر و بهبود روابط جنسی می‌شود.

برای انجام تمرینات کف لگن، ماهیچه‌های مقعد را فشار دهید و واژن را به‌سمت بالا بکشید. این تمرینات را به‌صورت سریع انجام دهید، به‌طوری‌که عضلات را فوراً منقبض و آزاد کنید. سپس به‌طور آهسته عضلات را منقبض کرده و تا حد امکان تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. هر تمرین را ۱۰ بار و ۴ تا ۶ بار در روز تکرار کنید.

با انجام مداوم این تمرینات در طول روز، می‌توانید به بازگشت قدرت عضلات واژن و بهبود وضعیت کلی آن کمک کنید.

۲. پارگی پرینه

انواع پارگی‌های پرینه براساس شدت و نوع بافت آسیب‌دیده از درجه ۱ تا ۴ دسته‌بندی می‌شوند:

• درجه اول: در پوست پرینه یا لابیا ایجاد می‌شود. میزان آسیب کوچک و سطحی است و معمولاً بدون بخیه بهبود می‌یابد.
• درجه دوم: در عضلات پرینه ایجاد می‌شود. برش عمیق‌تر بوده و به عضلات پرینه آسیب می‌زند. بخیه‌زدن معمولاً توصیه می‌شود، اما گاهی پارگی کوچک درجه‌دوم بدون بخیه هم به‌خوبی بهبود می‌یابد.
• درجه سوم: در عضلات کنترل‌کننده مقعد ایجاد می‌شود. از واژن به‌سمت عضلات عمقی و اسفنکتر مقعد (بخشی که کانال مقعد را بسته نگه می‌دارد) گسترش می‌یابد.
• درجه چهارم: در پوشش داخلی مقعد ایجاد می‌شود و به پوشش داخلی مقعد یا رکتوم آسیب می‌زند.

روش بهبود

چندین کار وجود دارد که می‌توانید برای تسریع بهبود ناحیه پرینه انجام دهید:

• تا حد امکان استراحت کنید و اگر می‌توانید، به پهلو بخوابید.
• از انجام فعالیت‌ها و حالت‌هایی که به عضلات فشار وارد کرده یا جریان خون به ناحیه را محدود می‌کنند، مانند درازنشست، بلند کردن اجسام سنگین و ورزش‌های پرتحرک، پرهیز کنید.
• ناحیه پارگی را تمیز و خشک نگه دارید، روزانه دوش بگیرید و ناحیه را با دقت و به‌آرامی خشک کنید.
• از کرم‌ها، پمادها یا پودرها استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک توصیه کرده باشد.
• پد بهداشتی خود را به‌طور مرتب تعویض کنید.
• تمرینات ملایم عضلات کف لگن را ۱۰ بار و ۴ تا ۶ بار در روز تکرار کنید. برای این تمرینات زیاد عجله نکنید.
• غذای فیبردار بخورید و سعی کنید آب زیادی بنوشید تا از یبوست و فشار به محل بخیه‌ها جلوگیری شود.
• برای تخلیه مثانه و روده خود عجله نکنید و از فشار آوردن یا زور زدن خودداری کنید.
• هنگام نشستن روی توالت‌فرنگی، از یک چهارپایه استفاده کنید یا کف پا را بالا بیاورید تا زانوها بالاتر از باسن قرار گیرند. با این کار، فشار کمتری به محل بخیه‌ها وارد می‌شود.
• هنگام دفع ادرار، به‌سمت جلو خم شوید تا ادرار از محل پارگی دور شود و سوزش کاهش یابد.

به یاد داشته باشید که بدن هر فرد با دیگری متفاوت است و بهترین راه، پیروی از توصیه‌های پزشک خودتان است.

۳. خون‌ریزی پس از زایمان (لوشیا)

خون‌ریزی پس از زایمان (لوشیا) به ترشحات واژنی‌ای اشاره دارد که پس از زایمان طبیعی از واژن خارج می‌شوند. این ترشحات معمولاً بوی ماندگی مشابه ترشحات قاعدگی دارند. لوشیا در ۳ روز اول پس از زایمان به‌رنگ قرمز تیره است و شامل چند تکه کوچک لخته خون خواهد بود که اندازه آن‌ها کوچک‌تر از یک آلو است. از روز چهارم تا دهم پس از زایمان، لوشیا به‌رنگ صورتی تا قهوه‌ای درمی‌آید و بیشتر آبکی می‌شود. از حدود روز هفتم تا دهم تا روز چهاردهم پس از زایمان، لوشیا رنگ کرم‌مانند یا زرد می‌گیرد. علت لوشیا پس از زایمان در موارد زیر خلاصه می‌شود:

• ریزش آندومتر رحم؛
• ترمیم آندومتر رحم.

روش بهبود

برای کاهش خون‌ریزی به نکات زیر دقت کنید:

• استراحت کافی: استراحت کافی به بهبود بدن و کاهش خون‌ریزی کمک می‌کند.
• حفظ آرامش: استرس و فعالیت‌های شدید ممکن است خون‌ریزی را افزایش دهد.
• نوشیدن آب: حفظ هیدراتاسیون مناسب می‌تواند به بهبود کلی بدن کمک کند.
• استفاده از پد بهداشتی: تعویض مکرر پد بهداشتی باعث جلوگیری از عفونت و کم شدن ترشحات می‌شود.
• مشورت با پزشک: درصورت مشاهده خون‌ریزی شدید یا تغییرات غیرعادی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

ممکن است صبح‌ها، در هنگام فعالیت‌های بدنی یا در حین شیردهی، متوجه افزایش خون‌ریزی شوید. مادرانی که زایمان سزارین داشته‌اند، معمولاً پس از ۲۴ ساعت خون‌ریزی کمتری دارند. این خون‌ریزی طی ۴ تا ۶ هفته پس از زایمان متوقف می‌شود. در این مدت، بهتر است تامپون‌ استفاده نکنید، زیرا هیچ چیزی نباید به‌مدت شش هفته در واژن قرار گیرد.

۴. خشکی واژن

بعد از زایمان طبیعی، بسیاری از زنان با مشکل خشکی واژن مواجه می‌شوند. خشکی واژن به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

• تغییرات هورمونی: در طول بارداری، سطح هورمون‌ها، به‌ویژه استروژن و پروژسترون، افزایش می‌یابد. پس از زایمان، این سطح پایین می‌آید که می‌تواند به کاهش ترشحات واژنی و خشکی آن منجر شود.
• شیردهی: پرولاکتین، هورمونی که مسئول تولید شیر است، می‌تواند سطح استروژن را کاهش دهد و به خشکی واژن بینجامد.

روش بهبود

برای درمان این خشکی:

• از ژل روان‌کننده استفاده کنید: روان‌کننده‌های بر پایه آب، رایج‌ترین نوع روان‌کننده هستند که زمان استفاده از کاندوم نیز ایمنی بالایی دارند. البته روان‌کننده‌های بر پایه سیلیکون نیز پیشنهاد می‌شوند که اثر طولانی‌تری داشته و برای استفاده به‌همراه کاندوم ایمن هستند.
• آب زیاد بنوشید: نوشیدن مقدار زیادی آب به حفظ هیدراسیون کلی بدن کمک می‌کند که می‌تواند رطوبت واژن را نیز بهبود ببخشد.
• روش‌های درمانی هورمونی را به‌کار گیرید: با مشورت پزشک، از درمان‌های مبتنی بر استروژن، مانند کرم‌ها یا قرص‌های واژنی استروژن، استفاده کنید. حتی قرص‌های ضدافسردگی نیز در برخی موارد پیشنهاد می‌شوند.

اگر خشکی ادامه یافت یا باعث ناراحتی شد، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا مشاوره و گزینه‌های درمانی دیگری را به شما پیشنهاد دهد.

۵. بی‌اختیاری ادرار

بی‌اختیاری ادرار بعد از زایمان طبیعی به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

• ضعف عضلات لگن: زایمان می‌تواند به عضلات لگن آسیب بزند، قدرت آن‌ها را کاهش دهد و باعث بی‌اختیاری ادرار شود.
• تعداد زایمان: هرچه تعداد زایمان‌ها بیشتر باشد، خطر بی‌اختیاری ادرار نیز افزایش می‌یابد.
• تجربه بی‌اختیاری در دوران بارداری: افرادی که در دوران بارداری بی‌اختیاری ادرار دارند، احتمالاً پس از زایمان نیز این مشکل را تجربه خواهند کرد.

روش بهبود

برای درمان بی‌اختیاری ادرار، می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید:

• استراحت کرده و به خودتان زمان دهید: بی‌اختیاری ادرار معمولاً پس از بهبود عضلات لگن از بین می‌رود.
• تمرینات کگل را انجام دهید: این تمرینات به تقویت عضلات لگن کمک کرده و می‌توانند بی‌اختیاری را کاهش دهند.
• از تشت آب گرم استفاده کنید: نشستن در آب گرم می‌تواند به آرامش و تسکین درد کمک کند.

اگر بی‌اختیاری ادرار به‌طور مداوم ادامه یافت، بهتر است با یک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

۶. تغییر رنگ واژن

از جمله دلایلی که واژن بعد از زایمان طبیعی تغییر رنگ می‌دهد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییرات هورمونی در دوران بارداری: در دوران بارداری، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون افزایش می‌یابد که باعث ورم و تیرگی ناحیه واژن می‌شود.
• کاهش سطح هورمون‌ها پس از زایمان: پس از زایمان، سطح استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد که می‌تواند شکل واژن قبل و بعد از زایمان طبیعی را تغییر دهد.

پس می‌توان گفت این تغییر رنگ معمولاً نتیجه طبیعی فرایند زایمان و تغییرات هورمونی است.

روش بهبود

با روش‌های زیر می‌توان تغییر رنگ واژن را درمان کرد:

• رصد تغییرات: به‌دقت رنگ پوست ناحیه واژن را زیر نظر داشته باشید تا ببینید چه زمانی رنگ واژن به رنگ پوست شما نزدیک می‌شود.
• مشاوره با پزشک: اگر تغییرات ناگهانی و غیرعادی در رنگ پوست مشاهده کردید، حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
• حفظ بهداشت: رعایت بهداشت ناحیه واژن می‌تواند از عفونت‌ها و مشکلات پوستی جلوگیری کرده و روند برگشت رنگ را سریع‌تر کند.
• استفاده از محصولات ملایم: از صابون‌ها و محصولات بهداشتی ملایم و بدون عطر برای ناحیه واژن استفاده کنید.

توجه به تغییرات واژن و مشورت با پزشک در صورت نیاز می‌تواند به شناسایی مشکلات و ارائه درمان مناسب کمک کند.

۷. تورم و کبودی واژن

برخی از افراد بعد از زایمان طبیعی، تورم و کبودی را در ناحیه واژن تجربه می‌کنند. کشیدگی و فشارهایی که به این قسمت وارد شده است، قطعا این مشکلات را به‌همراه دارد. کبودی و ورم در ناحیه واژن بعد از زایمان طبیعی به دلایل زیر ایجاد می‌شود:

• تروما و فشار: در طول زایمان، ناحیه واژن و گردن رحم ممکن است تحت فشار و تروما قرار گیرد که به کبودی و ورم منجر می‌شود.
• تغییرات طبیعی پس از زایمان: در هفته اول پس از زایمان، ورم و کبودی در ناحیه واژن و گردن رحم معمولاً طبیعی و بخشی از روند بهبودی بدن است.

روش بهبود

پیش از هر نگرانی برای درمان کبودی و ورم واژن به نکات زیر دقت کنید:

• عدم‌ نیاز به درمان خاص: معمولاً به درمان خاصی برای ورم و کبودی نیاز نیست، مگر اینکه پزشک توصیه کند.
• زمان بهبود: این علائم به‌طور طبیعی در طول زمان، بهبود می‌یابند و از بین می‌روند.
• استراحت و مراقبت: استراحت کافی و مراقبت از ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند به روند بهبودی کمک کند.

اگر کبودی یا ورم شدید بوده یا با درد یا علائم غیرعادی دیگری همراه باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

۸. احساس درد و ناراحتی در ناحیه تناسلی

درد در واژن بعد از زایمان طبیعی را اکثر مادران تجربه می‌کنند. این درد می‌تواند به یکی از دلایل زیر ایجاد شود:

• پارگی‌های واژنی: در طول زایمان، ایجاد پارگی در ناحیه واژن رایج است. این پارگی‌ها می‌توانند خفیف یا شدید باشند، اما هر نوع پارگی ممکن است به درد واژن منجر شود.
• تروما و بهبودی: درد ناشی از تروما و آسیب‌هایی است که در حین زایمان ایجاد می‌شود و بهبودی آن، می‌تواند زمان‌بر باشد.

روش بهبود

برای کاهش این درد می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• مسکن‌های OTC: می‌توانید از مسکن‌های بدون‌نسخه (OTC) برای کاهش درد و ناراحتی استفاده کنید.
• استفاده از حلقه‌های پددار: نشستن بر روی حلقه‌های پددار می‌تواند فشار بر ناحیه آسیب‌دیده را کاهش داده و درد را تسکین دهد.
• استفاده از کمپرس یخ: استفاده از کمپرس یخ برای خنک کردن ناحیه واژن نیز می‌تواند گزینه‌ای مؤثر برای تسکین درد باشد.

اگر درد شدید یا ادامه‌دار باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

دوره بازیابی و بازگشت به حالت طبیعی چقدر طول می‌کشد؟

دوره پس از زایمان بلافاصله پس از تولد نوزاد شروع می‌شود و معمولاً ۶ تا ۸ هفته طول می‌کشد. این دوره وقتی به پایان می‌رسد که بدن مادر تقریباً به وضعیت پیش از بارداری خود بازگردد. کیفیت این دوره بر سلامت کوتاه‌مدت و بلندمدت مادر و نوزاد تأثیر بسیاری دارد.

مدت‌زمان بازگشت تغییرات واژن به دوران قبل از زایمان به شرح زیر است:

• تورم و کبودی واژن معمولا بین چند روز تا یک هفته درمان می‌شود.
• اگر روش‌های بهبود زخم ناشی از اپیزیوتومی را به‌خوبی دنبال کنید، عوارض آن در کمتر از چند هفته بهبود می‌یابد.
• خون‌ریزی و ترشحات واژینال (لوشیا) حدود ۴ تا ۶ هفته پس از زایمان ادامه دارد. رنگ لوشیا به‌تدریج از قرمز تیره به صورتی و در نهایت به ترشحات زرد مایل به سفید تغییر می‌کند.
• اگر پارگی در واژن وجود داشته باشد، معمولاً طی ۶ هفته اول بهبود می‌یابد. بخیه‌های ناشی از اپیزیوتومی یا پارگی به‌مرور زمان جذب می‌شوند.
• عضلات کف لگن ممکن است پس از زایمان ضعیف شده باشند که می‌تواند به مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار منجر شود. تمرینات کگل به تقویت این عضلات و بهبود آن کمک می‌کند.
• میزان خشکی واژن در دوران شیردهی نیز ادامه پیدا می‌کند؛ پس بهتر است برای ازبین‌بردن این خشکی به روش‌هایی مثل ژل‌های روان‌کننده روی آورید.

به‌طور کلی، بازگشت بدن به دوران قبل از زایمان، به‌سرعت رخ نخواهد داد. برای بهبودی کامل بهتر است توصیه‌های پزشکی را جدی بگیرید.

تغییرات جنسی بعد از زایمان طبیعی چگونه است؟

بعد از زایمان طبیعی، به‌دلیل تغییرات زیادی که در سطح هورمون‌ها ایجاد شده است، احتمالا شرایط متفاوتی را در رفتارهای جنسی خود احساس کنید یعنی ممکن است:

• میل جنسی شما کاهش یابد؛
• زمان برقراری رابطه جنسی به‌شدت درد داشته باشید؛
• دچار تغییرات در روند ارگاسم شوید.

در ادامه به بررسی دلایل و روش‌های کاهش عوارض هریک از این سه مسئله می‌پردازیم.

۱. دلایل تغییرات در شدت میل جنسی

کاهش میل جنسی بعد از زایمان، یک اتفاق کاملاً رایج است و می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. از جمله این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییرات هورمونی؛

• خستگی؛

• تغییرات جسمی و روانی.

بعد از زایمان، سطح هورمون استروژن کاهش می‌یابد که باعث خشکی واژن و کم شدن میل جنسی می‌شود. این اثرات در مادران شیرده شدیدتر است، چرا که هورمون پرولاکتین که باعث تولید شیر می‌شود، نیز میل جنسی را سرکوب می‌کند. عوامل دیگری مثل خستگی شدید، کمبود خواب و مشغولیت‌های مربوط به مراقبت از نوزاد می‌توانند بر میل جنسی تأثیر بگذارند. همچنین برخی مادران به‌دلیل تغییرات بدن پس از بارداری و زایمان ممکن است نسبت‌به ظاهر خود احساس ناخوشایندی داشته باشند و این موضوع نیز بر کاهش میل جنسی تأثیر می‌گذارد.

روش‌های مقابله با تغییرات در شدت میل جنسی

برای مقابله با این شرایط بهتر است نکات زیر را به خاطر بسپارید:

• صبر و زمان دادن به بدن: بسیاری از مادران پس از چند ماه از زایمان به‌تدریج به حالت قبل برمی‌گردند. نیازی نیست که به خود فشار بیاورید تا سریعاً به رابطه جنسی بازگردید.
• برقراری ارتباط با شریک زندگی: صحبت کردن با همسرتان در مورد احساسات و اولویت‌ها به تقویت رابطه عاطفی کمک می‌کند.
• ایجاد صمیمیت بدون رابطه جنسی: بوسیدن، درآغوش‌گرفتن و لمس‌های محبت‌آمیز نیز می‌تواند به حفظ صمیمیت کمک کند.
• استفاده از روان‌کننده‌های مناسب: برای کاهش درد ناشی از خشکی واژن، استفاده از روان‌کننده‌های مناسب می‌تواند موثر باشد.
• درمان پزشکی: اگر کاهش میل جنسی مدت طولانی ادامه یافت یا باعث نگرانی شما شد، مشورت با پزشک می‌تواند راه‌حلی مناسب باشد.

کاهش میل جنسی بعد از زایمان امری طبیعی است و به‌مرور زمان با بهبود وضعیت فیزیکی و عاطفی، میل جنسی به حالت قبلی خود بازمی‌گردد، پس نگران نباشید.

۲. علت احساس درد هنگام رابطه جنسی

بعد از زایمان، رابطه جنسی معمولا دردناک است. اولین توصیه پزشک این است که برای برقراری رابطه جنسی، عجله‌ای نداشته باشید و به خود زمان دهید. این درد می‌تواند به یکی از دلایل زیر ایجاد شود:

• اختلال در عملکرد کف لگن: یکی از اصلی‌ترین دلایل درد در هنگام رابطه جنسی بعد از زایمان، اختلال در عملکرد کف لگن است. عضلات کف لگن در دوران بارداری و زایمان تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند و ممکن است دچار ضعف یا گرفتگی شوند. این امر می‌تواند موجب درد در هنگام دخول یا فشار بر اندام‌های لگن شود.
• کاهش استروژن: کاهش سطح استروژن بعد از زایمان، به‌خصوص در زنانی که در حال شیردهی هستند، منجر به خشکی واژن می‌شود. خشکی واژن می‌تواند رابطه جنسی را دردناک کند. به همین دلیل، در برخی موارد بهتر است از روان‌کننده‌های واژنی استفاده شود.
• جای زخم یا جراحی: در زنانی که زایمان طبیعی با اپیزیوتومی یا سزارین داشته‌اند، وجود جای زخم یا جراحی می‌تواند عامل درد در هنگام رابطه جنسی باشد. ماساژ زخم و استفاده از تکنیک‌های بهبود محل زخم می‌تواند این درد را کاهش دهد.
• ترس و نگرانی: بسیاری از زنان بعد از زایمان دچار اضطراب و نگرانی از بابت تغییرات بدن خود می‌شوند که این موضوع می‌تواند باعث خشکی واژن و ناراحتی در حین رابطه جنسی شود.
• پرولاپس اندام‌های لگنی: ضعیف شدن یا شل شدن عضلات لگن می‌تواند به پرولاپس (افتادگی) اندام‌های لگنی مانند رحم، مثانه یا رکتوم منجر شود. این وضعیت ممکن است در بعضی حالت‌ها، فشار بیشتری ایجاد کند و باعث درد و ناراحتی شود.

روش‌های کاهش درد هنگام رابطه جنسی

برای کاهش درد در رابطه جنسی بعد از زایمان طبیعی می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• استفاده از روان‌کننده‌ها برای مقابله با خشکی واژن؛
• تمرینات کف لگن و مراجعه به فیزیوتراپیست برای تقویت عضلات کف لگن؛
• تغییر پوزیشن برای پیدا کردن حالتی با کمترین فشار لگنی؛
• صحبت با شریک جنسی درباره احساسات و نیازها برای ایجاد فضای مناسب جهت بهبود رابطه.

۳. علت تغییرات ارگاسم بعد از زایمان طبیعی

تغییرات در ارگاسم بعد از زایمان طبیعی، به‌ویژه کاهش شدت آن، معمولاً به ضعیف‌شدن عضلات کف لگن مرتبط است. این عضلات نقش مهمی در فرایند ارگاسم دارند و انقباضات قوی آن‌ها در طول ارگاسم موجب لذت و تسکین تنش‌های عضلانی می‌شود. بعد از زایمان طبیعی، به‌دلیل فشار و تغییراتی که در طول بارداری و زایمان بر این عضلات وارد شده، ممکن است این انقباضات ضعیف‌تر شده و کمتر محسوس باشند. این موضوع می‌تواند باعث کاهش شدت ارگاسم و لذت کمتر شود.

روش‌های بهبود شدت ارگاسم

راهکارهای بهبود شدت ارگاسم بعد از زایمان به شرح زیر است:

• تمرینات کگل: انجام منظم تمرینات کگل که عضلات کف لگن را تقویت می‌کند، می‌تواند به بازگشت قدرت این عضلات و بهبود کیفیت ارگاسم کمک کند.
• فیزیوتراپی کف لگن: فیزیوتراپیست متخصص در زمینه کف لگن می‌تواند تمرینات و تکنیک‌های مفیدی را برای بهبود عملکرد این عضلات و تجربه ارگاسم‌های قوی‌تر ارائه دهد.
• ارتباط با پزشک: در صورت ادامه مشکلات یا نگرانی‌ها، پزشک یا متخصص زنان می‌تواند راه‌حل‌های پزشکی یا درمان‌های مکملی ارائه دهد.

با گذر زمان و استفاده از روش‌های تقویت عضلات لگن، شدت ارگاسم به شرایط قبل از زایمان باز خواهد گشت.

چرا بعد از زایمان طبیعی، حس باز بودن واژن ایجاد می‌شود؟

احساس باز بودن واژن بعد از زایمان طبیعی کاملاً رایج است. در طی زایمان طبیعی، عضلات و بافت‌های اطراف ناحیه واژن برای جا دادن نوزاد کشیده می‌شوند. این کشش می‌تواند به احساس باز یا شل بودن واژن منجر شود. معمولا این حس در دوره اولیه پس از زایمان بیشتر است.

روش‌های تنگ‌کردن واژن بعد از زایمان طبیعی

برای تنگ کردن واژن، روش‌های مختلفی وجود دارد که شامل تقویت ماهیچه‌های کف لگن می‌شود. با تقویت این ماهیچه‌ها، علاوه بر تنگ کردن واژن بعد از زایمان، کنترل دفع ادرار و مدفوع بهبود یافته و درد لگن یا دخول دردناک کاهش می‌یابد. این روش‌ها عبارت‌اند از:

• ورزش کگل: در حالت خوابیده به پشت، عضلات را سفت کنید و به‌مدت ۵ ثانیه عضلات را منقبض کرده، سپس ۵ ثانیه استراحت کنید. این کار را حداقل ۵ بار تکرار کنید و به‌تدریج زمان انقباض را به ۱۰ ثانیه افزایش دهید.
• تمرینات شیب لگن: کنار دیوار بایستید و زانوها را صاف نگه دارید. حالا، عضلات شکم را به‌سمت ستون فقرات بکشید و عضلات را به‌مدت ۴ ثانیه سفت کرده و سپس رها کنید.
• استفاده از مخروط واژن: مخروط را در واژن قرار دهید و عضلات را منقبض کنید. آن را به‌مدت ۱۵ دقیقه، ۲ بار در روز نگه دارید و به‌تدریج وزنه مخروط را افزایش دهید.
• درمان با لیزر: در موارد خفیف یا متوسط گشادی واژن، درمان با لیزر می‌تواند عضلات ناحیه واژن را تقویت کند.
• استفاده از نخ: این روش کم‌تهاجمی با استفاده از نخ‌های مخصوص، دیواره واژن را تنگ کرده و گشادی آن را برطرف می‌کند.
• تحریک الکتریکی عصبی عضلانی (NMES): این روش، با ارسال جریان الکتریکی به عضلات کف لگن، به تقویت عضلات واژن کمک می‌کند.
• جراحی: اگر گشادی واژن بعد از زایمان طبیعی شدید باشد و سایر روش‌ها مؤثر نباشند، جراحی انجام می‌شود که در آن عضلات ورودی واژن کشیده شده و با بخیه محکم می‌شوند.

با مشاوره پزشک، می‌توان بهترین گزینه درمانی را انتخاب کرد.

آیا زایمان طبیعی باعث گشادی واژن می‌شود؟

زایمان طبیعی معمولاً باعث گشاد شدن واژن می‌شود. در طول زایمان، بدن تغییرات مختلفی را تجربه می‌کند که روند تولد را تسهیل کند. دهانه رحم، که قسمت پایین رحم است، برای اجازه دادن به عبور نوزاد از کانال زایمان باز می‌شود (گشاد می‌شود). گشاد شدن کامل معمولاً حدود ۱۰ سانتی‌متر است. با بیرون آمدن نوزاد از طریق کانال زایمان، دیواره‌های واژن به‌طور قابل‌توجهی کشیده می‌شوند تا سر نوزاد را در خود جای دهند. این کشیدگی می‌تواند به گشاد شدن واژن پس از زایمان منجر شود. البته پس از زایمان با گذشت زمان به درجه‌ای از حالت طبیعی بازمی‌گردد، به‌ویژه با انجام تمرینات کف لگن مانند ورزش‌های کگل که به تقویت عضلات آن ناحیه کمک می‌کند.

علت تنگ شدن واژن بعد از زایمان طبیعی چیست؟

گرفتگی و تنگ شدن واژن بعد از زایمان طبیعی معمولاً به‌دلیل عوامل زیر ممکن است رخ دهد:

• انقباضات رحمی: بعد از زایمان ممکن است احساس کنید عضلات واژن منقبض شده‌اند. این انقباضات که شبیه به گرفتگی‌های قاعدگی هستند، باعث فشار بر عروق خونی در رحم می‌شوند تا از خون‌ریزی زیاد جلوگیری کنند. این انقباضات در طول شیردهی نیز شایع‌ترند.
• تغییرات هورمونی: پس از زایمان، سطح هورمون‌ها در بدن تغییر می‌کند. این تغییرات هورمونی می‌توانند بر عضلات و بافت‌های واژن تأثیر بگذارند و باعث انقباض یا تنگ شدن موقت واژن شوند.
• تأثیرات فیزیکی زایمان: در طول زایمان، واژن تحت فشار و کشش قرار می‌گیرد که ممکن است در ابتدا باعث گرفتگی و احساس تنگی در ناحیه شود. این احساس پس از زایمان بهبود می‌یابد، اما می‌تواند چند روزی طول بکشد.

به‌طور کلی، این علائم معمولاً موقت هستند و با گذشت زمان بهبود می‌یابند.

علت بیرون‌زدگی گوشت از واژن بعد از زایمان طبیعی چیست؟

احساس بیرون‌زدگی گوشت از واژن پس از زایمان طبیعی می‌تواند ناشی از چندین عامل باشد:

• آسیب به کف لگن و واژن: در طول زایمان طبیعی، به‎‌ویژه در زایمان‌های اول، فشار و کشش زیادی به ناحیه واژن و پرینه وارد می‌شود. این فشار می‌تواند باعث ایجاد زخم یا پارگی در بافت‌ها شود. این آسیب گاهی به‌صورت بیرون‌زدگی خود را نشان می‌دهد.
• افتادگی اندام لگن: پس از زایمان، احساس سنگینی یا افتادگی در ناحیه واژن وجود دارد. این احساس ناشی از ضعف در عضلات کف لگن است که به پرولاپس (افتادگی) اندام لگنی منجر می‌شود. در این حالت، واژن یا دهانه رحم ممکن است به ورودی واژن نزدیک‌تر شده یا از آن خارج شود.
• تغییرات هورمونی و ساختاری: بعد از زایمان، بافت‌های حمایت‌کننده واژن ممکن است تحت‌تأثیر تغییرات هورمونی و کشش قرار بگیرند. در برخی از زنان، این تغییرات می‌تواند به‌شکل بیرون‌زدگی گوشت یا پوست اضافی در ناحیه واژن ظاهر شود.
• تگ‌های هیمنال: پرده بکارت نیز پس از زایمان دچار آسیب می‌شود. آویزان شدن پرده بکارت بعد از زایمان یکی از بارزترین علائم افتادگی پس از زایمان است.

این مشکلات معمولاً موقتی هستند و بهبود می‌یابند، اما در برخی موارد نیاز به درمان است. در صورتی که این علائم ادامه داشته باشند یا باعث ناراحتی شوند، مشاوره با پزشک می‌تواند به شناسایی مشکلات و انتخاب درمان‌های مناسب کمک کند.

آیا واژن بعد از سزارین تغییر می‌کند؟

اگر قبل از جراحی سزارین، مادر تلاشی برای زایمان طبیعی نکرده باشد، احتمال گشاد شدن واژن بسیار کم و نزدیک به صفر است؛ اما اگر مادر برای زایمان طبیعی به خود فشار آورده و نوزاد مسیری از کانال زایمان را طی کرده باشد و سپس به‌دلیل شرایط اضطراری سزارین صورت گرفته باشد، احتمال گشاد شدن واژن وجود دارد.

آیا امکان پیشگیری از گشادی واژن در اثر زایمان طبیعی وجود دارد؟

گشاد شدن واژن گاهی به‌دلیل بزرگ بودن سر نوزاد یا نداشتن انعطاف‌ در بافت واژن رخ می‌دهد. برای کمتر شدن گشادی واژن در اثر زایمان طبیعی می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید:

• گرم نگه‌داشتن پرینه: قراردادن یک پارچه گرم و مرطوب روی ناحیه بین واژن و مقعد (پرینه) در مرحله فشار زایمان می‌تواند به راحت‌تر کشیده شدن بافت کمک کند.
• ماساژ پرینه: در مرحله فشار، ممکن است یک عضو از تیم پزشکی دو انگشت دستکش‌دار و چرب‌شده خود را داخل واژن شما قرار داده و با حرکت آرام انگشتان ناحیه را ماساژ دهد. این کار باعث فشار خفیف به‌سمت پایین می‌شود و به کشش بهتر آن ناحیه کمک می‌کند. انجام ماساژ پرینه در خانه در پایان سه‌ماهه سوم نیز می‌تواند در کشش بافت در طول زایمان کمک کند.
• کنترل فشار: به‌جای فشار ناگهانی و شدید، سعی کنید در هنگام عبور سر نوزاد از دهانه واژن به‌آرامی و با فشار کنترل‌شده این کار را انجام دهید تا زمان لازم برای کشش بافت فراهم شود.

اگر نگران پارگی‌ و گشادی واژن در طول زایمان هستید، حتماً با پزشک یا متخصص بهداشت خود صحبت کنید.

سؤالات متداول