خارش واژن در بارداری: علل، درمان‌ها و نکات مهم برای مادران

خارش واژن در بارداری یکی از مشکلات شایع است که بسیاری از زنان در این دوران با آن روبه‌رو می‌شوند. تغییرات هورمونی، عفونت‌های قارچی یا حساسیت به محصولات بهداشتی می‌توانند از دلایل اصلی این مشکل باشند. این علائم گاهی اوقات ممکن است ناخوشایند و آزاردهنده بوده و نیاز به مدیریت صحیح داشته باشند. در این مقاله از مجله پزشکی دکترساینا به بررسی علل مختلف، روش‌های درمانی و نکات پیشگیرانه برای کاهش خارش واژن در بارداری پرداخته‌ایم تا با اطلاعات کامل و دقیق، این دوران حساس را با آرامش بیشتری پشت سر بگذارید.

علت خارش واژن در بارداری چیست؟

خارش واژن در بارداری یکی از مشکلات رایج است که به دلایل متعددی می‌تواند رخ دهد. در اینجا به برخی از شایع‌ترین دلایل خارش واژن اشاره شده است:

• عفونت قارچی (کاندیدیازیس): یکی از اصلی‌ترین دلایل خارش واژن در بارداری عفونت قارچی است. تغییرات هورمونی و افزایش جریان خون به ناحیه لگن در بارداری، شرایطی مناسب برای رشد قارچ‌ها فراهم می‌کند. علائم این عفونت شامل خارش، سوزش، درد و ترشحات سفید و غلیظ با بوی ناخوشایند است.
• عفونت باکتریایی (واژینوز باکتریال): واژینوز باکتریال به‌دلیل عدم تعادل در باکتری‌های مفید و مضر واژن ایجاد می‌شود. این عفونت معمولاً با خارش، سوزش، درد هنگام ادرار و ترشحات خاکستری یا زرد همراه است. همچنین، واژینوز باکتریال می‌تواند خطر زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد را افزایش دهد.
• کلستاز بارداری: این بیماری کبدی ممکن است در اواخر بارداری رخ دهد. کلستاز بارداری باعث خارش شدید در کف دست و پا می‌شود و ممکن است تمام بدن از جمله واژن را تحت تأثیر قرار دهد.
• افزایش ترشحات واژن: تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند باعث افزایش ترشحات طبیعی واژن شود. اگر این ترشحات برای مدت طولانی با پوست تماس داشته باشند، ممکن است باعث تحریک و خارش شوند.
• تغییرات هورمونی: در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌تواند باعث خشکی پوست و افزایش حساسیت در ناحیه واژن شود. این تغییرات همچنین تعریق را افزایش می‌دهند که خود عاملی برای خارش محسوب می‌شود.
• آمادگی بدن برای شیردهی: وقتی بدن برای شیردهی آماده می‌شود، سطح استروژن را کاهش می‌دهد و این می‌تواند منجر به خشکی و خارش واژن شود.
• عفونت‌های مقاربتی: بیماری‌های مقاربتی مانند تریکومونیازیس، سوزاک و تبخال تناسلی نیز از دلایل خارش واژن در بارداری هستند. این بیماری‌ها علاوه بر خارش، معمولاً با علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی و درد همراه خواهند بود.
• عفونت ادراری: فشار رحم روی مثانه در دوران بارداری می‌تواند باعث عفونت ادراری در بارداری شود. علائم این عفونت شامل خارش، سوزش هنگام ادرار، درد شکم و خون در ادرار است.
• تغییرات در موهای ناحیه تناسلی: ممکن است موهای ناحیه تناسلی در طول بارداری بلند و وز شوند و با ساییدگی روی پوست، خارش ایجاد کنند، به‌ویژه اگر لباس زیر یا شلوار تنگ بپوشید.
• حساسیت به محصولات بهداشتی: پوست حساس واژن در دوران بارداری ممکن است نسبت به محصولات بهداشتی مانند صابون‌ها، مواد شوینده و عطرها واکنش نشان دهد و باعث خارش شود.
• مصرف برخی داروها: داروهایی مانند برخی آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای ضدافسردگی می‌توانند باعث خشکی و خارش واژن شوند.

این دلایل، که اغلب با علائم دیگری نیز همراه خواهند بود، نیازمند تشخیص و درمان مناسب برای جلوگیری از هرگونه مشکل جدی در بارداری هستند.

علائم همراه با خارش واژن در بارداری چیست؟

خارش واژن در بارداری ممکن است با علائم دیگری همراه باشد که نشان‌دهنده علت اصلی این مشکل است. در ادامه به شایع‌ترین علائم همراه با خارش واژن در دوران بارداری اشاره شده است:

• ترشحات غیرطبیعی واژن: در بسیاری از موارد، خارش واژن در بارداری با ترشحات غیرطبیعی همراه است. این ترشحات ممکن است به‌صورت غلیظ، سفید شبیه پنیر، خاکستری یا زرد ظاهر شوند و بوی نامطبوعی داشته باشند.
• سوزش و درد: زنان باردار ممکن است علاوه بر خارش، سوزش و درد در ناحیه واژن و فرج را نیز تجربه کنند، به‌ویژه هنگام ادرار کردن یا رابطه جنسی. این علامت می‌تواند نشان‌دهنده عفونت قارچی، واژینوز باکتریال یا عفونت‌های مقاربتی باشد.
• التهاب و قرمزی: در صورت تحریک پوست یا عفونت، ممکن است ناحیه فرج قرمز و ملتهب شود. این حالت معمولاً با تورم خفیف نیز همراه است.
• بوی نامطبوع واژن: عفونت‌هایی مانند واژینوز باکتریال معمولاً باعث ایجاد بوی ماهی‌مانند در ناحیه واژن می‌شوند، به‌خصوص پس از رابطه جنسی.
• احساس خشکی واژن: برخی از زنان در دوران بارداری به‌دلیل تغییرات هورمونی، خشکی واژن را تجربه می‌کنند که می‌تواند به خارش و تحریک بیشتر منجر شود.
• تکرر ادرار همراه با سوزش: اگر خارش واژن با تکرر ادرار و سوزش همراه باشد، وجود عفونت ادراری را محتمل می‌کند. این مشکل به‌ویژه در ماه‌های آخر بارداری شایع است.
• درد در زمان رابطه جنسی: خارش و عفونت‌های واژینال ممکن است باعث درد و ناراحتی در زمان رابطه جنسی شوند.

علائم فوق می‌توانند نشانه مشکلات مختلفی باشند که نیاز به بررسی و تشخیص دقیق توسط پزشک دارند. در صورت مشاهده هریک از این علائم همراه با خارش واژن، لازم است به پزشک مراجعه کنید تا از سلامت بارداری اطمینان حاصل شود.

روش‌های درمان و مدیریت خارش واژن در بارداری چیست؟

خارش واژن در بارداری می‌تواند با روش‌های مختلفی مدیریت و درمان شود. انتخاب روش مناسب بستگی به علت اصلی خارش دارد. در ادامه به مهم‌ترین روش‌های درمان و مدیریت این مشکل اشاره شده است:

۱. مراجعه به پزشک و درمان دارویی

پزشک بعد از بررسی و معاینه، این درمان‌ها را در پیش می‌گیرد:

• داروهای ضد قارچ: برای درمان عفونت‌های قارچی، پزشکان معمولاً کرم‌ها یا شیاف‌های واژینال مانند کلوتریمازول تجویز می‌کنند. این داروها برای استفاده در بارداری ایمن هستند و به از بین بردن قارچ‌ها کمک می‌کنند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت تشخیص واژینوز باکتریال یا عفونت‌های ادراری، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌هایی تجویز کند که در دوران بارداری بی‌خطر هستند. مصرف این داروها تحت نظر پزشک ضروری است.
• پمادهای موضعی: پمادهای هیدروکورتیزون و تریامسینولون می‌توانند برای کاهش خارش و التهاب در ناحیه واژن مفید باشند.

زنان و زایمان

ویزیت آنلاین

از متخصصان این حوزه بپرسید

دریافت ویزیت آنلاین

۲. درمان‌های خانگی برای خارش واژن در بارداری

رعایت بهداشت و تغییر سبک زندگی برای کاهش و مدیریت خارش واژن در بارداری ضروری است. با رعایت این نکات و مشورت با پزشک، می‌توانید خارش واژن در بارداری را به‌طور مؤثر مدیریت کرده و از عوارض احتمالی آن جلوگیری کنید:

• استفاده از لباس‌های نخی: پوشیدن لباس‌های تنفس‌پذیر و اجتناب از لباس‌های تنگ به کاهش تعریق و خشکی واژن کمک می‌کند.
• پرهیز از مواد حساسیت‌زا: از مصرف صابون‌ها، مواد شوینده و محصولات بهداشتی معطر که ممکن است باعث تحریک شوند، خودداری کنید.
• رعایت بهداشت روزانه: ناحیه واژن را با آب ولرم بشویید و از دوش واژینال پرهیز کنید. هنگام استفاده از سرویس بهداشتی، همیشه از جلو به عقب خود را تمیز کنید.

چه زمانی خارش واژن در بارداری خطرناک است؟

خارش واژن در بارداری در بیشتر موارد ناشی از تغییرات طبیعی بدن است و معمولاً خطرناک نیست. با این حال، در برخی شرایط این خارش می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی باشد که نیاز به بررسی و درمان فوری دارد. در ادامه به مواردی اشاره شده است که خارش واژن در بارداری می‌تواند خطرناک باشد:

۱. وجود علائم عفونت‌های جدی

اگر خارش واژن با ترشحات غیرطبیعی همراه باشد، مانند ترشحات غلیظ سفید با بوی نامطبوع (در عفونت قارچی) یا ترشحات خاکستری و زرد با بوی ماهی‌مانند (در واژینوز باکتریال)، نیاز به بررسی پزشکی دارد.

علائمی مانند سوزش شدید هنگام ادرار، درد در ناحیه شکم و خون در ادرار ممکن است نشان‌دهنده عفونت ادراری یا عفونت‌های مقاربتی باشند که در صورت عدم درمان می‌توانند برای مادر و جنین خطرناک باشند.

۲. عفونت‌های مقاربتی (STI)

بیماری‌های مقاربتی مانند تریکومونیازیس، تبخال تناسلی یا کلامیدیا می‌توانند علاوه بر خارش، علائمی مانند درد، ترشحات بدبو و زخم‌های تناسلی ایجاد کنند. این بیماری‌ها در صورت عدم درمان ممکن است خطراتی مانند زایمان زودرس یا انتقال عفونت به نوزاد در هنگام تولد را به همراه داشته باشند.

۳. عدم بهبود خارش پس از درمان خانگی

اگر خارش واژن پس از استفاده از درمان‌های خانگی یا دارویی ادامه یابد یا شدت آن بیشتر شود، ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل زمینه‌ای باشد که نیاز به بررسی تخصصی دارد.

۴. همراهی خارش با علائم خطرناک دیگر

درصورتی‌که خارش واژن در بارداری با این علائم همراه بود، می‌تواند نشان‌دهنده مشکل جدی باشد:

• تب: وجود تب ممکن است نشان‌دهنده یک عفونت سیستمیک باشد؛
• خون‌ریزی یا ترشحات خونی: این علائم می‌توانند به مشکلات جدی‌تر مانند عفونت‌های شدید یا مشکلات مرتبط با بارداری اشاره داشته باشند؛
• تورم یا قرمزی شدید: اگر ناحیه واژن متورم، قرمز یا دردناک باشد، ممکن است عفونت یا واکنش آلرژیک جدی در حال پیشرفت باشد.

۵. عفونت‌های تهدیدکننده بارداری

عفونت‌هایی مانند واژینوز باکتریال که بدون درمان باقی بمانند، می‌توانند خطر زایمان زودرس یا تولد نوزاد با وزن کم را افزایش دهند.

عفونت ادراری درمان‌نشده می‌تواند به عفونت کلیه‌ها منجر شود که برای مادر و جنین خطرناک است.

اگر خارش واژن در بارداری با علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی، بوی بد، خون‌ریزی یا سوزش همراه باشد یا پس از چند روز درمان بهبود نیابد، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کرده و سلامت مادر و جنین را تضمین کند.

جلوگیری از خارش واژن در بارداری چگونه ممکن است؟

پیشگیری از خارش واژن در بارداری می‌تواند به کاهش احتمال بروز عفونت‌ها و تحریکات پوستی کمک کند. با رعایت نکات بهداشتی و تغییر سبک زندگی می‌توان از این مشکل شایع جلوگیری کرد. در ادامه به روش‌های مؤثر در پیشگیری از خارش واژن در بارداری اشاره شده است:

• استفاده از لباس‌های نخی و تنفس‌پذیر: پوشیدن لباس‌های زیر نخی و گشاد به کاهش تعریق و جلوگیری از تجمع رطوبت در ناحیه واژن کمک می‌کند. این کار مانع از ایجاد شرایط مناسب برای رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها می‌شود.
• پرهیز از پوشیدن طولانی‌مدت لباس‌های مرطوب: پس از شنا یا تعریق، سریعاً لباس‌های مرطوب را عوض کنید. رطوبت طولانی‌مدت می‌تواند باعث تحریک پوست و افزایش خطر عفونت شود.
• اجتناب از مصرف محصولات معطر و شیمیایی: استفاده از صابون‌ها، مواد شوینده یا محصولات بهداشتی معطر می‌تواند باعث تحریک پوست و تغییر pH واژن شود. بهتر است از محصولات بدون عطر و مناسب برای پوست‌های حساس استفاده کنید.
• رعایت بهداشت روزانه: برای تمیز نگه داشتن ناحیه واژن، از آب ولرم استفاده کرده و از دوش واژینال یا شست‌وشوی داخلی پرهیز کنید. همچنین، هنگام استفاده از سرویس بهداشتی، همیشه از جلو به عقب خود را تمیز کنید تا از انتقال باکتری جلوگیری شود.
• مصرف پروبیوتیک‌ها: مواد غذایی حاوی پروبیوتیک مثل ماست ساده می‌توانند به حفظ تعادل باکتری‌های مفید در واژن کمک کنند و خطر عفونت‌های قارچی و باکتریایی را کاهش دهند.
• مدیریت استرس و حفظ سیستم ایمنی: استرس می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و خطر عفونت را افزایش دهد. تمرین‌های آرامش‌بخش مانند یوگا و مدیتیشن می‌توانند به مدیریت استرس کمک کنند.
• پرهیز از پوشیدن لباس‌های تنگ: لباس‌های تنگ مانع از تنفس پوست شده و می‌توانند باعث تعریق و تحریک ناحیه واژن شوند. در دوران بارداری بهتر است از لباس‌های آزاد و راحت استفاده کنید.
• مصرف به‌اندازه آنتی‌بیوتیک‌ها: استفاده بیش‌ازحد یا خودسرانه از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند باعث تغییر تعادل باکتری‌های واژن و افزایش خطر عفونت شود.
• استفاده از کاندوم در رابطه جنسی: برای جلوگیری از انتقال بیماری‌های مقاربتی، از کاندوم استفاده کنید و در صورت مشاهده علائم مشکوک، به پزشک مراجعه کنید.
• پرهیز از دمای بالا در حمام یا سونا: استفاده از آب بسیار داغ یا نشستن طولانی در وان آب گرم می‌تواند باعث خشکی پوست و تحریک ناحیه واژن شود.

با رعایت نکات بهداشتی و پیشگیرانه، می‌توان خطر خارش واژن در بارداری را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داد. در صورت مشاهده علائم مشکوک، سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا از سلامت خود و جنین مطمئن شوید.

خارش واژن در بارداری و جنسیت جنین

یکی از باورهای رایج در میان مردم این است که علائم بارداری، از جمله خارش واژن در بارداری، می‌تواند با جنسیت جنین مرتبط باشد. برخی افراد معتقدند که خارش واژن ممکن است نشان‌دهنده بارداری دختر باشد؛ اما این باورها پایه علمی ندارند و بیشتر براساس تجربیات شخصی افراد شکل گرفته‌اند.

خارش واژن در دوران بارداری به‌دلیل تغییرات هورمونی رخ می‌دهد. این تغییرات می‌توانند به افزایش حساسیت پوست، خشکی واژن و حتی ایجاد شرایط مساعد برای رشد قارچ‌ها و عفونت‌های واژینال منجر شوند. ازآنجاکه این تغییرات هورمونی در همه بارداری‌ها رخ می‌دهند، نمی‌توان آن‌ها را به جنسیت جنین ربط داد. در نهایت، جنسیت جنین براساس کروموزوم‌های والدین در لحظه لقاح تعیین می‌شود و هیچ ارتباط مستقیمی با علائم بارداری ندارد.

سؤالات متداول