تنبلی چشم در بزرگسالان؛ از علت تا درمان

تنبلی چشم یکی از شایع‌ترین مشکلات چشم است که بر قدرت بینایی، سلامت چشم و ظاهر چشم تأثیر منفی می‌گذارد؛ اما اگر به‌موقع اقدام شود، به‌راحتی امکان‌پذیر است. در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا به بررسی علائم تنبلی چشم در بزرگسالان، علت و عوارض آن و همچنین متداول‌ترین راه‌های درمان تنبلی چشم در بزرگسالان می‌پردازیم.

تنبلی چشم چیست؟

آمبلیوپی (amblyopia) که اغلب با نام تنبلی چشم شناخته می‌شود یکی از شایع‌ترین مشکلات بینایی در جهان است. در برخی شرایط خاص، مثلاً ضعیف بودن یکی از چشم‌ها، مغز سیگنال‌ها و پیامی را که از چشم ضعیف‌تر دریافت می‌شود نادیده می‌گیرد. در این حالت کل بار بینایی بر چشم قوی می‌افتد و می‌توان گفت چشم ضعیف بلااستفاده می‌ماند. ازاین‌روی درمان تنبلی چشم اهمیت دارد.

ممکن است تنبلی چشم اصلاً احساس نشود، یا تغییری در ظاهر چشمان افراد ایجاد نکند؛ ولی در بعضی موارد تنبلی چشم باعث می‌شود چشم ضعیف‌تر در جهت نادرست بچرخد؛ یعنی یکی از چشمان فرد به نقطة موردنظر نگاه کند و چشم دیگر به سمتی دیگر قرار گرفته باشد.

تنبلی چشم در بزرگسالان چندان شایع نیست و این اختلال عمدتاً در کودکان دیده می شود؛ ولی ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند.

علائم تنبلی چشم در بزرگسالان

علائم تنبلی چشم در بزرگسالان و کودکان نسبتاً مشابه هستند.

• چرخش یکی از چشم‌ها به سمت داخل یا بیرون چشم
• ناهماهنگی بین دو چشم
• ناتوانی در تشخیص عمق و دوری و نزدیکی اجسام
• تنگ کردن یا بستن یکی از چشم‌ها
• کج کردن سر
• دریافت نتایج غیرمعمول هنگام معاینة چشم پزشکی

البته همان‌طور که گفتیم در برخی افراد تنبلی چشم در بزرگسالان هیچ‌گونه علائمی ندارد؛ در این شرایط تنها با چکاپ‌های دوره‌ای چشم پزشکی می‌توان متوجه این اختلال شد.

علت تنبلی چشم در بزرگسالان

تنبلی چشم بیشتر از آن‌که مشکل چشم باشد مربوط به مغز است. علت تنبلی چشم در بزرگسالان این است که مسیرهای انتقال پیام عصبی از چشم به مغز دچار مشکل می‌شوند. در ابتدای این مقاله گفتیم که به دلایل متعددی ممکن است کارایی یک چشم بیشتر از چشم دیگر باشد؛ به‌دنبال این اتفاق مغز از پیام‌های ارسال‌شده از چشم ضعیف‌تر استفاده نمی‌کند و عملاً بینایی فقط از طریق یک چشم انجام می‌شود.

عوامل مختلفی می‌توانند باعث بروز چنین اختلالی شوند:

• انحراف چشم یا استرابیسموس
• سابقة خانوادگی تنبلی چشم
• تفاوت در شماره چشم‌ها (قدرت بینایی چشم‌ها)
• آسیب دیدن یکی از چشم‌ها
• افتادگی پلک
• کمبود ویتامین آ
• آسیب یا خراش قرنیه
• عمل جراحی چشم
• مشکلات بینایی نظیر نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم
• گلوکوم یا آب سیاه چشم نیز با افزودن بر فشار داخل چشم می‌تواند منجر به مشکلات بینایی و حتی از دست رفتن بینایی شود.

عوارض تنبلی چشم در بزرگسالی

تنبلی تنها یکی از چشم‌ها را درگیر می‌کند؛ درمان نکردن تنبلی چشم در بزرگسالی می‌تواند باعث از بین رفتن بیناییِ چشم دچار آمبلیوپی شود. این اتفاق معمولاً غیرقابل بازگشت و دائمی است.

• یکی از شایع‌ترین عوارض تنبلی چشم در بزرگسالی انحراف چشم یا آسترابیسموس است. انحراف چشم نیز می‌تواند به مشکلی دائمی تبدیل شود.

• تکامل نیافتن دید مرکزی نیز یکی دیگر از عوارض تنبلی چشم در بزرگسالان است. ما به‌طور کلی دو نوع دید داریم؛ دید مرکزی و دید محیطی یا پیرامونی. زمانی‌که مستقیماً به یک نقطه نگاه می‌کنید آن‌چه در مرکز دید و تمرکز شما قرار گرفته است به‌عنوان دید مرکزی شناخته می‌شود.

• یکی از عوارض تدریجی تنبلی چشم، مختل شدن دید مرکزی است. گفتیم که تنبلی چشم اغلب کودکان را درگیر می کند، اگر تنبلی چشم در کودکی درمان نشود می‌تواند به تدریج باعث بروز اختلال در دید مرکزی فرد شود.

درمان تنبلی چشم در بزرگسالان

در اغلب موارد تنبلی چشم به‌علت یک بیماری چشمی زمینه‌ای بروز پیدا می‌کند؛ بنابراین بهترین راه برای درمان تنبلی چشم در بزرگسالان درمان بیماری اصلی است.

مشکلات چشمی از طرق مختلفی مانند عینک، قطره‌های بینایی و جراحی قابل بهبود هستند. در اینجا به برخی از اخرین راههای درمان تنبلی چشم اشاره می‌کنیم:

درمان به کمک عینک و لنزهای طبی

اگر علت تنبلی چشم نزدیک‌بینی یا دوربینی باشد عینک و لنزهای طبی می‌توانند به برطرف کردن این مشکل و درنهایت درمان تنبلی چشم بزرگسالان کمک کنند.

درمان با استفاده از بستن چشم

یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان تنبلی چشم در بزرگسالان و کودکان، پوشاندن چشم سالم است. از این طریق مغز مجبور می‌شود از سیگنال‌های چشم ضعیف‌تر برای بینایی استفاده کند. استفادة مداوم از چشم‌بند باعث می‌شود این اختلال به مرور برطرف شود.

مدت زمان استفاده از چشم‌بند بستگی به شدت بیماری و روند بهبود تنبلی چشم دارد؛ ولی معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند فرد دچار تنبلی چشم چند ساعت در روز از چشم‌بند استفاده کند.

درمان با استفاده از قطره‌های چشمی

درمان تنبلی چشم از طریق قطرة چشمی تا حد زیادی مشابه استفاده از چشم‌بند است. قطره‌های چشمی مخصوصی وجود دارند که با مصرف آ‌ن‌ها دید در چشم سالم مختل می‌شود و به دبنال آن مغز از پیام‌های بینایی چشم ضعیف‌تر استفاده می‌کند.

درمان با کمک جراحی

در عمل جراحی تنبلی چشم در بزرگسالان، بعضی از مشکلات چشم از جمله انحراف چشم با کمک جراحی درمان می‌شود. با برطرف کردن مشکل زمینه‌ای تنبلی چشم نیز بهبود پیدا می‌کند.

کلام آخر دکترساینا

تنبلی چشم در بزرگسالان معمولاً ناشی از وجود مشکلی دیگر در چشم است. درمان علت ایجادکننده خودبه‌خود منجر به درمان تنبلی چشم می‌شود. به‌خاطر داشته باشید که تنبلی چشم در بزرگسالان گاهی بی‌علامت است و ممکن است متوجه آن نشوید. برای پیشگیری از مشکلات بینایی ناشی از تنبلی چشم، انجام چکاپ‌های سالانه توصیه می‌شود.

سؤالات متداول