روماتیسم در کودکان | علت درد مفاصل در کودکان

روماتیسم در کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار شیوع کمی دارد. این بیماری معمولاً نیازمند زمان برای بروز است؛ ازاین‌روی در کودکان کمتر دیده می‌شود. اما به‌هرحال برخی موارد روماتیسم در کودکان زیر ۱۶ سال نیز دیده می‌شود. در این مطلب به بررسی انواع بیماری‌های مفصلی خودایمنی و روماتیسم در کودکان می‌پردازیم و روش‌های تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.

روماتیسم در کودکان

روماتیسم در کودکان یک بیماری خود ایمنی است که معمولاً در کودکان زیر ۱۶ سال اتفاق می‌افتد. در این بیماری غشای سینوویوم دچار التهاب می‌شود. سینوویوم بافتی است که داخل مفاصل را می پوشاند.

وظیفة سیستم ایمنی، محافظت از بدن در مقابل عوامل خارجی و بیماری‌زا است. در بیماری‌های خود ایمنی مانند روماتیسم، سیستم ایمنی مختل می‌شود و به سلول‌ها و بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند.

علت روماتیسم در کودکان چیست؟

روماتیسم در کودکان یک بیماری خود ایمنی است که در آن سلول‌های ایمنی بدن به بافت و سلول‌های سالم خودش حمله می‌کند. هر دو عامل ژنتیک و محیط در بروز روماتیسم کودکان نقش دارند. یعنی ممکن است ژن این بیماری از طریق خانواده به کودک منتقل شود یا اینکه بیماری در اثر قرار گرفتن در معرض برخی محرک‌ها بروز پیدا کند.

ژن HLA DR4 در بروز روماتیسم نقش دارد؛ یعنی ممکن است فرد دارای این ژن به روماتیسم کودکان مبتلا شود. سایر عواملی که در روماتیسم کودکان و دیگر انواع روماتیسم نقش دارند عبارت‌اند از:

• سیستم ایمنی
• ژنتیک و سابقة خانوادگی
• آسیب یا عفونت
• اختلال سیستم عصبی
• اختلال متابولیک
• فشار و استرس بیش‌ازحد بر بدن
• محرک‌های محیطی (سموم)
• اثر برخی هورمون‌ها

انواع روماتیسم در کودکان

روماتیسم در کودکان انواع مختلفی دارد که در اینجا به شرح مختصری درباره آن‌ها می‌پردازیم.

سیستماتیک آرتریت یا آرتریت روماتوئید

این نوع از روماتیسم یک یا چندین مفصل را درگیر می‌کند و با علائمی مانند تب بالا و بثورات پوستی ظاهر می‌شود. بثورات پوستی معمولاً بر روی بازو، تنه و پاها دیده می‌شوند. همچنین ممکن است التهاب اندام‌های داخلی مانند قلب، کبد، طحال و غدد لنفاوی دیده شود. پسران و دختران به یک اندازه به این بیماری دچار می‌شوند.

الیگوآرتریت

این نوع از روماتیسم در ۶ ماه اول بیماری کمتر از ۵ مفصل را درگیر می‌کند. بیشترین مفاصلی که درگیر می‌شوند مفاصل زانو، مچ پا و مچ دست است. همچنین ممکن است بر چشم و عنبیه تأثیر بگذارد. این نوع روماتیسم در دختران شایع‌تر است.

پلی‌آرتریت یا روماتیسم چند مفصلی

روماتیسم چند مفصلی در مدت ۶ ماه بیش از ۵ مفصل را درگیر می‌کند. این بیماری با آزمایش خون و تعیین منفی یا مثبت بودن فاکتورRF تشخیص داده می‌شود. این نوع بیماری مفاصل فک، گردن، دست و پا را درگیر می‌کند. این نوع نیز در دختران بیشتر از پسران است و شبیه روماتیسم در بزرگسالان است.

آرتریت پسوریازیس

این نوع از روماتیسم کودکانی را مبتلا می‌کند که آرتروز و بیماری پوستی را با هم دارند. ممکن است کودک سال ها قبل از گسترش بیماری به پسوریازیس یا آرتروز مبتلا شود. این کودکان معمولاً ناخن‌های حفره‌ای دارند.

اسپوندیلیت آنکیلوزان

این نوع از بیماری ستون فقرات را درگیر می‌کند. این بیماری علاوه بر ستون فقرات می‌تواند چشم و لگن را نیز درگیر کند. این نوع بیماری در پسران بالای ۸ سال بیشتر رخ می‌دهد. غالباً سابقة خانوادگی در بروز آن نقش دارد.

علائم روماتیسم در کودکان

علائم روماتیسم در کودکان  ممکن است فقط در دوره‌های عود آشکار شود یا به صورت مزمن و طولانی مدت باشد. همچنین علائم روماتیسم کودکان ممکن است متفاوت با سایر کودکان باشد. علائم روماتیسم در کودکان عبارت‌ند از:

• تورم، درد و سفتی در مفاصل زانو، مچ پا، دست، پا، شانه، آرنج (این درد معمولاً در صبح یا بعد از چرت روزانه است)
• التهاب چشم‌ها
• احساس گرما و قرمزی در مفاصل
• عدم توانایی در استفاده از یک یا چند مفصل
• خستگی
• کاهش اشتها، سرعت رشد پایین، اختلال در وزن‌گیری
• تب، بثورات جلدی
• تورم غدد لنفاوی

روش‌های تشخیصی

هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص روماتیسم در کودکان وجود ندارد و تشخیص آن کمی دشوار است.

گرفتن شرح حال و معاینه فیزیکی از روش‌های اولیه و ضروری تشخیص بیماری است. تشخیص روماتیسم در کودکان مبتنی بر علایم التهابی است که بیشتر از ۶ هفته طول کشیده است. برخی از آزمایش‌های زیر برای تشخیص روماتیسم یا آرتریت روماتوئید در کودکان به کار می‌روند:

• اندازه‌گیری آنتی بادی ضد هسته (ANA): این آزمایش میزان آنتی‌بادی ضد هسته را که معمولاً در بیماری‌های روماتیسمی مشاهده می‌شود اندازه گیری می‌کند.
• شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC): این آزمایش تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت را اندازه می‌گیرد.
• تست کمپلمان: این تست برای اندازه‌گیری گروهی از پروتئین‌ها در خون به نام کمپلمان به کار می‌رود. سطح پایین این پروتئین  با مشکلات ایمنی مرتبط است.
• اندازه‌گیری سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR): زمانی‌که تورم و التهاب در بدن وجود دارد پروتئین‌های خون به هم می‌چسبند و سنگین می‌شوند. بنابراین سرعت رسوب گلبول‌های قرمز در ته لوله آزمایش بالا می‌رود. هر چقدر سرعت رسوب بیشتر باشد یعنی التهاب بیشتری در بدن وجود دارد.
• اندازه‌گیری فاکتور روماتوئید: RF یک آنتی بادی است که در خون اغلب مبتلایان به آرتریت روماتوئید وجود دارد.
• اندازه‌گیری گلبول‌های سفید خون: در زمان عفونت معمولاً سطح گلبول‌های سفید در خون افزایش پیدا می‌کند. سطح پایین گلبول سفید ممکن است نشان‌دهنده بیمارهای روماتیسمی یا واکنش به دارو باشد.
• تصویربرداری: همچنین برای تشخیص روماتیسم در کودکان ممکن است از تصویربرداری با اشعه ایکس، ام آر آی، سی تی اسکن و اسکن استخوان استفاده شود.

آیا روماتیسم در کودکان درمان می‌شود؟

درمان روماتیسم در کودکان و بزرگسالان کم‌وبیش مشابه است و شامل ترکیبی از ورزش و دارودرمانی است. به‌طورکلی هدف از درمان ، کاهش درد و تورم، بهبود دامنة حرکتی و تقویت مفصل است.

درمان روماتیسم به‌طور کلی شامل ترکیبی از ورزش و دارودرمانی است. هدف از درمان، کاهش درد و تورم، بهبود دامنة حرکتی و تقویت مفصل است.

کلام آخر دکترساینا

روماتیسم کودکان بیماری نسبتاً نادری است؛ اما درصورت وجود زمینه‌های ارثی، امکان بروز آن وجود دارد. هرگونه ورم یا قرمزی در مفاصل کودک، یا شکایت کودک از درد یا عدم توانایی در استفاده کامل از مفصل می‌تواند نشانة بروز روماتیسم در کودک باشد. درصورت مشاهدة چنین علائمی از پزشک اطفال یا روماتولوژیست کمک بگیرید.