علائم هشداردهنده سرطان روده؛ راهنمای کامل تشخیص زودهنگام برای مردان و زنان

سرطان روده یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در دنیاست؛ با این حال، ممکن است فرد مبتلا به این بیماری هیچ علامت مشخصی نداشته باشد. این موضوع کمی نگران‌کننده است، زیرا بسیاری از علائم سرطان روده با مشکلات گوارشی معمولی یا کم‌خطر اشتباه گرفته می‌شوند. در این مطلب به‌صورت اختصاصی با علائم شایع سرطان روده در مراحل ابتدایی و پیشرفته آشنا می‌شویم. تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

آیا علائم سرطان روده همیشه قابل‌تشخیص‌اند؟

سرطان روده ممکن است در مراحل ابتدایی هیچ علامتی نداشته باشد. به همین دلیل، بسیاری از افراد تا زمانی که بیماری پیشرفت نکند، متوجه آن نمی‌شوند. از طرفی، علائم سرطان روده در هر فرد متفاوت است و ممکن است بعضی افراد اصلا علامتی نداشته باشند. با این حال، شناخت علائم اولیه و شایع سرطان روده، به درمان موفق بیماری در مراحل اولیه کمک می‌کند.

به یاد داشته باشید که بیماری‌های دیگر هم می‌توانند علائمی مشابه با سرطان روده ایجاد کنند؛ بنابراین برای انجام ارزیابی و تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنید.برای تشخیص دقیق‌تر و اطمینان از سلامت روده، پزشک ممکن است انجام کولونوسکوپی را توصیه کند تا وجود هرگونه ضایعه یا نشانه غیرطبیعی در روده بررسی شود.

مراحل سرطان روده

اولین مرحله سرطان، مرحله صفر (۰) نامیده می‌شود. سپس سرطان روده به ۴ مرحله تقسیم می‌شود، ازجمله:

• مرحله ۱: سرطان در دیواره داخلی روده بزرگ است و هنوز منتشر نشده است.
• مرحله ۲: سرطان به لایه عضلانی روده بزرگ یا مقعد منتشر می‌شود؛
• مرحله ۳: سرطان به یک و یا چند گره لنفی در همان منطقه منتشر شده است؛
• مرحله۴: سرطان به مناطق بدن دیگر مثل کبد، ریه و استخوان ها انتشار یافته است.

شایع‌ترین علامت سرطان روده

سرطان روده معمولا با ایجاد پولیپ (polyp) شروع می‌شود. پولیپ‌ها توده‌های کوچک و غیرطبیعی هستند که روی دیواره داخلی روده رشد می‌کنند. این پولیپ‌ها در مراحل اولیه بی‌ضرر و بدون علامت‌ هستند، اما با گذشت زمان می‌توانند سرطانی شوند. در ادامه علائم و نشانه‌های شایع سرطان روده را به تفکیک بررسی می‌کنیم.

۱. تغییر در عادات روده‌ای و احساس عدم تخلیه کامل روده

در این شرایط ممکن است علائمی مثل اسهال، یبوست یا تغییر در تعداد دفعات دفع اتفاق بیفتد و بیشتر از چند روز ادامه داشته باشد. احساس عدم تخلیه کامل روده موجب می‌شود که حتی بعد از رفتن به دستشویی به طور مرتب احساس دفع داشته باشید. از طرفی، مدفوع شما باریک یا باریک‌تر از حد معمول است. تغییر در عادات دفع می‌تواند به دو شکل اسهال و یبوست باشد:

• اسهال: مدفوع آبکی که ممکن است به‌دلیل حساسیت به غذا، دارو، استرس یا عفونت باکتریایی ایجاد شود. بیشتر افراد چند بار در سال اسهال خفیف را تجربه می‌کنند که معمولا بعد از چند روز بهبود می‌یابد. اگر اسهال بیشتر از سه روز ادامه داشت، با پزشک مشورت کنید.
• یبوست: یکی از شایع‌ترین مشکلات گوارشی است که به‌صورت کمتر از سه بار دفع در هفته تعریف می‌شود. یبوست لزوما به معنی سرطان روده نیست. تغییرات غذایی، استرس، کم‌آبی یا کم‌تحرکی هم می‌توانند موجب یبوست شوند. اگر یبوست بیشتر از دو هفته طول کشید، به پزشک مراجعه کنید.

۲. خون در مدفوع یا خونریزی مقعد

بعد از اجابت مزاج ممکن است در مدفوع یا روی دستمال توالت شما خون قرمز روشن یا تیره دیده شود. از طرفی ممکن است خونریزی به‌صورت ظاهری مشخص نباشد و فقط با آزمایش مدفوع تشخیص داده شود. توجه داشته باشید که وجود خون در مدفوع همیشه به معنای سرطان روده نیست؛ عواملی مثل بواسیر، ترک مقعد یا حتی خوردن چغندر هم می‌توانند رنگ مدفوع را تغییر دهند اما هر وقت خونی درون یا روی مدفوع دیدید، بهتر است موضوع را به پزشک اطلاع دهید.

۳. درد، گرفتگی و نفخ شکم

گرفتگی، درد یا نفخ شکمی که به صورت مداوم یا متناوب، یکی از علائم سرطان روده است. همچنین در این شرایط ممکن است احساس سنگینی یا پری در شکم داشته باشید. درد شکم می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد، اما درد غیرعادی یا مکرر باید بررسی شود.

درست مثل درد شکمی، نفخ هم می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. اگر نفخ بیشتر از یک هفته طول کشید، بدتر شد یا همراه با علائم دیگری مثل استفراغ یا خون در مدفوع بود، به پزشک مراجعه کنید.

۴. کاهش وزن بی‌دلیل و خستگی مفرط

در صورت ابتلا به سرطان روده ممکن است کاهش وزن غیرقابل‌توجیهی داشته باشید که بدون رعایت رژیم غذایی خاصی یا ورزش‌کردن اتفاق می‌افتد. کاهش وزن بی‌دلیل ممکن است به دلایل مختلفی به سرطان روده مربوط باشد، ازجمله:

• تأثیر سرطان بر متابولیسم بدن و کاهش وزن؛
• انسداد کولون و جلوگیری از جذب مواد مغذی؛
• وجود تومورهایی که با مصرف انرژی بدن موجب کمبود کالری می‌شوند.

همچنین ممکن است کاهش انرژی، احساس ضعف یا خستگی بدون علت مشخص هم داشته باشید که به‌مرور زمان بدتر شود. زمان شروع این تغییرات را یادداشت کنید و به پزشک اطلاع دهید. خستگی به‌خودی‌خود علامت قطعی سرطان روده نیست، اما اگر خستگی مداوم و شدید دارید که انجام کارهای روزمره را برایتان سخت می‌کند و همراه با سایر علائم سرطان روده است، حتما به پزشک مراجعه کنید. در صورت بروز چنین علائمی، می‌توانید از طریق ویزیت آنلاین با پزشک مشورت کنید تا بدون نیاز به مراجعه حضوری، وضعیت خود را بررسی و اقدامات لازم را انجام دهید.

۵. آنمی ناشی از خونریزی مخفی

خستگی و ضعف عمومی شما ممکن است به‌دلیل کم‌خونی (کاهش گلبول‌های قرمز خون) ناشی‌از خونریزی مزمن روده باشد. خستگی و رنگ پریدگی پوست هم ممکن است نشانه کم‌خونی و خونریزی داخلی باشد.

۶. احساس ناراحتی هنگام دفع مدفوع

در صورت ابتلا به سرطان روده ممکن است در زمان اجابت مزاج احساس درد یا سوزش داشته باشید. در این شرایط، احتمال ایجاد زخم یا التهاب در راست‌روده هم وجود دارد.

۷. استفراغ

 اگر به‌طور مکرر و بدون دلیل مشخص استفراغ دارید یا طی ۲۴ ساعت زیاد استفراغ می‌کنید، با پزشک تماس بگیرید.

۸. گرفتگی‌های مداوم یا درد پایین کمر

درد کمر، درست مثل ناراحتی شکمی ازجمله یبوست یا اسهال، متداول است و ممکن است به دلیل رژیم غذایی نامناسب، حساسیت غذایی یا استرس باشد. گرفتگی‌ یا دردی که از بین نمی‌رود یا بدتر می‌شود می‌تواند نشانه مشکلات روده باشد. این درد در زنان ممکن است شبیه درد قاعدگی باشد. اگر درد غیرمعمول بود، حتما با پزشک مشورت کنید.

۹. احساس سیری مداوم

احساس پر بودن یا نفخ می‌تواند نشانه سرطان روده باشد. اگر بعد از خوردن مقدار کمی غذا، شکم شما متورم یا پر می‌شود، این موضوع را به پزشک اطلاع دهید. بیماری‌های گوارشی دیگر مثل سندرم روده تحریک‌پذیر هم می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند؛ بنابراین موضوع باید توسط پزشک بررسی شود.

علائم سرطان روده در مراحل پیشرفته

در مراحل پیشرفته سرطان روده، سرطان به نواحی دیگر بدن منتشر می‌شود که به این حالت متاستاز می‌گویند. به همین دلیل، مرحله ۴ سرطان با اسامی سرطان متاستاتیک یا مرحله نهایی هم شناخته می‌شود. ریه‌، کبد، حفره شکمی یا غدد لنفاوی دورافتاده شایع‌ترین نقاطی هستند که سرطان روده به آن‌ها متاستاز می‌دهد. معمولا سرطان روده در مرحله ۴ به درمان‌های پیچیده‌تری مثل شیمی‌درمانی، جراحی، درمان هدفمند، ایمونوتراپی یا پرتودرمانی نیاز دارد.

علائم عمومی سرطان روده پیشرفته

سرطان روده ممکن است حتی در مرحله ۴ هم علائمی ایجاد نکند. از طرفی ممکن است علائم عمومی ایجاد‌شده در این مرحله شبیه به مراحل اولیه باشد، ازجمله:

• احساس سیری سریع بعد از صرف غذا؛
• وجود توده‌ در ناحیه ناف؛
• تغییر در عادات دفع مثل اسهال یا یبوست بیشتر یا تغییر شکل مدفوع؛
• خونریزی از رکتوم یا خون در مدفوع؛
• کم‌خونی ناشی از کمبود آهن که می‌تواند موجب خستگی، ضعف و تغییر رنگ پوست شود؛
• ناراحتی مداوم در ناحیه شکم مثل گرفتگی، نفخ، گاز یا درد؛
• احساس عدم تخلیه کامل روده در زمان دفع؛
• درد در پشت، باسن یا پاها.

علائم انتشار به سایر اعضای بدن

اگر سرطان به اعضای دیگر بدن منتشر شود (متاستاز)، ممکن است علائم بیشتری مثل درد در نواحی دیگر یا مشکلات عملکردی در اندام‌های درگیر بروز کند. شایع‌ترین مناطق متاستاز سرطان روده شامل کبد، ریه‌، حفره شکمی و غدد لنفاوی است. با توجه به محل گسترش سرطان، ممکن است علائم دیگری هم داشته باشید.

متاستاز سرطان روده به کبد شامل علائم مختلفی است، ازجمله:

• درد در قسمت بالا و سمت راست شکم؛
• کاهش اشتها؛
• کاهش وزن بدون تلاش؛
• نفخ و تورم شکم (آسیت)؛
• زردی پوست و سفیدی چشم‌ها (یرقان)؛
• خارش پوست.

متاستاز سرطان روده به ریه شامل علائم مختلفی است، ازجمله:

• سرفه مداوم؛
• تنگی نفس؛
• سرفه همراه با خون.

متاستاز سرطان روده به غدد لنفاوری مناطق دورتر می‌تواند موجب ورم غدد لنفاوی بالای ترقوه یا کشاله ران شود.

تفاوت علائم سرطان روده در مردان و زنان

علائم سرطان روده در مردان و زنان معمولا مشابه هستند و تفاوت‌های چشمگیری بین آنها وجود ندارد. اما به‌طور کلی، تفاوت‌های جزئی ممکن است در تجربه و شدت علائم یا نحوه بروز آنها دیده شود که بیشتر از جنسیت، به عوامل فردی و بیولوژیکی هر فرد بستگی دارد.

تفاوت علائم سرطان روده در مردان و زنان ممکن است شامل جنبه‌های مختلف باشد، ازجمله:

• شدت و واکنش بدن به علائم: ممکن است زنان به دلایلی مثل شرایط هورمونی یا شیوع بیشتر مشکلات گوارشی دیگر مثل سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) علائم سرطان روده را اشتباه تفسیر کنند و تشخیص سرطان در آنها به تأخیر بیفتد.
• علائم مرتبط با سایر بیماری‌ها: ممکن است زنان علائمی مثل دردهای لگنی یا مشکلات قاعدگی را به سرطان روده مرتبط ندادند. این موضوع ممکن است موجب تشخیص دیرتر بیماری در زنان شود.

آیا می‌توان علائم سرطان روده را با تغذیه یا سبک زندگی کنترل کرد؟

شما نمی‌توانید به‌طور کامل احتمال ابتلا به سرطان روده را برطرف کنید، اما می‌توانید با انجام کارهای ساده علائم بیماری را کاهش دهید. افزایش فعالیت بدنی، کاهش مصرف غذاهای فراوری‌شده و ترک سیگار می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به سرطان روده را کاهش دهد یا علائم بیماری را برطرف کند.

تغذیه هم نقش بسیار مهمی در کنترل علائم سرطان روده و بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. هرچند تغذیه نمی‌تواند جایگزین درمان‌های پزشکی شود، اما با انتخاب رژیم غذایی مناسب می‌توانید بعضی از علائم سرطان روده را کاهش دهید، ازجمله:

• حفظ انرژی و وزن مناسب: سرطان روده و درمان‌های آن مثل شیمی‌درمانی ممکن است موجب کاهش اشتها و کاهش وزن شوند. مصرف غذای سرشار از کالری و پروتئین به حفظ وزن و قدرت بدن کمک می‌کند. به همین دلیل، مصرف منابع پروتئینی مثل گوشت کم‌چرب، ماهی، مرغ، تخم‌مرغ، لبنیات و منابع گیاهی مثل حبوبات و مغزها توصیه می‌شود. همچنین، استفاده از روغن‌های سالم مثل روغن زیتون و آووکادو می‌تواند کالری مفیدی برای بدن شما تامین کند.
• کنترل علائم گوارشی: مصرف غذاهای نرم، کم‌چرب و کم‌فیبر مثل برنج، موز، سیب‌زمینی پخته و نان سفید می‌تواند به کاهش اسهال کمک کند. همچنین مصرف مایعات کافی برای جلوگیری از کم‌آبی ضروری است. از طرف دیگر، افزایش مصرف فیبر از طریق میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس‌دار به شرط تحمل دستگاه گوارش، به تنظیم دفع و کاهش یبوست کمک می‌کند. برای جلوگیری از ایجاد نفخ هم می‌توانید از مصرف غذاهای نفاخ مثل کلم، لوبیا، نوشابه گازدار خودداری کنید و مصرف غذاهای چرب را کاهش دهید.
• پیشگیری از کم‌خونی: سرطان روده ممکن است موجب خونریزی روده و کم‌خونی شود. برای پیشگیری و کنترل کم‌خونی باید آهن کافی دریافت کرد. این آهن را می‌توانید از منابع غذایی حاوی آهن مثل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، اسفناج، عدس و غلات غنی شده تأمین کنید. مصرف ویتامین سی (C) همراه با غذاهای آهن‌دار به جذب بهتر آهن کمک می‌کند.
• تقویت سیستم ایمنی: رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها و سبزیجات حاوی آنتی‌اکسیدان‌، ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند که در کاهش علائم و روند درمان اهمیت دارد.
• دوری از غذاهای مضر: کاهش مصرف غذاهای فراوری شده، گوشت‌ قرمز به میزان زیاد و غذاهای چرب و سرخ‌شده به کاهش التهاب و بهبود وضعیت کلی کمک می‌کند. همچنین بهتر است از مصرف الکل و دخانیات هم خودداری کنید.
• تنظیم وعده‌های غذایی: خوردن وعده‌های کوچک و مکرر به جای وعده‌های سنگین می‌تواند به کاهش ناراحتی‌های گوارشی و افزایش جذب بهتر مواد مغذی کمک کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هر یک از علائم سرطان روده بیشتر از چند روز تا چند هفته ادامه داشت یا بدتر شد، حتما باید توسط پزشک بررسی شود؛ به‌خصوص اگر سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا پولیپ دارید یا سن شما بیشتر از ۵۰ سال است باید غربالگری و بررسی دقیق‌تری انجام دهید.

گوارش، معده و کبد

ویزیت آنلاین

از متخصصان این حوزه بپرسید

ویزیت فوری متخصص گوارش