همه چیز درباره اولین پریود: راهنمایی برای دختران و والدین

دوره قاعدگی یا پریود زمانی است که دیواره داخلی رحم تخریب می‌شود و همراه با خون ازطریق واژن از بدن خارج می‌شود. اولین پریود نشانه نزدیک‌شدن هر دختر به پایان بلوغ است. گرچه ممکن است که در مدرسه چیزهایی درمورد قاعدگی یاد گرفته باشید، احتمالا هنوز هم درمورد آن سؤالاتی دارید. در اینجا اطلاعاتی را در اختیارتان قرار می‌دهیم که با نزدیک‌شدن به اولین پریود خود باید بدانید.

اولین پریود یا منارک (Menarche) چیست؟

منارک زمانی است که برای اولین بار پریود می‌شوید. منارک نقطه عطف مهمی است که شروع باروری را نشان می‌دهد. پریود شدن یعنی ازنظر فیزیکی می‌توانید باردار شوید، مگراینکه مبتلا به مشکلات سلامتی و بیماری‌هایی باشید که مانع از بارداری می‌شوند.

پریود به‌دلیل تغییرات هورمونی در بدن اتفاق می‌افتد. هر ماه تخمدان‌ها یک تخمک را تولید می‌کنند و هورمون‌های زنانه استروژن و پروژسترون را آزاد می‌کنند. این هورمون‌ها موجب افزایش ضخامت پوشش داخلی رحم می‌شوند. اگر مقاربت داشته باشید، این تخمک بارور می‌شود. تخمک بارورشده به رحم می‌رود و در دیواره رحم لانه‌گزینی می‌کند و به جنین تبدیل می‌شود. اگر تخمک بارور نشود، لایه داخلی رحم تخریب می‌شود و همراه با خون از واژن خارج می‌شود. حدود یک ماه طول می‌کشد تا لایه داخلی رحم ساخته و سپس تخریب شود. به همین دلیل است که بیشتر زنان حدودا ماهی یک بار پریود می‌شوند.

منارک اولین پریود شماست و این مسئله آن را منحصربه‌فرد می‌کند. اولین پریود صرفا به‌معنی شروع سال‌های باروری نیست بلکه بخش مهمی از روند گذار بدن از کودکی به بزرگ‌سالی است که بلوغ نامیده می‌شود. ممکن است که قبل از منارک تغییرات زیر را در بدن خود مشاهده کنید:

• رشد سینه‌ها؛
• پهن‌شدن باسن؛
• افزایش ناگهانی و جهش در رشد؛
• چربی پوست و آکنه؛
• رویش مو در زیربغل؛
• رشد مو در ناحیه تناسلی.

بدن شما پس از اولین پریود هم به رشد خود ادامه می‌دهد، ولی تا آن زمان بیشتر تغییرات ناشی از بلوغ را پشت سر گذاشته‌اید.

اولین پریود دختران از چه سنی شروع می‌شود؟

زمان اولین پریود می‌تواند خیلی زود در ۹سالگی یا خیلی دیر در ۱۵سالگی باشد. معمولا اولین پریود در ۱۱ تا ۱۴سالگی اتفاق می‌افتد و بیشتر دختران در حدود ۱۲سالگی برای اولین بار پریود می‌شوند. تشخیص اینکه چه زمانی اولین پریود شما اتفاق می‌افتد دشوار است و سن مشخصی برای آن وجود ندارد ولی با توجه به نشانه‌های زیر می‌توانیم زمان حدودی آن را پیش‌بینی کنیم:

• شروع رشد سینه‌ها؛
• روییدن مو در زیربغل و اندام تناسلی؛
• ترشح مایعاتی شبیه ترشحات مخاطی از واژن.

اولین پریود معمولا حدود دو سال پس از اولین علائم بلوغ (مانند رشد سینه‌ها) و حدود یک سال پس از شروع رشد مو در ناحیه تناسلی رخ می‌دهد. همچنین در چند ماه منتهی به قاعدگی متوجه ترشحات سفید یا زرد رنگ واژن خواهید شد.

چه عواملی اولین بار باعث شروع قاعدگی می‌شوند؟

عوامل فراوانی بر زمان اولین قاعدگی اثر می‌گذارند، ازجمله:

• وراثت: ژن‌ها در زمان اولین پریود نقش دارند. معمولا در زمانی مشابه زمان اولین پریود مادرتان برای اولین بار پریود می‌شوید.
• هورمون‌ها: هورمون‌های موجود در مغز و اندام‌های جنسی چرخه قاعدگی را تنظیم می‌کنند و در منارک تأثیر دارند.
• ترکیب بدن: قد، وزن و توزیع چربی در بدن بر زمان اولین پریود اثر دارند.
• سلامتی: استرس، تغذیه نامناسب و برخی از مشکلات سلامتی می‌توانند منجر به منارک دیرتر و پریودهای نامنظم شوند.
• محیط: عوامل محیطی مانند دسترسی به منابع نیز می‌تواند بر منارک اثر بگذارد. برای مثال معمولا مردم در کشورهای ثروتمندتر نسبت به کشورهای فقیرتر زودتر پریود می‌شوند.  

نشانه‌ها و علائم اولین پریود در دختران چیست؟

ممکن است که قبل از اولین قاعدگی متوجه علائم زیر شوید:

• درد شکم، کمر یا پاها؛
• نفخ (احساس پر یا متورم بودن شکم)؛
• حساسیت یا درد سینه‌ها؛
• جوش و آکنه؛
• نوسانات خلقی؛
• خستگی.

بیشتر این علائم مدت زیادی طول نمی‌کشند و با ایبوپروفن یا سایر داروهای مسکن بدون نسخه درمان می‌شوند. قراردادن تشکچه برقی یا کیسه آب گرم روی شکم یا کمر نیز می‌تواند به کاهش درد شکم و کمر کمک کند.

چطور برای اولین پریود آماده شویم؟

آمادگی برای اولین پریود به کار خاصی نیاز ندارد. فقط باید محصولات بهداشتی قاعدگی و مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن را تهیه کنید. در مواقع اضطراری که به محصولات قاعدگی دسترسی ندارید می‌توانید از دستمال توالت نیز استفاده کنید. محصولات قاعدگی موجود در بازار عبارت‌اند از:

۱. نواربهداشتی یک‌بار‌مصرف

در قسمت پشت این نوارهای بهداشتی نوار چسبنده‌ای برای اتصال به داخل لباس زیر وجود دارد. نوارهای بهداشتی در طول‌ها و قدرت‌های جذب مختلفی موجود هستند. بعضی از آنها نیز بالهایی دارند که کناره‌های لباس زیر را می‌پوشانند تا از نشت خون قاعدگی به لباس زیر جلوگیری شود. نواربهداشتی یک‌بارمصرف را باید هر ۴ تا ۶ ساعت عوض کنید.

۲. پدهای روزانه

این پدهای جاذب کوچک، نازک و یک‌بارمصرف را می‌توان در روزهایی استفاده کرد که خون‌ریزی خفیف است. برای جلوگیری از نشت خون می‌توان از پدهای روزانه همراه با تامپون استفاده کرد.

۳. نواربهداشتی پارچه‌ای قابل‌شست‌وشو

این نوارهای بهداشتی معمولا از پنبه، بامبو یا سایر الیاف جاذب طبیعی ساخته می‌شوند و در فروشگاه‌های محصولات سلامتی یا فروشگاه‌های اینترنتی عرضه می‌شوند. نوارهای بهداشتی پارچه‌ای را می‌توان با مواد شوینده شست و دوباره استفاده کرد. آنها معمولا زبانه‌های دکمه‌داری دارند که در قسمت زیر لباس زیر بسته می‌شوند.

۴. تامپون

محصولاتی استوانه‌ای و کوچک هستند که از مواد جاذب یک‌بارمصرف (پنبه یا ابریشم مصنوعی) ساخته می‌شوند و برای جذب خون قاعدگی داخل واژن قرار می‌گیرند. نخی به تامپون متصل است که با استفاده از آن می‌توان تامپون را از واژن بیرون کشید. تامپون‌ها اندازه و قدرت جذب مختلفی دارند و ممکن است که همراه آنها اپلیکاتوری نیز وجود داشته باشد. از اپلیکاتور برای قراردادن راحت‌ترِ تامپون در واژن استفاده می‌شود. تامپون را باید هر ۴ تا ۶ ساعت تعویض کنید و دور بیندازید.

۵. کاپ قاعدگی

وسیله‌ای انعطاف‌پذیر شبیه فنجان است که با سیلیکون یا لاستیک ساخته می‌شود و برای جمع‌آوری خون قاعدگی داخل واژن قرار می‌گیرد. کاپ قاعدگی زایده‌ای در قسمت پایین دارد که برای خارج‌کردن آن از واژن استفاده می‌شود. کاپ قاعدگی باید هر ۸ تا ۱۲ ساعت خارج شود. بعضی از کاپ‌ها یک‌بارمصرف هستند و بعضی را می‌توان شست و دوباره استفاده کرد.

۶. شورتکس یا لباس زیر قاعدگی

شورت‌های قاعدگی قابل شست‌وشو و استفاده مجدد هستند. بعضی از افراد می‌توانند شورت‌های قاعدگی را به‌تنهایی استفاده کنند ولی بعضی دیگر باید آن را همراه نواربهداشتی، تامپون یا کاپ قاعدگی استفاده کنند.

مراقبت از خود در دوران پریود: راهکارهایی برای حال بهتر، درد و خونریزی کمتر در اولین پریود

بسیاری از دختران به‌خصوص در روزهای اول پریود دچار درد می‌شوند. اگر درد قاعدگی برایتان آزاردهنده است، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• حمام آب گرم؛
• ورزش و حرکات کششی؛
• قراردادن تشکچه برقی یا حوله گرم روی شکم؛
• مصرف داروهای مسکن حاوی ایبوپروفن یا ناپروکسن.

از آسپرین برای دردهای قاعدگی استفاده نکنید مگر اینکه پزشک به شما گفته باشد. آسپرین می‌تواند در افراد زیر ۱۸ سال موجب بیماری نادری به نام سندرم ری (Reye’s syndrome) شود.

بهتر است که روزهای پریودهای خود را روی تقویم علامت‌گذاری کنید. با پیگیری پریودها با استفاده از تقویم یا برنامه‌های تلفن همراه می‌توانید بفهمید که آیا پریودهایتان طبیعی است یا نه. چرخه قاعدگی طبیعی باید هر ۲۱ تا ۳۵ روز (به‌طور میانگین ۲۸ روز) اتفاق بیفتد و سه تا هفت روز (میانگین پنج روز) ادامه داشته باشد.

ممکن است که در یک تا دو سال اول پریودهایتان نامرتب باشند. گاهی چند ماه پریود نمی‌شوید چون هنوز بدنتان خود را با چرخه قاعدگی منظم سازگار نکرده است. با مرتب‌تر شدن پریودها می‌توانید متوجه شوید که چرخه قاعدگی طبیعی برای شما چگونه است و تشخیص دهید که چه زمانی در خون‌ریزی یا زمان‌بندی پریودها مشکلی به وجود آمده است. درصورت خون‌ریزی غیرطبیعی باید به پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

بیشتر دختران مشکلی با عادت ماهانه خود ندارند ولی در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• ۱۵ سال سن دارید و هنوز پریود نشده‌اید؛
• دو سال است که پریود می‌شوید ولی هنوز پریود شما مرتب نشده است (هر ۴ تا ۵ هفته یک بار رخ نمی‌دهد)؛
• بین پریودها خون‌ریزی دارید؛
• دردهای قاعدگی شدیدی دارید که با مصرف ایبوپروفن یا ناپروکسن برطرف نمی‌شوند؛
• خون‌ریزی بسیار شدیدی دارید (خون‌ریزی که در آن در کمتر از یک ساعت باید نواربهداشتی یا تامپون خود را عوض کنید)؛
• پریودهای شما بیشتر از یک هفته طول می‌کشند؛
• سندرم پیش از قاعدگی شدیدی دارید که فعالیت‌های روزمره شما را مختل کرده است.

اگر پریود شما زودتر یا دیرتر از زمان مناسب شروع شده است، باید به پزشک اطلاع دهید. پریودشدن قبل از ۹سالگی «بلوغ زودرس» نامیده می‌شود. اگر تا ۱۵سالگی پریود نشوید، پزشک باید علت آن را بررسی کند و درصورت نیاز داروهایی را برایتان تجویز کند. اگر دردهای قاعدگی‌تان بیش از حد شدید است، پزشک داروهای مسکن مناسب را برایتان تجویز می‌کند.  

صحبت با دیگران: چرا نباید خجالت بکشیم؟

هنوز هم صحبت‌کردن درمورد پریود تابو است و تعداد کمی از بزرگسالان آشکارا درمورد آن صحبت می‌کنند. درنتیجه اولین پریود برای بسیاری از نوجوانان ترسناک و خجالت‌آور است ولی باید بدون خجالت درمورد آن با دیگران صحبت کنیم زیرا پریود بخشی طبیعی از زندگی است که نشان‌دهنده سلامتی ما است.  

اکنون می‌خواهیم درباره این بگوییم که چگونه می‌توانیم صحبت‌کردن درمورد پریود را شروع کنیم و با شرم و خجالت خود به‌دلیل پریود مقابله کنیم:

۱. اطلاعات کافی کسب کنیم

هرچه اطلاعات بیشتری داشته باشیم راحت‌تر می‌توانیم درمورد پریود صحبت کنیم.

۲. به پریود بگوییم پریود

استفاده از عباراتی مانند «رُبی شدم» یا «وضعیتم قرمز است» این حس را ایجاد می‌کنند که پریود چیز بدی است که باید پنهان شود یا به‌خاطرش خجالت بکشیم.

۳. پریود خود را از دیگران مخفی نکنیم

وقتی برای خرید محصولات قاعدگی به فروشگاه می‌روید حس نکنید که باید آنها را در پایین سبد خرید پنهان کنید. اگر دچار درد قاعدگی شده‌اید و باید در خانه بمانید، به دوستانتان بگویید. هرچه بیشتر بتوانیم با پریود به‌عنوان بخشی از زندگی روزمره برخورد کنیم، بهتر است.

۴. از گفتن جوک درمورد پریود پرهیز کنیم

بعضی عقیده دارند که جوک‌های مربوط به پریود بی‌ضرر هستند ولی این جوک‌ها موجب می‌شوند که احساس خجالت، شرمندگی و اعتمادبه‌نفس کمتری داشته باشیم.

۵. مراقب زبان بدن خود باشیم

وقتی کسی درمورد پریود صحبت می‌کند گرفتن قیافه منزجر یا چرخاندن چشم‌ها می‌تواند اثر منفی داشته باشد.  

نکاتی برای والدین: چگونه از دخترتان حمایت کنید؟

نقش والدین در پشت‌سرگذاشتن این دوره برای دختران خیلی مهم است. این نکات را حتما مدنظر قرار دهید:

۱. از سنین پایین درمورد پریود با فرزندتان صحبت کنید

 توضیح دهید که قاعدگی از عملکردهای طبیعی بدن است، نه چیزی که باید پنهان شود یا به‌خاطرش شرمنده باشد. در ابتدا می‌توانید کلی حرف بزنید؛ مثلا بگویید که «وقتی بزرگ‌تر شوی پریود خواهی شد». وقتی فرزندتان بزرگ‌تر می‌شود یا سؤالات بیشتری می‌پرسد می‌توانید اطلاعات بیشتری بدهید و توضیح دهید که خروج خون از بدن چیز بدی نیست و پریود تقریبا ماهی یک بار اتفاق می‌افتد. فقط باید حقیقت را بگویید و روشن کنید که قاعدگی اتفاقی کاملا طبیعی و نشانه سلامتی است.

یکی از راه‌های مطرح‌کردن موضوع پریود این است که از دخترتان بپرسید که آیا متوجه تغییراتی در بدن خود شده است که بخواهد درموردش صحبت کند. چه کودک سؤالی بپرسد و چه نپرسد، باید در نظر داشته باشید که ممکن است درمورد آنچه قرار است اتفاق بیفتد دچار استرس، ترس یا سردرگمی شود و دادن اطلاعات مفید می‌تواند به او کمک کند.

۲. مسائل پریود را به‌صورت راز بیان نکنید

وقتی درمورد این موضوع صحبت می‌کنید حالت صورت خود را آرام یا خنثی نگه دارید و از اصطلاحات مناسبی برای اعضای بدن (مانند فرج و واژن) استفاده کنید. اگر دخترتان علائم اولیه بلوغ مانند رشد سینه‌ها و موهای ناحیه تناسلی را دارد، قطعا زمان آن رسیده است که درمورد جزئیات پریود با او حرف بزنید.

۳. با مسائل پایه‌ای شروع کنید

توضیح دهید که در طول ۳ تا ۷ روز مقداری خون به‌آرامی از واژن خارج می‌شود و او باید از محصولات قاعدگی استفاده کند تا این خون به لباسش نشت نکند. همچنین باید توضیح دهید که برخی از زنان علائم پیش از قاعدگی مانند نفخ، درد شکم یا کمر، سردرد و حساسیت سینه‌ها را دارند. بروز این علائم در اولین پریود دختران رایج نیست ولی ممکن است که ایجاد شوند. بنابراین باید به او بگویید تا غافلگیر نشود.

۴. وسایل مناسب و دستورالعمل‌های ضروری را به کودک بدهید

ممکن است دخترتان وقتی برای اولین بار پریود شود که در خانه نباشد. بنابراین بهتر است که لوازم موردنیاز پریود را در کیف یا کوله‌پشتی او قرار دهید. می‌توانید موارد زیر را در کیف او قرار دهید:

• چند نواربهداشتی یا تامپون؛
• یک جفت لباس زیر تمیز؛
• یک کیسه پلاستیکی زیپی برای لباس زیر کثیف؛
• چند دستمال مرطوب ضدحساسیت.

همچنین به او توضیح دهید که چگونه از این محصولات استفاده کند. به کودک کمک کنید که محصولات قاعدگی مختلف را امتحان کند تا بتواند محصولی را پیدا کند که به او احساس راحتی و اعتمادبه‌نفس بیشتری می‌دهد. بسیاری از نوجوانان با نواربهداشتی شروع می‌کنند چون استفاده از آن آسان‌تر است. به او کمک کنید که چرخه قاعدگی خود را پیگیری کند و برای پریود آماده شود.

۵. به کودک بگویید که چه چیزی عادی و چه چیزی غیرعادی است

ممکن است که دخترتان در مدرسه شنیده باشد که سیکل قاعدگی طبیعی ۲۸ روز است درحالی‌که معمولا دوره‌های قاعدگی در ابتدا نامنظم است. مثلا ممکن است که یک ماه پریود شود و ۲ تا ۳ ماه دیگر پریود نشود. به‌علاوه باید بداند که وقتی پریود می‌شود نباید بیش از شش تا هشت نواربهداشتی در روز استفاده کند. اگر نیاز او بیش از این است، یعنی خون‌ریزی او شدید است و باید به پزشک مراجعه کند. درد شدید (به‌اندازه‌ای که او را از رفتن به مدرسه یا سایر فعالیت‌ها باز‌دارد) نیز طبیعی نیست و باید دلیل درد او بررسی شود و نیاز به چکاپ دارد.

چند نکته که باید در مورد اولین پریود بدانید

علاوه بر نکاتی که گفتیم، توجه به مسائل دیگری نیز ضروری است:

میزان خون در اولین عادت ماهانه چقدر است؟

گاهی خون‌ریزی به‌اندازه‌ای کم است که پیش از پایان قاعدگی فقط متوجه چند لکه می‌شوید و گاهی نیز در ابتدا خفیف و سپس شدیدتر می‌شود و قبل از پایان قاعدگی دوباره خفیف می‌شود. شاید خون زیادی به نظر برسد ولی هر دختر معمولا درطول تمام دوره قاعدگی خود فقط چند قاشق غذاخوری خون از دست می‌دهد. بیشتر دخترها باید نواربهداشتی، تامپون یا کاپ قاعدگی خود را حدود ۳ تا ۶ بار در روز تعویض کنند.

پریود در هر فردی متفاوت است و اولین پریودها نیز غیرقابل‌پیش‌بینی هستند. اگر علائم یا قاعدگی شما با دیگران متفاوت است، نگران نشوید.  

آیا با اولین پریود می‌توان باردار شد؟

هر دختر به‌محض شروع قاعدگی می‌تواند باردار شود. حتی درست قبل از اولین قاعدگی نیز می‌توان باردار شد زیرا ممکن است که هورمون‌های دختر در این زمان نیز فعال باشند. این هورمون‌ها می‌توانند منجر به تخمک‌گذاری و ساختن دیواره رحم شده باشند. اگر چنین باشد و دختر رابطه جنسی داشته باشد، می‌تواند باردار شود، حتی اگر پریود نشده باشد.

قاعدگی چند وقت یک بار اتفاق می‌افتد؟

معمولا قاعدگی هر ۴ تا ۵ هفته یک بار اتفاق می‌افتد ولی در بعضی دختران کمی زودتر یا دیرتر از این زمان رخ می‌دهد. به‌طور کلی معمولا سیکل قاعدگی (فاصله روز اول قاعدگی با روز اول قاعدگی بعدی) حدود ۲۸ روز است، ولی ۲۱ تا ۳۵ روز نیز طبیعی است.

پریود چند روزه است؟

پریودها معمولا ۵ روز طول می‌کشند ولی می‌توانند کوتاه‌تر یا طولانی‌تر نیز باشند. درکل، اولین پریود باید ۲ تا ۷ روز طول بکشد.

سؤالات متداول