
هماتوم در بارداری چیست؟ انواع، علائم، مدت زمان جذب و درمان هماتوم ساب کوریونیک
خونریزی در دوران بارداری میتواند برای بسیاری از مادران باردار تجربهای نگرانکننده باشد. یکی از دلایل شایع این خونریزیها، هماتوم سابکوریونیک (Subchorionic Hematoma) بوده که به معنای تجمع خون بین دیواره رحم و کیسه آمنیوتیک است. این عارضه اغلب در سهماهه اول یا دوم بارداری رخ میدهد و میتواند بدون علامت یا همراه با خونریزی باشد. در این مطلب از مجله پزشکی دکترساینا قصد داریم بهطور کامل بررسی کنیم که هماتوم در بارداری چیست، چه علائمی دارد، چطور تشخیص داده میشود، چه درمانهایی دارد و در چه شرایطی ممکن است خطرناک باشد.
هماتوم در بارداری: هماتوم ساب کوریونیک یا هماتوم جفتی چیست؟
کیسه آب جنین یا همان ساک آمنیوتیک، ساختاری دو لایه دارد؛ لایه داخلی به نام آمنیون که مستقیماً اطراف جنین را میپوشاند و لایه خارجی به نام کوریون که این کیسه را به دیواره رحم متصل میکند. هماتوم سابکوریونیک، که به آن خونریزی سابکوریونیک یا هماتوم جفتی نیز گفته میشود، زمانی رخ میدهد که خون در فضای بین دیواره داخلی رحم و لایه کوریون تجمع پیدا کند. این اتفاق معمولاً به دلیل جدا شدن جزئی یا گستردهی غشای کوریون از دیواره رحم ایجاد میشود. جداشدن کوریون باعث پارگی رگهای خونی ریز در آن ناحیه و در نتیجه خونریزی میشود. این خون بین دو لایه جمع شده و بهصورت یک توده یا ناحیه سیاه در سونوگرافی قابل مشاهده است.
هماتوم سابکوریونیک بیشتر در سهماهه اول یا دوم بارداری دیده میشود و بسته به اندازه و محل قرارگیریاش، ممکن است بدون علامت باشد یا با علائمی مانند خونریزی واژینال یا لکهبینی همراه شود. تشخیص زودهنگام این وضعیت از طریق سونوگرافی اهمیت زیادی دارد، چرا که در موارد نادر ممکن است به عوارضی مانند زایمان زودرس یا سقط منجر شود، هرچند در بیشتر موارد با پیگیری و مراقبت، بارداری بهطور طبیعی ادامه مییابد.

هماتوم در بارداری چقدر شایع است؟
هماتوم سابکوریونیک یکی از شایعترین علل خونریزی در سهماهه اول و دوم بارداری است و اغلب بین هفتههای ۱۰ تا ۲۰ بارداری مشاهده میشود.
بر اساس مطالعات بالینی، حدود ۱۱٪ از زنانی که در اوایل بارداری دچار خونریزی واژینال میشوند،علائم هماتوم در بارداری را دارند. البته این عدد ممکن است بسته به جمعیت مطالعهشده و روش تشخیص کمی متغیر باشد. با اینکه وقوع هماتوم نسبتاً رایج است، در بسیاری از موارد بدون علامت است و فقط در سونوگرافیهای معمول (بهویژه در سهماهه اول) بهصورت اتفاقی شناسایی میشود. بیشتر هماتومها کوچک هستند و بهمرور زمان جذب شده یا بیعلامت باقی میمانند. تنها در موارد بزرگ یا همراه با خونریزی شدید، احتمال عوارض افزایش مییابد. نکته مهم اینجاست که وجود هماتوم لزوماً به معنای بارداری پرخطر نیست و بسیاری از بارداریها با وجود هماتوم بهصورت طبیعی و بدون عارضه پیش میروند؛ با این حال، تشخیص، پیگیری و پایش توسط پزشک متخصص ضروری است.

مدتزمان جذب هماتوم بارداری چقدر است؟
مدتزمان جذب هماتوم سابکوریونیک در بارداری به عواملی مانند اندازه هماتوم، محل قرارگیری آن و سن بارداری در زمان تشخیص بستگی دارد. در بسیاری از موارد، هماتومهای کوچک طی چند هفته بهطور خودبهخود جذب میشوند و مشکلی برای مادر یا جنین ایجاد نمیکنند. اما اگر هماتوم بزرگ باشد یا با خونریزی شدید همراه شود، ممکن است مدتزمان جذب آن طولانیتر شود یا نیاز به مراقبت و پیگیری دقیقتری داشته باشد. بهطور کلی، با کنترل فعالیتهای بدنی، رعایت توصیههای پزشک و انجام سونوگرافیهای منظم، روند بهبودی قابلارزیابی است.
انواع هماتوم در بارداری
هماتومهای بارداری بسته به محل تجمع خون در رحم دستهبندی میشوند. هر یک از این انواع میتوانند اثرات متفاوتی بر روند بارداری داشته باشند و شدت خطر آنها به اندازه، محل قرارگیری و سن بارداری بستگی دارد. آشنایی با انواع هماتوم به پزشکان کمک میکند تا نوع مدیریت، مراقبت و پیگیری مناسب را برای مادر تعیین کنند.
انواع هماتوم بر اساس محل خونریزی عبارتاند از:
- هماتوم سابکوریونیک (Subchorionic Hematoma): رایجترین نوع هماتوم در بارداری، هماتوم ساب کوریونیک است که باعث جمعشدن خون بین رحم و لایه کوریونیک میشود.
- زمانی رخ میدهد که خون بین دیواره رحم و غشای کوریون جمع میشود. این نوع هماتوم اغلب در سونوگرافی دیده میشود و ممکن است با خونریزی واژینال همراه باشد.
- هماتوم رتروپلاسنتال (Retroplacental Hematoma): این نوع هماتوم پشت جفت (بین جفت و دیواره رحم) تشکیل میشود و با کیسه آب جنین تماس ندارد.
- برخلاف نوع سابکوریونیک، هماتوم رتروپلاسنتال میتواند نشانهای از جدا شدن زودرس جفت (placental abruption) باشد و معمولاً جدیتر تلقی میشود.
- هماتوم سابآمنیوتیک یا پرهپلاسنتال (Subamniotic / Preplacental Hematoma): نوعی نادر از هماتوم که بین لایه آمنیوتیک و کوریونیک تشکیل میشود.
- این نوع معمولاً بدون علامت است و در سونوگرافی تشخیص داده میشود، ولی بهندرت میتواند بر رشد جنین تأثیر بگذارد.
شناخت نوع و علائم هماتوم در بارداری نقش کلیدی در ارزیابی وضعیت سلامت مادر و جنین دارد. اگرچه بسیاری از هماتومها، بهویژه نوع سابکوریونیک، بیخطر هستند و خودبهخود جذب میشوند، برخی دیگر ممکن است نیاز به مراقبت ویژه و پیگیری مستمر داشته باشند. تشخیص دقیق با سونوگرافی و پایش مستمر توسط پزشک، بهترین راه برای اطمینان از سلامت بارداری است.

علائم هماتوم در بارداری چیست؟
شایعترین علامت هماتوم در بارداری خونریزی است که ممکن است خیلی خفیف یا شدید و همراه با خروج لخته باشد. گاهی ممکن است فرد مبتلا به هماتوم علاوهبر خونریزی، گرفتگی لگن هم داشته باشد. البته خیلی اوقات هماتوم علامت خاصی ندارد و طی سونوگرافیهای روتین دوران بارداری تشخیص داده میشود.
بهطور کلی علامت هماتوم در بارداری عبارتاند از:
- لکهبینی یا خونریزی واژینال، بهصورت خفیف یا شدید؛
- درد یا گرفتگی عضلانی در ناحیه شکم یا لگن؛
- احساس فشار یا سنگینی در ناحیه زیر شکم؛
- ترشحات غیرعادی واژن؛
- کاهش ناگهانی علائم معمول بارداری، مانند تهوع یا حساسیت سینهها؛
- تشخیص اتفاقی در سونوگرافی بدون وجود علائم ظاهری.
در حالی که بسیاری از هماتومها بدون علائم بالینی هستند و خودبهخود برطرف میشوند، هرگونه خونریزی یا ناراحتی غیرعادی در دوران بارداری نیازمند ارزیابی فوری توسط پزشک است. تشخیص زودهنگام و پیگیری مداوم میتواند از بروز عوارض احتمالی پیشگیری کرده و به حفظ سلامت مادر و جنین کمک کند.

علت هماتوم در بارداری
هماتوم سابکوریونیک زمانی رخ میدهد که لایه بیرونی کیسه آب جنین (غشای کوریون) بهطور جزئی از دیواره رحم جدا شود. این جداشدگی میتواند باعث پارگی مویرگهای ریز در آن ناحیه شود و خون بین کوریون و رحم جمع گردد. اگرچه علت دقیق این اتفاق در همه موارد مشخص نیست، اما عوامل متعددی وجود دارند که میتوانند خطر ابتلا به این نوع خونریزی را افزایش دهند.
مهمترین عوامل مؤثر در ایجاد هماتوم در بارداری عبارتند از:
- ناهنجاریهای ساختاری رحم؛
- سابقه سقط جنین مکرر؛
- عفونتهای لگنی یا رحمی؛
- وارد آمدن ضربه به ناحیه شکم؛
- ابتلا به فشار خون بالا یا پرهاکلامپسی؛
- استفاده از روشهای کمکباروری مانند IVF؛
- اختلالات انعقادی یا مصرف داروهای رقیقکننده خون؛
- سابقه جراحی یا آسیبهای رحم در گذشته.
شناخت عوامل زمینهساز هماتوم در بارداری میتواند در پیشگیری از بروز برخی موارد و همچنین تشخیص و مدیریت بهموقع آن نقش مهمی ایفا کند. با این حال، در بسیاری از موارد هیچ عامل مشخصی وجود ندارد و هماتوم بهصورت ناگهانی و بدون پیشزمینه خاصی ایجاد میشود. بنابراین انجام مراقبتهای دوران بارداری و پیگیری دقیق وضعیت جنین و رحم از طریق معاینات و سونوگرافیهای منظم اهمیت بالایی دارد.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر هماتوم بارداری هستند؟
هر زن بارداری ممکن است دچار هماتوم شود، اما برخی شرایط و ویژگیهای فردی میتوانند احتمال بروز این عارضه را افزایش دهند. شناسایی عوامل خطر به پزشکان کمک میکند تا بارداری را دقیقتر پایش کرده و در صورت نیاز مراقبتهای ویژهای را در نظر بگیرند. گروههایی که بیشتر در معرض خطر هماتوم در بارداری قرار دارند عبارتند از:
- زنان بارداری که از روشهای کمکباروری مانند IVF استفاده کردهاند؛
- افرادی که سابقه سقط جنین مکرر دارند؛
- زنان که فشار خون بالا یا پرهاکلامپسی دارند؛
- کسانی که دچار ناهنجاریهای رحمی هستند (مانند رحم سپتوم یا فیبروم)؛
- افرادی که سابقه جراحی رحم یا آسیب به ناحیه لگن داشتهاند؛
- زنانی که سابقه عفونتهای لگنی یا رحمی دارند؛
- کسانی که در سن بالای ۳۵ سال باردار میشوند؛
- افرادی که در دوران بارداری در معرض ضربه فیزیکی به شکم قرار گرفتهاند؛
- کسانی که اختلالات انعقادی یا مصرف داروهای رقیقکننده خون دارند.
در صورت وجود یکی یا چند مورد از این عوامل، پزشک ممکن است توصیه به مراقبت دقیقتر، کاهش فعالیت بدنی یا انجام سونوگرافیهای منظم برای پایش وضعیت هماتوم و رشد جنین داشته باشد. این افراد باید بدانند که هماتوم در بارداری چیست و چگونه از خود مراقبت کنند.

روشهای تشخیص هماتوم در بارداری
تشخیص هماتوم در بارداری معمولاً بر اساس بررسی علائم و انجام تصویربرداریهای تشخیصی صورت میگیرد. در برخی موارد، زن باردار با خونریزی یا درد شکمی مراجعه میکند و در موارد دیگر، هماتوم بهصورت تصادفی و بدون هیچ علامتی در سونوگرافیهای معمول دوران بارداری شناسایی میشود. مهمترین روشهای تشخیص هماتوم بارداری عبارتاند از:
- سونوگرافی ترانس واژینال یا شکمی: دقیقترین و رایجترین روش برای تشخیص هماتوم است. در سونوگرافی، هماتوم بهصورت یک ناحیه تیره یا هلالیشکل بین دیواره رحم و کیسه بارداری دیده میشود؛
- بررسی علائم بالینی: پزشک با بررسی سابقه پزشکی، شدت و نوع خونریزی، و سایر علائم مانند درد لگنی یا گرفتگی عضلات شکم، احتمال وجود هماتوم را ارزیابی میکند؛
- آزمایش خون (در موارد خاص): گاهی در صورت وجود خونریزی شدید یا نگرانی از آسیب به جنین، آزمایش خون برای بررسی سطح هورمونها، گروه خونی، یا وضعیت Rh مادر انجام میشود، هرچند تشخیص مستقیم هماتوم با سونوگرافی انجام میگیرد.
در صورت مشاهده هرگونه خونریزی واژینال یا درد غیرمعمول در دوران بارداری، مراجعه به پزشک و انجام سونوگرافی بهموقع میتواند در شناسایی سریع و مدیریت بهتر هماتوم نقش مهمی ایفا کند.

روشهای درمان هماتوم در بارداری
درمان هماتوم بارداری بسته به اندازه هماتوم، محل قرارگیری، شدت علائم و سن بارداری متفاوت است. خوشبختانه بیشتر هماتومها، بهویژه در موارد کوچک و بدون علائم شدید، بدون نیاز به مداخله خاص و بهمرور زمان جذب میشوند. اما در برخی موارد، پزشک برای جلوگیری از عوارض احتمالی، برنامه درمانی مشخصی را توصیه میکند.
درمان قبل از هفته ۲۰ بارداری
- کاهش تحرک؛
- پرهیز از بلندکردن جسم سنگین؛
- سفر نرفتن؛
- پرهیز از دخول جنسی و استفاده از تامپون؛
- نوشیدن مایعات فراوان؛
- در برخی موارد بستری کردن در بیمارستان.
درمان بعد از هفته ۲۰ بارداری
- تزریق آمپول روگام: در صورت منفی بودن خون مادر و مثبتبودن خون جنین؛
- انجام سونوگرافی بارداری: حداقل ماهی یکبار برای بررسی وضعیت رشد جنین؛
- انجام اقدامات مربوط به زایمان زودرس: در صورت شروع درد زایمان؛
- بستری در بیمارستان: درصورتیکه خونریزی بعد از هفته ۲۴ام اتفاق افتاده باشد.
بیشتر هماتومهای بارداری بدون نیاز به درمان خاص و با مراقبتهای ساده برطرف میشوند. اما برای اطمینان از سلامت مادر و جنین، پیگیری منظم پزشکی، پایش سونوگرافی و رعایت توصیههای متخصص زنان ضروری است.درمان خانگی یا دارویی هماتوم بارداری بیشتر ناظر بر پیشگیری از عوارض احتمالی است تا مداخله مستقیم، بنابراین همکاری دقیق با تیم پزشکی بهترین راه برای ادامه یک بارداری سالم و کمخطر خواهد بود.
تغذیه و هماتوم بارداری
برای اینکه خطر ایجاد عوارض ناشی از هماتوم کمتر شود بهتر است از مصرف برخی مواد غذایی پرهیز کرد. این مواد غذایی عبارتند از:
- لبنیات (پنیر، شیر، خامه، دوغ و…) غیرپاستوریزه؛
- تخممرغ خام؛
- پنیرهای رگهآبی (بلوچیز)؛
- صدف خام؛
- شمشیرماهی، ماهی مارلین (نیزهماهی)، ماهیدودی و کوسهماهی؛
- گوشت شکار (خرگوش، کبک، قرقاول و غیره) و گوشت خام یا نیمپز؛
- مصرف تنماهی و ماهیهای روغنی (سالمون، ساردین، قزلآلا، خالمخالی، شاهماهی و غیره) بیشتر از دو وعده در هفته؛
- جوانه خام؛
- میوه و سبزیهای نشسته؛
- دمنوش جینسینگ و اکیناسه؛
- مصرف چای سبز بیشتر از ۴ فنجان در روز.
اگر هماتوم قبل از هفته ۲۰ام اتفاق بیفتد، معمولاً با استراحت کافی میتوان آن را کنترل کرد. ایجاد هماتوم بعد از هفته ۲۰ام جدیتر است و بیمار باید دائماً تحتنظر پزشک باشد تا مشکلی برای جنین و خودش ایجاد نشود.

عوارض هماتوم در بارداری
در بسیاری از موارد، بهویژه زمانی که هماتوم کوچک و بدون علامت است، بدن بهمرور زمان آن را جذب میکند و بارداری بدون مشکل ادامه مییابد. با این حال، در صورت بزرگ بودن هماتوم، محل قرارگیری خاص یا بروز آن در اواخر بارداری، ممکن است خطراتی برای مادر و جنین ایجاد شود. بهطور کلی، هماتومهای سابکوریونیک معمولاً کمخطرتر هستند، در حالی که هماتومهای رتروپلاسنتال یا سابآمنیوتیک ممکن است با ریسک بالاتری همراه باشند، بهویژه اگر با خونریزی شدید همراه باشند یا جفت را تحت تأثیر قرار دهند.
در موارد شدید، هماتوم میتواند خطر بروز عوارض زیر را افزایش دهد:
- خونریزی شدید واژینال؛
- سقطجنین (بهویژه در سهماهه اول)؛
- زایمان زودرس؛
- جداشدن زودرس جفت از دیواره رحم (placental abruption)؛
- پارگی زودرس کیسه آب (PROM)؛
- محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)؛
- کاهش سطح مایع آمنیوتیک اطراف جنین.
در صورت مشاهده هرگونه علامت مشکوک یا خونریزی در بارداری، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
آیا هماتوم سابکوریونیک باعث سقط یا بارداری پرخطر میشود؟
هماتوم سابکوریونیک در اغلب موارد باعث سقط جنین یا بارداری پرخطر نمیشود و بسیاری از زنان با وجود این عارضه، بارداری سالمی را تجربه میکنند. با این حال، اگر هماتوم بزرگ باشد، بهویژه اگر با خونریزی شدید همراه شود یا در نزدیکی جفت قرار داشته باشد، ممکن است خطر سقط جنین، زایمان زودرس یا دیگر عوارض بارداری افزایش یابد. شدت خطر به عواملی مانند اندازه هماتوم، محل آن و سن بارداری بستگی دارد. پیگیری منظم با سونوگرافی و رعایت توصیههای پزشک معمولاً برای کنترل وضعیت کافی است و میتواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند.
خونریزی در بارداری چه دلیل دیگری میتواند داشته باشد؟
اگرچه هماتوم یکی از علل شایع خونریزی یا لکهبینی در بارداری است، اما تنها دلیل آن نیست. خونریزی در دوران بارداری میتواند دلایل مختلفی داشته باشد که بسته به سن بارداری، شدت خونریزی و سایر علائم همراه، ممکن است بیخطر یا نیازمند پیگیری فوری پزشکی باشد. شناسایی علت دقیق خونریزی برای حفظ سلامت مادر و جنین اهمیت زیادی دارد. دلایل دیگر خونریزی در بارداری عبارتند از:
- سقط جنین؛
- بارداری خارجرحمی؛
- حاملگی مولار (بافت غیرطبیعی بهجای جنین رشد میکند)؛
- عفونت رحم یا دهانه رحم؛
- جفت سرراهی (پوشش جزئی یا کامل دهانه رحم توسط جفت)؛
- جداشدگی جفت از دیواره رحم؛
- زایمان زودرس؛
- لانهگزینی (implantation bleeding)؛
- نزدیکی جنسی؛
- تغییرات فیزیولوژیک دهانه رحم در بارداری.
هرگونه خونریزی در بارداری، حتی اگر خفیف باشد، باید جدی گرفته شود. بررسی و تشخیص بهموقع علت خونریزی میتواند از بروز عوارض جدی پیشگیری کرده و به سلامت بارداری کمک کند.

تفاوت هماتوم با سایر خونریزیهای بارداری
یکی از دلایل رایج خونریزی ابتدای بارداری، لانهگزینی است. خونریزی لانهگزینی بهصورت لکهبینی است و آنقدر کم است که جذب نواربهداشتی نمیشود. همچنین مدت کمی (حداکثر سه روز) طول میکشد. خونریزی هماتوم معمولاً شدیدتر از یک لکهبینی ساده است؛ بهطوریکه برای کنترل آن نیاز به نواربهداشتی خواهید داشت.
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
اگر پزشک برای شما تشخیص هماتوم سابکوریونیک یا هر نوع دیگری از هماتوم بارداری داده است، بهطور معمول با پیگیریهای دورهای و رعایت توصیههای مراقبتی، بارداری بهخوبی پیش خواهد رفت. با این حال، در برخی شرایط خاص ممکن است نیاز به مراجعه فوری به پزشک یا مرکز درمانی وجود داشته باشد.
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا مراجعه حضوری داشته باشید:
- بروز یا افزایش خونریزی واژینال؛
- شدت گرفتن درد شکم یا گرفتگی عضلات لگن؛
- شروع درد در ناحیه جدیدی از شکم یا پهلوها؛
- دفع بافت یا لختههای بزرگ از واژن؛
- احساس سرگیجه، ضعف یا بیحالی؛
- درد در ناحیه واژن یا پایین شکم؛
- کاهش یا قطع ناگهانی علائم معمول بارداری (مثل تهوع یا حساسیت پستانها)؛
- افزایش حجم یا تغییر رنگ و بوی ترشحات واژن؛
- خارش، سوزش یا ناراحتی در ناحیه تناسلی؛
- تب یا لرز؛
- انقباضات زودهنگام یا علائم احتمالی زایمان زودرس.
در صورت ابتلا به هماتوم، بسیاری از موارد بدون عارضه خاصی بهبود مییابند؛ اما توجه به علائم هشداردهنده و مراجعه بهموقع به پزشک، نقش کلیدی در حفظ سلامت مادر و جنین دارد.
ویزیت آنلاین
از متخصصان این حوزه بپرسید

چه زمانی با اورژانس تماس بگیریم؟
خونریزی در بارداری میتواند ناشی از مشکلات جدی مثل موارد زیر باشد:
- سقط؛
- جفت سرراهی؛
- جدایی جفت از رحم؛
- زایمان زودرس.
این موارد میتوانند جان مادر و جنین را تهدید کنند. اگر علاوه بر خونریزی علائم زیر را دارید، باید با اورژانس تماس بگیرید:
- درد شدید و ناگهانی در شکم، لگن یا شانه؛
- ازدستدادن هوشیاری؛
- خونریزی شدید؛
- تب و لرز.
در صورت همراه بودن خونریزی با این علائم هشداردهنده، مراجعه فوری به اورژانس ضروری است تا از خطرات جانی برای مادر و جنین جلوگیری شود.

کلام آخر دکترساینا
هماتوم بارداری اتفاق شایعی نیست و فقط ۱۱ درصد از خونریزیهای بارداری، ناشی از آن هستند. خیلی از افراد مبتلا به هماتوم بدون اینکه علامت خاصی را تجربه کنند بهبود مییابند. برخی از افراد هم ممکن است خونریزی یا درد خفیفی را تجربه کنند که بعد از چند هفته بهبود پیدا میکند. اکثر اوقات هماتوم مسئله خطرناکی برای مادر و جنین نیست و در صورت تشخیص، با استراحت کافی و رعایت رژیم غذایی سالم بارداری میتوان از بروز عوارض ناشی از آن پیشگیری کرد.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه دکترساینا میتوانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روانشناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.
سؤالات متداول
۱. آیا هماتوم ربطی به جنسیت جنین دارد؟
خیر؛ هماتوم بارداری یک مشکل فیزیکی است و ارتباطی به جنسیت جنین ندارد. جنسیت جنین فقط وابسته به نحوه ترکیب کروموزومهای اسپرم و تخمک است.
۲. آیا با وجود هماتوم میتوانیم بارداری موفق داشته باشیم؟
بله؛ اکثر افراد مبتلا به هماتوم میتوانند بارداری موفقی را پشت سر بگذارند.
۳. برای جذب هماتوم چه بخوریم؟
هماتوم معمولاً خودبهخود از بین میرود و درمان غذایی یا دارویی خاصی برای آن وجود ندارد. رعایت رژیم غذایی سالم و پرهیز از مصرف مواد غذایی مضر کمک میکند تا عوارض ناشی از هماتوم به حداقل برسند.
اطلاعات این مقاله صرفاً برای افزایش آگاهی شماست. بههیچعنوان بدون مشورت با پزشک اقدام به خوددرمانی نکنید.