مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی: از مراقبت فیزیکی و تغذیه تا روحی

۶ هفته اول بعد از زایمان دوره طلایی است که به آن دوره بعد از زایمان گفته می‌شود. در این مدت، ارتباط بین مادر و نوزاد بیشتر می‌شود و مادر باید علاوه‌بر نوزاد، از نظر فیزیکی و روحی از خودش هم مراقبت کند. به همین دلیل مراقبت‌‌‌های بعد از زایمان طبیعی اهمیت زیادی دارد و می‌تواند در سلامت مادر و نوزاد اثر داشته باشد. به همین دلیل، در این مقاله از دو جنبه مراقبت‌های جسمی و روحی به این موضوع مهم می‌پردازیم. تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

بخش اول: مراقبت‌های فیزیکی بعد از زایمان طبیعی

هر مادری بعد از زایمان، دوران نقاهت منحصر به خود را دارد. نوع زایمان، بر نحوه سازگاری و بهبودی شما بعد از زایمان اثر می‌گذارد. از طرف دیگر، به یاد داشته باشید که بهبودی بعد از زایمان طبیعی کمی زمان می‌برد. بعضی از زنان تا چند ماه بعد هم به احساس سلامت قبل از بارداری نمی‌رسند، از طرفی، بسیاری از زنان ۶ تا ۸ هفته بعد از زایمان احساس بهبودی می‌کنند.

فرقی نمی‌کند که زایمان طبیعی شما ۲ ساعت طول بکشد یا ۲ روز؛ با توجه به تصمیم پزشک، احتمالا نیاز دارید که بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت آینده در بیمارستان بمانید. بعد از رفتن به خانه، بدن شما برای رسیدن به بهبودی کامل، به چند هفته زمان نیاز دارد. البته با توجه به عوارض بارداری یا زایمان ممکن است دوران نقاهت شما طولانی‌تر شود. در ادامه نکات مهم مربوط به مراقبت های فیزیکی بعد از زایمان طبیعی آورده شده است. انجام این نکات ساده می‌تواند به بهبودی سریع‌‌تر شما کمک کند.

۱. مراقبت از زخم بخیه

در طول زایمان طبیعی ممکن است پرینه شما یعنی ناحیه بین واژن و مقعد دچار کشیدگی و پارگی شود و می‌تواند آسیب ببیند. اگر اپیزیوتومی (برش کوچکی در ناحیه واژن برای خروج راحت‌تر نوزاد) دریافت کرده باشید، درد بعد از زایمان و ناحیه پرینه ممکن است بدتر شود. همچنین، ممکن است برای بستن پارگی و بریدگی‌های ناحیه پرینه بخیه دریافت کنید. بهبودی زخم بخیه بیشتر از ۶ هفته زمان می‌برد. حتی ممکن است بدن شما نخ بخیه را جذب کند. در این مدت، اگر بخیه‌های شما خیلی دردناک، قرمز یا پر از مایع بود به آنها دست نزنید و به پزشک مراجعه کنید.

برای خلاصی از درد زخم بخیه در منزل می‌توانید چند کار ساده انجام دهید، از جمله:

• یک پد سرمایی روی ناحیه زخم قرار دهید تا درد و ورم کاهش پیدا کند.
• بعد از ادرارکردن، با آب گرم ناحیه موردنظر را بشویید. در هنگام دفع، یه پد تمیز روی ناحیه درد بگذارید و بعد آن را از جلو به‌سمت عقب بکشید. این کار به کاهش درد کمک می‌کند و از ایجاد عفونت جلوگیری می‌نماید.
• به‌جای نشستن روی سطوح سخت، روی سطوح نرم مثل بالش بنشینید.

۲. بهبود درد واژن

اگر زایمان واژینال یا طبیعی داشته باشید، ممکن است تا چند روز درد واژن را تجربه کنید. این موضوع ممکن است به‌دلیل بخیه‌های ناشی از پارگی یا اپیزیوتومی ایجاد شود. برای بهبود شرایط می‌توانید چند کار ساده انجام دهید، از جمله:

• قرار دادن یخ روی ناحیه موردنظر در چند روز اول بعد از زایمان می‌تواند به کاهش درد و ورم کمک کند.
• مسکن‌هایی مثل استامینوفن می‌توانند به شما کمک کند.
• برای شست‌وشوی واژن از آب گرم استفاده کنید و آن را خشک نگه دارید.

در چند روز اول، به‌آرامی بنشینید و تا حد امکان به‌جای پشت، به پهلو دراز بکشید.

۳. بهبود خون‌ریزی و ترشحات واژن

طبیعی است که تا چند هفته اول بعد از زایمان، خون‌ریزی و ترشحات واژنی داشته باشید که به آن لوشیا می‌گویند. بدن شما با این روش از بافت و خون اضافی درون رحم (که با آن در طول بارداری به جنین شما غذارسانی می‌کرد) خلاص می‌شود. لوشیا به‌طور طبیعی بدون بو نیست و ۱۵ تا ۲۱ روز طول می‌کشد. در چند روز اول، خون قرمز تیره می‌بینید که به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند و به رنگ مایل به صورتی یا مایل به قهوه‌ای تبدیل شده و سپس قبل از ناپدیدشدن به رنگ زرد یا کرم در می‌آید.

ممکن است ترشحات در ۱۰ روز اول خیلی شدید باشند و چندین لخته دفع کنید. این موضوع در هفته اول بعد از زایمان شایع‌تر است. این خون‌ریزی ممکن است به خون‌ریزی روشن یا لکه‌بینی تبدیل شود. این ترشحات در انتها کمتر و آبکی می‌شوند. لکه‌ها معمولا تا ۶ هفته بعد از زایمان دیده می‌شوند. با این حال، می‌توانید با چند راهکار ساده خون‌ریزی واژنی بعد از زایمان را مدیریت کنید، از جمله:

• اگر ترشحات واژنی دارید، به‌جای تامپون از نوار بهداشتی استفاده کنید. تامپون می‌تواند باکتری را وارد واژن شما کند و موجب عفونت شود؛
• پدها را به طور مرتب تعویض کنید.

به رنگ، حجم و بوی خون از دست رفته توجه کنید. اگر متوجه علائم خاصی شدید به پزشک مراجعه کنید، از جمله:

• شدیدتر شدن خونریزی؛
• خیس‌شدن کامل نوار بهداشتی در هر ۱ یا ۲ ساعت؛
• دفع لخته‌ای بزرگ‌تر از یک سکه؛
• بو دادن خون.

۴. کنترل دردهای بعد از زایمان

انقباضات رحمی تا چند روز بعد از زایمان طبیعی‌اند که به اسم دردهای بعد از زایمان هم شناخته می‌شوند. این انقباضات شبیه گرفتگی‌هایی است که در طول پریود اتفاق می‌افتد. این دردها در زایمان دوم یا زایمان‌های بعدی شایع‌تر است. علت این انقباضات جمع‌شدن رحم است که می‌تواند بعد از ۶ هفته از حدود ۱ کیلوگرم به چند گرم برسد.

از طرف دیگر، ازآنجاکه انقباضات به عروق خونی رحم فشار می‌آورد، به کاهش خون‌ریزی کمک می‌کند. ممکن است در زمان شیردهی به نوزاد بیشتر متوجه این دردها شوید زیرا در زمان شیردهی نوعی ماده شیمیایی به نام اکسی‌توسین آزاد می‌شود که موجب سفت‌شدن رحم می‌شود. در این شرایط می‌توانید روی شکمتان پد گرمایی بگذارید یا در مورد استفاده از مسکن‌های بدون نسخه مثل استامینوفن با پزشک مشورت کنید. ممکن است پزشک برای کاهش درد استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز کند.

۵. کاهش تورم و درد سینه

در ۳ تا ۴ روز اول بعد از زایمان، بدن شما کلستروم (آغوز) می‌سازد. کلستروم نوعی ماده سرشار از مواد مغذی است که به تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک می‌کند. از طرفی، چون سینه‌های شما با شیر پر می‌شوند، ورم می‌کنند. اگر خودتان به نوزادتان شیر می‌دهید، رعایت چند نکته می‌تواند درد سینه را کاهش دهد، از جمله:

• شیردهی یا دوشیدن شیر می‌تواند ورم و درد را کاهش دهد.
• می‌توانید قبل از شیردهی دوش آب گرم بگیرید. این کار جریان شیر را راحت‌تر می‌کند.
• همچنین برای بهبود شرایط، می‌توانید بعد از شیردهی یک حوله سرد را روی سینه‌هایتان قرار دهید.

اگر از شیر خشک استفاده می‌کنید یا نیاز دارید به‌طور ناگهانی شیردادن از سینه را متوقف کنید، ممکن است متوجه شوید که سینه‌های شما پر شده است و احساس ناراحتی دارید. اگر به نوزادتان شیر خودتان را نمی‌دهید، می‌توانید از سوتین‌های محکم و حمایت‌کننده استفاده کنید. از طرف دیگر، از مالش‌دادن سینه‌ها خودداری کنید. این کار باعث تولید شیر بیشتر درون سینه‌ها می‌شود.

۶. مراقبت از نوک سینه

پر و سنگین‌شدن سینه‌ها و حساسیت نوک سینه یا نیپل، به‌ویژه در چند روز اول بعد از زایمان و شیردهی شایع است. برای کاهش درد یا ترک نوک سینه می‌توانید با نظر پزشک از کرم استفاده کنید. هرچند حساسیت نوک سینه در زمان شیردهی قابل‌انتظار است، اما درد، خون‌ریزی یا ترک خوردن نوک سینه می‌تواند نشانه این موضوع باشد که نوزاد به‌خوبی به سینه نچسبیده است.

به یاد داشته باشید که شیردهی یادگرفتنی است و ممکن است مدتی زمان ببرد. اگر در شیردهی‌تان هر مشکلی دارید، با پزشک زنان یا متخصص شیردهی صحبت کنید.

۷. جلوگیری از نشت شیر

بسیاری از زنان با پُرتر شدن سینه‌ها از شیر، نشت شیر را تجربه می‌کنند. این موضوع به‌ویژه با تأخیر در شیرخوردن کودک ایجاد می‌شود. در این شرایط می‌توانید پدهای جاذب سینه را امتحان کنید. همچنین ممکن است در زمان رابطه جنسی متوجه نشت شیر شوید. اگر این موضوع موجب ناراحتی شما یا همسرتان می‌شود، می‌توانید قبل از رابطه جنسی با همسر، به کودکتان شیر بدهید یا شیرتان را بدوشید تا مقدار شیر درون سینه کم شود. استفاده از سوتین مناسب یا پد سینه هم می‌تواند گزینه‌های مناسبی باشد.

۸. توجه به تغییرات پوست و مو

اگر ۳ تا ۴ ماه اول بعد از زایمان موهایتان نازک شدند، نگران نشوید. علت این موضوع تغییر میزان هورمون است. در دوران بارداری، سطوح بالای هورمون‌ها موجب می‌شود که رشد موها سریع‌تر و ریزش آنها کمتر شود. همچنین ممکن است لکه‌های قرمز و صورتی مربوط به ترک پوستی را روی شکم و سینه‌هایتان ببینید. این لکه‌ها به‌طور کامل از بین نمی‌روند، اما ممکن است به‌تدریج کم‌رنگ شوند. لکه‌های تیره روی پوست صورت دیرتر از بین می‌روند.

۹. داشتن استراحت و خواب کافی

بعد از زایمان سعی کنید تمام حواستان را روی خودتان و نوزادتان متمرکز کنید و از انجام فعالیت‌های زیاد خودداری نمایید. تا حد امکان سعی کنید زمانی که نوزادتان خواب است، شما هم استراحت کنید و بخوابید. معمولا کودک هر ۲ تا ۳ ساعت یک‌ بار برای خوردن شیر بیدار می‌شود. این زمان طلایی بهترین فرصت برای خوابیدن شما است. داشتن خواب کافی به رفع خستگی و برگشت انرژی شما کمک می‌کند.

۱۰. بهبود جداشدگی عضلات شکم

عضلات شکم در بعضی از خانم‌ها ضعیف است و در طول دوران بارداری یا بعد از آن جدا می‌شود که به آن جدایی عضلات شکم یا درام (DRAM) می‌گویند. جدایی عضلات شکم شایع است و معمولا در ۸ هفته اول بعد از زایمان بهتر می‌شود. در این مدت از بلند کردن اجسام سنگین‌تر از نوزاد خودداری کنید.

بهتر است برای بلند‌شدن از تخت یا نشستن به پهلو غلت بزنید یا به‌جای تمرینات شدید، تمرینات ملایمی انجام دهید که عضلات عمیق‌تر شکم را تقویت کنند. استفاده از کمربند حمایتی یا گن هم می‌تواند مفید باشد. اگر جداشدگی عضلات خیلی زیاد بود یا بعد از انجام این مراقبت‌ها بهبودی مشاهده نکردید، به پزشک مراجعه کنید.

۱۱. اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین

تا ۶ هفته اول بعد از زایمان از بلند کردن اجسام سنگین‌تر از نوزادتان اجتناب کنید. اگر لازم است چیزی را در خانه جابه‌جا کنید، شکمتان را سفت کنید و کمرتان را صاف نگه دارید. به یاد داشته باشید که به‌دلیل تغییرات هورمونی و آسیب‌های احتمالی ناشی از زایمان به بخش پرینه و همچنین پذیرش مسئولیت مادری و رسیدگی به نوزاد، بدن شما کمی ضعیف است و به زمان کافی برای بهبودی نیاز دارد. بنابراین سعی کنید فشار بیشتری به بدنتان وارد نکنید.

۱۲. شروع فعالیت‌های روزمره

در مورد شروع فعالیت‌های روزانه حتما با پزشک مشورت کنید. سعی کنید در هفته‌های ابتدایی بعد از زایمان تا حد امکان استراحت کنید و فعالیت‌های سبکی مثل پیاده‌روی انجام دهید. در بعضی کشورها پیشنهاد می‌شود که مادر تا ۴۰ روز استراحت کند. کشورهای اروپایی معمولا میزان استراحت را تا ۶ هفته در نظر می‌گیرند. با این حال، با توجه به شرایط شما، ممکن است زمان بازگشت به فعالیت‌های روزمره کمتر یا بیشتر باشد.

۱۳. رعایت نکات مربوط به سرویس بهداشتی

مادران با توجه به شرایط بدنی ممکن است بعد از زایمان عوارضی مثل یبوست یا اسهال را تجربه کنند. نکات مراقبتی مربوط به هرکدام کمی با هم متفاوت است.

یبوست

ممکن است بعد از زایمان در دفع مشکل داشته باشید. ممکن است این موضوع عوارض داروهای ضددردی باشد که در طول زایمان مصرف کرده‌اید. از طرف دیگر اگر اپیزیوتومی داشته‌اید، ممکن است از اینکه دفع شما به بخیه‌های‌تان آسیب بزند بترسید و دفع راحتی نداشته باشید.

برای کاهش یبوست می‌توانید چند راهکار ساده را در پیش بگیرید، از جمله:

• مقدار زیادی آب بنوشید؛
• غذاهای حاوی فیبر زیاد مصرف کنید؛
• پیاده‌روی روزانه انجام دهید؛
• در مورد مصرف ملین‌ها با پزشک مشورت کنید.

اسهال

ممکن است شما به‌جای یبوست، دچار اسهال شوید. عضلات و بافت مقعد می‌تواند در طول زایمان دچار کشیدگی یا پارگی شود؛ در نتیجه باد معده یا مدفوع از شما خارج شود. هموروئیدهایی که از منفذ مقعد خارج می‌شوند می‌توانند خروج مدفوع را راحت‌تر کنند. معمولا علائم اسهال تا چند ماه بعد از زایمان بهتر می‌شود.

با توجه به علت، ممکن است پزشک داروهایی برای کنترل اسهال یا نفخ شما تجویز کند اما شما هم می‌توانید به چند نکته توجه کنید، از جمله:

• مراقب مصرف لبنیات، گلوتن و شیرین‌کننده‌های مصنوعی باشید. این مواد می‌تواند در بعضی افراد موجب اسهال شود.
• انجام تمرینات گکل شبیه سفت‌کردن عضلات لگن هم می‌تواند کمک کند.

همچنین برای درمان هموروئید می‌توانید از چند راهکار استفاده کنید، از جمله:

• از کرم هموروئید یا شیاف مقعدی که دارای هیدروکورتیزون هستند، استفاده کنید؛
• ناحیه مورد نظر را با داروهای ویژه هموروئید تمیز کنید؛
• روزی ۲ تا ۳ بار، به‌مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در وان آب گرم بنشینید.

مشکل ادرار کردن

گاهی اوقات، برخورد ادرار شما با زخم پرینه موجب سوزش می‌شود. از طرفی، زایمان واژینال رحم شما را می‌کشد و می‌تواند برای مدت کوتاهی موجب آسیب عصب و عضله شود. تا جایی که ممکن است حتی با ایجاد حس نیاز به ادرار کردن، رفتن به سرویس بهداشتی برایتان سخت باشد. سعی کنید برای کاهش سوزش ادرار، حین ادرار کردن روی ناحیه تناسلی‌تان آب بریزید.

همچنین ممکن است متوجه شوید که در زمان عطسه، سرفه یا خندیدن مقدار کمی از ادرار شما نشت می‌کند. این موضوع به بی‌اختیاری استرسی معروف است و به‌صورت خود به خود بهتر شود. تا زمانی که نشت ادرار متوقف شود، می‌توانید از پد روزانه استفاده کنید. همچنین، می‌توانید با انجام تمرینات گکل، دوره بهبودی را تسریع کنید، به این ترتیب که:

• سعی کنید برای ۵ ثانیه و ۵ بار پشت هم عضلات‌تان را سفت کنید.
• مکث کنید و این کار را تا ۱۰ بار تکرار کنید
• در نهایت، روزی حداقل ۳ ست ۱۰ تایی این شیوه را تکرار کنید.

اگر بی‌اختیاری ادرار شما برطرف نشد، در اولین چک‌آپ بعد از زایمان این موضوع را به پزشک اطلاع دهید. روش‌های مختلفی برای رفع بی‌اختیاری ادرار وجود دارد و پزشک زنان می‌تواند شما را راهنمایی کند.

۱۴. رعایت نکات رفتن به حمام

برای تمیز نگه‌داشتن ناحیه پرینه به‌طور مرتب حمام کنید اما در مورد شیوه حمام کردن و اینکه چه مدت بعد از زایمان می‌توانید حمام کنید، حتما از پزشک مشورت بگیرید.

۱۵. رعایت بهداشت فردی

بعد از زایمان برای حفظ سلامت خودتان و نوزادتان، باید بهداشت فردی را بیشتر رعایت کنید، از جمله:

• قبل و بعد از شیردهی دست‌هایتان را بشویید؛
• سینه و نوک سینه را تمیز و خشک نگه دارید؛
• قبل و بعد از تعویض نوار بهداشتی و مراجعه به سرویس بهداشتی دست‌هایتان را بشویید؛
• روزانه به‌طور مرتب نوار بهداشتی و لباس زیرتان را عوض کنید.

۱۶. شروع رابطه جنسی

هیچ قانونی برای زمان شروع مجدد رابطه جنسی وجود ندارد و این موضوع واقعا به ترجیحات شخصی بستگی دارد، هرچند به‌طور کلی توصیه می‌شود که ۴ تا ۶ هفته بعد از زایمان صبر کنید. این زمان به بدن شما اجازه بهبودی می‌دهد و خون‌ریزی شما متوقف می‌شود. تغییرات هورمونی ممکن است به این معنی باشد که واژن شما به اندازه معمول لغزنده نیست. این موضوع معمولا بعد از ۱۰ هفته بهبود می‌یابد. با این حال، در این مدت می‌توانید برای ایجاد رابطه جنسی از روان‌کننده استفاده کنید و رابطه را به‌آرامی پیش ببرید.

اگر هنوز بعد از ۳ ماه رابطه جنسی شما دردناک است، به پزشک مراجعه کنید.

۱۷. تغییرات دمای بدن

تغییر بین احساس گرمای شدید تا سرمای شدید بعد از زایمان شایع است. این موضوع به‌دلیل تغییرات هورمونی بدن شما است. همچنین تغییرات هورمونی می‌تواند موجب تعریق شبانه شود. در این حالت، پتو را کنار بزنید تا بدنتان کمی خنک شود. با این حال، اگر تب یا لرز دارید، غیرطبیعی است و باید به پزشک مراجعه کنید.

۱۸. ورزش

در مورد ورزش کردن بعد از زایمان با پزشک صحبت کنید و از او مشورت بگیرید. فعالیت شما نباید خیلی شدید باشد. از فعالیت‌های سبک شروع کنید و با نظر پزشک، به‌تدریج مدت و شدت تمرینات را بیشتر کنید. برای شروع سعی کنید در نزدیکی خانه پیاده‌روی کنید. دیدن تغییر مناظر زیباست و می‌تواند سطح انرژی شما را افزایش دهد. همچنین می‌توانید با مشورت پزشک در کلاس شنا یا ایروبیک شرکت کنید.

۱۹. کمردرد و استفاده از شکم‌بند

در دوران بارداری، مرکز ثقل شما برای حمایت از رحم سنگین می‌شود و تغییرات هورمونی تغییر می‌کند. برگشت به وضعیت طبیعی و ایجاد تعادل مدتی زمان می‌برد.

ممکن است مصرف استامینوفن (با نظر پزشک) در روزهای اول بعد از زایمان به کاهش کمردرد کمک کند.

گاهی استفاده از کمربند شکم یا گِن می‌تواند در روزهای اول بعد از زایمان از کمر حمایت کند. علاوه‌بر این، تقویت عضلات مرکزی می‌تواند در درازمدت از کمر شما حمایت کند.

برای دریافت توصیه‌های بیشتر با متخصص زنان صحبت کنید یا از تیم پزشکی دکتر ساینا کمک بگیرید.

۲۰. توجه به تغذیه و رژیم غذایی

رژیم غذایی بعد از زایمان طبیعی را فراموش نکنید. شما نیاز دارید قوای خود را حفظ کنید و اگر شیردهی هم انجام می‌دهید باید ترکیبی از  غلات کامل، سبزیجات،، پروتئین، ماهی، روغن و آجیل دریافت کنید. میزان زیادی آب بنوشید و از حذف وعده‌های غذایی خودداری کنید. خودتان و نوزادتان را اولویت قرار دهید و نکات مربوط به تغذیه بعد از زایمان طبیعی را جدی بگیرید.

۲۱. مواجهه با تغییرات بدن و کاهش وزن

بسیاری از افراد بعد از زایمان به‌دنبال کاهش وزن هستند. کاهش وزن یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد و باید صبور باشید. همچنین، برای هر فردی متفاوت است؛ بنابراین خودتان را با افراد دیگر مقایسه نکنید. بسیاری از افراد می‌توانند با استفاده از یک برنامه غذایی و ورزشی درست، وزن خود را کاهش دهند. از طرفی، شیردهی کالری زیادی می‌سوزاند و می‌تواند به بازگشت سریع‌تر وزن شما به وزن قبل از بارداری کمک کند.

اگر در مورد تغییرات بدن‌تان بعد از زایمان سؤال یا نگرانی دارید، حتما با پزشک صحبت کنید.

بخش دوم: مراقبت‌های روحی بعد از زایمان طبیعی

اگر از نظر احساسی دچار مشکل شده‌اید، حتما با همسر، دوستان، خانواده یا پزشک زنان صحبت کنید. وضعیت روحی شما به اندازه وضعیت جسمی‌تان مهم است. گاهی پذیرش نقش والد زمان می‌برد. بعضی از زنان ناامیدی یا آسیب ناشی از تولد نوزادشان را تجربه می‌کنند. به یاد داشته باشید که خطر اضطراب یا افسردگی بعد از زایمان برای هر دو والد وجود دارد. می‌توانید با پیاده‌روی یا ورزش‌های سبک در منزل به برطرف شدن این احساس کمک کنید.

۱. حمایت خانوادگی

برای حمام کردن یا تعویض کودک از همسرتان  به‌عنوان حمایتگر کمک بگیرید. این کار به شما فرصت استراحت می‌دهد و از طرفی کودک متوجه می‌شود که دو والد دارد. بهبودی بعد از بارداری، زایمان و تولد نوزاد زمان می‌برد؛ بنابراین از خودتان انتظار جهش به عقب را نداشته باشید. مثل بدنتان برای بهبودی صبور باشید و به خودتان فرصت هماهنگی با زندگی همراه با کودک را بدهید.

بعد از زایمان، از کمک گرفتن از دوستان و اقوام نترسید. بدن شما نیاز به استراحت دارد و کمک گرفتن از دیگران به شما این فرصت را می‌دهد. این افراد می‌توانند برای شما غذا آماده کنند یا در نظافت منزل و نگهداری از سایر کودکان کمک کنند.

۲. حمایت اجتماعی

بعد از زایمان شما و همسرتان زمان کمتری در کنار هم هستید و این موضوع می‌تواند مشکل‌ساز شود. دوره بعد از زایمان، یک دوره پر استرس است، اما راه‌های زیادی برای مدیریت آن وجود دارد. با گذشت زمان نگه‌داشتن کودک راحت‌تر می‌شود. می‌توانید با خانواده‌هایی که در شرایط شما بوده‌اند صحبت کنید و ببینید چه راه‌هایی برای نزدیک‌تر شدن شما و همسرتان به هم پیدا می‌کنید.

۳. شناسایی علائم افسردگی

تغییرات خلقی بعد از زایمان به سه دسته تقسیم می‌شود که در ادامه به آن می پردازیم.

الف. احساس بلوز

بعد از آوردن نوزاد به منزل، ممکن است مجموعه‌ای از احساسات مختلف مثل نگرانی، اضطراب و خستگی را در روزهای اول مادرشدن تجربه کنید. به این موضوع سندرم نوزاد آبی یا بییی بلوز (baby blues) می‌گویند. این سندرم به‌دلیل تغییرات هورمونی است و چند روز بعد از زایمان ایجاد می‌شود. هرچند این موضوع تجربه ناخوشایندی است، اما معمولا بین چند روز تا دو هفته طول می‌کشد. حدود ۵۰ تا ۷۵ درصد مادران بعد از زایمان دچار احساس بلوز می‌شوند. در بیشتر موارد، شما به‌صورت دائمی علائم را ندارید و علائم شما متنوع است، از جمله:

• گریه بدون دلیل؛
• تحریک‌پذیری؛
• بی‌خوابی؛
• احساس غم و اندوه؛
• تغییر خلق‌وخو؛
• بی‌قراری.

بهترین کار برای رفع احساس بلوز دریافت حمایت و کمک گرفتن از دیگران است.

ب. افسردگی بعد از زایمان

اگر احساس بلوز بیشتر از چند هفته ادامه داشت، حتما با پزشک صحبت کنید. ممکن است شما به افسردگی بعد از زایمان دچار شده باشید: نوعی بیماری جدی که به درمان‌هایی مثل گفتاردرمانی یا دارو نیاز دارد. افراد دچار افسردگی بعد از زایمان معمولا از خانواده دوری می‌کنند، به نوزادشان علاقه‌ای ندارند و افکار آسیب به نوزاد را در سر می‌پرورانند. در صورت تجربه علائم خاص از پزشک کمک بگیرید، از جمله:

• علائم خلقی شما خودبه‌خود از بین نمی‌رود؛
• برای مراقبت از کودک‌تان مشکل دارید؛
• انجام کارهای روزانه برایتان سخت است؛
• ممکن است به خودتان یا کودکتان آسیب بزنید.

استفاده از دارو و مشاوره معمولا علائم افسردگی بعد از زایمان را بهبود می‌دهد.

ج. روان‌پریشی بعد از زایمان

روان‌پریشی بعد از زایمان نوع شدیدی از افسردگی بعد از زایمان است و به درمان اورژانسی نیاز دارد. این شرایط نادر است و از هر ۱۰۰۰ زایمان ۱ نفر به این شرایط مبتلا می‌شود. معمولا علائم بیماری سریع بعد از زایمان ایجاد می‌شود و طی چند هفته تا چند ماه شدید می‌شود. این بیماری علائم مختلفی دارد، از جمله:

• بی‌قراری شدید؛
• گیجی؛
• احساسی ناامیدی؛
• شرم؛
• هذیان یا توهم؛
• بیش‌فعالی؛
• گفتار سریع؛
• شیدایی.

در این شرایط توجه و پیگیری اطرافیان و رسیدگی سریع به بیمار اهمیت بالایی دارد.

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

معمولا ۶ هفته بعد از زایمان به پزشک مراجعه می‌کنید. پزشک شما واژن، دهانه رحم و رحم‌تان را بررسی می‌کند و وزن و فشار خون شما را می‌گیرد. زمانی که وضعیت شما روشن شد، می‌توانید رابطه جنسی و روتین ورزشی‌تان را شروع کنید. در مورد استفاده از روش‌های کنترل بارداری با پزشک صحبت کنید.

اگر در هفته‌های قبل از نوبت ویزیت، علائم خاصی را تجربه کردید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید، از جمله:

• خون‌ریزی واژنی که بیشتر از یک نوار بهداشتی را در ساعت خیس می‌کند؛
• سردرد شدیدی که از بین نمی‌رود؛
• درد پا همراه با قرمزی و ورم؛
• درد، ورم، گرم شدن و قرمزی سینه؛
• لرز یا تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد؛
• غش یا سرگیجه؛
• تغییر دید یا سردرد بدی که از بین نمی‌رود؛
• درد یا سایر مشکلات مربوط به ادرار کردن؛
• بوی تند ترشحات واژنی؛
• تپش قلب، درد قفسه سینه یا مشکل تنفس؛
• درد شکمی که بدتر می‌شود یا جدید است.

بارداری و زایمان

ویزیت آنلاین

از متخصصان این حوزه بپرسید

دریافت ویزیت آنلاین

سؤالات متداول