داروی گیاهی برای عفونت ریه | معرفی دمنوش‌های مؤثر و رژیم غذایی مناسب

عفونت ریه یا ذات‌الریه یکی از آزاردهنده‌ترین مشکلات جسمی است که راه نفس را می‌بندد و هزار مشکل ریزودرشت به‌دنبال دارد. این درمان‌پذیر با سرفه‌های مداوم خشک یا خلط‌آور و درد قفسه سینه همراه است و در ادامه، اگر مداخله سریع پزشکی صورت نگیرد، می‌تواند بسیار خطرناک و تهدیدکننده شود. منظور از مداخله، مراجعه به مراکز درمانی است. اما بسیاری از گیاهان دارویی با کاهش التهاب در بدن علائم این بیماری را کم‌رنگ می‌کنند و به‌عنوان درمان تکمیلی در کنار دوادرمان کاربرد دارند. در این راهنمای پزشکی در مجله سلامت دکترساینا از انواع داروی گیاهی عفونت ریه برای‌تان می‌گوییم. 

عفونت ریه چیست؟

ذات‌الریه به معنای یک عفونت پرخطر در ریه‌هاست، عفونتی‌ که عامل ایجاد آن تجمع باکتری‌ها و قارچ‌ها و ویروس‌های مختلف در ریه است و نتیجه‌اش التهاب ریه، دشواری تنفس، سرفه و درد قفسه سینه. این بیماری می‌تواند در تمامی گروه‌های سنی بیماری خفیف یا شدید ایجاد کند.

شیوع عفونت ریه در دنیا

ذات‌الریه یکی از خطرناک‌ترین عفونت‌ها در سراسر دنیاست و می‌تواند ازطریق هوا، قطرات تنفسی هنگام سرفه و حتی ازطریق خون به افراد سالم انتقال پیدا کند. طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال ۲۰۱۷ بیماری ذات‌الریه به‌تنهایی عامل مرگ بیش از ۸۰۰ هزار کودک زیر ۵ سال (۱۵ درصد کل مرگ‌ومیر کودکان زیر ۵ سال در آن سال) بود!

به‌منظور بالا بردن آگاهی جهانی نسبت به این بیماری کشنده، ۱۲ نوامبر به‌عنوان روز جهانی ذات‌الریه نام‌گذاری شده است.

آیا داروی گیاهی برای عفونت ریه تاثیرگذار است؟

بله. اثربخش است، ولی نه به‌اندازۀ کافی! عفونت ریه در مراحل پیشرفته فقط و فقط به مراقبت‌های پزشکی و درمان آنتی‌بیوتیکی نیاز دارد. مصرف داروهای کمکی و گیاهی به‌هیچ‌وجه به معنای بی‌نیازی شما از مراجعه به پزشک و دریافت درمان‌های پزشکی نیست. اما می‌توان در شرایطی که علائم ذات‌الریه خفیف تا متوسط است، از خواص داروهای گیاهی به‌عنوان درمان مکملب برای درمان خانگی عفونت ریه بهره‌مند شد.

در ادامه این بخش گیاهان پرکاربرد در درمان ذات‌الریه را معرفی می‌کنیم.

۱. نعنا فلفلی با خواص ضداحتقان

نعناع فلفلی ضداحتقان، ضدالتهاب و تسکین‌دهنده است و می‌تواند تحریک مجاری تنفسی را کاهش داده و به دفع مخاط کمک کند.

اگر در خانه چای نعنا فلفلی ندارید می‌توانید از چای نعنا کیسه‌ای موجود در فروشگاه‌ها استفاده کرده یا از عطاری‌های معتبر نعنای خشک‌شده تهیه کنید. اگر نعنای تازه دارید می‌توانید خیلی راحت با استفاده از هر نوع نعنا، چای خود را تهیه کنید.

برای تهیه این دمنوش برگ‌ نعنای تازه را بشویید، خرد کنید و همراه با آب جوش در قوری بریزید. چند دقیقه بعد صافی آن را با لیمو، عسل یا شیر نوش جان کنید.

پیشنهاد: بخور نعنا فلفلی راهکار مؤثری برای پاک‌سازی مسیر بینی است.

۲. چای شنبلیله: دمنوش عفونت ریه

شنبلیله از گیاهان وحشی و خودرو به شمار می‌رود. باور عمومی بر این است که دانه‌های این گیاه برای سلامت ریه مفید هستند و البته مطالعاتی در دسترس است که این باور را تائید می‌کند. خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی موجود در دانه‌ی شنبلیله می‌تواند اثرات مثبتی بر ریه‌های ما داشته باشند و از مشکلات تنفسی جلوگیری کنند.[۲]

برای تهیه این دمنوش مقداری دانه شنبلیله را بکوبید و در قوری بریزید تا با آب جوش دم بکشد. این نوشیدنی گرم را با عسل یا لیمو نوش جان کنید.

۳. آویشن، گیاهی برای سلامت کل بدن!

پژوهش‌ها حاکی از اثر حیرت‌انگیز چای آویشن برای ریه و درمان ذات‌الریه هستند. این گیاه ضدالتهاب دستی به سیستم تنفسی می‌کشد و سرفه و احتقان قفسه سینه را شفا می‌دهد. آویشنِ تازه بیشترین اثربخشی را در درمان سرفه و گلودرد دارد. شما می‌توانید دمنوش این گیاه را نوش جان کنید یا روغن برگ آویشن را به‌صورت موضعی، استنشاق و یا به‌عنوان دهانشویه مصرف کنید.

براساس مطالعات محدود، ترکیب برگ‌ آویشن و پیچک آرام‌بخش سرفه و سایر علائم برونشیت حاد است.[۳]

۴. چای زردچوبه، متعادل‌کننده ایمنی بدن

زردچوبه پر از خواص التهابی است. پژوهش‌های کنونی کمتر بر خواص زردچوبه برای مشکلات سیستم تنفسی تمرکز دارند، با‌این‌حال به‌لطف خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد‌میکروبی، می‌توان گفت که احتمالا در بهبود درد قفسه سینه، پاک‌سازی ریه‌ها، سم‌زدایی بدن، ازبین‌بردن التهاب ریه و تقویت سیستم ایمنی بدن مؤثر است.

چای زردچوبه را می‌توانید از فروشگاه‌های مواد غذایی یا عطاری‌های معتبر تهیه کنید. همچنین می‌توانید با استفاده از پودر زردچوبه چای زردچوبه خانگی درست کنید.

برای تهیه این جوشانده کافی‌ست یک قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه و مقداری آب جوش را در قوری بریزید و ۱۰ دقیقه بعد از صافی رد کنید. برای کمک به جذب بهتر زردچوبه کمی فلفل‌سیاه به آن اضافه کنید.

۵. زنجبیل، داروخانه سیار

بر اساس برخی از مطالعات زنجبیل می‌تواند در مقابل عفونت‌های تنفسی اثر ضدالتهابی داشته باشد.[۵] محتوای جینجرول در این گیاه التهاب گلو را کم و مخاط جمع‌شده در گلو را شل می‌کند. بنابراین می‌توان گفت احتمالا در بهبود علائم عفونت نقش مؤثری دارد.

این گیاه پرخاصیت را می‌توان به چند شکل مختلف مصرف کرد:

• زنجبیل خشک‌شده را بجوید.
• چای زنجبیل نوش جان کنید.
• زنجبیل را خام‌خام بخورید یا به غذا اضافه کنید.
• کپسول‌ مکمل زنجبیل مصرف کنید.

نکته: اگر دیابتی هستید، مشکلات قلبی و خونی دارید یا دوران بارداری و شیردهی را پشت‌سر می‌گذارید، از مصرف کپسول و مکمل‌های زنجبیل بپرهیزید.

۶. خرگوشک، داروی گیاهی عفونت ریه

ماهور یا خرگوشک گیاهی مسکن و خلط‌آور است که غشاهای مخاطی ملتهب را تسکین می‌دهد، خلط را خشک می‌کند، مخاط گیرافتاده در سینه یا گلو را شل و دفع آن را آسان‌تر می‌کند. اگر عفونت رحم با سرفه‌های سینه‌ای خشک و گرفتگی و اسپاسم همراه شود، دمنوش خرگوشک نوش جان کنید تا مشکلات ریوی و مجاری تنفسی‌ را ریشه‌کن کند. 

اگر تنگی نفس شما ناشی از سرماخوردگی یا ویروس دیگری باشد، این دمنوش همچنان مفید و مؤثر است.

۷. ریشه گل ختمی، گیاه ضد‌التهاب و تسکین‌بخش

ختمی یک گیاه موسیلاژ است و یک ماده طبیعی چسبناک و ژل‌مانند درونش هست که برای بافت تحریک‌شده ریه‌ها و غشای مخاطی ملتهب، مثل آب روی آتش است. این گیاه پرخاصیت گلودرد و سرفه خشک را تسکین می‌دهد التهاب مجاری تنفسی  را آرام می‌کند. 

مقداری از ریشه خردشده این گیاه را در آب جوش بریزید و ۱۰ الی ۱۵ دقیقه بعد، صافی جوشانده را نوش جان کنید.

۸. اکالیپتوس، ازبین‌برنده عوامل بیماری‌زا

تقریبا همه ما با تأثیر اکالیپتوس بر پاک‌سازی و بازکردن سینه آشنا هستیم. برای همین هم از این گیاه در حمام بخار یا برای ماساژ قفسه سینه استفاده می‌کنیم. دمنوش اکالیپتوس نیز تأثیر مشابهی دارد. این گیاه خلط‌آور است و جوشاندۀ آن ریه‌ها را از شر مخاط جمع‌شده خلاص می‌کند. همچنین به‌عنوان یک ضدمیکروب طبیعی، با عوامل بیماری‌زا که در وهله اول باعث ذات‌الریه شده‌اند، مبارزه می‌کند.

برای تهیه این دمنوش فقط باید برگ خشگ یا تازه اکالیپتوس را همراه با آب جوش در قوری بریزید و چند دقیقه زمان دهید تا دم بکشد.

۹. شیرین بیان، ضد‌التهاب طبیعی

آخرین پیشنهاد ما یک گیاه همه‌کاره برای مبارزه با بیماری‌های عفونی، تسکین گلودرد و تقویت سیستم ایمنی است. شیرین بیان بافت‌های متورم و تحریک‌شده ریه را تسکین می‌دهد و حتی به درمان آسم کمک می‌کند. بنابراین هر زمان احساس گرفتگی در قفسه سینه داشتید یا نفس‌کشیدن برای‌تان سخت بود، برای تخلیه مخاط و بازکردن راه هوا کافی‌ست دمنوش شیرین بیان بخورید.

برای تهیه این دمنوش مقداری ریشه یا پودر آن را همراه با آب جوش در قوری بریزید و چند دقیقه زمان دهید تا دم بکشد. سپس جوشانده را صافی بزنید و میل کنید. 

رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به ذات‌الریه

پس از گذشت چند روز از مراجعه به دکتر و شروع درمان درصورتی‌که فرد مبتلا توصیه‌های پزشکی را ازجمله مصرف به‌موقع داروها، نوشیدن مایعات و استراحت به‌اندازه کافی رعایت کند، احساس بهبودی بیشتری پیدا می‌کند و اشتهای فرد برای خوردن غذاهای متنوع بیشتر می‌شود.

اگر بعد از گذشت چند روز هوس خوردن غذاهای ناسالم به سرتان زد اتفاق نامعمولی نیست؛ اما به یاد داشته باشید که بدن شما هنوز در شرایطی نیست که بخواهید پیتزا و همبرگر بخورید! رژیم غذایی مناسب برای بیماری ذات‌الریه مملو از مواد مغذی است که بدن برای قوی نگه‌داشتن سیستم ایمنی و بالا بردن انرژی به آن‌ها نیاز دارد.

• میوه‌ها و سبزی‌ها برای تأمین ویتامین‌ها و مواد معدنی مقابله‌کننده با عفونت
• غلات کامل و کربوهیدرات‌های مغذی مانند برنج قهوه‌ای، بلغور جو دوسر و نان غلات کامل برای تأمین انرژی و عملکرد طبیعی روده
• پروتئین‌های سالم مانند لوبیا، ماهی و طیور برای حمایت از قدرت عضلات
• غذاهای لبنی کم‌چرب برای تأمین پروتئین و کلسیم
• چربی‌های سالم برای تأمین ویتامین A و E برای حمایت از سیستم ایمنی بدن

ممکن است احساس کنید خوردن وعده‌های غذایی کوچک و مصرف میان وعده‌های متعدد در طول روز برایتان راحت‌تر است. چنین حسی خصوصا در هفته‌های اول درمان شدیدتر است. احتمالا به‌مرور زمان و با بازگشت سلامتی‌تان بتوانید به‌راحتی و مانند قبل غذا بخورید.

چه زمانی مصرف داروی گیاهی برای عفونت ریه خطرناک است؟

اگرچه داروهای گیاهی گاهی اوقات علائم خفیف بیماری‌ها از‌جمله ذات‌الریه را تسکین می‌دهند و ایمنی بدن را تقویت می‌کنند، در موقعیت‌های خاص به‌تنهایی کارساز نیستند و صرف تکیه بر دمنوش برای ریه، سلامتی را به خطر می‌اندازد.

برای مثال اگر عفونت ریه شدید و با علائم پرخطر مثل تب شدید، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی یا سرفه خونی همراه شود، نباید به فکر تقویت ریه با گیاهان دارویی باشید! در این شرایط نمی‌توانید داروی گیاهی عفونت ریه را جایگزین آنتی‌بیوتیک و درمان‌های ضدویروسی کنید و انتظار معجزه داشته باشید! درمان فوری پزشکی نیاز است.

همچنین اگر به‌خاطر دیابت، ایدز، شیمی‌درمانی و … سیستم ایمنی ضعیف دارید، بدانید که عفونت‌ در بدن شما سریع‌تر پخش می‌شود و صرف تقویت ریه با گیاهان دارویی کارساز نیست.

هشدار! یک‌سری از گیاهان دارویی با برخی داروها تداخل دارند و مصرف هم‌زمان آنها نه‌تنها کمک‌کننده نیست، که آسیب‌زاست. برای مثال ریشه شیرین بیان نباید با داروهای رقیق‌کننده خون یا کنترل فشار خون مصرف شود. 

گیاهان پرخطر برای عفونت ریه

جوشاندن هر گیاه پرخاصیتی لزوما بهترین دمنوش برای ریه را به شما نمی‌دهد! بعضی از گیاهان عوارض جانبی دارند و برای عفونت ریه مضرند. مثلا گل راعی اثربخشی داروهای آنتی‌بیوتیک را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و اجازۀ انجام‌وظیفه به آنها نمی‌دهد. یا فرضا اگر ریشه شیرین بیان را به مقدار زیاد مصرف کنید، نه‌تنها عفونت را از بین نمی‌برد، بلکه عامل فشار خون بالا، کمبود پتاسیم در بدن و احتباس آب است.

سؤالات متداول