عوارض آمپول‌های لاغری؛ واقعیت یا شایعه؟

همیشه پشت وعده‌و‌وعید «لاغری سریع و آسان» یک‌سری واکنش‌های بیولوژیک نهفته است که می‌توانند طبیعی و موقت یا تهدیدکننده و پایدار باشند! آمپول‌های لاغری هم از این قاعده مستثنا نیستند. به‌همین‌خاطر شناخت عوارض این آمپول‌ها برای مراقبت از بدن در دوره مصرف و لاغری همراه با حفظ سلامتی، حیاتی است. اگر به کاهش وزن با فراورده‌های تزریقی فکر می‌کنید، این راهنما را بادقت بخوانید تا هم با عوارض آمپول‌های لاغری مرتبط‌ با سن‌و‌سال، جنسیت و براساس بیماری‌های زمینه‌ای آشنا شوید، هم خطرات کوتاه‌مدت و طولانی‌مدتشان را بشناسید، هم راهکارهای مؤثر کنترل این عوارض را کشف کنید.

چرا عوارض آمپول‌های لاغری متفاوت گزارش می‌شوند؟

با یک جست‌و‌جوی ساده در وب و بررسی چند پژوهش پزشکی معتبر متوجه گستره وسیع عوارض آمپول‌های لاغری می‌شوید. این تفاوت‌ها از چند عامل نشئت می‌گیرند:

• آمپول لاغری محدود به یک نوع منحصربه‌فرد نیست. مدل‌های متنوع این دارو حاوی هورمون و بعضی حاوی ترکیبات شبه‌ویتامینی هستند و هرکدامشان هم مکانیسم اثر و عوارض خاص خود را دارند.
• سن‌و‌سال، جنسیت، وزن و وضعیت سلامت افراد با نوع و شدت عوارض آمپول‌های لاغری ارتباط مستقیم دارد. حتی ژنتیک و تفاوت‌های متابولیکی بر این موارد تأثیر‌گذارند.
• دوز و مدت‌زمان مصرف آمپول‌های لاغری با عوارض این دارو در ارتباط است.
• بعضی از داروهای موجود در بازار تقلبی هستند و ناخالصی دارند. تزریق نا‌آگاهانه این آمپول‌ها قطعا با عوارض غیرمنتظره همراه است
• هم‌زمانی مصرف آمپول لاغری با داروهای قلبی، فشار خون یا دیابت می‌تواند باعث تداخل و ایجاد عوارض شود.

عوارض آمپول‌های لاغری بر اساس سن

عوارض آمپول‌های لاغری در افراد جوان بیشتر در قالب تهوع، استفراغ، تغییرات گوارشی و اختلالات هورمونی بروز پیدا می‌کند و معمولا گذراست. بعد از ۴۰سالگی، علاوه‌بر این عوارض، خطر مشکلات قلبی عروقی، سنگ صفرا، پانکراتیت و کاهش توده عضلانی بیشتر می‌شود و در نتیجه، پایش دقیق‌تری لازم است.

عوارض احتمالی در افراد جوان

۱. تهوع، استفراغ، دل‌درد (به‌خصوص در شروع مصرف)

این آمپول‌ها روی سیگنال‌های مغزی تأثیر می‌گذارند و فرایند هضم را کند می‌کنند؛ به‌همین‌خاطر معمولا با تهوع، استفراغ و دل‌درد همراه‌ می‌شوند. اسهال بعداز تزریق این آمپول‌ها به‌خاطر تغییر نحوه جذب مایعات در روده و شل‌شدن بافت مدفوع است.

۲. نفخ، آروغ و باد معده

بعداز تزریق آمپول لاغری غذا مدت‌زمان طولانی‌تری در دستگاه گوارش باقی می‌ماند و بیشتر توسط باکتری‌های روده تخمیر می‌شود. بنابراین گاز خروجی معده افزایش خواهد یافت. نفخ، باد و  آروغ‌‌های پی‌در‌پی به‌همین‌خاطر است.

۳. کاهش انرژی و احساس خستگی

در مسیر لاغری با فراورده‌های تزریقی احساس خستگی، کسالت و کمبود انرژی یک اتفاق رایج است، به‌خصوص اگر برای کاهش وزن سریع‌تر، وعده‌های اصلی را حذف کرده باشید!

۴. واکنش‌های آلرژیک یا پوستی در محل تزریق

یکی از عوارض رایج آمپول‌های لاغری تورم اطراف لب‌ها، زبان، گلو یا صورت است. این واکنش می‌تواند در قالب مشکلات بلع یا تنفس، تپش قلب، سرگیجه، بثورات پوستی و خارش شدید در محل تزریق نیز باشد.

۵. خشکی دهان یا تغییر در حس چشایی

تغییر جوانه‌های چشایی روی بافت زبان و تغییر در حس چشایی از عوارض موقت این آمپول‌هاست. همچنین به‌دلیل کم‌آبی بدن و تولید بزاق کمتر، احتمالا خشکی دهان را تجربه خواهید کرد.

خطرات و ملاحظات در سنین بالای ۴۰ سال

۱. عود بیماری‌های زمینه‌ای

درصورت ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای دیابت، فشار خون، مشکلات قلبی و چربی خون، ریسک عود بیماری و شیوع عوارض بیشتر خواهد بود. در بخش‌های بعدی مقاله مفصل دراین‌‌باره حرف می‌زنیم.

۲. تشدید مشکلات گوارشی

یبوست مزمن یا درد شکمی طولانی‌مدت ناشی از حرکات کُند روده در سنین بالا آزاردهنده‌تر است. از‌طرفی از‌آنجا‌که توانایی کبد و کلیه در دفع دارو کاهش می‌یابد، تجمع دارو در بدن باعث عوارض گوارشی شدید خواهد شد.

۳. سنگ کیسه صفرا و پانکراتیت

احتمال التهاب ناگهانی لوزالمعده بعداز تزریق آمپول لاغری در سنین بالا بیشتر از افراد جوان است. تب سوزان، سوءهاضمه، زردی پوست و چشم (یرقان)، تورم ، حساسیت معده و تپش قلب از نشانه‌های پانکراتیت هستند و همه اینها به تزریق آمپول لاغری برمی‌گردند.

۴. کاهش قند خون شدید (هیپوگلیسمی)

افراد مسن مبتلا به دیابت نوع ۲ بعداز تزریق آمپول‌های لاغری معمولا دچار افت قندخون شدید می‌شوند که با سرگیجه و سبکی سر، تاری دید، اضطراب، احساس لرزش، خواب‌آلودگی یا ضعف، لکنت زبان، سردرد یا تپش قلب همراه است.

۵. کاهش توده عضلانی

کاهش وزن سریع در افراد بالای ۴۰ سال معمولا باعث تحلیل عضله و ضعف بدنی می‌شود؛ علتش هم ضعف متابولیسم پایه و کاهش هورمون‌های آنابولیک در میان‌سالی است.

۶. مشکلات قلبی عروقی

بعضی از ترکیبات آمپول‌های لاغری (به‌خصوص در داروهای غیرمجاز یا حاوی محرک) ریسک سکته یا آریتمی قلبی را در میان‌سالی بالا می‌برند.

عوارض آمپول‌های لاغری بر اساس جنسیت

معمولا عوارض آمپول مانجارو برای لاغری (و آمپول‌های دیگر) در زن‌ها و مردها متفاوت است. گویا جنسیت نقش پررنگی در نوع و شدت عوارض آمپول‌های لاغری ایفا می‌کند. 

تفاوت عوارض در زنان

نگرانی اصلی تزریق این آمپول در زنان مربوط به دوران بارداری و شیردهی و بروز بی‌نظمی قاعدگی است. خانم‌ها بعداز تزریق این آمپول‌ها بیشتر در معرض مشکلات هورمونی و صفراوی قرار می‌گیرند:

• تزریق آمپول‌های GLP-۱ مثل سماگلوتاید و لیراگلوتاید در بارداری ایمن نیست و با احتمال اختلال در رشد جنین یا حتی سقط همراه است.
• تأثیر ورود ترکیبات این دارو به شیر مادر هنوز به‌طور‌ کامل بررسی نشده است، اما احتمال انتقال وجود دارد و تزریق در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
• به‌هم‌ریختن چرخه قاعدگی و تغییرات خلقی یا احساس اضطراب در خانم‌ها از عوارض آمپول‌های لاغری است.
• خطر سنگ کیسه صفرا در زنان بیشتر از مردان است.

تفاوت عوارض در مردان

عمده عوارض این دارو در آقایان مربوط به توده عضلانی و سطح تستوسترون آنهاست. مردان بعداز تزریق این آمپول‌ها بیشتر در معرض تحلیل عضلانی و تغییرات متابولیسم قرار می‌گیرند:

• مردان توده عضلانی بیشتری دارند؛ بنابراین در روند کاهش وزن سریع با آمپول‌های لاغری، خطر تحلیل عضله و ضعف بدنی آنها جدی‌تر است.
• هنوز گزارش معتبری از تغییرات سطح تستوسترون به‌دلیل تزریق آمپول‌های لاغری گزارش نشده است، اما کاهش وزن شدید و ناگهانی می‌تواند موقتا باعث افت هورمون‌های جنسی شود.

عوارض آمپول‌های لاغری بر اساس بیماری‌های زمینه‌ای

۱. در بیماران دیابتی

آمپول‌های لاغری سماگلوتاید و لیراگلوتاید که آگونیست هورمون GLP-1 در بدن هستند، سطح قند خون را یک‌باره و به‌شدت پایین می‌آورند، به‌خصوص اگر همزمان با انسولین یا داروهای دیابت خوراکی تزریق شوند. عوارض شایع این آمپول‌ها در بیماران دیابتی شامل تهوع، استفراغ، افت شدید قند، سردرد، ضعف و سرگیجه است.

۲. در بیماران قلبی و مبتلا به فشار خون

مهم‌ترین عوارض آمپول‌های لاغری تپش قلب، افزایش فشار خون و آریتمی قلب (ضربان نامنظم) است. بیماران قلبی، مبتلایان به فشار خون و افرادی که سابقه سکته‌ و نارسایی قلبی دارند، درصورت تزریق این آمپول‌ها باید زیر نظر پزشک باشند. عوارض رایج آمپول‌ها برای این گروه شامل تپش قلب، فشار خون کنترل‌نشده، خستگی و سرگیجه و حمله قلبی است.

۳. در افراد دارای مشکلات گوارشی و کبدی

کبد و کلیه نقش اصلی در تجزیه و دفع داروها دارند‌ و اگر کارشان را درست انجام ندهند، تجمع دارو در بدن باعث تهوع، استفراغ و حتی مسمومیت دارویی می‌شود. از‌طرفی این آمپول‌ها روند تخلیه معده را کُند می‌کنند و این اتفاق در بیماران گوارشی به‌معنی سوزش معده، درد شکم، یبوست یا اسهال است.

۴. در افراد دارای مشکلات هورمونی و تیروئید

بعضی از آمپول‌های لاغری ترکیبات هورمونی دارند و باعث تشدید علائم در افراد مبتلا به اختلالات هورمونی یا و تیروئیدی می‌شوند. تجربه نشان می‌دهد احتمال تحلیل عضلانی و تغییر متابولیسم ناشی از این آمپول‌ها در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان یا مشکلات هورمونی و مردان با سطح تستوسترون بالا بیشتر است.

عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت

بیشتر عوارض جانبی این آمپول‌ها کوتاه‌مدت و رفع‌شدنی هستند. این عوارض آمپول‌های لاغری در هفته‌های اول ظاهر می‌شوند، تا سازگاری کامل بدن با دارو ادامه‌ دارند و نهایتا با کاهش دوز (طی چند هفته) فروکش می‌کنند، مواردی مثل:

• مشکلات گوارشی شامل تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست، درد شکم و نفخ، کاهش اشتها؛
• مشکلات سیستم عصبی شامل سردرد، سرگیجه، خستگی یا کاهش انرژی؛
• مشکلات و حساسیت های پوستی شامل قرمزی، تورم یا خارش در محل تزریق؛
• مشکلات رفتاری و هورمونی شامل تغییرات خلقی، اضطراب یا تحریک‌پذیری.

عوارض بلندمدت آمپول‌های لاغری ناشی از اثر دارو بر ارگان‌های داخلی و تغییرات متابولیک هستند و نیاز به پایش مستمر پزشک دارند، مواردی مثل:

• مشکلات سیستم گوارشی شامل افزایش خطر سنگ کیسه صفرا، التهاب پانکراس (پانکراتیت)، سوءجذب مواد غذایی درصورت مصرف طولانی‌مدت؛
• مشکلات سیستم قلبی عروقی: شامل افزایش فشار خون و تپش قلب، ریسک آریتمی یا مشکلات قلبی در بیماران مستعد؛
• تغییرات متابولیک و هورمونی شامل کاهش توده عضلانی و تحلیل استخوان (به‌‌ویژه در میانسالان و سالمندان)، اختلالات هورمونی (تغییر سطح تستوسترون در مردان و نظم چرخه قاعدگی در زنان)؛
• مشکلات کبد و کلیه شامل آسیب مزمن این ارگان‌ها درصورت مصرف داروهای غیرمجاز یا سوءمصرف طولانی‌مدت، و افزایش سطح آنزیم‌های کبدی؛
• مشکلات رفتاری و روانی شامل اختلالات اشتها و عادت‌های غذایی، وابستگی روانی به دارو یا کاهش انگیزه برای ورزش و رژیم طبیعی.

آیا همه عوارض آمپول‌های لاغری نگران‌کننده‌اند یا برخی طبیعی‌اند؟

عوارض آمپول‌های لاغری پرشمار و متنوع‌اند، ولی لزوما نگران‌کننده نیستند. بدن در واکنش به این داروها رفتارهای خاصی نشان می‌دهد که خیلی وقت‌ها طبیعی و گذراست؛ فقط در برخی موارد، عوارض شدید و طولانی‌مدت این فراورده‌های تزریقی با علائم دیگر همراه می‌شوند و به پیگیری فوری پزشکی نیاز دارند.

• عوارض طبیعی و موقت: تهوع، دل‌درد، نفخ یا اسهال یا یبوست خفیف، کم‌اشتهایی، قرمزی یا تورم خفیف در محل تزریق، سردرد یا خستگی گذرا؛
• عوارض نگران‌کننده و نیازمند پیگیری: تهوع و استفراغ شدید و مداوم، افت شدید قند خون، درد شکمی طاقت‌فرسا، زردی پوست و چشم، تیرگی ادرار، تپش قلب، درد قفسه سینه، سرگیجه، افت فشار و واکنش‌های آلرژیک شدید.

در صورت مشاهده هر یک از عوارض نگران‌کننده، لازم است سریعاً با پزشک مشورت کنید؛ همچنین می‌توانید از طریق ویزیت آنلاین در دکترساینا شرایط خود با بهترین متخصصان بررسی کنید و راهنمایی اختصاصی دریافت کنید.

چگونه می‌توان عوارض آمپول‌های لاغری را کاهش داد؟

برای آنکه عوارض آمپول‌های لاغری به حداقل برسد، این نکات را در نظر بگیرید:

• فکر داروهای غیرمجاز و تقلبی که نشان تأیید بهداشت ندارند را از سرتان بیرون کنید. داروی مجاز باید تحت‌نظر پزشک متخصص و در دُز مناسب (نه کم و نه زیاد) تزریق شود.
• در کنار آن، اهمیت رژیم غذایی متعادل و پرپروتئین را دست‌کم نگیرید.
• انجام ورزش‌های مقاومتی، خوردن وعده‌های سبک و نوشیدن آب کافی برای حفظ توده عضلانی و کاهش مشکلات گوارشی حیاتی است.

با همین چند راهکار ساده و سالم می‌توان جلوی بسیاری از عوارض ناخوشایند این آمپول‌ها را گرفت‌ و مصرف را ایمن کرد.

در چه شرایطی مصرف آمپول‌های لاغری ایمن است؟

آمپول‌های لاغری درصورت تجویز پزشک متخصص تغذیه و تزریق توسط پزشک معمولا بی‌خطر یا کم‌خطرند؛ ولی هیچ دارویی بدون عوارض نیست! در جدول زیر اقدامات احتیاطی مرتبط با مصرف ایمن آمپول‌های لاغری و جلوگیری از عوارض را شرح داده‌ایم.

سؤالات متداول