اختلال دوقطبی چیست؟ از نشانه‌ها و علائم تا روش‌های درمان
اختلال دوقطبی یکی از مهم‌ترین اختلالات روانی است شامل نوسانات شدید خلقی، از شیدایی (اوج احساس هیجان، شادی و سرخوشی) تا افسردگی (اوج احساس بی‌حوصلگی، پوچی و ناامیدی) است. شدت این علائم گاه به‌قدری شدید و غیرقابل‌کنترل است که فرد را از پا می‌اندازد و انجام ساده‌ترین کارهای روزمره را غیرممکن می‌کند. این اختلال در ۹۰ درصد مواقع ریشه وراثتی دارد و علائمش به‌طور میانگین در دهه ۲۰ زندگی ظاهر می‌شوند. اگرچه اختلال دو قطبی یک بیماری مادام‌العمر و درمان‌ناپذیر است، می‌توان با پیروی از یک برنامه درمانی مناسب شامل دارودرمانی، گفتاردرمانی و روان‌درمانی، شدت نوسانات خلقی و سایر علائم را مدیریت کرد. در این مقاله به بررسی انواع، علائم، علل و روش‌های درمان این اختلال می‌پردازیم.
اختلال دو قطبی یا بایپولار (Bipolar) چیست؟
اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder) یک اختلال روانی رایج است که باعث تغییرات آشکار در خلقوخو، سطح انرژی، میزان فعالیت و کیفیت تمرکز می‌شود. معنی دو قطبی تجربۀ دو حالت روحی کاملا متفاوت است: یک دوره با خلق‌و‌خوی بالا، سرخوش و پرانرژی (دوره شیدایی)، یک دوره با خلق‌و‌خوی پایین، غمگین، بی‌تفاوت و ناامید (دوره افسردگی). در هر سیکل، شخصیت دوقطبی از‌نظر سطح انرژی، کیفیت افکار، نوع رفتار و میزان خواب تغییر می‌کند و بسته به میزان تغییرات، در انجام فعالیت‌های روزمره و حضور در اجتماع با چالش مواجه می‌شود.
خلقوخو در اختلال دوقطبی چگونه است؟
همۀ ما نوسان خلقی را تجربه می‌کنیم و با برچسب «اخلاق مودی» طوری توجیهش می‌کنیم که انگار چیز عجیبی نیست، اما وقتی کار به جای باریک می‌کشد و نوسانات شدید و مدت‌دار می‌شوند، اوضاع کمی فرق می‌کند. خلق‌و‌خوی افراد دوقطبی به‌معنای واقعی کلمه دو قطب مخالف است:
- دوره افسردگی: فرد مبتلا دچار افسردگی می‌شود، احساس غم و ناامیدی وجودش را فرا می‌گیرد، احساس پوچی و درماندگی و بی‌ارزشی دارد و بی‌میل به فعالیت‌های مختلف، از همه‌چیز فرار می‌کند؛
- دوره شیدایی یا هیپومانیا: آن روی دیگر سکه بروز علائم سرخوشی است. وجود فرد سراسر هیجان و شادی می‌شود، افکار پرشی دارد، سریع حرف می‌زند، بی‌اشتهاست، به هذیان‌گویی می‌افتد و انرژی مضاعفی برای انجام کارهای مختلف دارد.
نوسانات خلق‌و‌خوی دوقطبی بر رفتار روزمره، کیفیت خواب، سطح انرژی، قدرت قضاوت، قدرت تفکر و میزان فعالیت روزانه تأثیرگذارند. دوره نوسان (از افسردگی به شیدایی یا برعکس) به‌ندرت یا نهایتا سالی چند بار رخ می‌دهد و هر دوره بین چند روز تا چند هفته طول می‌کشد. این مابین مدت‌زمان طولانی خلق‌و‌خوی خنثی با ثبات عاطفی نسبی را تجربه می‌کنند.
شیوع اختلال دوقطبی چقدر است؟
براساس آمار و ارقام منابع معتبر، جمعیت افراد بایپولار در ایالات متحده معادل ۲٫۸٪ کل جمعیت است. همچنین طبق بر‌آوردهای منابع دیگر، ۴۰ میلیون فرد مبتلا به این اختلال روانی در سراسر دنیا زندگی می‌کنند. پژوهشگران معتقدند از هر ۵۰ نفر بزرگ‌سال، ۱ نفر احتمالا به اختلال دوقطبی مبتلا خواهد شد. همچنین بنابر داده‌های وب‌سایت‌های آماری معتبر، میزان شیوع این اختلال در ایران بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ حدودا ۰٫۹٪ بوده است.
انواع اختلال دوقطبی کدامند؟
اختلال دوقطبی بسته به نوع تغییرخلق و بازه زمانی ظهور علائم، سه دسته‌بندی کلی دارد:
- دوقطبی نوع یک؛
- دوقطبی نوع دو؛
- اختلال سیکلوتایمی.
اختلال دوقطبی نوع اول
بایپولار نوع یک یا کلاسیک هم دوره شیدایی دارد، هم دوره افسردگی. دوره شیدایی دست‌کم ۷ روز طول می‌کشد و این بازه زمانی اوج نمود احساسات و خلق‌و‌خوی تحریک‌پذیر است. دوره افسردگی نیز وجود فرد را پر از ناامیدی و احساسات ناخوشایند می‌کند. هریک از این دوره‌ها آسیب‌های خاص خود را دارند و بر عملکرد روزمره فرد تأثیر منفی می‌گذارند. افراد مبتلا به دوقطبی نوع یک گاهی اوقات علائم افسردگی و شیدایی را هم‌زمان تجربه می‌کنند. حتی ممکن است گاهی با علائم روان‌پریشی دستوپنجه نرم کنند.
اختلال دوقطبی نوع دوم
افراد مبتلا به این نوع بایپولار حالت‌های ذهنی غیرعادی و پرانرژی شیدایی را تجربه می‌کنند، اما با شدت کمتر و مدت‌زمان کوتاه‌تر از دوقطبی نوع اول. این نوسانات همچنان بر خلقوخو، افکار و رفتارها مبتلایان تأثیر می‌گذارند و ممکن با علائم روان‌پریشی همراه شوند.
اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی)
شیفت میان دوره‌های افسردگی و شیدایی در مبتلایان به این نوع اختلال سریع‌تر اتفاق می‌افتد. شدت علائم به آستانۀ نیمه‌شیدایی هم نمی‌رسد. شدت علائم افسردگی نیز به‌اندازۀ افسردگی کامل و اساسی نیست. با‌این‌حال، دوره این اختلال روانی مزمن که شکل خفیف‌تر اختلال دوقطبی نوع دوم است، معمولا ۲ سال زمان می‌برد.
نشانه‌ها وعلائم اختلال دوقطبی چیست؟
علائم شیدایی و هیپومانیا
شیدایی (مانیا) نیمه‌شیدایی (هیپومانیا) دو حالت روانی متفاوت با علائم مشابه‌اند. مانیا شدیدتر از هیپومانیاست و مشکلات جدی‌تری در عملکرد فرد مبتلا ایجاد می‌کند. حتی ممکن است حقیقت را به رؤیا گره بزند و باعث روان‌پریشی شود. اغلب افراد بایپلار برای مدیریت علائم شیدایی باید در بیمارستان بستری شوند. رایج‌ترین علائم عبارت‌اند از:
- روان فعال‌تر، پرانرژی‌تر یا آشفته‌تر از حالت نرمال؛
- احساس رفاه غیرواقعی؛
- اعتماد‌به‌نفس بیش‌از‌حد؛
- نیاز کمتر به خواب؛
- پرحرفی غیرطبیعی و تندگویی؛
- افکار سریع و پرشی؛
- ناتوانی در تمرکز روی یک موضوع؛
- کم‌توجهی و پرت‌شدن سریع حواس؛
- ضعف در تصمیم‌گیری؛
- رفتارهای هیجانی (مثل ولخرجی، سرمایه‌گذاری‌های اشتباه و غیره).
علائم افسردگی
علائم آزاردهندۀ افسردگی اساسی فرد را از پا می‌اندازند و انجام فعالیت‌های روزمره را برای او دشوار می‌کنند. فرد مبتلا در دوران بروز افسردگی رفتار و عملکرد مطلوبی در محل کار، مدرسه و سایر محیط‌های اجتماعی ندارد. رایج‌ترین علائم عبارت‌اند از:
- خلق افسرده و احساس غم، پوچی، ناامیدی و گریه؛
- بی‌علاقگی و لذت‌نبردن از فعالیت‌های مختلف؛
- کاهش وزن زیاد یا پرخوری و افزایش وزن زیاد؛
- احساس بی‌قراری؛
- سرعت‌عمل بسیار کم؛
- خستگی زیاد و تخلیه سریع انرژی؛
- احساس بی‌ارزش‌بودن یا حس گناه در مواقع غیرضروری؛
- دشواری تفکر و تمرکز؛
- ناتوانی در تصمیم‌گیری؛
- فکرکردن به خودکشی؛
- اضطراب فراوان؛
- سودازدگی یا مالیخولیا (ملانکولی)؛
- روان‌پریشی.
علائم اختلال دوقطبی در کودکان
تشخیص اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان به‌راحتی بزرگ‌سالان نیست! هر پزشکی نمی‌تواند قاطعانه بگوید که نوسانات خلقی کودک ناشی از مشکلات سلامت روان و اختلال دوقطبی است یا صرفا به‌خاطر استرس و تروما و فرازونشیب‌های زندگی! همچنین الگوی دوره‌های شیدایی و افسردگی در کودکان و نوجوانان بایپولار با بزرگ‌سالان کاملا متفاوت است و حتی زمان‌بندی دوره‌های آنها فرق می‌کند.
کودکان دوقطبی نوسانات خلقی فوق‌العاده شدیدی دارند که اصلا عادی نیست. این بچه‌ها فوق‌العاده تحریک‌پذیر، عصبانی و پرخاشگرند و اگر دچار افسردگی باشند، افزایش وزن چشمگیری ندارند.
تفاوت علائم اختلال دوقطبی در مردان و زنان دوقطبی
شیوع این اختلال در زنان و مردان فرق چندانی ندارد، اما نشانه‌ها کمی فرق می‌کند. زنان بایپولار معمولا دوره‌های افسردگی و سرخوشی را به‌صورت رفت‌و‌برگشت مکرر و تغییرحالت سریع تجربه می‌کنند. این پیچیدگی را می‌توان به نوسان هورمون‌ها در دوران قاعدگی و یائسگی نسبت دارد. در‌حالی‌که مردان مبتلا بیشتر از درمان به‌فکر خودکشی هستند! در ادامه تفاوت اختلال دوقطبی در مردان و زنان را از همه‌جهت بخوانید:
- زمان تشخیص: شخصیت بیپولار زنان در دهه سوم تا چهارم و شخصیت بیپولار مردان اغلب در سنین نوجوانی قابل‌تشخیص است؛
- شدت علائم: علائم دوقطبی در زنان مبتلا خفیف‌تر و در مردان مبتلا شدیدتر است؛
- نوع علائم: زنان بایپولار اغلب با حالات افسردگی دستوپنجه نرم می‌کنند و مردان افکار خودکشی به سرشان می‌زند؛
- زمان‌بندی: تناوب دوره‌های تغییر حالت بیشتر و سیکل‌های مانیا و افسردگی در زنان سریع‌تر از مردان است؛
- سوءمصرف: زنان مبتلا بیشتر به الکل رو می‌آورند و مردان مبتلا به موادمخدر؛
- بیماری‌های جانبی: زنان احتمالا با بیماری‌ها و اختلالات دیگر مثل میگرن، پرکاری یا کم‌کاری تیروئید، چاقی، اختلالات اضطرابی و تحریک پذیری دستوپنجه نرم می‌کنند و مردان فقط در اپیزودهای مانیا سراغ رفتارهای پرخطر می‌روند.
علت و عوامل خطر اختلال دوقطبی چیست؟
عواملی مثل تغییر در ساختار و عملکرد مغز و مشکلات سلامت روان در بروز این اختلال نقش دارند.
- تغییرات در ساختار و عملکرد مغز: ساختار و عملکرد کلی مغز در افرادی که به این بیماری مبتلا هستند متفاوت است. این احتمال وجود دارد که نحوه انتقال انتقال‌دهنده‌های عصبی بین نورون‌ها در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد. اهمیت این تغییرات هنوز مشخص نیست، اما تحقیقات بیشتر ممکن است به شناسایی دلیل وقوع این تغییرات کمک کند.
- مشکلات سلامت روان: افرادی که مشکل سلامت روان دیگری دارند، بیشتر احتمال دارد به اختلال دوقطبی مبتلا شوند. این موارد اغلب شامل شرایطی مانند افسردگی یا اضطراب است.
علاوه‌بر اینها، دوره‌های پراسترس زندگی مانند سوگ عزیز ازدست‌رفته یا وقوع رویدادهای غم‌بار و پر‌آسیب می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به این اختلال باشد. همچنین سوءمصرف موادمخدر و الکل احتمال خطر را افزایش می‌دهد.
آیا اختلال دوقطبی ارثی است؟
مهم‌ترین دلیل ابتلا به این اختلال، سابقه خانوادگی و ژنتیکی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد افرادی که یک یا چند عضو خانواده و بستگان درجه‌یک (خصوصا خواهر یا برادر) دوقطبی دارند، بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند. ژن‌ها به‌طوری مستقیم بر حالات روانی افراد تأثیر می‌گذارند و تحقیقات پیرامون این موضوع همچنان ادامه‌دار است.
عوارض اختلال دوقطبی چیست؟
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی به احتمال زیاد درگیر روابط پرتنش می‌شوند، در فعالیت‌های مدرسه و محل کار به مشکل می‌خورند و حتی به‌سادگی از عهدۀ فعالیت‌های روزمره برنمی‌آیند. این افراد معمولا از اختلالات اضطرابی و سوءمصرف مواد رنج می‌برند و بیشتر از آنکه به‌دنبال راه درمان باشند، افکار خودکشی را در ذهن می‌پرورانند. استعمال دخانیات، مصرف الکل و ابتلا به بیماری‌های جسمی (مثل بیماری‌های قلبی و تنفسی) از عوارص اجتناب‌ناپذیر اختلال دوقطبی است. عمر متوسط دوقطبی‌ها ۱۰ سال کمتر از افراد نرمال است.
تشخیص بیماری دوقطبی چگونه است؟
برای تشخیص اختلال بایپلار، فرد باید دست‌کم یک دوره شیدایی و یک دوره افسردگی را گذرانده باشد تا روان‌پزشک قادر به ارزیابی الگوهای علائم دوقطبی و شدت آنها باشد.
مراحل تشخیص بیماری دوقطبی
- اگرچه درباره یک اختلال روانی صحبت می‌کنیم، معاینه فیزیکی و تست‌های آزمایشگاهی اولین گام تشخیص است. پزشک در این مرحله دنبال بیماری‌های زمینه‌ای می‌گردد که باعث بروز علائم روانی شده‌اند.
- مرحله بعدی ارزیابی سلامت روان توسط یک روان‌پزشک خبره است. صحبت روان‌پزشک و فرد مبتلا در این جلسه پیرامون افکار، احساسات و الگوهای رفتار اوست و باید به سؤالاتی درباره تعداد علائم، شدت علائم، تعداد دوره‌ها، طول دوره‌ها، تناوب دوره‌ها و سابقه خانوادگی خود پاسخ دهد.
- در گام بعدی روان‌پزشک از فرد مبتلا می‌خواهد خلق‌و‌خوی روزانه، الگوی خواب و چند رفتار دیگر را ثبت کند. او با تکیه بر این داده‌ها نمودار خلق‌و‌خوی فرد را برای تشخیص درست‌تر ترسیم می‌کند.
چالش‌های تشخیص اختلال دوقطبی
تشخیص اختلال دوقطبی مثل تشخیص سرماخوردگی ساده و سریع نیست؛ این اختلال به شکل‌های متفاوت ظاهر می‌شود و علائمش مشابه سایر اختلالات روانی مثل شخصیت مرزی یا حتی اسکیزوفرنی است. بنابراین گاهی تشخیص درست این اختلال سال‌ها زمان می‌برد و در تمام طول این مدت فرد نمی‌داند دچار چیست!
درمانی برای اختلال دوقطبی وجود دارد؟
اختلال دوقطبی یک اختلال مادام‌العمر و درمان‌ناپذیر است که هرچه بگذرد، سیکل‌های تغییرحالت فرد شدیدتر و علائم دوقطبی پررنگ‌تر می‌شود. به عبارت ساده‌تر، فرد را بیش‌از‌پیش غرق می‌کند! اگرچه این اختلال درمان قطعی ندارد، راه‌های زیادی برای تسکین علائم آن هست که می‌توان امتحان کرد. رهایی از سیکل‌های تغییرخلق غیرممکن نیست و درصورت رعایت یک برنامه درمانی جامع، مدیریت علائم افسردگی و شیدایی به‌شکل مؤثر امکان‌پذیر است.
انواع روش‌های درمان اختلال دوقطبی چیست؟
اکنون که کاملا با این اختلال روانی آشنا شدید و می‌دانید که درمان قطعی ندارد، حتما مشتاقید راهکارهای تسکین علائم آن را بشناسید. در این بخش می‌گوییم مؤثرترین روش‌های درمان علائم bipolar چیست.
داروها
اغلب درمان‌گران برای درمان اختلال دو قطبی سراغ داروهای تثبیت‌کننده خلقوخو یا داروهای ضدروان‌پریشی می‌روند و بسته به شدت علائم، دوز متفاوتی از هریک را تجویز می‌کنند. در جدول زیر با پرکاربردترین داروهای درمان بایپولار آشنا شوید:
| نوع دارو | کارکرد | اسم دارو |
| تثبیت‌کننده‌های خلقوخو | کمک به کنترل دوره‌های افسردگی، شیدایی و نیمه‌شیدایی | لیتیوم، والپروئیک اسید، دیوالپروکس سدیم، کاربامازپین و لاموتریژین |
| داروهای ضدروان‌پریشی | کمک به تثبیت خلق و مدیریت رفتارهای جنون هذیان و توهم؛ آرام‌بخش قوی | اولانزاپین، ریسپریدون، کوئتیاپین، آریپیپرازول، زیپراسیدون، لورازیدون، آسناپین، لوماتپرون و کاریپرازین |
| داروهای ضدافسردگی | کمک به درمان افسرده‌خویی و علائم افسردگی اساسی؛ درمان حملات پانیک | فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام، پاروکستین، فلووکسامین، ونلافاکسین |
| داروهای ضداضطراب | کاهش فعالیت مغزی، کاهش میزان اضطراب و کمک به خواب بهتر | بنزودیازپین‌ها |
روان‌درمانی
شرکت در جلسات روان‌درمانی یا گفتاردرمانی مؤثرترین تکنیک درمان این اختلال است. درمانگر در جلسات روان‌درمانی (گروهی، خانوادگی یا ملاقات محرمانه) این اهداف را دنبال می‌کنند:
- ایجاد یک روال روزانه ثابت و درمان بین‌فردی و اجتماعی. درمانگر می‌کوشد روال ثابتی شامل جزئیات خواب، خوراک و فعالیت‌های سالم برای زندگی روزمره فرد بایپولار تدوین کند. این روال ثابت ذهن فرد را منظم‌تر می‌کند.
- درمان شناختی رفتاری. تمرکز درمانگر در این جلسات شناسایی باورها و رفتارهای ناسالم و جایگزینی آنها با باورها و رفتارهای سالم است. او عوامل زمینه‌ساز سیکل‌های دوقطبی را پیدا می‌کند و روش‌های مؤثری برای مدیریت استرس و مقابله با موقعیت‌های ناخوشایند به فرد می‌آموزد.
- آموزش روانی فرد مبتلا و نزدیکان او پیرامون اختلال دوقطبی. هرچقدر دانش فرد مبتلا و نزدیکان او دربارۀ این اختلال بیشتر باشد، سازگاری با علائم و مدیریت سیکل‌های تغییرخلق برای آنان راحت‌تر خواهد بود.
- درمان متمرکز بر خانواده. حمایت و حضور پررنگ خانواده در مسیر درمان انگیزه فرد برای پایبندی به برنامه درمانی را بالا می‌برد. ازسوی دیگر باعث می‌شود خانواده‌ها درک و حمایت بیشتری نسبت به رفتارهای اغراق‌آمیز شخصیت دوقطبی نشان دهند.
سبک زندگی و خودمراقبتی
تنها مکمل تأثیرگذار بر درمان، اصلاح عادت‌ها و پایبندی به سبک زندگی سالم است. این نکات را با دل‌و‌جان رعایت کنید:
- یک برنامه خواب منظم داشته باشید و هر روز در یک ساعت مشخص بخوابید و بیدار شوید. هم کم‌خوابی برای شما دردسر است، هم پرخوابی!
- خوب غذا بخورید و منظم ورزش کنید. رژیم غذایی سالم مواد مغذی لازم را به بدن می‌رساند و ورزش باعث خوش‌خلقی می‌شود.
- داروهای تجویزشده را سروقت بخورید. حتی زمانی که خلق‌و‌خویتان پایدار است و در سیکل ثبات قرار دارید.
- قبل از مصرف هرگونه مکمل با پزشک مشورت کنید.
- احساسات و حالات روزمره را ثبت کنید تا محرک‌ها را بشناسید و تغییرات الگوی خواب و خوراک را رصد کنید.
- در معرض استرس نباشید و تا حدامکان از تنش دور بمانید. فعالیت‌های آرامش‌بخش مثل مدیتیشن و یوگا را امتحان کنید.
آیا می‌توان از ابتلا به دوقطبی پیشگیری کرد؟
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از اختلال دوقطبی وجود ندارد. اما هرچه سریع‌تر برای رفع علائم دست بجنبانید، احتمال موفقیت درمان بیشتر است. با رعایت راهکارهای این بخش نگذارید علائم جزئی به یک سیکل شدید و اساسی شیدایی یا افسردگی تبدیل شود:
- مراقب زنگ خطرها باشید. پس‌از چند حمله تغییرخلق، احتمالا الگوی دوره‌ها دست‌تان می‌آید و علائم هشداردهنده را می‌شناسید. به‌محض ظهور علائم با روان‌پزشک خود تماس بگیرید و کمک بخواهید.
- به اندازه کافی بخوابید. اختلالات خواب اغلب باعث بی‌ثباتی روان و ظهور علائم دوقطبی می‌شوند.
- از مواد مخدر و الکل دوری کنید. این رفتارهای پرخطر علائم بایپولار را تشدید می‌کنند و موجب بازگشت سریع‌تر آنها می‌شوند.
- داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید. قطع خودسرانه داروها یا کاهش دوز آنها هم عوارض جانبی دارد، هم موجب بازگشت علائم تسکین‌یافته می‌شود.
فواید بیماری دو قطبی
جاه‌طلبی و انگیزه خلاقانه دو نقطه‌قوت اختلال دوقطبی است. این افراد خلاقیت، شوق به زندگی و نو‌آوری بیشتری دارند و از‌آنجا‌که هر روز درحال مبارزه‌اند، در بلندمدت هوشیاری و انعطاف‌پذیری بیشتری نشان می‌دهند.
با پذیرش و مدیریت عاقلانه بیماری، فرد دوقطبی می‌تواند نشانه‌های هیپومانیا (خلاقیت و بهره‌وری بیشتر) را در مسیر درست به‌کار بگیرد؛ از درون‌نگری ناشی از افسردگی در جهت کسب آگاهی و بینش عمیق‌تر استفاده کند و با دردهای عاطفی شخصیتش را رشد دهد.
افکار رقابتی، تفکر مماسی و قابلیت تندگویی از این افراد فروشندگان بهتری می‌سازد. آنها ریسک‌پذیرند، خارج از چارچوب فکر می‌کنند و به‌دلیل برخورداری از صفات همدلی، واقع‌گرایی، خلاقیت و تاب‌آوری، در مواقع بحرانی عملکرد بهتری دارند.
افسردگی تروماتیک روان فرد بایپولار را برای سختی‌های آینده واکسینه می‌کند تا تحمل بیشتری پیدا کند. همچنین افراد افسرده جهان را از نقطه‌نظر متفاوتی می‌بینند و نسبت به درد دیگران حساس‌ترند.
طول عمر بیماران دوقطبی چقدر است؟
براساس نتایج به‌دست‌آمده از مطالعات و تحقیقات علمی، افراد مبتلا به اختلالات روانی و ذهنی ۷ تا ۱۰ سال (در برخی منابع ۸ تا ۱۲ سال) کمتر از افراد نرمال عمر می‌کنند و میانگین طول عمر آنها حدودا ۶۷ سال است، یعنی ۱۳ سال کمتر از جمعیت عمومی سالم. همچنین خطر مرگ‌و‌میر در این افراد ۲٫۶ برابر بیشتر از مردم عادی است.
مشکلاتی که معمولاً با اختلال دوقطبی رخ می‌دهد
افرادی که به اختلال دوقطبی مبتلا هستند، در مقابل سایر اختلالات سلامت روان آسیب‌پذیرترند. نه‌تنها جسم این افراد در معرض دیابت، چاقی، سردردهای میگرنی، بیماری تیروئید و بیماری قلبی است، بلکه روح‌و‌روان آنها در مقابل سایر اختلالات روانی آسیب‌پذیر است.
اضطراب
برخی افراد مبتلا به بایپولار با علائم اضطراب و اختلال‌های اضطرابی دستوپنجه نرم می‌کنند. شدت این علائم گاهی باعث حمله پانیک و به‌دنبال آن تپش قلب، تعریق و نفس‌نفس‌زدن می‌شود.
روان‌پریشی
ممکن است فرد مبتلا به اختلال دوقطبی علائم روان‌پریشی را هم تجربه کند. روان‌پریشی همان توهم است! به‌معنی شنیدن یا دیدن چیزی که وجود ندارد. مثلا در سیکل شیدایی ممکن است فرد احساس کند به منبع بی‌پایانی از قدرت و ثروت وصل شده یا مشهورترین فرد دنیاست. همین فرد در سیکل افسردگی احساس می‌کند فقیر و بیمار است یا مرتکب یک جرم بزرگ شده است.
بیش‌فعالی – کمبود توجه
اختلال نقص توجه – بیش‌فعالی (ADHD) در افراد دوقطبی دیده می‌شود. بعضی از مبتلایان دوقطبی در دوران کودکی علائم بیش‌فعالی داشته‌اند و آن را پشت‌سر گذاشته‌اند، برخی دیگر در بزرگ‌سالی هم‌زمان با علائم هر دو اختلال مواجه هستند.
اختلالات خوردن
بایپولارها در دوره‌های مختلف علائم اختلالات خوردن مثل بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی را تجربه می‌کنند. خیلی وقت‌ها تغییرات سریع اشتها نشانه افسردگی است.
چهره‌های دارای علائم دوقطبی
- ماریا کری – خواننده، ترانه‌نویس، تهیه‌کننده موسیقی و بازیگر آمریکایی؛
- کری فرنسیس فیشر – بازیگر و نویسنده آمریکایی؛
- مل گیبسون – بازیگر، خواننده، کارگردان و تهیه‌کننده آمریکایی؛
- راسل ادوارد برند – بازیگر، مجری رادیو، نویسنده و فعال انگلیسی؛
- برایان داگلاس ویلسون – موسیقی‌دان آمریکایی؛
- جیمز مارشال هندریکس – گیتاریست، خواننده و ترانه‌نویس آمریکایی؛
- ارنست همینگوی – نویسنده امریکایی برنده نوبل ادبیات؛
- رابرت ادوارد تد ترنر – مؤسس شبکه خبری CNN؛
- ویوین لی – بازیگر انگلیسی؛
- فرانک سیناترا – خواننده، بازیگر و تهیه‌کننده آمریکایی؛
- وینستون چرچیل – سیاست‌مدار، افسر ارتش و نویسنده بریتانیایی.
فیلم‌ها و کتاب‌های مرتبط با اختلال دوقطبی
اگر مشتاقید درباره احساسات افراد بایپولار و نحوه عملکرد مغز آنها بیشتر بدانید یا راهی برای کمک به آنها پیدا کنید، مطالعه این چند کتاب را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
- کتاب صوتی ایگو و اید: من و نهاد – نوشته زیگموند فروید؛
- کتاب مراجعی که مرا تغییر داد – نوشته جان کارلسون؛
- کتاب به تراپی فکر کن – نوشته آنوچکا گروس؛
- کتاب بهتره با یکی حرف بزنی – نوشته لوری گاتلیب؛
- کتاب بدون ترس – نوشته رافائل سانتاندرو؛
- کتاب مقدمه‌ای بر درمان آسیب‌های روانی به شیوه‌ی بازپردازش و حساسیت زدایی… – نوشته حمید کوثری
- کتاب چگونگی اختلالات روانشناختی در بیماران ام اس – نوشته الهام غروی آشتیانی؛
- کتاب دروغ‌هایی که به خودمان می‌گوییم – نوشته جان فردریکسون؛
- کتاب مخلوقات یک روز – نوشته اروین یالوم؛
- کتاب اختلال شخصیت مرزی – نوشته لورا ال اسمیت؛
- کتاب ذهن و هیجان‌ها: درمانی یکپارچه برای اختلال‌های هیجانی – نوشته پاتریشیا زوریتا اونا؛
- کتاب الفبای روان درمانی بر پایه خودتحلیلی یکپارچه نگر – نوشته نسرین سلحشوری؛
- کتاب چگونه یک درمانگر موفق شناختی – رفتاری شوم؟ – نوشته فرانک ویلز؛
- کتاب مقدمه‌ای بر روانشناسى یونگ – نوشته فریدا فوردهام؛
- کتاب انسان و سمبول‌هایش – نوشته ژوزف هندرسن؛
- کتاب رازهای رسیدن به صد سالگی – نوشته برایان تریسی؛
- کتاب ضمیر پنهان – نوشته کارل گوستاو یونگ؛
- کتاب بی‌اشتهایی – نوشته پگی جی. پارکس؛
- کتاب راه حل کجایی؟ دقیقا کجایی؟ – نوشته احمد حلت؛
- کتاب اصول روان داروشناسی برای متخصصان سلامت روان – نوشته چارلز بی. نمروف؛
- کتاب چالش‌های روان درمانی – نوشته مری جو پیبلز؛
- کتاب مکانیسم دفاعی – نوشته فاطمه شعیبی؛
- کتاب درمان شناختی رفتاری به زبان ساده – نوشته اولیویا تلفورد؛
- کتاب نام تو مضطرب نیست – نوشته استفانی داوریک؛
- کتاب مقدمات روانشناسی یونگ – نوشته ورنون جی. نوردبی؛
- کتاب دوستم داشته باش، ترکم نکن – نوشته میشل اسکین؛
- کتاب اثر گروه درمانی شناختی رفتاری بر کاهش فشار خون – نوشته صفورا آصف مهر؛
- کتاب رفتار درمانی دیالکتیکی برای اختلال شخصیت مرزی – نوشته دیوید اچ. بارلو؛
- کتاب صوتی یالوم خوانان: اضطراب و روان درمانی – نوشته اروین یالوم؛
- کتاب ریشه‌های تو – نوشته وینا فاراون.
علاوه‌بر خواندن این کتاب‌ها، تماشای فیلم‌های زیر درک بهتر، دقیق‌تر و کامل‌تری از زندگی افراد بایپولار به شما می‌دهد:
- آقای جونز – کارگردان مایک فیگیس؛
- لمس‌شده با آتش – کارگردان پاول دالیو؛
- سلیویا – کارگردان کریستین جف؛
- ملت پروزاک – کارگردان اریک شولدبرگ؛
- مخبر! – کارگردان استیون سودربرگ؛
- از دو ذهن – کارگردان لیزا کلین و داگ بلاش؛
- کارت‌پستال‌هایی از لبه پرتگاه – کارگردان مایک نیکولز؛
- خرس همیشه قطبی – کارگردان مایا فوربس؛
- کثیف – کارگردان جان بیرد؛
- مایکل کلایتون – کارگردان تونی گیلروی؛
- ساعت‌ها – کارگردان استفان دالدری؛
- راک‌اندرولر دوقطبی – کارگردان هریس اوزانویچ؛
- دفترچه امیدبخش – کارگردان دیوید اُ راسل؛
- درون و بیرون – کارگردان پیتر داکتر؛
کلام آخر دکترساینا
علت بیماری دو قطبی هرچه باشد، کنار‌آمدن با علائم این اختلال برای فرد مبتلا و اطرافیان او یک چالش بزرگ است. برای تسکین علائم و زندگی راحت‌تر داروهای تجویزی را طبق دستورالعمل مصرف کنید، سبک زندگی سالم را در آغوش بگیرید، عادت‌های محرک و مخرب را ترک کنید و مهم‌تر از همه به روند درمان پایبند باشید؛ حتی اگر دسترسی مستقیم به روان‌پزشک متخصص و کاربلد ندارید!
ما در سامانه سلامت دکترساینا امکان دسترسی به بهترین متخصصان و درمان‌گران حاذق اختلالات روانی را فراهم کرده‌ایم. برای بازیابی سلامت روانی خود یا عزیزانتان، همین حالا درخواست مشاوره آنلاین را ثبت کنید و دور از محدودیت‌های زمانی و مکانی، از متخصصان باتجربه و خوش‌نام در سراسر کشور کمک بخواهید.
سؤالات متداول
از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟
علائم اختلال بایپولار گفته‌شده در متن مقاله را بار دیگر بخوانید. بی‌قراری، انرژی زیاد، احساس نشاط شدید، زودرنجی، خشم و پرخاشگری، کم‌تمرکزی، پرگویی و تندگویی، انتقادناپذیری و روحیه احساساتی از نشانه‌های شخصیت دوقطبی است.
آیا بیماری دوقطبی خطرناک است؟
این اختلال از‌آنجا‌که باعث افکار خودکشی و میل به رفتارهای پرخطر (سوءمصرف مواد و الکل) می‌شود، در گروه بیماری‌های جدی و پرخطر روانی قرار می‌گیرد.
توهم در بیماران دوقطبی طبیعی است؟
بله. دوره‌های افسردگی و شیدایی بایپولار می‌تواند با علائم روان‌پریشی مثل توهم و هذیان‌گویی همراه شود.
اطلاعات این مقاله صرفاً برای افزایش آگاهی شماست. به‌هیچ‌عنوان بدون مشورت با پزشک اقدام به خوددرمانی نکنید.
